Συνεργασίες αποστέλλονται υπόψη Θ. Πλατσή, Αγίας Ζώνης 42, 11364 Αθήνα, τηλ.: 210 8650236, fax: 2108652088, e-mail: lespar@asterias.

Λεσβιακή Παροικία Ζήνωνος 29-31, 104 37 Αθήνα, τηλ.: 210 5237789, fax: 210 8652088 e-mail: info@lesviaki-parikia.gr - site: www.lesviaki-parikia.gr Καίτη Μεσσηνέζη - Πλατσή Αγίας Ζώνης 42, 113 64 Αθήνα Τηλ.: 210 8674520 Μιχάλης Βασίλας Θεόδωρος Πλατσής Στρατής Μολίνος Απόστολος Γονιδέλλης Μάριος Λούπος Γεώργιος Κόμης Eιρήνη Βεκρή Θεόδωρος Πλατσής Στρατής Μολίνος Υπεύθυνη του site: Eιρήνη Βεκρή ASTERIAS G.D.G. ΕΠΕ Λεωφ. Βεϊκου 14, 11147 Γαλάτσι, Αθήνα τηλ.: 210 8650236, fax: 210 8652088 E-mail: lespar@asterias.gr Συνεργασίες αποστέλλονται υπόψη Θ. Πλατσή, Αγίας Ζώνης 42, 11364 Αθήνα, τηλ.: 210 8650236, fax: 2108652088, e-mail: lespar@asterias.gr 1

Εν Λευκώ: Σημείωμα της Σ.Ε. Μικρές και μεγάλες ειδήσεις: Εκδηλώσεις: Πρόσωπα της Τέχνης: Λογοτεχνία: Λαογραφία: Αφιέρωμα: Χρονογράφημα: Πρόσωπα: Επίκαιρα Θέματα: Γεύση & Παράδοση: Nησιώτικο Aνθολόγιο: Βιβλιοπαρουσιάση: Φύση και Άνθρωπος: Φίλοι που έφυγαν: Καίτη Μεσσηνέζη Επιμέλεια: Θ. Πλατσής - Ο εορτασμός του Αγίου Θεοδώρου του Πολιούχου της Μυτιλήνης - Αποκριάτικο γλέντι απ τα παλιά - Η «Λεσβιακή Παροικία με την εκδήλωσή της «Γυναίκα και ποίηση» αποδεικνύει ότι η Λεσβιακή Άνοιξη εξακολουθεί να υπάρχει και στις μέρες μας - Ομιλία του Παν. Αλεξέλλη με θέμα «Ανάγνωση του κινηματογράφου» - Προκήρυξη λογοτεχνικού διαγωνισμού Ομαδική έκθεση τεσσάρων καταξιωμένων καλλιτεχνών στη μαρίνα της Μυτιλήνης με τίτλο: «Αrt On Docks» του φωτογράφου Γιώργου Ιορδάνου, του ζωγράφου Αλέξανδρου Καραβά, του γλύπτη μετάλλων Γιώργου Κατσαρού και της κεραμίστριας - γλύπτριας Λένας Τριανταφύλλου. Επιμέλεια: Καίτη Μεσσηνέζη «Άρατε πύλας...» μια αρχαία εθιμική παράδοση Δημήτρης Νικορέτζος Η Γνωριμία στο κόκκινο - Ειρήνη Βεκρή Χαρταετός, ένα έθιμο της Καθαρής Δευτέρας Επιμέλεια: Θόδωρος Πλατσής Θρήνος για την Ιαπωνία Ψάχνω να βρω - Ελένη Κονιαρέλλη - Σιακή Οδυσσέας Ελύτης - Βασίλης Πλάτανος Ζακλίν ντε Ρομιγύ - Nίκος Δ. Δέτσης Η ανάγκη δημιουργίας νέου διεθνούς αεροδρομίου στη Λέσβο - Τάκης Ιορδάνης Πασχαλινή μαγειρίτσα, Αρνί γκιούλμπασι Τίτος Πατρίκιος, Δημήτρης Νικορέτζος, Χρυσούλα Χατζηγιαννού, Γ. Κόμης, Θ. Σ. Μεσσηνέζης, Όλγα Παπαδημητρίου, Μαρία Αγιασώτου - Λαμπρινού Κριτικά σημειώματα Αγρό - οικολογία και βιολογική καλλιέργεια Θ. Πλατσής Γιώργος Πέρρος, Ελένη (Νένα) Βράντη - Εφραιμίδη, Δημήτρης Μιχαηλίδης σελ. 3 4 5-7 8 8 9-12 12-13 14 15-18 19-22 23-27 28-31 32-35 36-37 38-41 42-45 46-49 50-51 52-55 56-60 61-65 66-68 Η νέα μας ταχυδρομική διεύθυνση (μόνο για επιταγές) Λεσβιακή Παροικία ΕΛΤΑ - Κουμουνδούρου 29, Τ.Θ. 34118, 10029 Αθήνα Site: www.lesviaki-parikia.gr Eικόνα εξωφύλλου Έργο του ζωγράφου Αλέξανδρου Καραβά από την έκθεση Αrt On Docks 2

Η φιλαλληλία μας Περιμένοντας τον Απρίλη και με τη σκέψη στις Άγιες ημέρες του Πάσχα, στέλνουμε σε όλα τα μέλη μας τις πιο θερμές μας ευχές. Αν κι αυτές οι μέρες είναι ημέρες χαράς, η καρδιά μας είναι πικραμένη απ όλα εκείνα τα τραγικά και δυσάρεστα παγκόσμια γεγονότα! Πριν ένα χρόνο θρήνησε η ανθρωπότητα για την Αϊτή, τώρα για την Ιαπωνία και μάλιστα, με επιπλέον συνέπειες για την παγκόσμια υγεία από την πυρηνική ενέργεια. Η δυστυχία είναι απλωμένη παντού κι εμείς σαν Σύλλογος προσπαθούμε να βρούμε τον τρόπο, πως θα μπορούσαμε να προσφέρουμε τη βοήθειά μας στους αναξιοπαθούντες αδελφούς μας. Όμως, η επιθυμία μας αυτή για να γίνει πράξη, χρειάζεται και τη δική σας συμβολή. Η κατάθεση και ενός μικρού ποσού, απ τον καθένα μας, στη «φιλαλληλία» της Παροικίας, κάποια στιγμή γίνεται μεγάλο και ικανοποιητικό, για να καλύψει επείγουσες ανάγκες, εκεί, κάπου στο δικό μας νησί, στη Λέσβο μας. Υπάρχουν δυστυχώς παιδιά με ειδικές ανάγκες, άνθρωποι που πάσχουν από μεσογειακή αναιμία, νέοι που είναι εθισμένοι στις ναρκωτικές ουσίες, και πολλοί άλλοι συμπατριώτες μας που έχουν την ανάγκη μας. Σαν Σύλλογος, φροντίζουμε να ενημερωνόμαστε για όλα αυτά και μέλημά μας είναι να συμμετέχουμε όπου και όπως μπορούμε. Η «Λεσβιακή Παροικία» από τότε που ιδρύθηκε, ως επί το πλείστον Πάσχα και Χριστούγεννα, βρισκόταν πάντα κοντά στο Γηροκομείο Μυτιλήνης. Σήμερα που υπάρχουν πολύ περισσότερες ανάγκες, επιθυμούμε κι εμείς να αυξήσουμε με κάθε τρόπο την προσφορά μας, ώστε να γίνουμε περισσότερο αποτελεσματικοί και χρήσιμοι. Τον χρόνο που μας πέρασε και μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2011 η Παροικία εισέπραξε για τη «φιλαλληλία» της, από τα μέλη και τους φίλους της, το ποσό των 1140. Από τα χρήματα αυτά έδωσε στους γιατρούς του κόσμου 410, για τα παιδιά της «Κυψέλης» 500 και για το Σύλλογο Μεσογειακής Αναιμίας Λέσβου 200, ήτοι σύνολο 1110. Βασιζόμαστε στην ευαισθησία σας και περιμένουμε την ενίσχυση της «φιλαλληλίας» μας με οποιοδήποτε ποσό, για το οποίο βεβαίως θα σας δοθεί απόδειξη την οποία μπορείτε να την συμπεριλάβετε στη φορολογική σας δήλωση. 3

Η πληρωμή της συνδρομής σας Αγαπητά μέλη και φίλοι της «Λεσβιακής Παροικίας» Μαζί μ αυτό το τεύχος της «Αιολίδας», θα βρείτε και την ταχυδρομική επιταγή με την οποία μπορείτε να εξοφλήσετε τις οικονομικές υποχρεώσεις προς τον Σύλλογό μας. Όσοι από εσάς έχουν πληρώσει το 2011 δεν θα πρέπει να λάβουν υπ όψη την επιταγή. Όσοι οφείλουν το 2011 μόνο, θα μας αποστείλουν 30 ευρώ όση είναι η συνδρομή για ένα έτος. Αν οι οφειλές σας είναι περισσότερες από τα δύο τελευταία έτη, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου θα καταβάλετε εκτός από το 2011 και άλλα δύο χρόνια και θα μπείτε στην ενημερότητα. Σας υπενθυμίζουμε ότι οι συνδρομές σας είναι το μοναδικό έσοδό μας για να καλύψουμε τα λειτουργικά έξοδα των γραφείων του Συλλόγου μας, να οργανώσουμε τις εκδηλώσεις και να εκδώσουμε την «Αιολίδα». Τις συνδρομές σας, καθώς και κάποιες άλλες προσφορές σας εκτός από την ταχυδρομική επιταγή που στέλνετε στη διεύθυνση: «Λεσβιακή Παροικία» - ΕΛΤΑ Κουμουνδούρου 29 - ΤΘ 34118 - ΑΘΗΝΑ 10029, μπορείτε να τις καταθέσετε και στην Εθνική Τράπεζα στο λογαριασμό της «Λεσβιακής Παροικίας» Νο 415/481058-93. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων και σας ευχόμαστε Καλό Πάσχα! Πρόσκληση Τετάρτη 18 Μαίου 2011 στις 7.30 μ.μ. Ομιλία της γνωστής δημοσιογράφου Ντόρας Πολίτη με θέμα: «Η τελευταίες 52 ημέρες της βασιλεύουσας. Το χρονικό των αυτοπτών μαρτύρων» Μουσείο της πόλεως των Αθηνών, Παπαρρηγοπούλου 7, Πλατεία Κλαυθμώνος 4

Επιμέλεια: Θ. Πλατσής Μόλυνση των νερών του Κόλπου Καλλονής! Όπως διαβάσαμε σε δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων, εδώ και καιρό, ο «αυτόματος» ο οποίος είχε τοποθετηθεί από το Σεπτέμβριο του 2010, λίγο μετά την έναρξη της λειτουργίας, στη Μονάδα Επεξεργασίας Λυμάτων της Καλλονής, δεν άντεξε. Έτσι, εδώ και λίγους μήνες σταμάτησε να δουλεύει, δίχως κανείς απολύτως τοπικός άρχοντας και αρμόδια υπηρεσία να μεριμνήσει για την επαναλειτουργία της. Αποτέλεσμα, τα λύματα να ξεχειλίζουν δίπλα απ την αλυκή και να καταλήγουν στη θάλασσα. Το κατ εξακολούθηση επιβαρυμένο απ τα αστικά λύματα των γύρω οικισμών περιβάλλον του Κόλπου Καλλονής δεν έμελλε να απαλλαγεί απ τα απόβλητα, παρ ότι στα τέλη του καλοκαιριού τού 2010 τέθηκε σε λειτουργία, έστω και εν μέρει, ο βιολογικός καθαρισμός της περιοχής. Στον οποίο, όμως, καταλήγει μέρος μόνο των αστικών λυμάτων, μια και δεν έχουν ολοκληρωθεί στο σύνολό τους τα δίκτυα αποχέτευσης των γύρω περιοχών που θα πέφτουν στο σύστημα. Αίσιο τέλος είχε η ίδρυση του Εφετείου στη Μυτιλήνη Το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα υπεγράφη τελικά από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μένει πλέον η δημοσίευση της απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, προκειμένου το όνειρο σχεδόν ενός αιώνα να πάρει «σάρκα και οστά». Η ίδρυση και λειτουργία του Εφετείου στη Μυτιλήνη εδώ και χρόνια αποτελεί παλλαϊκό αίτημα για τον τόπο. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και κυρίως ο νομικός κόσμος της Λέσβου και η τοπική αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να εντείνουν την προσπάθειά τους ώστε το συντομότερο δυνατό να γίνει πράξη η ίδρυση του νέου αυτού θεσμού, με την δημοσίευση της απόφασης στη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Πάντως, τώρα πλέον η απόφαση αυτή είναι μη αναστρέψιμη. Θα πρέπει να βρεθεί άμεσα κτήριο και έπειτα να στελεχωθεί με δικαστές και γραμματειακή υποστήριξη. Σεμινάριο για την επιμόρφωση των γονέων Σεμινάριο για γονείς πρόκειται να πραγματοποιήσει στη Μυτιλήνη το Κέντρο Πρόληψης και Συμβουλευτικής «Πνοή», στα πλαίσια των προγραμμάτων πρόληψης της τοξικοεξάρτησης και προαγωγής της ψυχικής υγείας. Στόχος του σεμιναρίου - όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση - είναι η εκπαίδευση των γονέων στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, που θα τους επιτρέψουν να εγκαταστήσουν μια άμεση και εποικοδομητική επικοινωνία με τα παιδιά τους. «Ο ρόλος του γονέα και της οικογένειας στην ανατροφή του παιδιού 5

είναι τεράστια, διότι μέσω αυτής το παιδί θα υιοθετήσει υγιείς ή επικίνδυνες συμπεριφορές, που θα του δώσουν θετικά ή αρνητικά στοιχεία στην προσωπικότητά του», συμπληρώνει χαρακτηριστικά η «Πνοή». Μέσα από το σεμινάριο αυτό, οι γονείς θα έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν για τους φόβους, τα συναισθήματα και τις ανησυχίες που έχουν για το μεγάλωμα των παιδιών τους, να μοιραστούν σκέψεις, αγωνίες και προβληματισμούς, να κατανοήσουν συμπεριφορές και να καλλιεργήσουν δεξιότητες που στηρίζουν το σύγχρονο γονιό στο έργο του. Το σεμινάριο θα πραγματοποιείται στα γραφεία του Κέντρου Πρόληψης «Πνοή» (Καβέτσου 44, δεύτερος όροφος) κάθε Δευτέρα, από τις 6 μέχρι τις 8 το απόγευμα, και θα ολοκληρωθεί σε δέκα δίωρες συναντήσεις. Η πρώτη συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στις 21 Μαρτίου. Όσοι γονείς επιθυμούν να παρακολουθήσουν το σεμινάριο, μπορούν να δηλώνουν συμμετοχή στο τηλέφωνο του Κέντρου Πρόληψης «Πνοή» 22510 20600, έως την Πέμπτη 17 Μαρτίου. Υπεύθυνη του σεμιναρίου είναι η κ. Σοφία Κιστάνη. Κίνημα πολιτών «Καταναλώνουμε ό,τι παράγουμε» Συγκροτήθηκε και στη Μυτιλήνη η 27μελής Τοπική Επιτροπή Λέσβου του κινήματος πολιτών: «Καταναλώνουμε ό,τι παράγουμε». Το κίνημα προβάλλει τη θέση, ότι ειδικά κάτω από τις σημερινές δυσκολίες, οφείλουμε ως καταναλωτές, να υποστηρίξουμε πάση θυσία τα ελληνικά προϊόντα και τις ελληνικές παρεχόμενες υπηρεσίες. Το κίνημα πολιτών, μέχρι τώρα, έχει δημιουργήσει τοπικές επιτροπές σε 12 πρωτεύουσες νομών και μέχρι το τέλος Μαρτίου θα έχει επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα. Σε συγκέντρωση που έγινε στο Επιμελητήριο της Λέσβου ήταν παρόντες η Πρόεδρος του κινήματος και τ. Υπερνομάρχης Αττικής Ντίνα Μπέη, ο Πρόεδρος του ΣΕΣΕΒΕ και Αντιπρόεδρος του κινήματος Γιώργος Καβαθάς και ο συμπατριώτης μας τ. Πρύττανης του ΕΜΠ. και Γενικός Γραμματέας του κινήματος Κώστας Μουτζούρης. «Πλοήγηση στον κόσμο» Άλλα δύο σχολεία της Λέσβου θα ενταχθούν στο πρόγραμμα «Πλοήγηση στον κόσμο» τής Cosmote, καθώς και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στον Ασώματο. Δύο εκπρόσωποι της εταιρείας, θα βρεθούν στη Λέσβο, για την εγκατάσταση τόσο του εξοπλισμού που θα εξασφαλίζει πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων στο ασύρματο ίντερνετ στο ΚΠΕ και στα Σχολεία Σιγρίου και Πηγής - Κώμης, όσο και του computer room (δωματίου υπολογιστών), που η εταιρεία είχε υποσχεθεί στο Δημοτικό Σχολείο του Πολιχνίτου κατά την ημερίδα του περασμένου Νοεμβρίου. Το πρόγραμμα «Πλοήγηση στον κόσμο» έχει ως στόχο να προσφέρει στα σχολεία των απομακρυσμένωνακριτικών νησιών της Ελλάδας τεχνο- 6

λογικό εξοπλισμό για γρήγορη πρόσβαση στο διαδίκτυο. και να στηρίξει την εκπαιδευτική διαδικασία, δίνοντας τις απαιτούμενες προσβάσεις στην Κοινωνία της Πληροφορίας και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας μας. Πράσινο νησί ο Άι-Στράτης Με υδρογόνο και ηλεκτρική ενέργεια από φωτοβολταϊκά θα κινούνται τα αυτοκίνητα στον Άι-Στράτη, στο πλαίσιο εφαρμογής του γνωστού προγράμματος μετατροπής του σε «πράσινο» νησί, που θα καλύπτει το σύνολο των ενεργειακών του αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). «Ο Άι - Στράτης, όντας το πρώτο μη διασυνδεδεμένο νησί της Ευρώπης με τόσο υψηλό ποσοστό διείσδυσης πράσινης ενέργειας, θα αποτελέσει υπόδειγμα για το πρασίνισμα όλων των ελληνικών νησιών. Επιπλέον, θα συμβάλει στην ανάπτυξη ελληνικής τεχνογνωσίας και εμπειρίας στην υλοποίηση ολοκληρωμένων νησιωτικών συστημάτων με υψηλότατα ποσοστά διείσδυσης ΑΠΕ, αλλά και εφαρμογές μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και πράσινων μεταφορών». Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής εξέδωσε χθες την πρόσκληση χρηματοδότησης των σχετικών έργων προς το Δήμο Αγίου Ευστρατίου, ο προϋπολογισμός των οποίων διαμορφώνεται στα 8,9 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, στον προϋπολογισμό περιλαμβάνονται: 1. Έργα ανανεώσιμων πηγών και αποθήκευσης ενέργειας: Εγκατάσταση στο νησί ανεμογεννητριών ισχύος 500 κιλοβάτ και φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 100 κιλοβάτ, σε συνδυασμό με μονάδες αποθήκευσης της περίσσιας ενέργειας που παράγεται σε συσσωρευτές και σε μορφή υδρογόνου. 2. Παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και κάλυψη θερμικών και ψυκτικών φορτίων με χρήση γεωθερμικών αντλιών θερμότητας σε δημόσια κτήρια. 3. Αυτόνομες, σταθερές εφαρμογές παροχής ενέργειας, βασισμένες σε φωτοβολταϊκά και κυψέλες καυσίμου σε κτηνοτροφικές μονάδες του νησιού, οι οποίες δεν έχουν σήμερα πρόσβαση στο ηλεκτρικό δίκτυο της ΔΕΗ. 4. Έργα «πράσινων» μεταφορών (ηλεκτρικών οχημάτων και οχημάτων υδρογόνου), καθώς και αντίστοιχων σταθμών ανεφοδιασμού. Θα εγκατασταθεί στο νησί σταθμός φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων με ενέργεια προερχόμενη από φωτοβολταϊκά, καθώς και σταθμός ανεφοδιασμού οχημάτων με υδρογόνο, ο οποίος θα είναι και ο πρώτος αντίστοιχος σταθμός που υλοποιείται στην Ελλάδα. 5. Λοιπές «πράσινες» παρεμβάσεις, όπως υδροπονικά θερμοκήπια, βιολογική γεωργία, αλιεία και κτηνοτροφία. 7

Eκδηλώσεις - Ο εορτασμός του Αγίου Θεοδώρου του Πολιούχου της Μυτιλήνης Την Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011, όπως κάθε χρόνο, τα μέλη της «Λεσβιακής Παροικίας» γιόρτασαν τον Άγιό τους, Άγιο Θεόδωρο, με λειτουργία και αρτοκλασία στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια. Στις 17 Φεβρουαρίου 1795, στη Μυτιλήνη, ο Άγιος Θεόδωρος από το Βυζάντιο, παρέδωσε την ψυχή του, με θάνατο μαρτυρικό. Οι Μυτιληνιοί τον τιμούν πάντα ξεχωριστά, εντός και εκτός του νησιού, για το θαύμα της διάσωσης της πόλης από τη θανατηφόρο πανώλη. Έτσι και φέτος, ο κόσμος στην εκκλησία ήταν πολύς κι έψαλε με κατάνυξη, μαζί με τους ψάλτες, τα Απολυτίκια του Αγίου. Οι περισσότεροι παρευρισκόμενοι στη συνέχεια, κατά τα καθιερωμένα, περπάτησαν μέχρι την αίθουσα του Συλλόγου στην οδό Ζήνωνος, για τον άρτο, τον καφέ, τα βουτήματα, αλλά περισσότερο για τη μυτιληνιά συντροφιά και την επικοινωνία. - Αποκριάτικο γλέντι απ τα παλιά Το βράδυ της Παρασκευής 25ης Φεβρουαρίου, η «Λεσβιακή Παροικία» διασκέδασε γιορτάζοντας την Αποκριά στην ταβέρνα του «Χρήστου» στο Χαλάνδρι. Εκλεκτοί Μυτιληνιοί, φίλοι απ τα παλιά μέλη της Παροικίας, χόρεψαν, διασκέδασαν και τραγούδησαν με την καρδιά τους τραγούδια του κρασιού. Η πάντα κεφάτη Καίτη Μεσσηνέζη έδωσε τον καλύτερο εαυτό της στο τραγούδι, παρασύροντας τη συντροφιά να τραγουδήσει μαζί και να ξαναζήσει παλιές ωραίες στιγμές. Από το αποκριάτικο γλέντι μας: Τ. Χατζηαναγνώστου και Γωγώ Καριοτέλλη σ ένα νησιώτικο μπάλο 8

Η «Λεσβιακή Παροικία» με την εκδήλωσή της «Γυναίκα και Ποίηση» αποδεικνύει ότι η Λεσβιακή Άνοιξη εξακολουθεί να υπάρχει και στις μέρες μας Απ τις πεντέμισι το απόγεμα, τη Δευτέρα 14 Μαρτίου, άρχισαν να καταφθάνουν στην ζεστή και φιλόξενη Αίθουσα Απόλλων του Ξενοδοχείου Τιτάνια τα μέλη της «Λεσβιακής Παροικίας», οι ομιλήτριες, οι ομιλητές, οι ποιήτριες, οι φίλοι και οι συγγενείς. Στις γυναίκες το καλωσόρισμα συνοδευόταν κι από ένα κόκκινο γαρύφαλλο, μ ένα τεράστιο κοτσάνι, μάλιστα. Γέμισαν όλα τα τραπέζια, στρωθήκαν κι άλλα. 150 άτομα και βάλε. Τσάι, καφές, βουτήματα και μυτιληνιές κουβέντες, για καμιά ωρίτσα, που μπορεί και να μην έφτασε για να τα πουν οι συμπατριώτες μεταξύ τους Το πρόγραμμα άρχισε γύρω στις 6:30. Η Πρόεδρος της «Λεσβιακής Παροικίας», Καίτη Μεσηνέζη-Πλατσή, καλωσόρισε τους παρισταμένους και μίλησε για την «Παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας», που καθιερώθηκε για να τιμήσει την επανάσταση των γυναικών, εκατό χρόνια πριν στο Σικάγο, που έγινε και η αρχή του φεμινιστικού κινήματος για την κατάργηση των ανισοτήτων, που ακόμα και σήμερα νόμοι και θρησκείες τις επιβάλουν. Η κύρια ομιλήτρια της βραδιάς, η Λιούμπα Σκούρτη - Τυραδέλλη, ανέ- Η κεντρική ομιλήτρια της εκδήλωσης Λιούμπα Σκούρτη 9

πτυξε με ιδιαίτερη επιτυχία το θέμα «Γυναίκες που διακρίθηκαν στο Λογοτεχνικό Στερέωμα», ξεκινώντας βέβαια από τη Σαπφώ, την Κασσιανή μετά και συνέχισε με παλιότερες και σύγχρονες Ελληνίδες. Μετά από ένα περίπατο στην παγκόσμια λογοτεχνία, η ομιλήτρια κατέληξε στις ελληνίστριες Μ. Γκιουρσενάρ και Ζακλίν ντε Ρομιγύ ως εξής: «Και η περιήγησή μας στη Γαλλία της διανόησης θα κλείσει με δύο Grandes Dames, Ακαδημαϊκούς και φανατικές Ελληνίστριες: Μαργκρίτ Γκιουρσενάρ, Ζακλίν ντε Ρομιγύ. Το Γκιουρσενάρ είναι ψευδώνυμο-αναγραμματισμός Κρεγιανκούρ (Ντε). Η Μαργκρίτ μας έρχεται απ τον οικογενειακό τους πύργο, απ τα καταπράσινα λιβάδια της Φλάνδρας, ορφανή από μητέρα και από πατέρα αριστοκράτη και διπλωμάτη συνήθως απόντα απ τη ζωή της λόγω επαγγέλματος, που ωστόσο φρόντισε για την κατ οίκον άριστη μόρφωσή της με έμφαση τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά. «Δεν ξέρω εξομολογείται, αν αγαπούσα εκείνον το ψηλό κύριο, που ήταν στοργικός χωρίς χαϊδολογήματα, που δεν μου απηύθυνε ποτέ εκδηλώσεις αγάπης, παρά κάποιες φορές ένα στοργικό χαμόγελο» εκείνος ο ψηλός κύριος, ο πατέρας της! Η Γκιουρσενάρ υπήρξε μια απ της δημοφιλέστερες πεζογράφους του 20ου αιώνα, ένα από τα κορυφαία πνεύματα με ευρύ και απαιτητικό κοινό παγκοσμίως. Από το Mount Desert των Η.Π.Α., όπου εγκαθίσταται μόνιμα το 1949 γράφει το μεγαλύτερο μέρος του έργου της, απ το οποίο αναφέρω το μυθιστόρημα «Αδριανού απομνημονεύματα», το πιο γνωστό στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Ταξίδευε συχνά στην Ελλάδα. Κατά τη δεκαετία του 30 συνδέθηκε στενά με τον Ανδρέα Εμπειρίκο, στον οποίο αφιέρωσε «Τα διηγήματα της Ανατολής» ενώ το 1958 μετέφρασε και παρουσίασε στη Γαλλία ποιήματα του Καβάφη! «Το πνευματικό πάθος της για την Αρχαία Ελλάδα υπήρξε καθοδηγητικός φάρος στις λογοτεχνικές και αισθητικές της αναζητήσεις» γράφει γι αυτήν η Ζακλίν ντε Ρομιγύ. Το 1980 εν μέσω θύελλας διαμαρτυριών εκλέγεται - η πρώτη γυναίκα - μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, όπου έγινε δεκτή το 1981. Πέθανε το 1987 αφήνοντας σημαντικό έργο, τοπίο Αρχαίων Ελληνικών και Ρωμαϊκών ιδεωδών με μια ευρωπαϊκή γραφή, που αποπνέει ευρυμάθεια, κοσμοπολίτικο αέρα και συνδυάζει μεταφυσικές σκέψεις και φιλοσοφικό στοχασμό με την ιστορική πραγματικότητα. Χαρακτηρίστηκε σαν εστέτ περιηγήτρια του αρχαίου κόσμου, με σύγχρονο πνεύμα. Πεθαίνοντας δώρισε στο Χάρβαρτ το προσωπικό της αρχείο. Και η αυλαία για της Γαλλίδες συγγραφείς θα κλείσει με την εξέχουσα Ελληνίστρια και Ακαδημαϊκό, που πέθανε πρόσφατα στα 97 της χρόνια. Ζακλίν ντε Ρομιγύ. Άπλωσε τη ζωή της στη μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Έχει γράψει πάνω από 20 βιβλία για τον Όμηρο, τους τραγικούς, τους σοφιστές, τα προβλήματα της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον Ανθρωπισμό στην Ελληνική σκέψη. Αποκαλεί τον Θουκυδίδη έναν από τους άνδρες της ζωής της, στον οποίο, εκτός από την μετάφραση του έργου του, αφιέρωσε και πολλές μελέτες, που την ανέδειξαν σε διεθνές επίπεδο. «Μόλις είχα 10

αρχίσει να διαβάζω Θουκυδίδη και τόσο γοητεύτηκα από την ευαισθησία του λόγου του αλλά και την παγκοσμιότητα των γραφομένων του, που αποφάσισα να του αφιερώσω έναν χρόνο. Τελικά η μελέτη του κράτησε μια ζωή»! Η Ρομιγύ δίδαξε Αρχαία Ελληνική Γραμματεία στη Σορβόνη, πρώτη γυναίκα - καθηγήτρια στο Collége de France, πρώτη γυναίκα μέλος της Academie des Inscriptions et Belles Lettres ενώ από το 1988 μέλος της Academie Francaise στη θέση του Αντρέ Ρουσσέν. Η αδιάκοπη προσφορά της στα Ελληνικά Γράμματα αναγνωρίστηκε με την εκλογή της στην Ακαδημία Αθηνών ενώ το 1995 τιμήθηκε με το βραβείο Ωνάση και πολιτογραφήθηκε Ελληνίδα με Προεδρικό διάταγμα. Το 2001 η Ελληνική κυβέρνηση την ονόμασε Πρέσβειρα του Ελληνισμού. Ας την ακούσουμε μεσ απ το κύκνειο άσμα της, το τελευταίο της κείμενο με τίτλο: «Το ανθρώπινο μεγαλείο στον αιώνα του Περικλή»: Πραγματικά είναι καιρός να το παραδεχτώ, έχω γεράσει πολύ, είμαι πάνω από 95 ετών κι έζησα κάτω απ την επιρροή αυτών των Ελλήνων συγγραφέων για τουλάχιστον 80 χρόνια, οπότε πρέπει να μιλήσω κι εγώ με τη σειρά μου για κείνη τη δύναμη και το φως, για κείνη την πίστη και την ελπίδα, που πάντοτε αντλούσα απ αυτούς Δεν ξέρω αν θα εισακουσθώ, μπορεί από κάποιους, τουλάχιστον όμως θάχω προσπαθήσει και θάναι σαν να έγραψα την τελευταία μου λέξη, για να πω «ευχαριστώ»! Ένα «ευχαριστώ» απ την Ζακλίν ντε Ρομιγύ, ο επίλογος από μια ζωή γεμάτη Ελλάδα!» Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η ομιλήτρια στο ποίημα της Κικής Δημουλά, «Άγαλμα γυναίκας με δεμένα χέρια» και με τους τελευταίους του στίχους, «Σε λέω γυναίκα, γιατ είσ αιχμάλωτη», έκλεισε την ομιλία της. Αμέσως μετά ο επίτιμος πρόεδρος της «Λεσβιακής Παροικίας», Τάκης Χατζηαναγνώστου συγχάρηκε την Ο Τ. Χατζηαναγνώστου αναφέρθηκε στην ημέρα της ποίησης Ο Δ. Νικορέτζος με λίγα λόγια παρουσιάσε με επιτυχία τη σχέση του Ο. Ελύτη με τη Λέσβο 11

προηγούμενη ομιλήτρια και αναφέρθηκε με τη σειρά του στην Ημέρα της Ποίησης, την Ποίηση την ίδια, προσπαθώντας να δώσει και τον ορισμό της, ανασκαλεύοντας τις αναμνήσεις του από τα μαθητικά του ακόμα χρόνια. Ο λογοτέχνης Δημήτρης Νικορέτζος, με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη, συνόψισε σε λίγο χρόνο το τρίτομο έργο του, που αναφέρεται στο Λέσβιο ποιητή, όπου «ποίηση και Λέσβος κυριαρχούν», είπε χαρακτηριστικά. Ύστερα ήρθε η σειρά των ποιητριών, που κατέθεσαν τα ποιήματά τους στη μνήμη του Οδ. Ελύτη, με θέματα αστεία, σοβαρά, τη μοναξιά, τη φιλία και πάνω απ όλα για τη Γυναίκα. Τα ονόματά τους, με αλφαβητική σειρά και οι τίτλοι των ποιημάτων που απήγγειλαν, ήταν: Ειρήνη Βαρβαρέσου: «Αγρότισσες», Ζιζή Γερονυμάκη: «Η κουτσουλιά», Ελένη Γκίνη - Μιχαλοπούλου: «Αν», Ελένη Κονιαρέλη - Σιακή: «Η ψυχή του Ποιητή», Ιωάννα Μήλια: «Μετάλλιο», Όλγα Παπαδημητρίου: «Ένα φιλί στη φιλία», Χρυσούλα Χατζηγιαννιού: «Κοντινή κι απόμακρη». Στο τέλος ακούστηκε η Μυρτώ Πλατσή (8 χρόνων), που απήγγειλε θαρρετά και με γλυκιά φωνή το ποίημά της «Μαγικές στιγμές». Στο πανέμορφο ποίημα της Μυρτώς, που σαν ρεφραίν τραγουδιού ακούστηκε πολλές φορές η φράση «μια μεγάλη αγκαλιά», εκεί περιέχεται και το συμπέρασμα και η ουσία της βραδιάς: Η «Λεσβιακή Παροικία», σαν μια «μεγάλη αγκαλιά», μας χάρισε «Μαγικές Στιγμές». Ομιλία του Παν. Αλεξέλλη με θέμα «Ανάγνωση του κινηματογράφου» Τη Δευτέρα 28 Μαρτίου, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, στην αίθουσα «Τρίτση», ο φιλόλογος καθηγητής Παναγιώτης Αλεξέλλης, ήρθε από τη Μυτιλήνη, προσκαλεσμένος της «Λεσβιακής Παροικίας» και μίλησε για το πολύ ενδιαφέρον θέμα «Ανάγνωση του κινηματογράφου», δηλαδή για τον τρόπο προσέγγισης του κινηματογράφου και πρόσληψης των μηνυμάτων των δημιουργών κινηματογραφικών ταινιών, από μας τους θεατές. Η Πρόεδρος της «Λεσβιακής Παροικίας», Καίτη Μεσσηνέζη-Πλατσή, καλωσόρισε στην αρχή τους παρισταμένους, μεταξύ των οποίων διακρίνονταν λογοτέχνες και δημιουργοί της ιδιαιτέρας μας πατρίδας, καθώς και Πρόεδροι Λεσβιακών Σωματείων, και διάβασε χαιρετισμό του Αναπληρωτή Υπουργού κ. Σηφουνάκη και του Βουλευτή Λέσβου κ. Γαληνού που δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν στην εκδήλωση. Στη συνέχεια, παρουσίασε ένα σύντομο βιογραφικό του Παναγιώτη Αλεξέλλη, που ζει στη Μυτιλήνη και διδάσκει, σε φροντιστηριακό επίπεδο, το μάθημα της Έκθεσης. Όμως από χρόνια, ο κ. 12

Αλεξέλλης ασχολείται ερασιτεχνικά, ως συλλέκτης ταινιών κινηματογράφου και διαθέτει μια συλλογή 7000 παλιών ταινιών από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης. Λόγω δε, της μεγάλης του αγάπης και της αφοσίωσής του στο αντικείμενο, όπως απέδειξε με το βάθος της ομιλίας του και με τις αναφορές του σε έργα σταθμούς, όπως τα αποκάλεσε ο ίδιος, μπορεί και με το παραπάνω να θεωρηθεί «ειδικός του κινηματογράφου», χαρακτηρισμό τον οποίο ο ίδιος αποποιήθηκε απ την αρχή και κράτησε για τον εαυτό του τον τίτλο του «κινηματογραφόφιλου». Ο ομιλητής χαρακτήρισε τον κινηματογράφο καθαρή και ουσιαστική ψυχαγωγία με ελάχιστο κόστος και μίλησε για ταινίες μεγάλων δημιουργών, όπως «Άμλετ», «Μόμπυ Ντικ», «Πολίτης Κέϊν», «Ριφιφί», «Νανούκ» και άλλες, από τις οποίες μάλιστα έγινε και προβολή μικρών αποσπασμάτων. Αναφέρθηκε ακόμα στο ρόλο της κριτικής, που είναι σε μεγάλο βαθμό, η γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στο θεατή και στο μήνυμα που θέλει να στείλει ο δημιουργός της ταινίας. Και ίσως αναπάντητο να παραμένει το ερώτημα, για την ύπαρξη μηνυμάτων στις ταινίες του σημερινού κινηματογράφου. Μερικές πολύ σημαντικές ερωτήσεις προς τον ομιλητή έγιναν στο τέλος της ομιλίας από τους παριστάμενους και η πολύ επιτυχημένη κατά γενική ομολογία εκδήλωση έκλεισε με ένα δυο ποτηράκια ούζου, με σαρακοστιανούς και μη μεζέδες, που πρόσφερε το Δ.Σ. της «Λεσβιακής Παροικίας», μια κι εμείς οι Μυτιληνιοί, κάπως έτσι έχουμε μάθει να κλείνουμε μια όμορφη βραδιά. Ε. Βεκρή Ο Π. Αλεξέλλης και η Κ. Μεσσηνέζη κατά την παρουσίαση ενός σύντομου βιογραφικού του ομιλητή 13

Προκήρυξη Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Ο Σύλλογος «Λεσβιακή Παροικία» Αθηνών, σαν πολιτιστική προέκταση της Λέσβου μας, της οποίας είναι γνωστή η πνευματική ιστορία απ τα αρχαία χρόνια ως τα σήμερα, προκηρύσσει τον 1ο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Διηγήματος Νέων, με θέμα που να αναφέρεται στη Λέσβο και να είναι γραμμένο στην ελληνική γλώσσα. Όροι του Διαγωνισμού: 1. Οι διαγωνιζόμενοι μπορούν να λάβουν μέρος με ένα μόνο έργο τους, οπωσδήποτε αδημοσίευτο. 2. Χρόνος υποβολής έργου: Μέχρι το τέλος Μαΐου 2011 (σφραγίδα ταχυδρομείου). 3. Μέγεθος έργου: Να μην ξεπερνά τις οκτώ σελίδες Α4 με μέγεθος γραμμάτων 12 στιγμές. 4. Το έργο να σταλεί σε πέντε δακτυλογραφημένα αντίτυπα, με ψευδώνυμο γραμμένο πάνω δεξιά, το οποίο θα αναγράφεται και ως αποστολέας έξω από το φάκελο αποστολής. 5. Μέσα σ αυτόν το φάκελο (αποστολής) οι διαγωνιζόμενοι θα εσωκλείσουν έναν μικρότερο, που απ έξω θα έχει γραμμένο το ψευδώνυμό τους και μέσα τα εξής προσωπικά τους στοιχεία: ονοματεπώνυμο, διεύθυνση κατοικίας, τηλέφωνο, e-mail (προαιρετικά), τίτλο του έργου και το ψευδώνυμο. 6. Είναι επιθυμητή η αποστολή του έργου σε ηλεκτρονικό μέσο (cd). 7. Τα έργα πρέπει να σταλούν ταχυδρομικά, με απλή επιστολή και όχι συστημένη, στη διεύθυνση: Κα Βεκρή Ειρήνη, Σαρανταπόρου 3, ΤΚ: 16673 με την ένδειξη «Για τον Λογοτεχνικό Διαγωνισμό». 8. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής θα ανακοινωθούν μετά τη λήξη του χρόνου υποβολής των έργων. 9. Βραβεία: Θα δοθούν, Α Βραβείο επαμειβόμενο με 1.000 Ευρώ, Β Βραβείο με 500 Ευρώ και τρεις έπαινοι. 10. Η απονομή των βραβείων θα γίνει κατά την Πρωτοχρονιάτικη γιορτή της «Λεσβιακής Παροικίας» τον Ιανουάριο 2012. 11. Δικαίωμα συμμετοχής: Έχει οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος ηλικίας έως 40 ετών. Εκ του Διοικητικού Συμβουλίου 14

Ομαδική έκθεση τεσσάρων καταξιωμένων καλλιτεχνών στη μαρίνα της Μυτιλήνης με τίτλο: «Art On Docks» Του φωτογράφου Γιώργου Ιορδάνου, του ζωγράφου Αλέξανδρου Καραβά, του γλύπτη μετάλλων Γιώργου Κατσαρού και της κεραμίστριας - γλύπτριας Λένας Τριανταφύλλου. Επιμέλεια της ζωγράφου Kαίτης Μεσσηνέζη Η Μυτιλήνη, η πρωτεύουσα ενός νησιού όπως η Λέσβος, με μια τόσο πλούσια πολιτιστική και καλλιτεχνική παράδοση, δεν έχει να παρουσιάσει αυτή τη στιγμή ούτε έναν σωστό χώρο που θα μπορούσε να φιλοξενήσει μια ολοκληρωμένη έκθεση ζωγραφικής ή γλυπτικής, όταν άλλες, πολύ μικρότερες πόλεις της Ελλάδας, χωρίς καμία ιδιαίτερη καλλιτεχνική παράδοση, διαθέτουν μία και δύο τέτοιες αίθουσες τέλεια οργανωμένες. Αν επιτέλους είναι τόσο δύσκολο να γίνει ένα Πνευματικό Κέντρο, που τόσο ανάγκη το έχει η πόλη μας, τουλάχιστον, ας οργανωθούν «επαγγελματικά» δυο - τρεις αίθουσες αξιώσεων, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να φιλοξενηθούν εκθέσεις ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής ή φωτογραφίας ιδιαίτερων απαιτήσεων. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, η λύση δόθηκε από τους ίδιους τους καλλιτέχνες - δημιουργούς. Μετά από δική τους πρόταση και αίτηση προς την «Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης», που διαχειρίζεται τη μαρίνα, τους παραχωρήθηκε ο χώρος των κτιριακών υποδομών της μαρίνας, όπου μετά από μεγάλη προσπάθεια και πολλή προσωπική δουλειά, κατάφεραν να «στήσουν» μια πολύ επιτυχημένη ομαδική έκθεση με τον πολύ ταιριαστό τίτλο Art On Docks. Οι άδειοι χώροι των κτιριακών εγκαταστάσεων δίπλα στη θάλασσα, από την μια στιγμή στην άλλη, γέμισαν με χρώματα από εξαίρετους πίνακες ζωγραφικής του Αλέξανδρου Καραβά, τα όμορφα, επιτυχημένα γλυπτά της Τριανταφύλλου και του Κατσαρού και τις υπέροχες φωτογραφίες του Γιώργου Ιορδάνου. Η έκθεση έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό από το φιλότεχνο κοινό της Μυτιλήνης και ιδιαίτερα από τη 15

νεολαία και τους μαθητές των σχολείων που κυριολεκτικά πλημμύρισαν το χώρο της έκθεσης. Εκατοντάδες μαθητές χωρίς αυτό να είναι υπερβολή, κατέκλυσαν τον εκθεσιακό χώρο, ήρθαν σε επαφή με τις τέσσερις διαφορετικές μορφές της τέχνης - ζωγραφική, γλυπτική, κεραμική, φωτογραφία - είχαν την ευκαιρία να κουβεντιάσουν με τους ίδιους τους δημιουργούς και να πάρουν χρήσιμες πληροφορίες για το πώς δημιουργείται ένα έργο τέχνης, ότι το κάθε έργο είναι μοναδικό και δεν ξαναγίνεται και πως ακόμη το ίδιο το έργο μπορεί να αποτελεί ένα μήνυμα στο κοινωνικό σύνολο. Την έκθεση επισκέφτηκε και ο Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Σηφουνάκης ο οποίος φανερά εντυπωσιασμένος δήλωσε τα εξής: «Η έκθεση αυτή δίνει μια νέα διάσταση σ αυτόν το χώρο, που όταν αρχικά μελετούσαμε την κατασκευή της μαρίνας δεν την είχαμε σκεφτεί ποτέ, αφού την είχαμε στο μυαλό μας σαν χώρο αναψυχής και όχι πολιτισμού. Υπάρχουν μεν άλλα σχέδια, αλλά σε κάθε περίπτωση η ενοποίηση των χώρων από το πάρκιγκ ως το Ναυτικό Όμιλο μπορεί να αποτελέσει αφορμή για τη δημιουργία ωραίων χώρων κατάλληλων για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων». Ευχόμαστε, έστω και έτσι «από σπόντα» να μπορέσει να δημιουργηθεί εκεί κάποιος κατάλληλος χώρος, όπου να μπορούν να εκθέτουν και αναγνωρισμένοι καλλιτέχνες Έλληνες και ξένοι. Το έχει ανάγκη η νεολαία και το φιλότεχνο κοινό του νησιού μας. Τα βιογραφικά των καλλιτεχνών που συμμετείχαν στην εν λόγω έκθεση, κατ αλφαβητική σειρά έχουν ως εξής: Γιώργος Ιορδάνου: Έχει γεννηθεί το 1957 στη Μυτιλήνη και έχει ζήσει τα μαθητικά του χρόνια στην Άντισσα. Ασχολείται με τη φωτογραφία από το 1975. Τη φωτογραφική τέχνη τη σπούδασε κοντά σε αναγνωρισμένους φωτογράφους. Έχει παρουσιάσει αρκετές ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει και σε πολλές ομαδικές στη Λέσβο, σε πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδας και στο εξωτερικό. Ήταν αυτός που είχε την ιδέα της δημιουργίας της έκθεσης αυτής. Συμμετείχε με μια σειρά φωτογραφιών από τη Λέσβο και τη Λήμνο. Φωτογραφία του Γιώργου Ιορδάνου 16

Αλέξανδρος Καραβάς: Έχει γεννηθεί στην Αθήνα και τα τελευταία χρόνια ζει στη Μυτιλήνη, όπου ήρθε μέσω της δουλειάς του. Σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας (2002-2009), με δάσκαλο τον Γιάννη Ψυχοπαίδη. Παράλληλα φοίτησε στο Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών, Τυπογραφίας και Τέχνης του Βιβλίου (2007-2008) και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (2006-2008). Παρακολούθησε επίσης σεμινάρια Δημιουργίας Κόμικς, μαθήματα Φωτογραφίας και Ντιζάιν. Έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στο Κτίριο Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (2004), στην «Art Athina» (2008), στη Φωτογραφική Εταιρεία Μυτιλήνης και στο Αρχοντικό Γεωργιάδη, στη Μυτιλήνη (2010). Η έκθεση Art On Docks είναι η πρώτη του ομαδική στη Λέσβο και συμμετέχει σ αυτήν με έργα που έχουν σαν θέμα κυρίως την ανθρώπινη μορφή. Το έργο του Καραβά ανακαλεί στη μνήμη εικόνες από την τέχνη των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Χρησιμοποιεί την τεχνική του κολλάζ με την κυριολεκτική της έννοια, κολλώντας αποσπάσματα κειμένων και φωτογραφιών από εφημερίδες, σκισμένα χαρτιά, ιδιόγραφα σημειώματα, σχέδια πρόχειρα, γραμμένα με το χέρι και με επιμέλεια γραμμένα, με το διαβήτη και το χάρακα. Που επιχρωματίζει στους τόνους του λευκού, του γκρίζου, του μαύρου και του γαλάζιου. Και τονίζει, κυρίως, με τις έντονες, επιθετικές διαβαθμίσεις του κόκκινου. Η σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τη ζωγραφική αποτελεί έναν από τους σημαίνοντες στόχους τής δημιουργίας του. Τα αστικά του τοπία είναι όμως πλασμένα όχι ως οι «ιδανικές», «ωραίες» και «λειτουργικές» πόλειςπρότυπα που καθιερώθηκαν, με τη συμμετρία τους, την εποχή της Αναγέννησης. Αλλά ως πόλεις που αποσυντίθενται μέσα στη διάλυση του κοινωνικού τους ιστού, από το μεσοπόλεμο και μετά, που συμπίπτει με τη σημερινή διάλυση του κοινωνικού ιστού των σύγχρονων πόλεων. «Ζωγραφίζω παράξενα τοπία», λέει ο ίδιος, «που μπορεί να κρύβουν Έργο του ζωγράφου Αλέξανδρου Καραβά 17

μια συγκεκριμένη υπόγεια ιστορία ή να γεννήθηκαν από ένα άγνωστο ποίημα, πολλές φορές άφηναν απλώς τα χάρτινα υλικά τους να φανούν. Ταξιδεύω σε πόλεις που φτιάχνει το μυαλό τις ελεύθερες ώρες που δε χρειάζεται να σκεφτεί λογικά (...) Οι όγκοι γίνονται διαφανείς ή χάνουν το βάρος τους, διαλύονται και ενώνονται πάλι σε ανεικονικές συνθέσεις. Το μέσα μπερδεύεται με το έξω, η προοπτική αντιστρέφεται και εμφανίζεται ο ανοιχτός ορίζοντας» Γιώργος Κατσαρός: Γεννήθηκε το 1974 στη Θεσσαλονίκη. Ζει και εργάζεται στη Μυτιλήνη εδώ και χρόνια, κατασκευάζοντας έργα από «άχρηστα» αντικείμενα, κυρίως μέταλλο και γυαλί και πηλό, ως εκπρόσωπος της trash art. Στο εργαστήριό του πειραματίζεται πάνω σε διάφορες τεχνικές και τεχνολογίες, έχοντας προχωρήσει τελευταία στο συνδυασμό γυαλιού με μέταλλο. Έχει συμμετάσχει σε αρκετές ομαδικές, ενώ έχει κάνει και ατομικές εκθέσεις, τόσο στη Μυτιλήνη όσο και στην Αθήνα, και έχει συνεργαστεί με φορείς όπως το Εθνικό Θέατρο, το Υπουργείο Αιγαίου, το Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ.ά. Τέλος, έχει λάβει το πρώτο βραβείο στο διεθνή διαδικτυακό διαγωνισμό «Micropolis», στην κατηγορία «Video Animation/Μυθοπλασία». Στην έκθεση της μαρίνας συμμετέχει με τρία γλυπτά του από μέταλλο, τα δύο από τα οποία βρίσκονται μόνιμα στο ξενοδοχείο «Ζαΐρα». Λένα Τριανταφύλλου: Γεννημένη το 1951 στη Μυτιλήνη, ασχολείται με την τέχνη του πηλού εδώ και πολλά χρόνια. Έχοντας μαθητεύσει στο εργαστήριο της μητέρας της, γνωστής γλύπτριας, ζωγράφου και κεραμίστριας, Βανιώς, σπούδασε στη συνέχεια τεχνικές κατασκευής φόρμας και παρακολούθησε διάφορα σεμινάρια. Έχει πραγματοποιήσει πολλές ατομικές, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό και έχει πάρει διακρίσεις με τα έργα της. Είναι μέλος του Σωματείου Κεραμιστών Λέσβου «Το Έοργον» και του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας. Στην έκθεση «Art On Docks» συμμετέχει με μια σειρά από γλυπτά δείγματα της δουλειάς της των τελευταίων χρόνων, που για πρώτη φορά εκτίθενται όλα μαζί. Έργου της Γλύπτριας - Κεραμίστριας Λένας Τριανταφύλλου 18

«Άρατε πύλας» μια αρχαία εθιμική παράδοση Γράφει ο Δημήτρης Νικορέτζος Δεν υπάρχουν αυθεντικότερες, φιλοσοφικότερες και ποιητικότερες ρήσεις από εκείνες που ακούμε στους ψαλμούς και τα τροπάρια της ακολουθίας της Αναστάσεως. Η ψυχή του ανθρώπου, μετά από την εις Άδου κάθοδον, ανεγεννάται και αναβαπτίζεται με τα νάματα της νέας ζωής, που προβάλλει αποκαθαρμένη από τις οδύνες, τους ρύπους και τα άχθος της καθημερινότητας. Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, αρχίζει και η προετοιμασία της ψυχής για την πολυπόθητη επιστροφή στους γενέθλιους τόπους. Για όσους η μοίρα έταξε να ζουν μακριά από τις πατρογονικές τους εστίες, η επιστροφή αυτή κρύβει μιαν απροσμέτρητη μαγεία. Μαγεία που φαντάζει πολύ περισσότερο απτή απ ό,τι στους γηγενείς. Οι μισεμένοι ζουν πάντα με τους καημούς και τους ιμέρους μιας ακατανίκητης νοσταλγίας. Η φαντασία και η χρονική απόσταση ωραιοποιούν πάντα την πραγματικότητα. Την πασπαλίζουν με όσες συγκινήσεις η ψυχή νιώθει πως της αποστερούν. Μαζί με τον πολύχρωμον εσμό των μυρίων που αναχωρούν προτροπάδην απ τις περιοχές του άστεως, ακολουθώ κι εγώ τους θαλασσινούς μαιάνδρους του Αιγαίου και φτάνω στην πολυφίλητη Λέσβο. Η επιστροφή μου στο ακριτικό νησί προβάλλει κάθε φορά μέσα μου σαν ταξίδι ακροτελεύτιο. Με αιχμαλωτίζει με μια δύναμη πρωτεϊκή. Η κατανυκτική τελετουργία της Μεγάλης Εβδομάδας, με την υποβλητική της μεγαλοπρέπεια, με το ανεκλάλητο θάμβος της αναπαράστασης του θείου πάθους, με την απροσμέτρητη μυστικοπάθεια της ακολουθίας των Μεγάλων Ωρών, με τους εκφραστικότατους καμπανισμούς των σημάντρων, με οδηγούν πέρα από τις ανθρώπινες συγκαταβατικότητες. Δεν έχω πια την πίστη των παιδικών μου χρόνων. Το αναλογίζομαι με την οδύνη των ανεπιτρεπτί πεπτωκότων. Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες. Τη σκέψη μου έχει από καιρό αλώσει ο θετικισμός. Είμαι ένας «εν μέρει εθνικός, εν μέρει χριστιανίζων». Ωστόσο νιώθω στα κατάβαθα της ψυχής μου την ανάγκη μιας οδοιπορίας στις αρχαίες μνήμες. Ίσως την ανάγκη μιας αυτοενδοσκόπησης και ενός απολογισμού. Μικρός, ήμουν αναγνώστης στην ενορία του αγίου Συμεών. Με πολλή συγκίνηση επιστρέφω στα χρόνια εκείνα. Χρόνια απίθανα και ανεπανάληπτα. Η αγνότητα της παιδικής καρδιάς δεν είχε αλλοτριωθεί ακόμη από τους πειρασμούς της ορθολογιστικής σκέψης. Θυμάμαι τη χορωδία της εκκλησίας, της οποίας αποτελούσα καλλίφωνο μέλος, που έψαλλε με άφατη συγκίνηση τα εγκώμια, όπως και την περιφορά του επιταφίου στα γραφικά καλντερίμια. Άνοιγαν τότε τα παραθυρόφυλλα κι οι 19

γυναίκες μας έρραιναν απ τα μπαλκόνια μύρα και ροδοπέταλα. Από το τυπικό της εκκλησίας ελάχιστα θυμάμαι. Μου έχουν όμως μείνει στη μνήμη ανεξίτηλα τα πασχαλινά ιδιόμελα και τα τροπάρια της Αναστάσεως, που αποτελούν την πιο συμπυκνωμένη μεταφυσική ποίηση όλων των αιώνων. Το «Καθαρθώμεν τας αισθήσεις», «Έπί της θείας φυλακής ο θεηγόρος Αββακούμ», «Δεύτε πόμα πίωμεν καινόν», «Δεύτε από θέας γυναίκες ευαγγελίστριαι», «Πάσχα το τερπόν» και φυσικά το «Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν λαοί». Αν όμως υπάρχει κάτι που η αναπόλησή του δεν έπαψε μέχρι σήμερα να με θέλγει και να με συγκινεί, είναι η συγκλονιστική τελετουργία του «Άρατε πύλας». Η τελετουργία αυτή με τον τόσο συμβολικό χαρακτήρα, που διέσωσε η παράδοση, δεν αναφέρεται πουθενά στο τυπικό της αναστάσιμης ακολουθίας και η αναπαράστασή της είναι καθαρά εθιμική. Σε ελάχιστες πια εκκλησίες διατηρείται, ιδιαίτερα στις ενορίες που υπηρετούν γέροντες εφημέριοι. Γίνεται όμως στη μοναστική πολιτεία του Άθω. Την ως ένα σημείο παγανιστική αυτή τελετουργία έχω να ιδώ από τα φοιτητικά μου χρόνια. Στον άγιο Συμεών τηρούσε απαρέγκλιτα το έθιμο αυτό ένας παλαιός εφημέριος, ο παπά Γρηγόρης Μακρέλλης. Γίνεται πάντα το βράδυ της Αναστάσεως. Μετά το «Διαγενομένου του Σαββάτου» του κατά Μάρκον Ευαγγελίου και την εκφώνηση από τον ιερέα του «Χριστός Ανέστη», κάτω από τις ομοβροντίες των κροτίδων και των βαρελότων, ο παπάς, κρατώντας το ιερό Ευαγγέλιο και περιστοιχιζόμενος από το χορό των ψαλτών, τα εξαπτέρυγα και το λάβαρο της Αναστάσεως, που κρατεί συνήθως ο προεστώς - παλαιότερα - ή ο επίτροπος της εκκλησίας, κατευθύνεται στο ναό, όπου όμως βρίσκεται προ θυρών κεκλεισμένων. Στο εσωτερικό του ναού, που συμβολίζει τον τάφο, πίσω από την εξώθυρα του νάρθηκα, βρίσκεται ένας βροντόφωνος λαϊκός ή ο νεωκόρος, που υποδύεται τον Άδη, τον οποίο ο Ιησούς με την ανάστασή του, νικητής και τροπαιοφόρος, τον καλεί ν ανοίξει τις πύλες της ζωής και να λυτρώσει το ανθρώπινο γένος από τα δεσμά του θανάτου. Τα φώτα σβήνουν και όλο το εκκλησίασμα συγκεντρώνεται στον πρόναο, που φωτίζεται μόνο από το αμυδρό φως των κεριών. Ο ιερέας σταματά εμπρός στην σφραγισμένη θύρα και, σείοντας παρατεταμένα το πόμολο, εκφωνεί με διάτορη και υποτρέμουσα φωνή: - Άρατε πύλας οι άρχοντες υμών και επάρθητε πύλαι αιώνιοι, και εισελεύσεται ο βασιλεύς της δόξης. Τότες, πίσω από την κλεισμένη θύρα, ακούγεται η φωνή του νεωκόρου, που με την αποτρόπαιη φωνή του Άδη ερωτά: - Τις εστίν ούτος ο βασιλεύς της δόξης; Ο ιερέας, όμως, εξακολουθώντας να τραντάζει τη θύρα, του ανταπαντά: - Κύριος κραταιός και δυνατός, Κύριος δυνατός εν πολέμω, Κύριος των δυνάμεων, αυτός εστίν ο βασιλεύς της δόξης. Η στιχομυθία αυτή του ιερέα με τον Άδη - της ζωής με το θάνατο - που γίνεται μέσα σε βαθιά ατμόσφαιρα μυσταγωγίας, επαναλαμβάνεται τρεις φορές, μέχρι ο Άδης νικημένος άρει τις πύλες και το εκκλησίασμα, μ επικεφαλής 20

τον ιερέα και τους ψάλτες, εισορμήσει στον κατάφωτο ναό, ψάλλοντας ομοθυμαδόν τον «Αναστάσεως ημέρα». Στην Σκιάθο, καθώς και σε μερικές άλλες πόλεις, από αρχαιότατη παράδοση, το «Άρατε πύλας», όπως αναφέρει στο ομώνυμο αφήγημά του ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, γίνεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου με την περιφορά του Επιταφίου, που εκεί δεν περιφέρεται, όπως γίνεται συνήθως, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. Στη Λέσβο το «Άρατε πύλας» διαδραματίζεται πάντα μετά την Ανάσταση. Όπως αναγράφεται στο Μέγα Ευχολόγιον, η εθιμική αυτή πράξη, που καθιέρωσε η παράδοση, αποτελεί μέρος του τυπικού που τελείται στα εγκαίνια του νέου ναού, ιεροτελεστία που είναι εντελώς ιδιότυπη. Στην περίπτωση αυτή, ο ιερέας κρατεί τυλιγμένα σε λευκό μεταξωτό ύφασμα τα άγια λείψανα κάποιου μάρτυρα, που θα τοποθετήσει σε ειδική κρύπτη στην Αγία Τράπεζα, μόλις ανοίξει η κλειστή εξώθυρα της εκκλησίας και εγκαινιαστεί ο ναός. «Ταύτα δε - αναφέρει το Ευχολόγιον - ψάλλονται εκ γ και ευθύς ο Αρχιερεύς αίρει τα άγια Λείψανα μετά του Δίσκου, και τίθησιν επί της κεφαλής αυτού, και σφραγίζει τρις τα πύλας μετ αυτών των λειψάνων». Το μήνυμα όμως της ελπίδας, που αναθρώσκει από το μέγα γεγονός της Αναστάσεως, δεν το επιβεβαιώνει μόνο η συμβολική στιχομυθία του «Άρατε πύλας», αλλά το επιρρωννύει και ο κατηχητικός λόγος του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ένα από τα συμβολικότερα κείμενα της πασχαλινής λειτουργίας, που περιλαμβάνει τις πιο κάτω παραινέσεις, που αξίζει να τις μάθουν όσοι δεν τις γνωρίζουν ή, όσοι τις γνωρίζουν, να τις ξαναθυμηθούν: «Ει τις ευσεβής και φιλόθεος, απολαυέτω της καλής ταύτης και λαμπράς πανηγύρεως. Εί τις δούλος ευγνώμων, εισελθέτω χαίρων εις την χαρά του Κυρίου αυτού. Εί τις έκαμε νηστεύων, δεχέσθω σήμερον το δίκαιον όφλημα. Εί τις από της πρώτης ώρας ειργάσατο, δεχέσθω σήμερον το δίκαιον όφλημα. Εί τις μετά την τρίτην ήλθεν, ευχαρίστως εορτασάτω. Εί τις μετά την έκτην έφθασε, μηδέν αμφιβαλέτω και γαρ ουδέν ζημιούται. Εί τις υστέρησεν εις την ενάτην, προσελθέτω, μηδέν ενδοιάζων. Εί τις εις μόνην έφθασε την ενδεκάτην, μη φοβηθή την βραδύτητα φιλότιμος γαρ ων ο Δεσπότης, δέχεται τον έσχατον καθάπερ και τον πρώτον αναπαύει τον της ενδεκάτης, ως τον εργασάμενοων από της πρώτης και τον ύστερον ελεεί και τον πρώτον θεραπεύει κακείνω δίδωσι και τούτω χαρίζεται και τα έργα δέχεται και την γνώμην ασπάζεται και την πράξιν τιμά και την πρόθεσιν επαινεί. Ουκούν εισέλθητε πάντες εις την χαράν του Κυρίου ημών και πρώτοι και δεύτεροι, τον μισθόν απολαύετε. Πλούσιοι και πένητες, μετ αλλήλων χορεύσατε. Εγκρατείς και ράθυμοι, την ημέρα τιμήσατε. Νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες, ευφράνθητε σήμερον. Η τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες. Ο μόσχος πολύς, μηδείς εξέλθη πεινών. Πάντες απολαύσατε του συμποσίου της πίστεως. Πάντες θρηνείτω πενίαν εφάνη γαρ η κοινή βασιλεία. Μηδείς οδυρέσθω πταίσματα, συγγνώμη γαρ εκ του τάφου ανέτειλε. Μηδείς οδυρέσθω θάνατον ηλευθέρωσε γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος. Έσβεσεν αυτόν, υπ αυτού κατεχόμενος. Εσκύλευσε τον 21

άδη ο κατελθών εις τον άδη. Επίκρανεν αυτόν, γευσάμενος της σαρκός αυτού και τούτο προλάβων Ησαΐας εβόησεν. «Ο άδης, φησίν, επικράνθη, συναντήσας σοι κάτω». Επικράνθη, και γαρ κατηργήθη. Επικράνθη, και γαρ ενεπαίχθη. Επικράνθη, και γαρ ενεκρώθη. Επικράνθη, και γαρ καθηρέθη. Επικράνθη, και γαρ εδεσμεύθη. Έλαβε σώμα, και θεώ περιέτυχεν. Έλαβε γην, και συνήντησεν ουρανώ. Έλαβεν όπερ έβλεπε, και πεπτώκεν, όθεν ουκ έβλεπε. Που σου, θάνατε, το κέντρον; Που σου, άδη το νείκος; Ανέστη Χριστός, και συ καταβέβλησαι. Ανέστη Χριστός και πεπτώκασι δαίμονες. Ανέστη Χριστός και χαίρουσιν άγγελοι. Ανέστη Χριστός, και ζωή πολιτεύεται. Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος. Χριστός γαρ εγερθείς εκ νεκρών, απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο. Αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν». Δυστυχώς ελάχιστοι είναι εκείνοι που μένουν στην πασχαλινή λειτουργία ν ακούσουν αυτά τα τόσα μεστά από υψηλά νοήματα λόγια του Χρυσοστόμου. Ο πασχαλινός αμνός και η μαγειρίτσα, αλλά και κόπωση των περισσότερων, μετά το χαρμόσυνο άγγελμα του «Χριστός Ανέστη» και το φιλί της αγάπης, τους τρέπουν σε φυγή, για να «πασκάσουν» το πλούσιο εόρτιο δείπνο και να τσουγκρίσουν τα κόκκινα αυγά. Το μεγαλοβδόμαδο, βέβαια, τελούνται και άλλα έθιμα, που διέδωσε η παράδοση και που έχουν τοπικό χαρακτήρα. Εν από αυτά είναι η τελετή του «Ιερού Νιπτήρος», που γίνεται το μεσημέρι της Μεγάλης Πέμπτης στο μοναστήρι του Θεολόγου της Πάτμου, έθιμο που έχει ιστορία τριών αιώνων και αναβιώνει κάθε χρόνο στο νησί όπου ο Ιωάννης έγραψε την Αποκάλυψη. Η κατανυκτικότητα που το περιβάλλει και η τελετουργική του μυσταγωγία, του προσδίδουν μια μοναδικότητα που προσελκύει μεγάλο πλήθος πιστών, που έρχονται να το παρακολουθήσουν. Πρόκειται για μιαν αναπαράσταση του θείου δράματος που αναβιώνει κατά τρόπο θεατρικό και που είναι η μόνη με σκηνική απόδοση. Ο ηγούμενος του μοναστηριού υποδύεται τον Ιησού και δώδεκα ιερομόναχοι τους δώδεκα μαθητές του. Η θρησκευτική αυτή τελετουργία εκτυλίσσεται πάντοτε σε ειδική εξέδρα σε ανοιχτό χώρο και ο λαός συγκεντρώνεται γύρω από το σκηνικό κυκλικά. Τα λόγια της στιχομυθίας του ηγουμένου με τους μοναχούς βασίζονται στα Ευαγγέλια και η αναπαράσταση γίνεται σε τρεις θεατρικές πράξεις. Το έθιμο αυτό δεν γίνεται πουθενά αλλού, παρά μόνο στα Ιεροσόλυμα, από την ελληνορθόδοξη αγιοταφική αδελφότητα. Όλες αυτές τις αναμνήσεις προσπαθώ να ξαναζήσω, αναζητώντας κάθε Πάσχα το αρχαίο παιδί. Να οδοιπορήσω στα μακρινά μοναστήρια και να ξανακούσω τους ρυθμικούς γδούπους του ξύλινου σήμαντρου, καθώς θα κρούουν το κρεμασμένο καραβοσάνιδο με τα ξυλόσφυρά τους οι δεξιοτέχνες μοναχοί καμπανοκρούστες. Να επιστρέψω στους μυθικούς εκείνους τόπους, που μόνο οι αγνές ψυχές έχουν το προνόμιο να αποκαλύπτουν. Ιδού γιατί με συγκινούν οι ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας και σπεύδω νοσταλγός στο νησί μου και ιδού γιατί επιστρέφω κάθε χρόνο τέτοιες μέρες στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. 22

Η Γνωριμία στο κόκκινο* Γράφει η Ειρήνη Βεκρή Κοντούλης, αδυνατούλης, μελαχρινή επιδερμίδα, μαύρα λαμπερά τεράστια μάτια, ίσια μαύρα ακούρευτα και αχτένιστα μαλλιά. Ήταν πάντα εκεί. Βρόμικος, με μισοσχισμένα, μεγαλύτερα για το μπόι του ρούχα, ξυπόλητος, αλλά γελαστός. Θα χε περάσει τα εφτά. Φαινόταν μικρότερος. Ο Παναγιώτης, ήταν ο μικρός φίλος, δίπλα στις γραμμές του τρένου, στο πεζοδρόμιο, στο τρίτο φανάρι, στην οδό Κωνσταντινουπόλεως, μόλις έστριβες από την Εθνική Οδό. Κρατούσε ένα άσπρο πλαστικό κυπελλάκι και περίμενε ν ανάψει το κόκκινο στα φανάρια, για να πλησιάσει τα σταματημένα αυτοκίνητα στη σειρά. - Δώστε μου μια βοήθεια, έλεγε με τσαχπίνικο χαμόγελο στους οδηγούς και τους πρότεινε για να βάλουν μέσα τον οβολό τους, το πλαστικό ποτηράκι, πότε άδειο, πότε με λίγα κέρματα ήδη μέσα. Μερικοί του έδιναν, άλλοι τον έδιωχναν, άλλοι τον μάλωναν. Ο Παναγιώτης απτόητος στο καθήκον του, ξαναφορούσε το χαμόγελό του και προχωρούσε στο επόμενο αυτοκίνητο. Η Δήμητρα δούλευε εκεί κοντά. Κάθε μέρα περνούσε από την οδό Κωνσταντινουπόλεως. Σχολούσε κατά τις δυόμισι. Πάντα στο τρίτο φανάρι την έπιανε το κόκκινο. Πάντα είχε πρόχειρο ένα κέρμα, για το μικρό Παναγιώτη. Τον έκανε πολύ γούστο. Και κείνος, σαν να την περίμενε στην ώρα της και την αναγνώριζε, από μακριά άρχιζε να τη χαιρε- τά. Είχαν αλληλοσυμπαθηστεί από την πρώτη τους συνάντηση. Του έπιανε την κουβέντα καμιά φορά. - Παναγιώτη, πώς πάει το σχολείο; - Δεν πάω σχολείο εγώ. - Γιατί Παναγιώτη; Είναι καλά εκεί, να μάθεις γράμματα. - Τί τα θέλω τα γράμματα! Δε θέλω μπελά. Καλά είμαι. Άλλη φορά πάλι, η Δήμητρα τον ρωτούσε: - Παναγιώτη, πότε θα πας σχολείο; - Μπα, δεν πάω. - Γιατί; Να πας. Να δεις που θα σ αρέσει... - Μπα! Ο Μανόλης που πήγε, δεν το θελε... Δυο μέρες. Δεν ξαναπήγε. Κι εγώ δε θέλω. - Γιατί; -... Ο Παναγιώτης, άλλα λόγια ν αγαπιόμαστε, γύριζε τη ματιά του προς την οροφή του αυτοκινήτου. Σηκωνόταν μετά στις μύτες των ποδιών του και περιεργαζόταν το παραθυράκι του ταβανιού. Έφερνε μια γύρα το αυτοκίνητο, παρατηρούσε τα ανοίγματα στα καπό, χάιδευε τα γυαλιστερά φινιρίσματα, ξεσκόνιζε με το χέρι του τα φανάρια, το μεταλλικό του σήμα, το έφτυνε καμιά φορά να ξαστράψει και τέλος, η ματιά και το ενδιαφέρον του ξαναγύριζαν στην οροφή. Το αυτοκίνητο της Δήμητρας ήταν άσπρο και πολύ συνηθισμένο. Είχε ένα σπουδαίο πλεονέκτημα όμως. Αυτό το μικρό παράθυρο στην οροφή. 23

Η ίδια, δεν ήξερε καν πώς άνοιγε. Δεν την ενδιέφερε κιόλας. Αντίθετα με τον Παναγιώτη, που είχε την όρεξη και το θάρρος και με παιχνιδιάρικο ύφος, κλείνοντας το μάτι, άπλωνε το χεράκι του, πατούσε διάφορα κουμπιά και τσουουουπ, άρχιζε να το ανοίγει. Το ίδιο χεράκι, μαυριδερό από τη φύση του αλλά και τη βρόμα, με νύχια που είχαν πολύ καιρό να κοπούν και να καθαριστούν, αναβόσβηνε τα φλας, πατούσε την κόρνα, έβαζε σε κίνηση τους υαλοκαθαριστήρες, έκανε τέλος πάντων, ότι σκανταλιά προλάβαινε στο δίλεπτο του κόκκινου φαναριού. Η Δήμητρα τον άφηνε ή έκανε πως τον μάλωνε. Είχε και κείνη δυο μικρά αγόρια, Παναγιώτη έλεγαν το μικρότερο, σχεδόν στην ηλικία του φίλου των φαναριών. Μια μέρα καθώς έφευγε από το γραφείο και έψαχνε στην τσάντα της, για να προετοιμάσει το κέρμα του Παναγιώτη, βρήκε ένα κόκκινο αυτοκινητάκι. Το φύλαξε πρόχειρα και όταν σταμάτησε στο φανάρι και πάλι, το κράτησε έξω από το παράθυρο, για να το βάλει στο χεράκι του μικρού Παναγιώτη. Μια τεράστια αστραπή. Αυτό ήταν. Η ματιά του ξάστραψε, σαν αστέρι που μόλις γεννήθηκε ξαφνικά, από περίεργη έκρηξη. Ύστερα, μια γλύκα ζωγραφίστηκε στα μάτια του και αμέσως ξεχύθηκε ασυγκράτητη στο καταβρομισμένο προσωπάκι του κι έγινε ένα τεράστιο χαμόγελο - Για... μένα είναι; Ψέλλισε, με δυσκολία, ο μικρός. - Ναι, Παναγιώτη, δικό σου είναι, Πάρ το, είπε η Δήμητρα, με δυσκολία και κείνη απ αυτό το ξάφνιασμα, προσπαθώντας να τον ενθαρρύνει. Ο μικρός Παναγιώτης, με απλωμένο το χέρι του, αργά, διστακτικά στην αρχή, έκανε να κινηθεί λίγο. Ύστερα βιαστικά άρπαξε κι έχωσε το κόκκινο αυτοκινητάκι στη χουφτίτσα του και το έσφιξε γερά. Ούτε που θυμήθηκε, πως έπρεπε να περιμένει για το κέρμα στο κυπελλάκι του. Σαν ελατήριο πετάχτηκε και πλησίασε τρέχοντας τον οδηγό του επόμενου αυτοκινήτου, που ήταν σταματημένο κι αυτό στο κόκκινο. - Κοίτα, του είπε περήφανα, κοίτα τι μου έδωσε αυτή η κυρία κι έδειξε προς το αυτοκίνητο της Δήμητρας. Είναι δικό μου το αυτοκινητάκι αυτό. Δώρο. Το πρώτο μου δώρο! Ούτε και τώρα πρότεινε το άσπρο κυπελλάκι, για να ζητήσει βοήθεια από τον οδηγό. Αδιαφόρησε και για το μεθεπόμενο όχημα, που είχε σταθεί στο φανάρι. Έμεινε να κοιτάζει το κόκκινο αυτοκινητάκι, που το κρατούσε σφιχτά στο δεξί του χεράκι και άρχισε να το τσουλάει πάνω στο βραχίονα του αριστερού του χεριού, μη παραλείποντας να το τρακάρει και πάνω στο άσπρο κυπελλάκι. Ύστερα έκατσε κάτω κι άρχισε να παίζει συνεπαρμένος. Εκεί, στο πεζοδρόμιο. Άναψε το πράσινο φως και έφυγε η σειρά αυτή των αυτοκινήτων. Έφυγε και η Δήμητρα, με τη ματιά της κολλημένη στο καθρεφτάκι του αυτοκινήτου, να παρακολουθεί πίσω, τις κινήσεις του μικρού της φίλου. Η Δήμητρα έφτασε στο σπίτι της, τα παιδιά ήταν ακόμα στο σχολείο. Πέρασε γρήγορα στο δωμάτιό τους, σκοντάφτοντας στο τρένο και τις γραμμές του, που είχαν καταλάβει το πάτωμα. Άναψε το φως κι έριξε μια ματιά τριγύρω. Είδε 24