ΑΝΕΡΓΙΑΚΑΙ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (2008-2014)

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Κ. Κούνεβα Ευρωβουλευτής ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Τομέας ΑΚΕΔ, Σπουδαστήριο Οικονομίας ΑΝΕΡΓΙΑΚΑΙ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (2008-2014) Α. Μπελεγρή-Ρομπόλη Μ. Μαρκάκη Θ. Μαρίνος Γ. Κρητικίδης(ΙΝΕ/ΓΣΕΕ) Αθήνα, Μάρτιος 2015

Πίνακας Περιεχομένων Προβληματισμός - Ερευνητικό ερώτημα Βιβλιογραφική επισκόπιση Μεθοδολογία Πηγές στοιχεία Ανεργοι πρώην μισθωτοί στην Ελλάδα, 2008-2014 (μελέτη περίπτωσης) Ανάλυση αποτελεσμάτων Συμπεράσματα Δεδομένα που συνδέονται με την απασχόληση στην Ελλάδα

Ο Προβληματισμός Η Ελλάδα είναι η χώρα που έχει πληγεί «καταστροφικά» από την κρίση (2008) για έξι συνεχόµενα χρόνια, µε κυρίαρχα: το οξύ πρόβληµα της ανεργίας, την απαξίωση του παραγωγικού της δυναµικού, και την δραµατική µείωση του προιόντος της. ηλαδή, το ερώτηµα που δηµιουργείται είναι: «Πώς», «Κατά Πόσο» και σε «Ποιο Βαθµό» φαινόµενα όπως η ανεργία έχουν συµβάλλει στην εµβάθυνση αυτής της κρίσης, όχι µόνο σ αυτή καθεαυτή τη χώρα που εµφανίζεται, αλλά και σε χώρες που συνδέονται οικονοµικά µαζί της; Τελικά, πώς θα µπορούσαµε να προσεγγίσουµε και να επικοινωνήσουµε το πρόβληµα ώστε να ευαισθητοποιήσουµε και τους εταίρους µας, κυρίως στην ΕΕ, ότι, ως ένα βαθµό, η κρίση είναι ένα πρόβληµα που παράγει υφεσιακά αποτελέσµατα για όλους µας;

Κρίση και Αγορά Εργασίας (βιβλιογραφική ανασκόπηση) Το είδος της ανεργίας(διαρθρωτική- κυκλική). Ο χρόνος εμφάνισης της ανεργίας σε σχέση με την κρίση και η διάρκεια της(θεωρία της Υστέρησης). Η χωρική διάχυση των αποτελεσμάτων της ανεργίας σε εμπορικούς/οικονομικούς εταίρους (Εφοδιαστική Αλυσίδα Αλυσίδα της Αξίας).

Πλήθος ερευνών οι οποίες διερευνούν όψεις κρίσης και ανεργίας που αναφέρθηκαν προηγούμενα, αλλά και άλλων προσεγγίσεων, δείχνουν ότι η κρίση συνδέεται στενά με την ανεργία η οποία με τη σειρά της, ανάλογα με τις ιδιατερότητες μιας οικονομίας, «εντείνει τα υφεσικά» αποτελέσματα. Η επιλογή της πολιτικής της εσωτερικής υποτίμησης (αντικυκλική πολιτική) «βαθαίνει» το εύρος αυτών των αποτελεσμάτων, κυρίως για οικονομίες φερόμενες από τη ζήτηση, όπως η Ελλάδα. Συνεπώς, Τα Ευρήματα στην Ελλάδα, με τα προβλήματα να έχουν υπερβεί ένα «ανεκτό» βραχυχρόνιο διάστημα, θα μπορούσε η οικονομία να είχε προβλέψει (ex ante) και, ως ένα βαθμό, να είχε αντιμετωπίσει τις αναμενόμενες επιπτώσεις; Ή διαφορετικά, είναι δυνατό κατά την τρέχουσα συγκυρία (ex post) να αμβλυθούν οι επιπτώσεις με στοχευμένες δράσεις τόσο σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της οικονομίας όσο και στην αγορά εργασίας;

Στόχος της Έρευνας (το ερευνητικό ερώτημα) Στόχος της έρευνας είναι: να διερευνηθεί η επίπτωση της ανεργίας στην εμβάθυνση της κρίσης(double Deep) σε μια χώρα, αλλά και στους εμπορικούς της εταίρους. Ειδικότερα, εκτιμάται (ποσοτικά) κατά πόσο η μείωση της ζήτησης που οφείλεται στην ανεργία των πρώην μισθωτών(απμ) στην Ελλάδα(2008-2014) συνέβαλε: i) στην εμβάθυνση της μείωσης του προϊόντος της(μελέτη περίπτωσης), και ii) στη μείωση του προϊόντος των χωρών που συνδέονται εμπορικά μαζί της, στο πλαίσιο της ΕΕ.

Μεθοδολογία άνεργοι πρώην μισθωτοί (στόχος της έρευνας) απώλεια κατανάλωσης ) εγχώρια κατανάλωση εισαγωγές κατανάλωση εισαγωγές πρώτων υλών ΙΟ-ανάλυση αποτελέσματα

Πηγές και Στοιχεία Τα στοιχεία για την ανεργία και το μέσο μισθό κατά κλάδο προέρχονται από τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ. Ο Πίνακας Εισροών Εκροών της Ελλάδος (65*65), καθώς και οι αντίστοιχοι πίνακες των εξεταζόμενων χωρών (65*65), για το έτος 2010, προέρχονται από τη Eurostat. Τα στοιχεία για το εξωτερικό εμπόριο είναι του ΟΟΣΑ. Οι εισαγωγές εξετάζονται για τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της χώρας στο πλαίσιο της ΕΕ, την περίοδο 2008-2014. Οι εξεταζόμενες χώρες καλύπτουν, περίπου, το 65% εισαγωγών για κατανάλωση των νοικοκυριών. Οι εισαγωγές ενδιάμεσων αγαθών φτάνει το 15% των συνολικών εισαγωγών. Συνολικά το μέγεθος των εισαγωγών που αναλύεται είναι το 40% των συνολικών εισαγωγών. Τα υπόλοιπα στοιχεία προέρχονται από τη βάση δεδομένων AMECO της Eurostat.

Αναμενόμενα Αποτελέσματα Η εφαρµοζόµενη µεθοδολογία αναλύει τα συνολικά πολλαπλασιαστικά αποτελέσµατα (άµεσα και άµεσα & έµµεσα) των µεταβολών της ζήτησης (εγχώριας και εισαγώµενης) στην παραγωγή µιας οικονοµίας και συνεπώς, τη δυναµική της διάχυσης της κρίσης. Έτσι, τα αποτελέσµατα αφορούν τη µείωση της παραγωγής της ελληνικής οικονοµίας, κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας, που οφείλεται στη µείωση των µεριδίων της εγχώριας ζήτησης απο τα νοικοκυριά των ανέργων πρώην µισθωτών, καθώς και τα αντίστοιχα µερίδια των χωρών των οποίων οι εισαγωγές ικανοποιούν την εν λόγω ζήτηση.. Συνεπώς, η ανάλυση αναφέρεται: (α) σε επίπεδο εθνικής οικονοµίας, και (β) στο επίπεδο των σηµαντικότερων κλάδων

Άνεργοι πρώην Μισθωτοί (2008-2014) 900.000 70% 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 60% 50% 40% 30% 20% 10% Τριτογενής Τομέας; 70,17% Πρωτογενής Τομέας; 1,90% Δευτερογενής Τομέας; 27,92% 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Άνεργοι πρώην μισθωτοί % ανέργων πρώην μισθωτών στο σύνολο των ανέργων 0%

Κλάδοι με την υψηλότερη ανεργία πρώην μισθωτών (2008-2014) Κατασκευές 13,54% Καταλύματα και Δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης 13,51% Λιανικό εμπόριο 12,61% Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση 6,86% Εκπαίδευση 4,19% Βιομηχανία τροφίμων, ποτών και καπνού 4,04% Χονδρικό εμπόριο 3,51% Λοιπές διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες 2,53% Παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών ειδών ενδυμασίας, δέρματος και 2,48% δερμάτινων ειδών Δραστηριότητες άσκησης ιατρικών επαγγελμάτων 2,36% Σύνολο 65,66

Κλάδοι με την Υψηλότερη Ανεργία Πρώην Μισθωτών (2008-2014) 14 12 10 8 6 4 2 0 Κατ. Ξεν. Εστ. Λ.Ε Δ.Δ Εκπ. ΤΡ.Ποτ. Χ.Ε Δοικ Υ. Ε κλωστ. Ιατρ. Επαγ.

Μέσες Καθαρές Αμοιβές Μισθωτών κατά Κλάδο

Εισόδημα-Ζήτηση Εισαγωγές (εκ. ) 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 1 2 3 4 5 6 7 Απώλεια Εισοδήματος Απώλεια Ζήτησης (εγχώρια προϊόντα) Απώλεια Ζήτησης (εισαγωγές)

Εισόδημα-Ζήτηση Εισαγωγές 9% 8% 7% 6% 6,19% 7,76% 8,40% 6,87% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 4,70% 4,41% 3,80% 4,04% 3,11% 3,28% 3,07% 2,58% 2,83% 1,90% 2,09% 2,11% 1,36% 1,45% 0,90% 0,58% 0,93% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Απώλεια ζήτησης για εισαγωγές ως % των εισαγωγών για την κατανάλωση των νοικοκυριών απώλεια ζήτησης ως % του ΑΕΠ Απώλεια Εισοδήματος ως % του ΑΕΠ

Ενδοευρωπαϊκό Εμπόριο Intra EU-27 Imports (EU27) Intra EU-27 Exports (EU27) Intra EU-27 Imports (GR) Intra EU-27 Exports (GR) 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40%

Οι Κυριότεροι Εμπορικοί μας Εταίροι στο Πλαίσιο της ΕΕ 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Αυστρία 1,3% 1,2% 1,3% 1,2% 1,2% 1,3% 1,3% Βέλγιο 4,7% 4,8% 4,7% 5,1% 4,8% 4,7% 4,7% Δανία 1,1% 1,5% 1,5% 1,7% 1,9% 1,8% 1,1% Γαλλία 8,3% 8,1% 8,1% 8,3% 8,7% 8,4% 8,3% Γερμανία 16,4% 16,3% 15,4% 15,8% 15,8% 16,4% 16,4% Ιταλία 14,8% 14,6% 14,5% 13,2% 13,2% 12,6% 14,8% Ολλανδία 6,8% 7,5% 8,3% 8,3% 9,2% 9,1% 6,8% Ισπανία 5,9% 5,7% 5,7% 6,0% 5,8% 5,9% 5,9% Ηνωμένο Βασίλειο 5,3% 5,5% 5,0% 4,7% 4,7% 4,5% 5,3% Βουλγαρία 1,8% 1,9% 2,3% 2,8% 3,4% 4,1% 1,8% Σύνολο 66,4% 67% 66,8% 67,2% 68,8% 68,8% 65,7% Υπόλοιπες Χώρες 33,6% 33,0% 33,2% 32,8% 31,2% 31,2% 33,6%

Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής Τομέας Τριτογενής Τομέας Αποτελέσματα (1) Συνολικά Αποτελέσματα (εκ. ) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Σύνολο Ελλάδα 95,6 148,8 222,4 297,2 409,6 405,2 345,8 1.925 Εµ. Εταίροι 52,2 73,5 104,7 157,2 194,8 204,4 170,1 957 Ελλάδα 453,9 706,6 1055,7 1411,1 1944,4 1923,7 1641,7 9.137 Εµ. Εταίροι 531,2 678,6 886,7 1240,8 1500,3 1577,7 1306,4 7.722 Ελλάδα 1460,2 2273,4 3396,4 4539,8 6255,5 6189,0 5281,7 29.396 Εµ. Εταίροι 171,0 220,6 293,4 412,0 502,0 525,8 436,0 2.561 Σύνολο Ελλάδα 2009,7 3128,8 4674,5 6248,2 8609,4 8517,9 7269,2 40.458 Εµ. Εταίροι Εγχώρια παραγωγή 5% 22% 73% 754,6 972,7 1284,8 1810,0 2197,1 2308,0 1912,5 11.240 Παραγωγή εμπ. Εταίρων 23% 8% 69% Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής Τομέας Τριτογενής Τομέας Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής Τομέας Τριτογενής Τομέας

Αποτελέσµατα (2) Βασικοί Κλάδοι της Ελ. Οικονοµίας Άμεση Έμμεση Συνολική Μεταβολή Μεταβολή Μεταβολή 1 Φυτική και ζωική παραγωγή κλπ 2,63% 7,11% 3,96% 2 Βιομηχανία τροφίμων, ποτών και καπνού 9,40% 3,95% 7,78% 3 Παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών ειδών ενδυμασίας 1,36% 0,76% 1,18% 4 Παραγωγή οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου 3,73% 3,76% 3,74% 5 Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων κλπ 0,47% 0,28% 0,41% 6 Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων 0,36% 1,21% 0,61% 7 Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου κλπ 3,15% 4,23% 3,47% 8 Κατασκευές 0,80% 1,63% 1,05% 9 Χονδρικό και λιανικό εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων 2,82% 2,07% 2,59% 10 Χονδρικό εμπόριο 7,93% 9,71% 8,46% 11 Λιανικό εμπόριο 4,10% 4,30% 4,16% 12 Χερσαίες μεταφορές κλπ 2,89% 1,28% 2,41% 13 Καταλύματα και Δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης 14,35% 1,83% 10,62% 14 Τηλεπικοινωνίες 3,30% 3,85% 3,46% 15 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 18,90% 7,33% 15,46% 16 Εκπαίδευση 2,86% 0,14% 2,05% 17 Δραστηριότητες άσκησης ιατρικών επαγγελμάτων 4,70% 0,13% 3,34% 18 Άλλες δραστηριότητες παροχής προσωπικών υπηρεσιών 2,14% 0,05% 1,52% Σύνολο 85,89% 53,62% 76,27%

Αποτελέσματα (3) Βασικοί κλάδοι της Ελ. Οικονοµίας Άμεση Μεταβολή Έμμεση Μεταβολή Συνολική Μεταβολή 1 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας (18,9%) Χονδρικό εμπόριο (9,7%) Διαχείριση ακίνητης περιουσίας (15,5%) 2 Καταλύματα και Δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης (14,6) Διαχείριση ακίνητης περιουσίας (7,3%) Καταλύματα και Δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης (10,2%) 3 Βιομηχανία τροφίμων, ποτών και Ενδιάμεσοι χρημ/τικοί οργανισμοί Χονδρικό εμπόριο (8,5%) καπνού (9,4%) (7,3%) 4 Χονδρικό εμπόριο (7,9%) Φυτική και ζωική παραγωγή, θήρα (7,1%) Βιομηχανία τροφίμων, ποτών και καπνού (7,8%) 5 Δραστηριότητες άσκησης ιατρικών και Λοιπές διοικητικές και υποστηρικτικές Λιανικό εμπόριο (4,2%) οδοντιατρικών επαγγελμάτων (4,7%) δραστηριότητες (6,2%) 6 Λιανικό εμπόριο (4,1%) Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες Φυτική και ζωική παραγωγή, θήρα (4%) -Δραστηριότητες κεντρικών γραφείων κλπ(4,6%) 7 Παραγωγή οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου (3,7%) Λιανικό εμπόριο (4,3%) Παραγωγή οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου (1,2%) 8 Τηλεπικοινωνίες (3,3%) Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού (4,2%) Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί (3,4%) 9 Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και Βιομηχανία τροφίμων, ποτών και καπνού (3,9%) Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και

Διασπορά Έμμεσων Αποτελεσμάτων 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1 5 10 24 29 30 31 36 39 41 44 45 53 56

Αποτελέσματα (4) Επίδραση σε Εμ. Εταίρους (εκ. ) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Σύνολο Αυστρία (1) 7,2 8,2 10,9 15 17,3 19,5 15,9 94,0 Βέλγιο (2) 24,5 30,2 37,9 59,1 65 68,2 55,7 340,6 Δανία (3) 11,3 17,7 22,4 37,8 47,3 48,7 39,8 225,0 Γαλλία (4) 53,3 62,4 80 117,2 141,4 147 120,2 721,5 Γερμανία (5) 99,8 119,2 141,3 207,6 236,6 265,8 217,4 1287,7 Ιταλία (6) 97 114,6 144,8 190,1 216,8 224,2 183,3 1170,8 Ολλανδία (7) 39,6 52,3 73,1 105,3 134,2 143,1 117 664,6 Ισπανία (8) 38,9 45,7 57,8 87,2 95,8 106,4 87 518,8 Ηνωμένο Βασίλειο (9) 30,7 38,4 43,7 59,4 67,4 70,2 57,4 367,2 Βουλγαρία (10) 10,3 12,9 20,5 36,4 51,3 66,1 54,1 251,6 Υπόλοιπες χώρες (11) 175,9 207,9 266,1 378,4 412,3 444,9 363,8 2249,3 Σύνολο (Μείωση Εισαγωγών) (12) 588,5 709,4 898,4 1293,5 1485,5 1603,9 1311,6 7890,8 Σύνολο (Μείωση Ενδιάμεσων Εισροών) 166,1 258,6 386,4 516,5 711,6 704,1 600,9 3344,2 Σύνολο (14) 754,6 968 1284,8 1810 2197,1 2308 1912,5 11235,0

Αποτελέσματα (5) Επίδραση στο ΑΕΠ ( ) των Εμπορικών Εταίρων 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Αυστρία 0,025 0,029 0,037 0,049 0,055 0,060 0,048 Βέλγιο 0,069 0,086 0,104 0,156 0,167 0,173 0,139 Δανία 0,047 0,077 0,093 0,154 0,189 0,193 0,155 Γαλλία 0,027 0,032 0,040 0,057 0,068 0,070 0,056 Γερμανία 0,039 0,049 0,055 0,077 0,086 0,095 0,075 Ιταλία 0,059 0,073 0,090 0,116 0,133 0,138 0,113 Ολλανδία 0,062 0,085 0,116 0,164 0,209 0,223 0,180 Ισπανία 0,035 0,042 0,053 0,081 0,091 0,101 0,082 Ηνωμένο Βασίλειο 0,016 0,023 0,024 0,032 0,033 0,035 0,026 Βουλγαρία 0,283 0,358 0,558 0,908 1,253 1,610 1,292

Αποτελέσματα (6) Βασικοί Κλαδοι των Εμ. Εταίρων (εκ. ) Γερμανία Ιταλία Γαλλία Ολλανδία Ισπανία Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο Βουλγαρία Δανία Αυστρία Υπόλοιπες χώρες Σύνολο (Ενδιάμεσων Εισροών) Σύνολο (Εισαγωγών) Αγροτικός Τομέας 72 57 53 63 22 12 18 22 23 7 153 7 503 509 Υπόλοιπος Πρωτογενής 4 7 6 6 5 3 0 3 10 0 18 13 62 75 Βιομηχανία τροφίμων 282 192 184 273 86 92 78 63 85 24 296 40 1654 1694 Κλωστοϋφαντουργία 46 235 48 36 140 40 47 69 4 9 333 9 1006 1015 Χαρτοποιία 41 21 5 12 3 5 4 3 3 2 20 4 117 121 Χημικά 66 67 67 17 23 28 29 5 9 3 59 5 373 377 Φαρμακευτικά 96 28 39 31 13 28 37 0 12 1 108 6 392 398 Ηλεκτρονικά 37 11 7 42 4 12 2 1 2 10 122 0 250 250 Ηλεκτρολογικός Εξοπλισμός 39 26 8 4 10 3 2 3 1 3 84 1 184 185 Οχήματα 118 21 19 2 27 27 22 0 0 0 82 2 318 319 Έπιπλα 28 64 17 11 8 8 6 5 4 3 139 5 293 298 Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος 26 29 16 17 12 12 6 9 2 3 33 7 165 172 Υπόλοιπος Δευτερογενής 119 138 58 35 46 29 24 22 27 10 298 29 806 835 Χονδρικό εμπόριο 60 49 25 28 21 12 18 7 2 4 118 0 344 344 Χερσαίες μεταφορές 15 38 11 6 16 5 5 6 5 1 6 2 114 115 Υπόλοιπος Τριτογενής 242 187 158 84 84 52 43 33 36 12 379 38 1311 1348 Σύνολο

Αποτελέσματα (7) Οι Επιπτώσεις στους Εμ. Εταίρους προς στις Συνολικές 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Άμεση Μεταβολή Πρωτογενής Τομέας 30,04% 27,56% 26,31% 28,92% 25,48% 26,57% 26,07% Δευτερογενής Τομέας 57,05% 52,38% 49,31% 50,39% 47,35% 48,78% 48,07% Τριτογενής Τομέας 3,36% 3,36% 3,36% 3,36% 3,36% 3,36% 3,36% Σύνολο 24,73% 21,71% 19,93% 20,62% 18,86% 19,65% 19,26% Πρωτογενής Τομέας 35,34% 33,06% 32,02% 34,59% 32,23% 33,53% 32,98% Συνολική Μεταβολή Δευτερογενής Τομέας 53,93% 48,99% 45,65% 46,79% 43,55% 45,06% 44,31% Τριτογενής Τομέας 10,48% 8,85% 7,95% 8,32% 7,43% 7,83% 7,62% Σύνολο 27,30% 23,72% 21,56% 22,46% 20,33% 21,32% 20,83%

Αποτελέσματα (8) Επιπτώσεις ως % του ΑΕΠ της Ελλάδας Εγχώρια Μεταβολή 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Άμεση Μείωση 0,58 0,93 1,45 2,11 3,11 3,28 2,83 Έμμεση Μείωση 0,25 0,39 0,61 0,90 1,32 1,39 1,20 Συνολική Μεταβολή 0,83 1,32 2,07 3,01 4,43 4,67 4,03 Εισαγωγές Μείωση Παραγωγής εξαιτίας της μείωσης των εισαγωγών Μείωση Παραγωγής εξαιτίας της μείωσης των ενδιάμεσων εισροών Συνολική Μείωση της Παραγωγής 0,24 0,30 0,40 0,62 0,76 0,88 0,73 0,07 0,11 0,17 0,25 0,37 0,39 0,33 0,31 0,41 0,57 0,87 1,1 1,3 1,06

Συμπεράσματα (1) Σε σχέση µε την Ελλάδα, αναλύθηκαν τα αποτελέσµατα που αφορούν: τις επιπτώσεις της ανεργίας των πρώην µισθωτών στην παραγωγή της χώρας, συνολικά, αλλά και κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας (διψήφιοι) που εµφανίζουν υψηλές πιέσεις τόσο άµεσα όσο άµεσα και έµµεσα, λόγω της µείωσης της ζήτησης των ανέργων πρώην µισθωτών. Σε σχέση µε τους εµπορικούς εταίρους: επιλέχθηκαν οι δέκα σηµαντικότεροι εµπορικοί εταίροι από χώρες της ΕΕ, και αναλύονται τα αποτελέσµατα τόσο συνολικά όσο και κατά κλάδο. Συγκεκριµένα : Με βάση τα ευρήµατα της έρευνας, οι απώλειες που προκαλεί σε όλο το παραγωγικό κύκλωµα η µείωση τηςκαταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών εξαιτίας της ανεργίας φτάνει στο 65% αυτής της µεταβολής το 2014, µέγεθος που αποτυπώνει τη σηµασία της ανεργίας στο βάθεµα της κρίσης. ηλαδή, η απώλεια της παραγωγής, εκτιµάται, στο 65% της συνολικής µείωσης του ΑΕΠ (61,9 δις) την περίοδο 2008-2015. Παράλληλα, η µείωση της παραγωγής των βασικών εµπορικών εταίρων της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση φτάνει, σχεδόν, τα 12 δισ. ευρώ.

Συμπεράσματα(2) Από την προηγούµενη ανάλυση προκύπτει ότι ένα σηµαντικό κοµµάτι της απώλειας της παραγωγής και της εµβάθυνσης του σπιράλ της κρίσης έχει ως αφετηρία την αναµενόµενη από τη βιβλιογραφία σχέση ανεργίας και κρίσης, το µέγεθος της ανεργίας και των προβληµάτων που συνδέονται µε αυτή. Στην Ελλάδα, αυτή η θεαµατική αυξησή της ανεργίας εκτός του ότι συνιστά έντονη διαταραχή στο οικονοµικό κύκλωµα (προϊόν -εισόδηµα -δαπάνη) σηµατοδοτεί την αναγκαιότητα για τον επανασχεδιασµό των δηµόσιων πολιτικών. εδοµένων όµως των προκυκλικών πολιτικών που εφαρµόζονται στην Ελλάδα για την αντιµετώπιση της κρίσης, στη βραχυχρόνια περίοδο, τα ευρήµατα δείχνουν να εντείνεται το πρόβληµα, τόσο από το σκέλος της ζήτησης όσο και από το σκέλος της παραγωγής. Ο σχεδιασµός µίγµατος πολιτικών τόσο από το σκέλος της προσφοράς, µακροχρόνια, όσο και απο το σκέλος της ζήτησης, βραχυχρόνια, θα ήταν σε θέση να εξισορροπίσουν, ως ένα βαθµό, την αγορά εργασίας η οποία σύµφωνα µε το ILO (2014) αναµένεται να επανέλθει στα επίπεδα το 2008 το 2034.

Συμπεράσματα (3) 2008-2014 ΣΥΝΕΠΩΣ: Α)στην Ελλάδα, η απόλυση και η παραμονή στην ανεργία ενός μισθωτού έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ενός εισοδήματος προϊόντος το οποίο, κατά μέσο όρο, προκαλεί: τη μείωση της ζήτησηςγια εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα κατά 7.612, ετησίως, και την μείωση της παραγωγής της ελληνικής οικονομίας κατά 10.837. Δηλαδή,πέραν της άμεσης μείωσης της παραγωγής, εξαιτίας της απώλειας ζήτησης, προκαλείτε μία έμμεση μείωση η οποία οφείλεται στην ένταση των διακλαδικών σχέσεων της ελληνικής οικονομίας και η οποία είναι ίση με 3.225, ετησίως. Κατά μέσο όρο, η έμμεση μείωση ισούται με το 29,75% της συνολικής απώλειας της παραγωγής.

Συμπεράσματα (4) 2008-2014 Β) ένας ανέργος μισθωτός στην Ελλάδα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ενός εισοδήματος-προιόντος για τους εμπορικούς της εταίρους το οποίο προκαλεί, κατά μέσο όρο: Τη μείωση της ζήτησης για εισαγωγές καταναλωτικών προιόντων στην Ελλάδα κατά 1.240 ετησίως, και την μείωση της παραγωγής σε τρίτες χώρες κατά 2.263. Η έμμεση μείωση, εξαιτίας της έντασης των διακλαδικών σχέσεων, που προκαλείτε σε τρίτες χώρες ισούται με 1.023 ετησίως, και συμβάλει κατά 45% στη μείωση της παραγωγής. Τη μείωση της ζήτησης για εισαγωγές ενδιάμεσων προϊόντων και υπηρεσιών κατά 750 ετησίως,και την μείωση της παραγωγής σε τρίτες χώρες κατά 896. Η έμμεση μείωση, έχει εκτιμηθεί με την υπόθεση ότι ισχύει η τεχνολογία παραγωγής της ελληνικής οικονομίας, και ισούται με 146 ετησίως, και συμβάλει κατά 16,24% στη μείωση της παραγωγής. Συνολικά, η ζήτηση για εισαγωγές, κατά άνεργο, μειώνεται κατά 1.990 ετησίως, και η παραγωγή στους εταίρους κατά 3.158.

Συμπεράσματα (5) Γ) Στην Ελλάδα και στους εμπορικούς της εταίρους : η συνολική μείωση της ζήτησης ανά άνεργο πρώην μισθωτό είναι 9.602 ετησίως. Το 79,32% αυτής της μείωσης «χάνεται» από την εγχώρια ζήτηση και το 20,68% από τη ζήτηση για εισαγωγές, και η αντίστοιχη μείωση της παραγωγής ανά άνεργο πρώην μισθωτό είναι 13.995.Το 77,5% αυτής της μείωσης «χάνεται» από την εγχώρια παραγωγή και το 22,5% από την παραγωγή τρίτων χωρών.

Η Απασχόληση στην Ελλάδα Ο χρόνος Έργασιας είναι υψηλότερος σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ, αλλά η προσαρμογή του σ αυτόν απαιτεί αύξηση της παραγωγικότητας 32% κατά μέσο όρο. Παραγωγικότητα της Εργασίας στην Ελλάδα, ιστορικά, αντιμετωπίζει πρόβλημα σε σχέση με του εταίρους της. Ωστόσο, την περίοδο 2000-2007, αυξήθηκε με σχετικά υψηλότερο ρυθμό και έτσι η χώρα άρχισε σταδιακά να συγκλίνει μαζί τους. Η σύγκλιση όμως αυτή δεν ήταν βιώσιμη και η χώρα, την πρόσφατη περίοδο, παρά την οριακή αντιστροφή της τάσης έχει βρεθεί σε πολύ δυσκολότερη θέση σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ΙLO, 2014: 46-52. Το Μοναδιαίο Κόστος Εργασίας (ΜΚΕ), την περίοδο πριν την κρίση, οι μισθοί στην Ελλάδα αυξάνονταν ταχύτερα από την παραγωγικότητα της εργασίας, ενώ την περίοδο 2010-2014, σωρευτικά, το ΜΚΕ μειώθηκε, περίπου, κατά 14%, ενώ οι μισθοί κατά 17%. Το Μοναδιαίο Κόστος Κεφαλαίου (ΜΚΚ), οι Felipe & Kumar (2011) διαπιστώνουν ότι, για 12 ευρωπαϊκές χώρες, η δραστική μείωση των ονομαστικών μισθών δεν θα λύσει το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας που αντιμετωπίζουν ορισμένες χώρες της ευρωζώνης, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, γιατί το ΜΚΚ έχει αυξηθεί σημαντικά

Διακλαδικές Σχέσειςτης Ελληνικής Οικονομίας και οι Εμπορικοί της Εταίροι 53 59 58 57 56 55 54 60 61 62 3,5 3 2,5 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 48 47 50 49 46 51 52 1,5 1 0,5 0 12 13 14 15 16 17 18 GR Max Min Average 45 19 44 20 43 21 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 23 24 25 26 22

Ευχαριστούμε Πολύ