Υπό την αιγίδα τόυ ΥπόΥΡΓΕιόΥ παιδειασ ΔΙΑ ΒιόΥ ΜΆΘΗΣΗΣ Και ΘΡΗΣΚΕΥΜατΩΝ Oμάδα 1
Η Μεσσηνία αποτελεί περιοχή με μοναδικό φυσικό πλούτο! Στην επίσκεψή σας στο Navarino Natura Hall θα έχετε τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσετε τη Μεσσηνία και να ανακαλύψετε τις ιδιαιτερότητές της! Για το σκοπό αυτό θα δουλέψετε με την ομάδα σας προκειμένου να μαζέψετε τις πληροφορίες που χρειάζεστε για την έρευνά σας. Μετά την επίσκεψη θα επιλέξετε εσείς τον τρόπο με τον οποίο θέλετε να γνωστοποιήσετε τα όσα μάθατε στους κατοίκους της περιοχής (γραπτό κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο κ.λπ.). Οι καλύτερες ιστορίες και φωτογραφίες θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του Navarino Natura Hall και ποιος ξέρει, ίσως δημοσιοποιηθούν και από τα ΜΜΕ της Μεσσηνίας! Ένας καλός ερευνητής πρέπει κυρίως να είναι σε θέση να εντοπίζει τις πιο ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες πληροφορίες, και να κάνει τις κατάλληλες ερωτήσεις για το θέμα που ερευνά. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης κρατήστε σημειώσεις και βγάλτε φωτογραφίες. Έτσι θα μπορέσετε να «χτίσετε» την ιστορία σας. Αναζητήστε τα στοιχεία που πιστεύετε ότι δεν γνωρίζουν και θα ήθελαν να μάθουν οι κάτοικοι της περιοχής (οι συμμαθητές σας, οι γονείς σας, οι δάσκαλοι κ.λπ.). Για να σας βοηθήσουμε έχουμε ετοιμάσει μερικές ερωτήσεις για κάθε ενότητα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Βρείτε τις απαντήσεις και ερευνήστε περισσότερο ότι σας φαίνεται πιο ενδιαφέρον. Τα σύνεργα του ερευνητή Μολύβι, φωτογραφική μηχανή, κείμενο διαδρομής. Σε κάθε ενότητα (Ουρανός, Γη, Θάλασσα κ.λπ.) να διαβάσετε προσεκτικά τις ταμπέλες (πινακίδες) των εκθεμάτων, τα κείμενα που αναφέρονται στις οθόνες και τις πληροφορίες που αναφέρονται στον υπολογιστή που υπάρχει στην αίθουσα (info point). Με τον τρόπο αυτό η ομάδα σας θα μπορέσει να απαντήσει στις ερωτήσεις που ακολουθούν. www.costanavarino.gr/#/experience/navarino-natura-hall Συντελεστές προγράμματος: Λήδα Αρνέλλου & Δημήτρης Νοταράς, Συνεργάτες του Τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Παν/μιου Πελοποννήσου. 02
ουρανός 1. Ο υγροβιότοπος της Γιάλοβας είναι μοναδικός γιατί φιλοξενεί πολλά είδη. Να συμπληρώσετε το κενό στην πρόταση που ακολουθεί: Ο υγροβιότοπος της Γιάλοβας φιλοξενεί είδη πουλιών. 2. Πώς συνδέονται τα είδη που ζουν σε μια περιοχή; Σημειώστε με τι τρέφονται ορισμένα από τα πουλιά που παρατηρούνται στην περιοχή της Γιάλοβας είτε είναι περαστικά, είτε επισκέπτονται την περιοχή, είτε είναι μόνιμοι κάτοικοι της; Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί βάζοντας ένας (+) στη τροφή του καθενός από τα είδη των πουλιών. Φυτικής Προέλευσης τροφή Ζωικής Προέλευσης τροφή (ασπόνδυλα) Ζωικής Προέλευσης τροφή (σπονδυλωτά) Είδος Φύκη Σπόροι Έντομα Σκουλήκια Σαλιγκάρια Γαρίδες Ψάρια Αμφίβια Ερπετά Μελισσοφάγος Χαλκόκοτα Φιδαετός Φοινικόπτερο Χουλιαρομύτα 3. Με βάση την παραπάνω έρευνα διαπιστώνει κανείς ότι τα περισσότερα πουλιά τρέφονται με: α. ερπετά β. αμφίβια γ. ψάρια δ. έντομα 4. Ποιο είδος πτηνού κατέγραψε το 1829, για πρώτη φορά στη χώρα μας, η «Γαλλική αποστολή του Μορέως»; α. τη γερακίνα β. το φοινικόπτερο γ. τον κορμοράνο δ. τον θαλασσοσφυριχτή 5. Το ιδιαίτερο ροζ χρώμα του φοινικόπτερου οφείλεται στο γεγονός ότι τρέφεται με: α. γαρίδες β. φύκη γ. έντομα δ. σπόρους 03
ουρανός 6. Στις εικόνες που ακολουθούν φαίνονται ορισμένα από τα πουλιά που παρατηρούνται στη Μεσσηνία. Παρατηρήστε το ράμφος του καθενός στα αντίστοιχα βίντεο, συμβουλευτείτε τον πίνακα της ερώτησης 2 και προσπαθήστε να κάνετε την αντιστοίχηση που ακολουθεί. Χουλιαρομύτα Platalea leucordia Τσαλαπετεινός Upupa epops Χαλκόκοτα Ibis-plegadis falcinellus Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus Φιδαετός Circaetus galllicus Μελισσοφάγος Merops apiaster Να αντιστοιχίσετε τα πουλιά της στήλης Ι με το είδος του ράμφους που περιγράφεται στη στήλη ΙΙ. (Πρέπει να αντιστοιχίσετε όλα τα πουλιά με κάποιο είδος ράμφους της στήλης ΙΙ) Σ τ ή λ η Ι 1. Μελισσοφάγος 2. Τσαλαπετεινός 3. Χαλκόκοτα 4. Φιδαετός 5. Φοινικόπτερο 6. Χουλιαρομύτα Σ τ ή λ η Ι Ι Α. Τα αρπακτικά πτηνά έχουν γαμψά ράμφη για να κόβουν την τροφή τους Β. Έχουν ράμφη με μεγάλο άνοιγμα για να πιάνουν τα έντομα με τα οποία τρέφονται Γ. «Καμακώνουν» τη λεία τους με το μυτερό τους ράμφος Δ. Μακρύ και πλατύ ράμφος που το χρησιμοποιούν για να ψαρεύουν 04
γή 1. Πολύς κόσμος πιστεύει ότι: «Τα φίδια είναι πολύ επικίνδυνα γιατί είναι δηλητηριώδη». Ως ερευνητές πρέπει να ανακαλύψετε αν αυτό ισχύει. Για να διαλευκάνετε την υπόθεση σημειώστε δίπλα στα ονόματα των φιδιών της περιοχής ποια είναι δηλητηριώδη (Δ) και ποια μη δηλητηριώδη (ΜΔ) Τα περισσότερα φίδια της περιοχής είναι _. Σαπίτης Δ ΜΔ Σαίτα Δ ΜΔ Λαφίτης Δ ΜΔ Δενδρογαλιά Δ ΜΔ Οχιά Δ ΜΔ Νερόφιδο Δ ΜΔ Σπιτόφιδο Δ ΜΔ Λιμνόφιδο Δ ΜΔ 2. Υπάρχουν φίδια «κατοικίδια»; Ποιο φίδι έχουν τη συνήθεια να χρησιμοποιούν οι κάτοικοι της υπαίθρου ως εξολοθρευτή τρωκτικών; α. την οχιά β. τη σαΐτα γ. τη δενδρογαλιά δ. το σπιτόφιδο 3. Ο Χαμαιλέων της Πύλου συναντάται στη χώρα μας μόνο στη Μεσσηνία! Επίσης έχει κάποια μοναδικά χαρακτηριστικά! Προσπάθησε να εντοπίσεις τα κυριότερα. Πώς πιάνει την τροφή του ο αφρικανικός χαμαιλέων (Χαμαιλέων της Πύλου); α. Με τα νύχια του β. Με την γλώσσα του γ. Με την ουρά του δ. με όλους τους παραπάνω τρόπους Σε ποιες από τις παρακάτω λειτουργίες βοηθά η αλλαγή του χρώματος στον χαμαιλέοντα της Πύλου; α. Στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματός του β. Ως μέσο επικοινωνίας γ. Ως μέσο προστασίας (καμουφλάζ) από τους εχθρούς του δ. Σε όλα τα παραπάνω Ποιος αρχαίος λαός είναι γνωστό ότι διατηρούσε χαμαιλέοντες ως κατοικίδια; α. οι αρχαίοι Έλληνες β. οι Αιγύπτιοι γ. οι Ρωμαίοι δ. οι Φοίνικες 4. Χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες των εκθεμάτων να τοποθετήσετε τους παρακάτω οργανισμούς σε μια τροφική αλυσίδα, ξεκινώντας από τους αυτότροφους οργανισμούς δηλ. τα φυτά: νυφίτσα, έντομα, αλεπού, φυτά, χαμαιλέοντας 5. Χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που θα βρείτε στην ενότητα ΓΗ - ΝΥΧΤΑ σημειώτε τρία είδη ζώων που θα μπορούσατε να συναντήσετε σε μια νυκτερινή βόλτα στα δάση της Μεσσηνίας; _ 05
θάλασσα 1. Οι φάλαινες εντυπωσιάζουν μεταξύ άλλων και για το μέγεθός τους. Ποια είναι η μεγαλύτερη φάλαινα που μπορεί κανείς να συναντήσει στις θάλασσες της Μεσσηνίας; α. η φάλαινα φυσητήρας β. η πτεροφάλαινα γ. ο ζιφιός 2. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα για τα είδη που απειλούνται. Στον πίνακα που ακολουθεί σημειώνονται τα είδη που μπορείτε να βρείτε κατά την επίσκεψή σας στην ενότητα ΘΑΛΑΣΣΑ. Να σημειώσετε με ένα (+) τα είδη που που απειλούνται με εξαφάνιση. Είδος Ρινοδέλφινο Ζωνοδέλφινο Κοινό δελφίνι Φυσητήρας Πτεροφάλαινα Ζιφιός Θαλάσσια Χελώνα Μεσογειακή φώκια Πράσινη Χελώνα Απειλούνται με εξαφάνιση 3. Που οφείλει η πράσινη χελώνα το όνομά της;. 4. Πόσα κιλά μπορεί να ζυγίζει μια πράσινη χελώνα; _. 5. Σε ποιες παραλίες βρίσκουμε χελώνες Caretta caretta; Σημειώστε στον παρακάτω χάρτη που εντοπίζονται: Κυπαρισσία Μ ε σ σ η ν ί α Ρωμανός Καλαμάτα Πύλος Μεθώνη Κορώνη 6. Η φώκια Monachus monachus είναι από τα _ φώκιας στον κόσμο. Ζει αποκλειστικά στη _. Έχει μήκος γύρω στα 2,5 μέτρα και ζυγίζει. 06
κλίμα 1. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί πηγή ανησυχίας για ειδικούς και μη τα τελευταία χρόνια. Δυστυχώς υπάρχει ελλιπής πληροφόρηση του κοινού που κάνει το πρόβλημα ακόμα μεγαλύτερο. Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με τις λέξεις: άνοδο αυξάνει μειώνει βιοπικοιλότητα αυξάνεται Το φαινόμενο του θερμοκηπίου επιτρέπει την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη Γη. Ωστόσο είναι η επιδείνωσή του που έχει σαν συνέπεια η θερμοκρασία της γης να Η καύση ορυκτών καυσίμων (π.χ. πετρέλαιο) τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Η υποχώρηση των πολικών πάγων και των παγετώνων των βουνών θα έχει ως αποτέλεσμα την της στάθμης των θαλασσών. Η υποβάθμιση ή η καταστροφή των υγροτόπων (π.χ. της Γιάλοβας) θα οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες στη _, επηρεάζοντας τόσο τα επιδημητικά όσο και τα αποδημητικά πουλιά. Η ερημοποίηση _ τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και τη γεωργική παραγωγή. 2. Χρησιμοποιώντας τις ταμπέλες της ενότητας αυτής, να αναφέρετε δυο μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει το περιβάλλον και δυο καλές πρακτικές που πρέπει να υιοθετήσουμε για την προστασία του: Προβλήματα: Καλές Πρακτικές: _ 3. Χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που βρίσκονται στην ταμπέλα και στην οθόνη της ενότητας δράσε ΤΟΠΙΚΑ απαντήστε: Να αναφέρετε τρία προϊόντα της Μεσσηνίας με ιδιαίτερη σημασία για τις τοπικές κοινωνίες: _ Πώς εκμεταλλεύτηκαν οι κάτοικοι του χωριού Κεφαλάς στη Λακωνία τον ελαιώνα; Ποια κοινότητα θεωρείται στην Ελλάδα παράδειγμα αειφόρου τοπικής κοινωνίας; 07
πειράματα Πηγαίνετε στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για τα Πειράματα! Με τη βοήθεια του συνοδού σας θα μάθετε για ορισμένα από τα φαινόμενα που επηρεάζουν το περιβάλλον. Ποιο πείραμα σας άρεσε περισσότερο; _ Τι μάθατε από αυτό; συμπεράσματα Συζητήστε ως ομάδα και με τη βοήθεια του εμψυχωτή ή του δασκάλου σας, να προσδιορίσετε τα στοιχεία εκείνα που είναι μοναδικά για την περιοχή και κάνουν κάθε Μεσσήνιο να αισθάνεται περήφανος για την καταγωγή του! δραστηριότητα για το σχολείο Ήρθε η ώρα να παρουσιάσετε όσα ανακαλύψατε από την έρευνά σας! Δουλεύοντας με την ομάδα σας σκεφτείτε: ποια στοιχεία από αυτά που μάθατε πιστεύετε ότι έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον; Πρέπει να αποφασίσετε σε τι μορφή θέλετε να κάνετε την παρουσίαση. Θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε γραπτό κείμενο, βίντεο, κολάζ, ζωγραφική, πόστερ, φωτογραφίες κ.λπ. Οι καλύτερες παρουσιάσεις θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του Natura Hall. Δημιουργήστε την παρουσίασή σας σαν να γράφετε μια ιστορία και τονίστε τη σημασία της έρευνας για την τοπική κοινωνία. Είναι απαραίτητο να βρείτε έναν συναρπαστικό τίτλο! Σημειώσεις: _ 08