ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Οι ασκήσεις διαλυμάτων που αφορούν τις περιεκτικότητες % w/w, % w/v και % v/v χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: α) Ασκήσεις όπου πρέπει να βρούμε ή να μετατρέψουμε διάφορες περιεκτικότητες. β) Ασκήσεις αραίωσης - συμπύκνωσης διαλυμάτων. γ) Ασκήσεις όπου αναμιγνύονται διαλύματα που περιέχουν την ίδια διαλυμένη ουσία. Είναι προφανές ότι στην περίπτωση αυτή επειδή η διαλυμένη ουσία είναι ίδια για τα αναμειγνυόμενα διαλύματα δεν υπάρχει καμία αντίδραση. 1 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ (Εύρεση ή μετατροπή περιεκτικότητας) Για την κατηγορία αυτή των ασκήσεων πρέπει να γνωρίζουμε πολύ καλά τις διάφορες εκφράσεις περιεκτικότητας. Για την κατηγορία αυτή των ασκήσεων δεν υπάρχει μια γενική μεθοδολογία για την επίλυση τους, απλώς έχοντας σαν στόχο το τι ζητά η άσκηση, συνήθως, με κατάλληλους υπολογισμούς καταλήγουμε σε μια «απλή μέθοδο των τριών», απ' όπου βρίσκουμε το ζητούμενο. ΛΥΜΕΝΗ ΑΣΚΗΣΗ Πόσα g ζάχαρης πρέπει να διαλύσουμε στο H 2 O για να σχηματισθούν 250 ml διαλύματος 10% w/v; ΛΥΣΗ Η άσκηση αυτή είναι μια απλή άσκηση της 1 ης κατηγορίας. Για την επίλυση αυτής της άσκησης, αλλά και όλων των παρόμοιων χρησιμοποιούμε την ΑΠΛΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ που είναι η παρακάτω: Ο άγνωστος ισούται με τον αριθμό που βρίσκεται υπεράνω, επί το κλάσμα αντεστραμμένο. Στη μέθοδο αυτή προσέχουμε ώστε σε κάθε στήλη από τις δύο στήλες που χρησιμοποιούμε να υπάρχει απόλυτη ομοιομορφία και στις μονάδες αλλά και στις ουσίες, π.χ. να υπάρχουν g διαλύματος επάνω αλλά και g διαλύματος κάτω. Σύμφωνα με τον ορισμό της περιεκτικότητας έχουμε: Στα 100 ml διαλύματος έχουμε 10 g ζάχαρης 250 ml X; g ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 1

X=250. 10/100= 25 g ζάχαρης Άρα πρέπει να διαλύσουμε 25 g ζάχαρης σε 250 ml H 2 O. Υποθέτουμε ότι με τη διάλυση αυτή ο όγκος του διαλύματος παραμένει 250 ml. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ 1. (*) 10 g NaOH διαλύονται σε 70 g νερού. Ποια η κατά βάρος περιεκτικότητα; Απ.: 12,5 % κ.β. 2. (**) Διάλυμα NaOH έχει περιεκτικότητα 20% w/w και πυκνότητα ρ = 1,25 g/ml. Ποια η % w/v περιεκτικότητα; Απ.: 25% w/v 3. (**) Σε 500g νερό διαλύσαμε 300g θειικού οξέος και σχηματίστηκαν 750mL διαλύματος. Να υπολογίσετε: α) τη μάζα και την πυκνότητα του διαλύματος. β) τις περιεκτικότητες του διαλύματος % w/w και % w/v. Απ.:α) 800, 1,06g/mL β) 37,5%w/w γ) 40%w/v 4. (**) Ένα πυκνό διάλυμα ενός άλατος έχει μάζα 240g, όγκο 200mL και γνωρίζουμε ότι παρασκευάστηκε με διάλυση κάποιας ποσότητας του άλατος σε 180g νερό. Να υπολογίσετε τα παρακάτω στοιχεία του διαλύματος: α) την πυκνότητα β) την περιεκτικότητα % w/w. γ) την περιεκτικότητα % w/v. Απ.: α) 1,2 g/ml, β) 25%w/w, γ) 30%w/v 2 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ (Αραίωση ή Πύκνωση) Για την επίλυση ασκήσεων αυτής της κατηγορίας βασιζόμαστε σε ένα απλό γεγονός: H ποσότητα της καθαρής διαλυμένης ουσίας, (εκφρασμένη σε g), παραμένει η ίδια πριν και μετά την αραίωση - συμπύκνωση. ΛΥΜΕΝΗ ΑΣΚΗΣΗ Πόσα ml H 2 O πρέπει να προσθέσουμε σε 250 ml διαλύματος HCl 20% w/v για να προκύψει διάλυμα 15% w/v; ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 2

ΛΥΣΗ Η άσκηση αυτή ανήκει στην δεύτερη κατηγορία, είναι δηλ. μια άσκηση αραίωσης. Από τον αρχικό ορισμό της περιεκτικότητα κατ' όγκο έχουμε: Τα 100 ml διαλύματος περιέχει 20 g καθαρό HCl 250 ml X; g X=250. 20/100= 50 g καθαρό HCl Είναι προφανές ότι μετά την αραίωση, η ποσότητα αυτή, δηλ. τα 50 g, δεν θα αλλάξει, θα παραμείνει σταθερή, διότι προσθέτουμε μόνο νερό και καθόλου διαλυμένη ουσία. Είναι προφανές επίσης ότι εάν προσθέσω Χ ml νερού ο τελικός όγκος του διαλύματος θα είναι (250 + Χ) ml. Από τον ορισμό της τελικής περιεκτικότητας κατά βάρος έχουμε Τα 100 ml τελικού διαλύματος περιέχον 15 g καθαρό HCl (250 + Χ) ml 50 g καθαρό HCl Εργαζόμαστε χιαστί, και έχουμε 100. 50 = 15. (250+Χ), οπότε με την επίλυση αυτής της εξίσωσης έχουμε Χ = 83,3 ml Συνεπώς πρέπει να προσθέσουμε 83,3 ml H 2 O ώστε το διάλυμα να αραιωθεί και η περιεκτικότητα του να γίνει 15% w/v. Παρατηρούμε ότι σε όλες τις πράξεις υπάρχει ομοιομορφία των μονάδων, δηλ. υπάρχουν μόνο π. χ. ml και όχι αλλού L και αλλού ml. Παρατηρούμε ότι για τις εκφράσεις της περιεκτικότητας % w/w και % w/v δεν έχει τελικά σημασία ποια είναι η διαλυμένη ουσία. Βλέπουμε ότι προσθέτοντας νερό στο διάλυμα η περιεκτικότητα μικραίνει, συγκεκριμένα στην άσκηση από HCl 20% w/v γίνεται 15% w/v. Στην συμπύκνωση συμβαίνει το αντίθετο, δηλ. η περιεκτικότητα μεγαλώνει. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ 1. (**) 400 g διαλύματος NaOH περιεκτικότητας 22% w/w θερμαίνονται ώστε να εξατμισθούν 80 g H 2 O. Ποια η % w/w περιεκτικότητα του νέου διαλύματος; Απ. 27,5% κ.β. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 3

2. (***) Διάλυμα H 2 SO 4 38% w/w έχει πυκνότητα ρ = 1,29 gr/cm 3. Να βρεθούν πόσα ml νερού θα προστεθούν σε 100 ml του αρχικού διαλύματος ώστε να γίνει 20% w/v Απ. 145,1 ml 3. (***) Πόσα ml διαλύματος H 2 SO 4 περιεκτικότητας 49% w/w. και ρ = 1,5 g/cm 3 πρέπει να αραιωθούν με νερό για να προκύψουν 500 ml διαλύματος 23% w/v; Απ.: 156 ml 4. (**) 40 g ( στερεού ) KNO 3 προσθέτονται σε 360 g διαλύματος KNO 3 περιεκτικότητας 5%w/w σε KNO3. Να βρεθεί η επί τοις % w/w περιεκτικότητα του νέου διαλύματος. Απ.: 14,5% w/w 5. (**) Ένα διάλυμα θειικού οξέος έχει περιεκτικότητα 12% w/w και μάζα 2kg. α) Από πόσα g διαλύτη και διαλυμένης ουσίας αποτελείται αυτό το διάλυμα; β) Πόση θα γίνει η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος, αν το αραιώσουμε μέχρι να γίνει η μάζα του 6 kg; Απ.: α) 240g, 1760g, β) 4% w/w 6. (***) Σε 76g νερό διαλύσαμε 24g ζάχαρης και παρασκευάσαμε διάλυμα Δ 1 όγκου 80mL. α) Ποια είναι η πυκνότητα του διαλύματος Δ1; β) Ποια είναι η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος Δ1; γ) Πόσα ml νερό πρέπει να προσθέσουμε ακόμα στο διάλυμα Δ1 για να παρασκευάσουμε διάλυμα Δ 2 με περιεκτικότητα 15% w/v; δ) Πόσα g νερό πρέπει να εξατμιστούν από το διάλυμα Δ1 για να προκύψει διάλυμα Δ3 με περιεκτικότητα 30% w/w; Απ.: α) 1,25g/mL, β) 24%w/w γ) δ) 7. (***) Ένα βαρέλι χωρητικότητας 100L είναι γεμάτο με κρασί 4 αλκοολικών βαθμών (% v/v περιεκτικότητα του κρασιού σε οινόπνευμα). α) Αν κάποιος πιει μισό λίτρο απ' αυτό το κρασί πόσα ml οινοπνεύματος θα κυκλοφορούν στο αίμα του; β) Αν από το γεμάτο βαρέλι αφαιρέσουμε 10L κρασί και μετά το συμπληρώσουμε με νερό, πόσων αλκοολικών βαθμών θα είναι το αραιωμένο κρασί; ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 4

Απ.: α) 20 ml, β) 3,6% v/v 3 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ (Ανάμιξη Διαλυμάτων) Για την επίλυση αυτού του τύπου των ασκήσεων δουλεύουμε με τις παρακάτω αρχές: α) Υπολογίζουμε την καθαρή ουσία (εκφρασμένη σε g) που περιέχεται στα διαλύματα πριν την ανάμιξή τους. β) Λύνουμε την άσκηση με βάση το γεγονός ότι το άθροισμα του βάρους (εκφρασμένο σε g) των καθαρών ουσιών που βρίσκονται στα διαλύματα πριν την ανάμιξη θα είναι το ίδιο με το βάρος της καθαρής ουσίας (εκφρασμένο σε g) που θα υπάρχει στο τελικό διάλυμα. γ) O όγκος ή η μάζα του τελικού διαλύματος θα ισούται με το άθροισμα των όγκων ή των μαζών των αρχικών διαλυμάτων. δ) Η περιεκτικότητα του τελικού διαλύματος πρέπει να είναι ανάμεσα στις αρχικές περιεκτικότητες και δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την μεγαλύτερη περιεκτικότητα και μικρότερη από την μικρότερη περιεκτικότητα. ΛΥΜΕΝΗ ΑΣΚΗΣΗ Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμιχθούν διάλυμα NaOH 20% w/v και διάλυμα NaOH 10% w/v ώστε να προκύψει διάλυμα 12% w/v; ΛΥΣΗ Η άσκηση είναι τυπική εφαρμογή της 3 ης κατηγορίας. Έστω ότι θα πάρουμε Χ ml από το 1 ο διάλυμα, τότε θα έχουμε: Στα 100 ml διαλύματος περιέχονται 20 g καθαρή ουσία X ml A; g 20. X = 100. A => A = 0,2X g καθαρό NaOH. Έστω ότι θα πάρουμε Υ ml από το 2 ο διάλυμα, τότε θα έχουμε: Στα 100 ml διαλύματος περιέχονται 10 g καθαρό NaOH Y ml B; gr 10. Y= 100. B=>B= 0,1Y g καθαρού NaOH ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 5

Το γεγονός ότι η ποσότητα της καθαρής ουσίας στα δύο διαλύματα εκφράζεται με Χ και Υ δεν πρέπει να μας ανησυχεί, αντίθετα είναι φυσιολογικό γιατί με τον τρόπο εισάγουμε τους αγνώστους μας στο πρόβλημα. Για το τελικό διάλυμα, το οποίο θα έχει όγκο Χ + Υ, έχουμε: Στα 100 ml διαλύματος θα έχουμε 12 g καθαρή ουσία Στα ( Χ + Υ ) ml (0,2X + 0,1Y) g καθαρή ουσία Από την τελευταία σχέση έχουμε: 100(0,2Χ + 0,1Υ) = ( Χ + Υ )12 =>4Χ= Υ Άρα η αναλογία των όγκων είναι 1 προς 4, δηλ. αν πάρουμε 100 ml από το 1 ο διάλυμα θα πρέπει να πάρουμε 400 ml από το 2 ο διάλυμα. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι όταν η άσκηση μας ζητά αναλογία, μία εξίσωση είναι αρκετή για να την προσδιορίσουμε. Όπως οι προηγούμενες έτσι και αυτή η άσκηση μπορεί να λυθεί με πολλούς τρόπους. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μεγαλύτερη ποσότητα από το 2 ο διάλυμα γιατί η τελική περιεκτικότητα, δηλ. 12% w/v είναι πιο κοντά στην περιεκτικότητα του 2 ου διαλύματος. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ 1. (**) Αναμιγνύονται 400 ml διαλύματος NaOH 20% w/v με 200 ml διαλύματος NaOH 10% w/v. Ποια η % w/v περιεκτικότητα του νέου διαλύματος; Απ.: 16,6% w/v 2. (**) 300 gr διαλύματος HNO 3 25 % w/w αναμιγνύονται με 200 gr διαλύματος HNO 3 15% w/w. Ποια η % w/w περιεκτικότητα του τελικού διαλύματος; Απ.: 21 % w/w 3. (***) Πόσα g διαλύματος HNO 3 περιεκτικότητας 10 % w/w και πόσα g άλλου διαλύματοςhno 3 περιεκτικότητας 80 % w/w πρέπει να αναμιχθούν για να προκύψουν 800 g διαλύματος HNO 3 περιεκτικότητας 50 % w/w; Απ.: 343 g - 457 g ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 6

Η διαλυτότητα ενός διαλύματος συνδέεται άμεσα με την έννοια του κορεσμένου διαλύματος. Αν το διάλυμα δεν είναι κορεσμένο δεν μπορούμε να μιλάμε για διαλυτότητα!!. Η διαλυτότητα εξαρτάται από την φύση της διαλυμένης ουσίας. Υπάρχουν ουσίες που διαλύονται πάρα πολύ εύκολα στο νερό, π.χ. NaCl, και άλλες ουσίες που διαλύονται ελάχιστα στο νερό, π.χ. AgCl. Η διαλυτότητα επίσης εξαρτάται από τις εξωτερικές συνθήκες π.χ. πίεση θερμοκρασία κ.α. Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε την διαφορά ανάμεσα στην διαλυτότητα και τις διάφορες μορφές περιεκτικότητας. Διαλυτότητα είναι τα g της διαλυμένης ουσίας που μπορούμε σε ορισμένες συνθήκες να διαλύσουμε σε 100 g διαλύτη, συνήθως βέβαια νερό. Είναι δηλαδή ένα κλάσμα που έχει παρανομαστή 100 g διαλύτη, ενώ η περιεκτικότητα είναι ένα κλάσμα που έχει πάντα παρανομαστή διαλύματος. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ 1. (***) Παρασκευάσαμε 250g διαλύματος NaCl περιεκτικότητας 20% w/w. α) Πόσα g NaCl και πόσα g νερού χρησιμοποιήσαμε; β) Αν η διαλυτότητα του NaCl είναι 36g/100g νερού, πόσα g NaCl πρέπει να προσθέσουμε ακόμη στο διάλυμα ώστε να γίνει κορεσμένο; γ) Ποια θα είναι η % w/w περιεκτικότητα του κορεσμένου διαλύματος; Απ.: α) 50g, β) 22g, γ) 26,4 % w/w 2. (***) Αν η διαλυτότητα του NaNO 3 στους 10 C είναι 80g/100g νερού, να βρείτε: α) Σε πόσα g νερό πρέπει να διαλύσουμε 200g NaNO 3 ώστε να προκύψει κορεσμένο διάλυμα θερμοκρασίας 10 C; β) Πόσα g νερού πρέπει να προσθέσουμε στο παραπάνω κορεσμένο διάλυμα για να προκύψει ένα νέο διάλυμα περιεκτικότητας 40% w/w; Απ.: α) 250g, β) 50g ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 7

1. Διάλυμα Δ 1 παρασκευάστηκε με τη διάλυση 80g ζάχαρης σε 240g νερό. Μετρήθηκε σε ογκομετρικό κύλινδρο ο όγκος του και βρέθηκε ίσος με 250 ml. Υπολογίστε: α) την περιεκτικότητα στα εκατό κατά βάρος (% w/w) του διαλύματος Δ1. β) την περιεκτικότητα στα εκατό βάρος κατ' όγκο (% w/v) του διαλύματος Δ 1. γ) την πυκνότητα του διαλύματος Δ1. δ) Αν αραιώσουμε το διάλυμα Δ1 με 64mL νερού προκύπτει νέο διάλυμα Δ2. Υπολογίστε τις περιεκτικότητες στα εκατό w/v και w/w του διαλύματος Δ2. Δίνεται ρ νερού = 1 g/ml Απ. α ) 25 % w/w, β) 32 % w/v, γ) 1,28 g/ml δ) 20,83 % w/w - 25,47 % w/v 2. Αν η διαλυτότητα του NaNO 3 στους 10 C είναι 80g/100g νερού, να βρείτε: α) Σε πόσα g νερό πρέπει να διαλύσουμε 200g NaNO 3 ώστε να προκύψει κορεσμένο διάλυμα θερμοκρασίας 10 C; β) Πόσα g νερού πρέπει να προσθέσουμε ώστε, αραιώνοντας το παραπάνω κορεσμένο διάλυμα να προκύψει ένα νέο διάλυμα περιεκτικότητας 40% w/w; Απ. α)250 g β) 50 g 3. (***) Σε 200g νερό προσθέσαμε 90g KNO 3; ανακατέψαμε για αρκετή ώρα, ενώ διατηρούσαμε σταθερή τη θερμοκρασία στους 15 C. Όταν το διάλυμα ηρέμησε διαπιστώσαμε ότι παρέμειναν αδιάλυτα 40g ΚΝΟ 3. α) Πόση ήταν η μάζα του διαλύματος που σχηματίστηκε; β) Πόση είναι η διαλυτότητα του ΚΝΟ 3 στους 15 C; γ) Πόση είναι η w/w περιεκτικότητα του διαλύματος που σχηματίστηκε; δ) Πόση είναι η ελάχιστη μάζα νερού που απαιτείται να προστεθεί στο σύστημα, ώστε να διαλυθεί όλη η ποσότητα του ΚΝΟ3; Απ. α)250 g, β) 25 g KNO 3 /100 g H 2 O, γ) 20% w/w, δ) 160 g H 2 O 1.9 Ασκήσεις - Προβλήματα 1. Σε 500g νερό διαλύσαμε 300g θειικού οξέος και σχηματίστηκαν 750mL διαλύματος. Να υπολογίσετε: α) τη μάζα και την πυκνότητα του διαλύματος. β) τις περιεκτικότητες του διαλύματος % w/w και % w/v. 2. Ένα πυκνό διάλυμα ενός άλατος έχει μάζα 240g, όγκο 200mL και γνωρίζουμε ότι παρασκευάστηκε με διάλυση κάποιας ποσότητας του άλατος σε 180g νερό. Να υπολογίσετε τα παρακάτω στοιχεία του διαλύματος: ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 8

α) την πυκνότητα β) την περιεκτικότητα % w/w. γ) την περιεκτικότητα % w/v. 3. Διάλυμα Δ 1 παρασκευάστηκε με τη διάλυση 80g ζάχαρης σε 240g νερό. Μετρήθηκε σε ογκομετρικό κύλινδρο ο όγκος του και βρέθηκε ίσος με 250mL. Υπολογίστε: α) την περιεκτικότητα στα εκατό κατά βάρος (% w/w) του διαλύματος Δ 1. β) την περιεκτικότητα στα εκατό βάρος κατ όγκο (% w/v) του διαλύματος Δ 1. γ) την πυκνότητα του διαλύματος Δ 1. δ) Αν αραιώσουμε το διάλυμα Δ 1 με 64mL νερού προκύπτει νέο διάλυμα Δ 2. Υπολογίστε τις περιεκτικότητες στα εκατό w/v και w/w του διαλύματος Δ 2. 4. Ένα διάλυμα θειικού οξέος έχει περιεκτικότητα 12% w/w και μάζα 2kg. α) Από πόσα g διαλύτη και διαλυμένης ουσίας αποτελείται αυτό το διάλυμα; β) Πόση θα γίνει η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος, αν το αραιώσουμε μέχρι να γίνει η μάζα του 6 kg; 5. Σε 76g νερό διαλύσαμε 24g ζάχαρης και παρασκευάσαμε διάλυμα Δ 1 όγκου 80mL. α) Ποια είναι η πυκνότητα του διαλύματος Δ 1 ; β) Ποια είναι η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος Δ 1 ; γ) Πόσα ml νερό πρέπει να προσθέσουμε ακόμα στο διάλυμα Δ 1 για να παρασκευάσουμε διάλυμα Δ 2 με περιεκτικότητα 15% w/v; δ) Πόσα g νερό πρέπει να εξατμιστούν από το διάλυμα Δ 1 για να προκύψει διάλυμα Δ 3 με περιεκτικότητα 30% w/w; 6. Μια φιάλη περιέχει διάλυμα ΚΟΗ. Μετρήσαμε με ένα ογκομετρικό κύλινδρο τον όγκο του διαλύματος και τον βρήκαμε 270mL. Από το διάλυμα αυτό πήραμε μια ποσότητα 20mL και βρήκαμε ότι περιείχε 4g ΚΟΗ. α) Πόσα g ΚΟΗ περιέχει η υπόλοιπη ποσότητα του διαλύματος; β) Αν το διάλυμα αυτό που απέμεινε το αραιώσουμε μέχρι να αποκτήσει μάζα 400g, πόση θα γίνει η % w/w περιεκτικότητά του; 7. Η ετικέτα σε μία γυάλινη φιάλη του εργαστηρίου έγραφε: Διάλυμα ΝaOH 20% w/v. α) Τι σημαίνει αυτή η έκφραση περιεκτικότητας του διαλύματος; β) Αν υποτεθεί ότι από το διάλυμα εξατμίστηκε μία ποσότητα νερού, αυξήθηκε ή μειώθηκε η περιεκτικότητά του και για ποιο λόγο; γ) Αν ο όγκος του διαλύματος είναι 500mL και σε 200mL αυτού βρέθηκαν 50g NaOH, πόσα ml νερό πρέπει να προσθέστουμε στο υπόλοιπο διάλυμα όγκου 300mL, ώστε να αποκτήσει ξανά περιεκτικότητα 20% w/w; δ) την περιεκτικότητα στα εκατό κατά βάρος (% w/w). 8. Θέλουμε να παρασκευάσουμε 2L διαλύματος NaOH με περιεκτικότητα 20% w/v. Υπολογίστε τη μάζα του ΝaOH που πρέπει να διαλύσουμε σε νερό στις εξής περιπτώσεις: α) αν το NaOH που διαθέτουμε είναι καθαρό β) αν το NaOH που διαθέτουμε περιέχει 20% υγρασία (νερό). ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 9

9. Ένα βαρέλι χωρητικότητας 100L είναι γεμάτο με κρασί 4 αλκοολικών βαθμών (%v/v περιεκτικότητα του κρασιού σε οινόπνευμα). α) Αν κάποιος πιεί μισό λίτρο απ αυτό το κρασί πόσα ml οινοπνεύματος θα κυκλοφορούν στο αίμα του; β) Αν από το γεμάτο βαρέλι αφαιρέσουμε 10L κρασί και μετά το συμπληρώσουμε με νερό, πόσων αλκοολικών βαθμών θα είναι το αραιωμένο κρασί; 10. Παρασκευάσαμε ένα διάλυμα Δ 1 με τη διάλυση 10g ζάχαρης σε 190g νερό και ένα άλλο διάλυμα Δ 2 με τη διάλυση 30g ζάχαρης σε 270g νερό. Στη συνέχεια αναμείξαμε τα δύο αυτά διαλύματα και προέκυψε διάλυμα Δ 3. α) Ποια είναι η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος Δ 1 ; β) Ποια είναι η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος Δ 2 ; γ) Ποια είναι η % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος Δ 3 ; 11. Παρασκευάσαμε 250g διαλύματος NaCl περιεκτικότητας 20% w/w. α) Πόσα g NaCl και πόσα g νερού χρησιμοποιήσαμε; β) Αν η διαλυτότητα του NaCl είναι 36g/100g νερού, πόσα g ΝaCl πρέπει να προσθέσουμε ακόμη στο διάλυμα ώστε να γίνει κορεσμένο; γ) Ποια θα είναι η % w/w περιεκτικότητα του κορεσμένου διαλύματος; 12. Αν η διαλυτότητα του ΝaNO 3 στους 10 C είναι 80g/100g νερού, να βρείτε: α) Σε πόσα g νερό πρέπει να διαλύσουμε 200g ΝaNO 3 ώστε να προκύψει κορεσμένο διάλυμα θερμοκρασίας 10 C; β) Μέχρι πόσο όγκο πρέπει να αραιώσουμε το παραπάνω κορεσμένο διάλυμα για να προκύψει ένα νέο διάλυμα περιεκτικότητας 40% w/w; 13. Σε 200g νερό προσθέσαμε 90g KNO 3, ανακατέψαμε για αρκετή ώρα, ενώ διατηρούσαμε σταθερή τη θερμοκρασία στους 15 C. Όταν το διάλυμα ηρέμησε διαπιστώσαμε ότι παρέμειναν αδιάλυτα 40g ΚΝΟ 3. α) Πόση ήταν η μάζα του διαλύματος που σχηματίστηκε; β) Πόση είναι η διαλυτότητα του ΚΝΟ 3 στους 15 C; γ) Πόση είναι η w/w περιεκτικότητα του διαλύματος που σχηματίστηκε; δ) Πόση είναι η ελάχιστη μάζα νερού που απαιτείται να προστεθεί στο σύστημα, ώστε να διαλυθεί όλη η ποσότητα του ΚΝΟ 3 ; 14. Ένα κορεσμένο διάλυμα Δ 1 κάποιου άλατος σε θερμοκρασία 27 C έχει περιεκτικότητα 20% w/w. α) Ποια είναι η διαλυτότητα του άλατος αυτού στους 27 C (g άλατος/100g H 2 O); β) Αν σε 500g του διαλύματος Δ 1 προσθέσουμε 300g νερού θερμοκρασίας 27 C, ποια θα είναι η % w/w περιεκτικότητα του νέου διαλύματος Δ 2 που προκύπτει; 15. Η διαλυτότητα του ΚΝΟ 3 στους 10 C είναι 20g/100g νερού, ενώ στους 20 C είναι 35g/100g νερού. α) Πόσα g KNO 3 πρέπει να διαλύσουμε σε 200g νερού για να προκύψει κορεσμένο διάλυμα θερμοκρασίας 20 C; ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 10

β) Αν ψύξουμε το κορεσμένο αυτό διάλυμα στους 10 C, πόσα g κρυστάλλων ΚΝΟ 3 θα σχηματιστούν; 16. Η διαλυτότητα ενός άλατος στο νερό είναι 10g/100g νερού στους 10 C, 20g/100g νερού στους 30 C και 40g/100g νερού στους 50 C. Ένα ποτήρι περιέχει 110g κορεσμένου διαλύματος αυτού του άλατος σε θερμοκρασία 10 C. Ένα δεύτερο ποτήρι περιέχει 140g κορεσμένου διαλύματος του ίδιου άλατος σε θερμοκρασία 50 C. Αν αναμείξουμε τα δύο αυτά διαλύματα προκύπτει διάλυμα Δ θερμοκρασίας 30 C. α) Εξετάστε αν το διάλυμα Δ είναι κορεσμένο ή ακόρεστο. β) Ποια θα είναι η μάζα του διαλύματος Δ; ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΛΗΣ 1.1. Αν μεταφέρουμε ένα σώμα στη Σελήνη, τι από τα παρακάτω θα μείνει σταθερό (Σ) και τι θα μεταβληθεί (Μ) Α. Η μάζα... Β. Ο όγκος... Γ. Το βάρος... Δ. Η πυκνότητα... 1.2. α) Μια ποσότητα αλατιού (NaCI) έχει μάζα 20 g. Να βρεθεί η μάζα της σε : i) kg, ii) mg, iii) μg. β) Μια ποσότητα νερού (Η 2 Ο) έχει όγκο 250 ml. Να βρεθεί ο όγκος της σε : i) m 3, ii) dm 3, iii) L, iv) cm 3. γ) Η πυκνότητα του μολύβδου (Pb) είναι 11,3 g/ml.να βρεθεί η πυκνότητα σε : i) kg/m 3, ii) g/l. 1.3. Από ένα ποτήρι ζέσεως που περιέχει 50 ml υδραργύρου (πυκνότητα 13,6 g/ml) χύνουμε σ' ένα άλλο ποτήρι 25 ml. Ποια θα είναι η πυκνότητα του υγρού που απέμεινε στο ποτήρι : Α. 6,8g/mL, Β. 27,2 g/ml, Γ. 13,6g/mL, Δ. Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε άμεσα. 1.4. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Ενα μπουκάλι γεμάτο με νερό ζυγίζει περισσότερο από το ίδιο μπουκάλι γεμάτο με λάδι ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 11

Β. Η πυκνότητα του υδραργύρου είναι 13,6 g/ml, ενώ του σιδήρου 7,8 g/ml. Αν ρίξουμε ένα κομμάτι σίδηρο σε υδράργυρο, ο σίδηρος θα επιπλέει. Γ. Η μάζα ενός σώματος διαφέρει από τόπο σε τόπο. Δ. Η πυκνότητα ενός σώματος είναι αδιάστατο μέγεθος. Ε. Οταν ένα σώμα έχει μεγάλο όγκο, θα έχει και μεγάλη πυκνότητα. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ Δομικά σωματίδια της ύλης 1.5. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : α) Ο συνηθέστερος...... είναι ο..., που δείχνει από... και από πόσα... αποτελείται... β) Στοιχεία των οποίων το μόριο αποτελείται από δύο... ονομάζονται...... γ) Ιόντα είναι...... άτομα. Τα ιόντα διακρίνονται σε... (έχουν θετικό φορτίο) και σε... (έχουν αρνητικό φορτίο). 1.6. Να συνδέσετε με γραμμές τα στοιχεία της πρώτης στήλης με τον αντίστοιχο αριθμό στη δεύτερη στήλη. Χημικό Στοιχείο Αριθμός ατόμων στο μόριο Οξυγόνο 1 Νέον 2 Φώσφορος 3 Φθόριο 4 Ατμοί υδραργύρου Περισσότερα από 4 Ιώδιο 1.7. Ο συμβολισμός Χ 2+ για ένα ιόν σημαίνει ότι το άτομο Χ : Α. Προσέλαβε δύο πρωτόνια. Β. Απέβαλε δύο νετρόνια. Γ. Είχε λιγότερα νετρόνια από πρωτόνια. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 12

Δ. Απέβαλε δύο ηλεκτρόνια. 1.8. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Η έννοια άτομο και μόριο για το ήλιο (He) ταυτίζονται. Β. Το άτομο είναι το μικρότερο σωματίδιο της ύλης που υπάρχει. Γ. Τα μόρια αποτελούνται πάντοτε από διαφορετικά άτομα. Δ. Το όζον (Ο 3 ) είναι τριατομικό. Αυτό σημαίνει ότι το μόριό του περιέχει τρία άτομα οξυγόνου. 1.9. Οι παρακάτω προτάσεις είναι λανθασμένες. Διορθώστε τις ώστε να διατυπώνονται σωστά : Α. Το νερό (H 2 O) είναι τριατομικό στοιχείο. Β. Στο φωσφορικό οξύ (H 3 PO 4 ) το οξυγόνο είναι τετρατομικό.. Γ. Τα πιο πολλά στοιχεία είναι διατομικά. Δ. Ιόντα είναι θετικά φορτισμένα σωματίδια. Ε. Τα ιόντα είναι μόνον μονοατομικά. ΙΙ. Δομή του ατόμου 1.10. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : α) Ατομικός αριθμός (Z) λέγεται ο αριθμός... του πυρήνα του ατόμου. Μαζικός αριθμός (Α) λέγεται ο αριθμός των... και των... του πυρήνα του ατόμου. β) Ισότοπα λέγονται τα... που έχουν τον ίδιο...... και διαφορετικό 1.11. Δίνονται τα :,,. Πού νομίζετε ότι έχει γίνει λάθος ; ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στο πρώτο ισότοπο, ο αριθμός των πρωτονίων είναι 10, ενώ ο αριθμός των νετρονίων είναι 9, δηλαδή μικρότερος. Αυτό δεν συμβαίνει στα άτομα : ο αριθμός των νετρονίων είναι πάντα μεγαλύτερος ή ίσος με τον αριθμό των πρωτονίων (εκτός από το υδρογόνο H ). 1.12. Στον πυρήνα ενός ατόμου υπάρχουν : Α. Μόνο πρωτόνια Γ. Πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια Β. Μόνο νετρόνια Δ. Πρωτόνια και νετρόνια. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 13

1.13. Eνα στοιχείο με ατομικό αριθμό 11 έχει μαζικό αριθμό 23. Πόσα νετρόνια περιέχονται στον πυρήνα του : Α. 11 Β. 12 Γ. 23 Δ. 34 1.14. Eνα σωματίδιο περιέχει 9 πρωτόνια, 9 νετρόνια και 10 ηλεκτρόνια. Το σωματίδιο αυτό θα είναι : Α. Ατομο, Β. Θετικό ιόν, Γ. Αρνητικό ιόν, Δ. Μόριο. 1.15. Ενα άτομο συμβολίζεται. Ποια από τις επόμενες προτάσεις είναι λανθασμένη : Α. Ο ατομικός αριθμός είναι 11, Β. Ο μαζικός αριθμός είναι 10, Γ. Ο αριθμός των νετρονίων είναι 21, Δ. Περιέχει 13 ηλεκτρόνια. 1.16. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Μαζικός αριθμός είναι ο αριθμός των νετρονίων ενός ατόμου. Β. Τα ισότοπα θα έχουν ίδιες χημικές ιδιότητες, γιατί έχουν τον ίδιο ατομικό αριθμό. Γ. Ατομικός αριθμός λέγεται ο αριθμός των πρωτονίων του πυρήνα του ατόμου. Δ. Σε ένα ιόν, ο ατομικός αριθμός δεν θα συμπίπτει με τον αριθμό των ηλεκτρονίων. 1.17. Για τα παρακάτω ιόντα συμπληρώστε τα δύο αντίστοιχα γράμματα : Μονοατομικό (Μ), Πολυατομικό (Π), Κατιόν (Κ), Ανιόν (Α) : 1. Να+.... 2. Cl -.... 3. NH +.... 4. NO 3-4.... 5. OH -.... 6. H+.... 7. Fe 3 +.... 8. CO 2 3.... 1.18. Να γράψετε ένα κατιόν και ένα ανιόν που να είναι ισοηλεκτρονιακά (δηλ. να έχουν τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονίων) με το αργό (Α=9, Z = 18). 1.19. Σε ένα στοιχείο Β, ο μαζικός αριθμός είναι διπλάσιος από τον ατομικό. Το Β έχει τον ίδιο αριθμό νετρονίων με το στοιχείο. Να βρεθούν ο ατομικός κι ο μαζικός αριθμός του στοιχείου Β. [Απ. : 20, 40] ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 14

1.20. Στοιχείο Ψ έχει μαζικό αριθμό 75 και τα νετρόνια στον πυρήνα είναι 9 περισσότερα από τα πρωτόνια. Να βρεθεί ο ατομικός αριθμός του στοιχείου. [Απ. : Z = 33] ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ 1.22. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : α) Η κατάσταση στην οποία θα βρεθεί ένα σώμα καθορίζεται από τους εξής παράγοντες : i)από την... μεταξύ των δομικών σωματιδίων του σώματος (ελκτικές...) ii)...από την... των δομικών σωματιδίων του σώματος. iii)... Από τις... (... και... ) β) Oταν θερμάνουμε ένα στερεό, τότε η κινητικότητα των σωματιδίων του, οιδυνάμεις συνοχής... και το στερεό μπορεί να μετατραπεί σε... Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται και η θερμοκρασία στην οποία αρχίζει το στερεό να μετατρέπεται σε... ονομάζεται... γ) Μερικά υγρά εξατμίζονται σχετικά εύκολα και ονομάζονται... 1.23. Ποια από τις λέξεις Α. Εξάτμιση, Β. Υγροποίηση, Γ. Τήξη, Δ. Πήξη, Ε. Εξάχνωση, Ζ. Διάλυση, αντιστοιχεί στα παρακάτω φαινόμενα : 1.Σχηματισμός σταγόνων νερού στο εσωτερικό των παραθύρων το χειμώνα. 2.Μετατροπή του πάγου σε νερό με θέρμανση. 3.Eνας κρύσταλλος γαλαζόπετρας (ένυδρος θειϊκός χαλκός) καταστρέφεται όταν προστεθεί σε νερό και προκύπτει ένα γαλάζιο διάλυμα. 4.Μετατροπή της ναφθαλίνης από στερεή σε αέρια. 5.Παραλαβή του αλατιού από το θαλασσόνερο στις αλυκές. 6.Ο υδράργυρος, το μόνο υγρό μέταλλο, με ψύξη μετατρέπεται σε στερεό. 1.24. Σε ποια από τις παρακάτω περιπτώσεις οι δυνάμεις συνοχής θα είναι ασθενέστερες: Α. Βρώμιο, Β. Ηλιο, Γ. Υδράργυρος, Δ. Νάτριο. 1.25. Η κίνηση των μορίων του νερού είναι ταχύτερη : ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 15

Α. Στη στερεή φάση (πάγος) Γ. Στην υγρή φάση Β. Στην αέρια φάση (υδρατμοί) Δ. Είναι ίδια σε οποιαδήποτε φάση. 1.26. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Στα στερεά οι δυνάμεις συνοχής είναι ισχυρές και έτσι έχουν το δικό του σχήμα. Β. Ο όγκος των αερίων είναι ανεξάρτητος της πίεσης και της θερμοκρασίας. Γ. Στα υγρά το σχήμα μπορεί να αλλάξει, ανάλογα με το δοχείο στο οποίο τοποθετούνται. Δ. Εξάχνωση είναι το φαινόμενο, κατά το οποίο έχουμε μετατροπή από υγρό σε αέριο. Ε. Η πίεση που ασκείται σε ένα δοχείο που περιέχει ένα υγρό, είναι αποτέλεσμα των συγκρούσεων των σωματιδίων του με τα τοιχώματα του δοχείου. 1.27. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Το φαινόμενο κατά το οποίο οι δυνάμεις συνοχής ενός υγρού γίνονται ισχυρότερες, ονομάζεται πήξη. Β. Ενα υγρό εξαερώνεται με θέρμανση. Γ. Οταν ένα στερεό μετατρέπεται σε υγρό, το φαινόμενο λέγεται υγροποίηση. Δ. Το σημείο βρασμού εξαρτάται από την εξωτερική πίεση. Ε. Οταν μια ουσία δεν είναι καθαρή, το σημείο τήξεως θα ποικίλλει. ΜΕΤAΒΟΛΕΣ (ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ) - ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ 1.28. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : α)... φαινόμενα ονομάζονται αυτά, κατά τα οποία δεν αλλάζει η... σύσταση των ουσιών. β)... ενός σώματος ονομάζονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που περιγράφουν το σώμα. 1.29. Χαρακτηρίστε τα παρακάτω φαινόμενα ως φυσικά (Φ) ή ως χημικά (Χ) : 1.Οταν λιώνουν τα παγάκια στο φραπέ. 2.Η καύση της βενζίνης. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 16

3.Οταν τηγανίζονται οι πατάτες. 4.Το μεγάλωμα και το κούρεμα των μαλλιών. 5.Το σπάσιμο ενός τζαμιού. 6.Η διάλυση του αλατιού σε νερό. 7.Η ωρίμανση ενός μήλου. 8.Η διύλιση του πετρελαίου. 9.Η εγγραφή ενός αρχείου στο σκληρό δίσκο του Η/Υ. 10.Η έκκριση αδρεναλίνης όταν ερωτευόμαστε "κεραυνοβόλα". 11.Η πτώση της βροχής. 12.Η επίδραση της όξινης βροχής στα μαρμάρινα αγάλματα. 13.Η απορρόφηση της υπεριώδους ακτινοβολίας από το όζον. 14.Η έκρηξη ενός πυροτεχνήματος. 15.Tο μαύρισμα του δέρματος το καλοκαίρι. 1.30. Ολα τα παρακάτω είναι χημικά φαινόμενα εκτός από : Α. Καύση οινοπνεύματος. Β. Προσθήκη χλωριούχου νατρίου (NaCl) στο νερό. Γ. Προσθήκη ενός κομματιού νατρίου (Να) στο νερό. Δ. Το σκούριασμα του σιδήρου. 1.31. Συμπληρώστε τι από τα παρακάτω μεταβάλλεται και τι παραμένει αμετάβλητο κατά την πραγματοποίηση ενός χημικού φαινομένου : Α. Η σύσταση των σωμάτων που συμμετέχουν σε αυτό... Β. Η συνολική μάζα του συστήματος... Γ. Οι ιδιότητες των σωμάτων που συμμετέχουν σε αυτό... Δ. Ο συνολικός αριθμός ατόμων που συμμετέχουν σε αυτό... Ε. Μία τουλάχιστον από τις μορφές ενέργειας του συστήματος... 1.32. Χαρακτηρίστε κάθε ιδιότητα του νατρίου ως φυσική ή χημική ιδιότητα, τοποθετώντας δίπλα το γράμμα Φ ή Χ αντίστοιχα. Α. Είναι μέταλλο. Β. Αντιδρά με το νερό και παράγει υδρογόνο. Γ. Εχει σημείο τήξεως 98 C. Δ. Εχει τόσο μικρή πυκνότητα, που επιπλέει στο νερό. Ε. Ενώνεται πολύ εύκολα με τα αμέταλλα. ΣΤ. Είναι πολύ μαλακό και μπορεί να κοπεί με μαχαίρι. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 17

1.33. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : α) Στοιχείο ονομάζεται η ουσία που αποτελείται από... Τα άτομα σε μια... είναι ενωμένα μεταξύ τους με ορισμένη αναλογία. β) Τα μέταλλα είναι στερεά (εκτός από... ) αγωγοί της... και του..., είναι (μπορούν να γίνουν ελάσματα) και... (μπορούν να γίνουν σύρματα) και μπορούν να μετατραπούν εύκολα σε... ιόντα. γ) Μίγμα ονομάζεται το σώμα που αποτελείται από...... οι οποίες συνυπάρχουν χωρίς να αντιδρούν μεταξύ τους. Τα μίγματα διακρίνονται σε... και σε... 1.34. Στοιχείο είναι το σώμα που αποτελείται : Α. Από διαφορετικά άτομα Γ. Από ίδια άτομα Β. Από ένα άτομο μόνο. Δ. Από διάφορα μόρια. 1.35. Ποιες από τις παρακάτω ιδιότητες αντιστοιχούν σε χημική ένωση (τοποθετήστε ΧΕ) και ποιες σε μίγμα (τοποθετήστε Μ) : Α. Η σύσταση μπορεί να μεταβάλλεται. Β. Αποτελείται από ένα είδος ουσίας. Γ. Δεν διατηρεί τις ιδιότητες των συστατικών, από τα οποία αποτελείται. Δ. Μπορεί να διαχωριστεί στα συστατικά, από τα οποία αποτελείται με φυσικές μεθόδους. Ε. Εχει πάντοτε τις ίδιες φυσικές σταθερές. 1.36. Ποια από τις παρακάτω ουσίες είναι στοιχείο : Α. Λευκό στερεό που με θέρμανση διασπάται σε άλλο στερεό και ελευθερώνεται αέριο. Β. Γαλάζιο στερεό που όταν περάσει ηλεκτρικό ρεύμα από το τήγμα του, σχηματίζεται ένα στερεό στον αρνητικό πόλο και ένα αέριο στο θετικό πόλο. Γ. Στερεό που καίγεται με οξυγόνο και παράγει λάμψη, σχηματίζοντας ένα λευκό στερεό που αποτελείται από δύο στοιχεία. Δ. Στερεό που με την επίδραση μαγνήτη διαχωρίζεται σε δύο στοιχεία. 1.37. Δύο στοιχεία Α και Β ενώνονται για να σχηματίσουν την ένωση Α2Β. Οι ιδιότητες της ένωσης θα είναι : Α. Ιδιες με του στοιχείου Α. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 18

Β. Ιδιες με του στοιχείου Β. Γ. Μερικές του στοιχείου Α και μερικές του στοιχείου Β. Δ. Διαφορετικές από τις ιδιότητες των δύο στοιχείων. 1.38. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις για το υδρογόνο είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Το μικρότερο σωματίδιο του υδρογόνου που υπάρχει στη φύση και διατηρεί τις ιδιότητές του, είναι το άτομό του. Β. Η ατομικότητα του υδρογόνου εξαρτάται από την ένωση στην οποία βρίσκεται, π.χ. στην αμμωνία (ΝΗ 3 ) είναι 3 και στο αιθάνιο (C 2 H 6 ) είναι 6. Γ. Το ιόν του υδρογόνου είναι Η +. Δ. Το υδρογόνο είναι χημική ουσία που αποτελείται από άτομα με τον ίδιο ατομικό αριθμό. 1.39. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Ολα τα αμέταλλα είναι διατομικά. Β. Τα ευγενή αέρια He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn είναι μονοατομικά. Γ. Διατομικά είναι τα στοιχεία F, Fe, Cl, C, Cα, N, Nα. Δ. Το οξυγόνο είναι διατομικό και τριατομικό. 1.40. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ) : Α. Και τα 112 γνωστά στοιχεία είναι φυσικά. Β. Ο Hg και το Βr είναι τα μόνα υγρά μέταλλα στη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Γ. Δεν υπάρχει μέταλλο αέριο στη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Δ. Ολα τα αμέταλλα είναι αέρια στη θερμοκρασία περιβάλλοντος. 1.41. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις για το νερό είναι σωστές (Σ) και ποιες λάθος (Λ) : Α. Το μόριο του νερού είναι το μικρότερο σωματίδιο του νερού που υπάρχει σε ελεύθερη κατάσταση. Β. Στο νερό η αναλογία μαζών υδρογόνου και οξυγόνου είναι m H : mο = 1 : 16. Γ. Το νερό δεν έχει ιόν. Δ. Το νερό είναι η χημική ουσία που αποτελείται από άτομα με διαφορετικό μαζικό αριθμό. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 19

1.42. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις για τα μέταλλα είναι σωστές (Σ) και ποιες λάθος (Λ) : Α. Είναι αγωγοί του ηλεκτρισμού. Β. Μετατρέπονται σχετικά εύκολα σε αρνητικά ιόντα. Γ. Τα περισσότερα από αυτά υπάρχουν ελεύθερα στη φύση. Δ. Τα κράματα αποτελούνται από δύο ή περισσότερα μέταλλα. Ε. Τα μέταλλα μετατρέπονται σε ελάσματα και σύρματα. 1.43. Για το σχηματισμό διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ο άνθρακας και το οξυγόνο ενώνονται με αναλογία μαζών 3 : 8. α) Τα 6 g άνθρακα με πόσα g οξυγόνου θα ενωθούν για το σχηματισμό CO 2 ; Πόσα g CO 2 θα σχηματιστούν ; β) Τα 32 g οξυγόνου με πόσα g άνθρακα θα ενωθούν για το σχηματισμό CO2 ; Πόσα g CO2 θα σχηματιστούν ; γ) Πόσα g άνθρακα και πόσα g οξυγόνου χρειάζονται για να σχηματιστούν 88 g CO2 ; δ) Αν αντιδράσουν 9 g άνθρακα με 26 g οξυγόνου ποια ποσότητα CO 2 θα σχηματιστεί ; Ποιο αντιδρών βρίσκεται σε περίσσεια (υπερβαίνει την αναλογία) ; Ποια μάζα θα περισσέψει ; 1.44. Ποια από τις παρακάτω ιδιότητες δεν αντιστοιχεί σε μίγμα : Α. Περιέχει τουλάχιστον δύο ουσίες. Β. Τα συστατικά του δεν διατηρούν τις ιδιότητές τους. Γ. Σχηματίζεται με ανάμιξη των συστατικών του με την ίδια αναλογία. Δ. Δεν έχει καθορισμένες φυσικές σταθερές. 1.45. Ποια από τις παρακάτω ιδιότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κριτήριο καθαρότητας μιας χημικής ουσίας : Α. Η σκληρότητα, Γ. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα, Β. Το σημείο τήξεως, Δ. Η μεταλλική λάμψη. ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ 1.46. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕ12.08 Page 20