Δρ. Κ. ΛΑΣΚΑΡΙΔΗΣ, Δρ. Μ. ΠΑΤΡΩΝΗΣ

ΣΗΜΑΝΣΗ CE ΓΙΑ ΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΑΠΟ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΑ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΛΙΘΟΣ (ΙΓΜΕ) Δρ. Κ. ΛΑΣΚΑΡΙΔΗΣ, Δρ. Μ. ΠΑΤΡΩΝΗΣ Ι.Γ.Μ.Ε., Διεύθυνση Κοιτασματολογίας, Τμήμα Μαρμάρων και Αδρανών Υλικών, Εργαστήριο ΛΙΘΟΣ 1Ο χλμ. Λεωφ. Μαρκοπούλου, 19002 Παιανία Αττικής Τηλ. / Fax: 210 6642821 E-mail: lithosgr@otenet.gr 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 1 Φυσικά διακοσμητικά πετρώματα: Χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα στο απώτερο και κοντινό παρελθόν και συνεχίζουν να χαίρουν της προτίμησης του κατασκευαστικού κλάδου, ο οποίος χρησιμοποιεί το 70% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρωμάτων. Επειδή: Βρίσκουν πρακτικώς απεριόριστες εφαρμογές στις κατασκευές Είναι περισσότερο ευέλικτα από άλλα υποκατάστατα υλικά Προσφέρουν το επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα Πληρούν τις τεχνικές και οικονομικές απαιτήσεις, με ελκυστική σχέση ποιότητας τιμής Είναι φιλικά προς το περιβάλλον, αφού αποτελούν μέρος αυτού 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 2 Παγκόσμια αγορά φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων: ~ 710 106 m3 Ελλάδα, 2004 (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία): Εξαγωγές σε παραδοσιακές (Η.Π.Α., Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Απω ή Μέση Ανατολή) και νέες (Ανατολική Ευρώπη, περιοχή Μεσογείου) αγορές: 107,17 106 ή 1,1% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών (+ 2,3% σε αξία και -7,9% σε ποσότητα, σε σχέση με το 2003) 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 3

ΧΡΗΣΕΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ (%) 10,00% 3,50% 10,00% 12,00% 10,00% ΔΑΠΕΔΑ ΕΞΩΤ. ΟΡΘΟΜΑΡΜΑΡΩΣΕΙΣ ΣΚΑΛΕΣ ΕΣΩΤ. ΟΡΘΟΜΑΡΜΑΡΩΣΕΙΣ 15,00% 37,00% 2,50% ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΟΜΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΑΦΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 4

ΠΡΟΕΠΙΛΟΓΗ Για να προεπιλεχθεί το διακοσμητικό πέτρωμα: Πρέπει με τη χρήση του να δίνεται οριστική λύση, δηλ. να επιτυγχάνεται διάρκεια ζωής αντίστοιχη με αυτή του όλου έργου. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός σε όλες τις φάσεις της κατασκευής και η επιθυμητή αισθητική παρουσία του έργου. Πρέπει να αξιολογούνται τα μακροσκοπικά χαρακτηριστικά του (χρώμα, παρουσία φλεβιδίων και ενδεχόμενος προσανατολισμός τους, παρουσία εγκλεισμάτων κ.λπ.), ώστε να ελέγχεται η δυνατότητα της επιτυχούς αισθητικής ενσωμάτωσής του στο όλο έργο. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 5

ΕΠΙΛΟΓΗ Για την τελική επιλογή του διακοσμητικού πετρώματος, λαμβάνονται υπόψη: Οι συγκεκριμένες εφαρμογές, για τις οποίες προορίζεται. Η δυνατότητα επεξεργασίας του, προς επίτευξη της επιθυμητής επιφάνειας χρήσης. Οι χημικές και φυσικομηχανικές ιδιότητές του, οι οποίες πρέπει να πληρούν τις ανάλογες προδιαγραφές (εφαρμογή των σχετικών προτύπων). Η δυνατότητα εξασφάλισης σταθερής ποιότητας και της απαιτούμενης ποσότητας πετρώματος, για το όλο έργο και κατά τη διάρκεια του συνολικού χρόνου κατασκευής. Το συνολικό κόστος της επένδυσης. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 6

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Πριν την εφαρμογή, για κάθε διακοσμητικό πέτρωμα: Απαιτείται πιστοποίηση ποιότητας, μετά από εργαστηριακό προσδιορισμό των φυσικομηχανικών ιδιοτήτων του, σύμφωνα με τα σχετικά πρότυπα. Γιατί: Οι φυσικομηχανικές ιδιότητες καθορίζουν την ικανότητα του πετρώματος να αντιστέκεται σε μηχανικές καταπονήσεις και στις κλιματικές - περιβαλλοντικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία, διαβρωτικοί παράγοντες, ρύποι κλπ.). Η γνώση των φυσικομηχανικών ιδιοτήτων του πετρώματος δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης της συμπεριφοράς του, με την πάροδο του χρόνου. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 7

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ (ΕΝ) ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΑ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ Προετοιμάζονται από Τεχνικές Επιτροπές της Ε.Ε.: CEN / TC 246 «Φυσικοί λίθοι 29 πρότυπα έως σήμερα» CEN / TC 125 (Τοιχοποιία) CEN / TC 128 (Επένδυση οροφών τοίχων - 1 πρότυπο ) CEN / TC 178 (Πλακόστρωση - 3 πρότυπα για εξωτερικές πλακοστρώσεις) Αρκετά έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ, με την υιοθέτησή τους από τους εθνικούς φορείς τυποποίησης των κρατών μελών της Ε.Ε. (Ελλάδα: ΕΛΟΤ). Η διαδικασία προετοιμασίας βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα πρότυπα που αφορούν σε τελικά προϊόντα (πλακίδια, πλάκες, κυβόλιθοι κ.λπ.) περιλαμβάνουν περιγραφή της διαδικασίας απόδοσης σε αυτά της σήμανσης CE 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 8

ΣΗΜΑΝΣΗ CE Ποιος είναι ο σκοπός της Σήμανσης? 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 9

ΣΗΜΑΝΣΗ CE ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 89/106/ΕΟΚ Σήμανση CE στην περίπτωση της οδηγίας 89/106/ΕΟΚ, σημαίνει: συμμόρφωση με ενσωματωμένα ευρωπαϊκά πρότυπα (CEN), ευρωπαϊκές τεχνικές εγκρίσεις (EOTA), αναγνωρισμένες εθνικές προδιαγραφές (Ελλάδα: ΕΛΟΤ) 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 10

ΣΗΜΑΝΣΗ CE - 1 Αποδίδεται από τον παραγωγό σε τελικά προϊόντα, όπως πλακίδια, πλάκες, κυβόλιθοι κ.λπ. (Προϋποθέτει: Ταυτότητα Διακοσμητικού Πετρώματος, Σύστημα Ελέγχου Εργοστασιακής Παραγωγής, Δήλωση Συμμόρφωσης). Δεν είναι σήμανση ποιότητας, αλλά: Αποδεικνύει ότι ο παραγωγός έχει λάβει υπόψη όλο το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο. Υποδηλώνει τη νόμιμη κυκλοφορία του προϊόντος στην αγορά. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 11

ΣΗΜΑΝΣΗ CE - 2 Η σήμανση CE: Για εξωτερικές πλακοστρώσεις (ΕΝ 1341:2001, ΕΝ 1342:2001, ΕΝ 1343:2001) ισχύει από τον Οκτώβριο 2003. Για επενδύσεις οροφών - τοίχων (σχιστόπλακες) προβλέπεται ισχύς από τον Μάιο 2006. Για ορθομαρμάρωση δαπεδόστρωση (εκτός σχιστοπλακών) προβλέπεται ισχύς από το Σεπτέμβριο 2006. Για στοιχεία τοιχοποιίας (από φυσικούς λίθους) προβλέπεται ισχύς από τα τέλη του 2007. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 12

10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 13

ΦΥΣΙΚΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ - 1 Φυσικές ιδιότητες: Φαινόμενη πυκνότητα, kgr/m3. Ανοικτό πορώδες, % κ.ο. Υδαταπορρόφηση, % κ.β. Μηχανικές ιδιότητες: Αντοχή σε θλίψη, MPa Αντοχή σε κάμψη, MPa Δυναμικό μέτρο ελαστικότητας (Young), GPa 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 14

ΦΥΣΙΚΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ - 2 Τεχνικές ιδιότητες: Αντίσταση σε τριβή, mm ή mm3 Ενέργεια θραύσης (κρούση), Joule Μικροσκληρότητα Knoop, MPa Συντελεστής γραμμικής θερμικής διαστολής, C-1 Περιβαλλοντικές δοκιμές: Αντίσταση σε παγετό (κύκλοι ψύξης απόψυξης). Αντίσταση σε γήρανση (θερμικός αιφνιδιασμός, αλατονέφωση). 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 15

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - 1 Η τελική επιλογή των φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων για οποιαδήποτε εφαρμογή είναι συνάρτηση διαφόρων παραγόντων, οι οποίοι θα πρέπει να συνεκτιμηθούν, ώστε να προκύψει ένα ορθό, ασφαλές και καλαίσθητο αποτέλεσμα. Οι βασικές προϋποθέσεις για την κατασκευή ενός δόκιμου από τεχνικής και αισθητικής άποψης έργου, με φυσικά διακοσμητικά πετρώματα, συνοψίζονται: Στην αυστηρή επιλογή των υλικών, με βάση τα φυσικομηχανικά τους χαρακτηριστικά και αναλόγως της εφαρμογής για την οποία προορίζονται, πράγμα που επιτυγχάνεται με ολοκληρωμένο εργαστηριακό έλεγχο, σύμφωνα με τα σχετικά πρότυπα. Στον ορθό σχεδιασμό και την πλήρη μελέτη του έργου, πριν την έναρξη των εργασιών. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 16

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - 2 Πρέπει να επισημανθεί ότι με τη γνώση των φυσικομηχανικών χαρακτηριστικών ενός φυσικού διακοσμητικού πετρώματος, αυτό αποκτά την ταυτότητά του. Η σήμανση CE, η οποία αποδίδεται μέσω αυτής της ταυτότητας στα τελικά προϊόντα, αυξάνει την ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά. Ο ενδιαφερόμενος, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία αυτά, μπορεί να χρησιμοποιήσει ορθολογικά το κάθε προϊόν, ελαχιστοποιώντας έτσι τις πιθανότητες κακοτεχνίας, η οποία μπορεί να προκληθεί λόγω της άστοχης επιλογής προϊόντος. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 17

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - 3! Χωρίς την σήμανση CE και τα σωστά έγγραφα, οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς, βρίσκονται άμεσα σε μειονεκτική θέση όταν ανταγωνίζονται συμμορφούμενους ανταγωνιστές 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 18

ΤΟ ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ «ΛΙΘΟΣ» (ΕΣΥΔ / 70 ΕΛΟΤ EN ISO / IEC 17025) είναι πάντα στη διάθεση του κλάδου των διακοσμητικών πετρωμάτων, σε θέματα δημιουργίας της ταυτότητάς τους και απόδοσης της σήμανσης CE στα τελικά προϊόντα και ανοιχτό σε συνεργασίες με σκοπό τον αποτελεσματικότερο έλεγχο των δομικών υλικών. 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 19

ΣΗΜΑΝΣΗ CE: ΜΙΑ ΝΕΑ ΙΔΕΑ; John Camp (2004): «Η αρχαία αγορά της Αθήνας» Πλησίον της Θόλου (στο Ν-Δ άκρο του χώρου της Αγοράς) Πήλινες κεραμίδες λακωνικού τύπου («παραδείγματα» στρωτήρων, καλυπτήρων, σμιλεμένα πάνω σε ορθές μαρμάρινες πλάκες πρότυπα). 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 20

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ! 10-11 - 2005 Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / Ο ρόλος των Κρατικών Εργαστηρίων 21