ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ EΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 5 Δεκεμβρίου 2013 «Ομιλία υπουργού Εργασίας κ. Γιάννη Βρούτση στην ημερίδα του υπουργείου: «Πληροφοριακό Σύστημα Εργάνη: Ένα καινοτόμο εργαλείο καταγραφής και σχεδιασμού των πολιτικών της Εργασίας» «Κυρίες και κύριοι, αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση που μου δίνεται σήμερα η ευκαιρία μαζί με τους ανθρώπους του υπουργείου Εργασίας να παρουσιάσουμε ένα σημαντικό επίτευγμά μας. Γιατί το πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» αποτελεί «γέννημα», καρπό μιας συστηματικής και εργώδους προσπάθειας των ίδιων των υπηρεσιών και των στελεχών του υπουργείου Εργασίας, της Επιθεώρησης Εργασίας και του ΟΑΕΔ. Και παράλληλα, της σταθερής και αταλάντευτης πολιτικής βούλησης που επιδείξαμε, όλο αυτό το διάστημα, προκειμένου να αναβαθμίσουμε ριζικά τις ικανότητες ενός υπουργείου που αντανακλά το κοινωνικό πρόσωπο της σύγχρονης Ελλάδας. Χωρίς ίχνος υπερβολής, το πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» έφερε μια μικρή «επανάσταση» στη σχέση του επιχειρηματικού κόσμου με την Επιθεώρηση Εργασίας και τον ΟΑΕΔ. Οι προσλήψεις, απολύσεις και κάθε μεταβολή που αφορά στο προσωπικό μιας επιχείρησης, δηλώνονται πλέον αποκλειστικά ηλεκτρονικά, με ένα απλό κλικ σε αυτό το πληροφοριακό εργαλείο. Μιλάμε για ένα τεκμαρτό όφελος σε κερδισμένες ανθροποώρες - για τις ίδιες τις επιχειρήσεις που υπερβαίνει τα 60 εκ ευρώ ετησίως. Ωστόσο, η κρίσιμη «προστιθέμενη αξία» του πληροφοριακού συστήματος «Εργάνη» βρίσκεται και αλλού. 1
Συγκεριμένα, η ψηφιακή διαχείριση αυτών των δεδομένων και ο πλούτος των δευτερογενών στοιχείων που μπορεί να προκύψει απο την επεξεργασία τους, ανοίγει μια νεά «βεντάλια δυνατοτήτων» για το υπουργείο Εργασίας και, γενικότερα, τους φορείς άσκησης πολιτικών απασχόλησης. Ουσιαστικά πρόκειται για μια έξυπνη πλατφόρμα συλλογής στατιστικών δεδομένων και, παράλληλα, έναν κομβικό μηχανισμό για την ποιοτική αναβάθμιση των στρατηγικών και επιχειρησιακών δυνατοτήτων παρέμβασης του υπουργείου Εργασίας στην αγορά εργασίας, την οικονομία και την κοινωνία. Για αυτό το λόγο, εξάλλου, η «Εργάνη» έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον ομόλογων υπουργείων από άλλες χώρες όπως π.χ. της Κύπρου, με την οποία έχει ήδη συμφωνηθεί η παροχή της σχετικής τεχνογνωσίας. Είναι γνωστό ότι απο την 1 η Μαρτίου 2013, οπότε και «γεννήθηκε» το συγκεκριμένο πληροφοριακό εργαλείο, το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» καταγράφει κάθε μήνα και σε πραγματικό χρόνο τις μεταβολές του μισθωτού προσωπικού των επιχειρήσεων, αποτυπώνοντας τις ροές μισθωτής απασχόλησης. Πόσες προσλήψεις και απολύσεις γίνονται κάθε στιγμή, σε κάθε κλάδο και επάγγελμα, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Σήμερα, όμως, και με αφορμή την ολοκλήρωση της δίμηνης - απο 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Νοεμβρίου - διαδικασίας κατάθεσης καταστάσεων προσωπικού από το σύνολο των επιχειρήσεων και οργανισμών που απασχολούν εργαζόμενους ιδιωτικού δικαίου στη χώρα μας, αναδεικνύεται μια ακόμη πρωτοποριακή και πρακτική εφαρμογή του πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ»: Η αναλυτική αποτύπωση της συνολικής μισθωτής εργασίας στην Ελλάδα. Συγκριμένα, στο ετήσιο δελτίο του συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ» που παρουσιάζουμε σε αυτή την εκδήλωση, καταγράφεται για πρώτη φορά στη χώρα μας - το σύνολο των μισθωτών εργαζομένων (ιδιωτικού δικαίου), αλλά και το σύνολο των επιχειρήσεων, οργανισμών και φορέων που απασχολούν μισθωτούς εργαζομένους, ανεξάρτητα από τον φορέα κύριας ασφάλισής τους. Έτσι, προκύπτουν εξαιρετικά χρήσιμα και ενδιαφέροντα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά. Ενδεικτικά και μόνο, αναφέρω κάποια από αυτά: 2
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα 196.695 επιχειρήσεις που απασχολούν έστω και ένα μισθωτό εργαζόμενο. Το 90,21% απο αυτές τις επιχειρήσεις είναι πολύ μικρές, καθώς απασχολούν έως 10 εργαζομένους. Το 41,44%, δηλαδή περίπου οι μισές απο αυτές τις επιχειρήσεις, δραστηριοποιούνται στο λιανικό και χονδρικό εμπόριο και τις υπηρεσίες εστίασης, ενώ περισσότερες απο τις μισές (56,81%) βρίσκονται στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη) και τις ευρύτερες περιφέρειές τους. Ο συνολικός αριθμος των μισθωτών ιδιωτικού δικαίου σε όλη την Ελλάδα, είναι 1.371.450 άτομα, εκ των οποίων το 53,5% είναι άνδρες. Το 79.76% των εργαζομένων λαμβάνει αμοιβές άνω των 500 ευρώ, ενώ το 7,69% αυτών αμείβεται στην κλίμακα των 500 έως 600 ευρώ. Μεγαλύτερη συγκέντρωση παρατηρείται στην κλίμακα αμοιβών των 1.000 έως 2.000 ευρώ, όπου υπάρχει το 32,21% των εργαζομένων. Αυτά είναι μερικά μόνο απο τα στοιχεία της παραπάνω απογραφικής διαδικασίας. Είναι προφανές, ότι από τη βάση πρωτογενών δεδομένων που έχει δημιουργηθεί μπορεί να προκύψει πλήθος άλλων δευτερογενών δεδομένων με συνδυασμό παραμέτρων και ερωτημάτων αναζήτησης. Με δυο λόγια, έχουμε πλέον μια πλήρη και αναλυτική εικόνα, μια «ακτινογραφία» της μισθωτής αγοράς εργασίας για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Σε συνδυασμό και με την αντίστοιχη καταγραφή των ροών εισόδου και εξόδου (προσλήψεις και αποχωρήσεις) είναι εφικτή η συνεχής και διαρκής παρακολούθηση της μισθωτής απασχόλησης από μήνα σε μήνα, από ημέρα σε ημέρα, ακόμη και από ώρα σε ώρα. Θα ήθελα να τονίσω ότι αυτά τα νέα στοιχεία αλλά και, γενικότερα, τα δεδομένα του συστήματος «Εργάνη», αποτελούν πολύτιμο και εύχρηστο στατιστικό υλικό. Για τους ερευνητές και μελετητές της αγοράς εργασίας, τα ερευνητικά ινστιτούτα της πολιτείας και των κοινωνικών εταίρων, για ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς. Οι νέες βάσεις δεδομένων του υπουργείου Εργασίας, η «Εργάνη» για την απασχόληση και ο «Ήλιος» για το ασφαλιστικό σύστημα εμπλουτίζουν και ενισχύουν τη δυνατότητα στατιστικής απεικόνισης των μεγεθών της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα, συνεισφέροντας απογραφικού χαρακτήρα στοιχεία με καθολική καταγραφή. 3
Επιπρόσθετα, το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» αποτελεί ένα απο τα βασικά εργαλεία του συστήματος διάγνωσης των αναγκών της αγοράς εργασίας, δίνοντας μας τη δυνατότητα να παρακολουθούμε με αξιοπιστία το δυναμισμό και τις τάσεις της μισθωτής απασχόλησης στην Ελλάδα. Να εντοπίσουμε π.χ. με πιστότητα ποιες είναι οι δυναμικές επιχειρήσεις και οι κλάδοι που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, διασυνδέοντας έτσι το σχεδιασμό των πολιτικών απασχόλησης με το νέο αναπτυξιακό πρότυπο της οικονομίας. Αλλά και ποιες είναι οι προβληματικές περιοχές ή οι κλάδοι με συμπτώματα διαρθρωτικής οπισθοδρόμησης, ώστε να έχουμε ορθότερο σχεδιασμό των πολιτικών κοινωνικής προστασίας και στήριξης των εισοδημάτων. Τέλος, στο πεδίο της καταπολέμησης της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας, η επεξεργασία των στατιστικών δεδομένων προσφέρει τη δυνατότητα υλοποίησης στοχευμένων και, συνεπώς, αποτελεσματικών ελέγχων. Ανοίγω μια παρένθεση στο σημείο αυτό για να αναφέρω ότι σήμερα το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας διαθέτει περίπου 800 υπαλλήλους. Στελέχη με εμπειρία, υπηρεσιακή υπευθυνότητα και εξαιρετικές ικανότητες. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο ήταν μέχρι σήμερα οργανωμένη η Επιθεώρηση Εργασίας, ο τρόπος που λειτουργούσε ήταν συχνά μη αποτελεσματικός. Αδικούσε, εν τέλει και τους ίδιους τους εργαζόμενους. Με τη βοήθεια των νέων πληροφοριακών εργαλείων και ειδικότερα μέσω του συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ», οι έλεγχοι διεξάγονται στη βάση δομημένου σχεδιασμού, με βάση το ακριβές προφίλ κάθε επιχείρησης και όχι «στα τυφλά». Παράδειγμα, εάν δείτε πέντε, έξι ή δέκα ομοειδείς επιχειρήσεις με παρόμοιους τζίρους, εκ των οποίων η μία έχει υποπολλαπλάσιο προσωπικό απο το μέσο όρο των υπολοίπων, δεν είναι αυτονόητο ότι κάτι συμβαίνει; Η νέα φιλοσοφία για την υλοποίηση στοχευμένων και εντατικών ελέγχων, αλλά και το υψηλότερο πρόστιμο που επιβλήθηκε ποτέ, έχουν αποδώσει τα μέγιστα. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, ότι το ΙΚΑ παρουσιάζει αύξηση εσόδων για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, ύστερα απο τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Η εντατική δουλειά που γίνεται στο υπουργείο Εργασίας και το οργανωτικό «νοικοκύρεμα» που έχει ήδη συντελεστεί δεν ήταν μόνο ένα προσωπικό μου στοίχημα. Αποτελεί μέρος της συνολικής κυβερνητικής προσπάθειας που έχει καταβληθεί τον τελευταίο ενάμισι χρόνο. Μια εθνική προσπάθεια, ένας εθνικός σχεδιασμός να γίνει η Ελλάδα ένα «φυσιολογικό κράτος», τίποτε περισσότερο τίποτε λιγότερο, όπως εύστοχα είπε προχθές και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. 4
Η δημοσιονομική προσαρμογή, η μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ μεταπολεμικά σε αναπτυγμένη χώρα, έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί. Με τεράστιο κόστος και θυσίες απο τους συμπολίτες μας, αλλά και με πολλά, σημαντικά και χειροπιαστά αποτελέσματα. Δημιουργήσαμε πρωτογενές πλεόνασμα και μειώσαμε τα ελλείμματα, πραγματοποιήσαμε μεταρρυθμίσεις που αναβάλλαμε για χρόνια, σταθεροποιήσαμε την αγορά εργασίας και φρενάραμε την εξέλιξη της ανεργίας. Αποτρέψαμε τα χειρότερα, κρατώντας την Ελλάδα στο ευρώ, ανακτήσαμε ξανά την αξιοπιστία μας και κερδίσαμε την εμπιστοσύνη των εταίρων μας και των αγορών. Τώρα, τα πιο δύσκολα έχουν περάσει. Όλα δείχνουν ότι απο το 2014 ξεκινά η ανάκαμψη της οικονομίας και η τόνωση της απασχόλησης. Και μέσα στο εξάμηνο που έρχεται θα επιβεβαιωθεί οριστικά η έξοδος της χώρας απο το ασφυκτικό κλοιό της κρίσης. Το επόμενο βήμα είναι προφανές. Είναι το χρέος μας προς την κοινωνία και ειδικότερα τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας, οι οποίοι με πρωτοφανή υπευθυνότητα και υπομονή, υπέστησαν το μεγαλύτερο βάρος αυτής της μαραθώνιας δοκιμασίας. Είναι το χρέος μας προς τη νέα γενιά που αρχίζει να βλέπει ξανά το μέλλον με ελπίδα και αισιοδοξία. Η δημοσιονομική προσαρμογή δεν ήταν αυτοσκοπός. Σημασία έχει η δημιουργία μιας παραγωγικής και εξωστρεφούς οικονομίας, με κοινωνική συνοχή και μερίδιο οφέλους για όλους. Και για αυτό χρειάζεται να υφάνουμε απο την αρχή το κοινωνικό πρόσωπο της χώρας, σε στέρεες και υγιείς βάσεις, χωρίς αποκλεισμούς, αδικίες και μικροπολιτικές προσεγγίσεις. Όλο αυτό το διάστημα, για 17 συνεχόμενους μήνες, μαζί με τα στελέχη και υπαλλήλους του υπουργείου Εργασίας τους οποίους ευχαριστώ και πάλι από τα βάθη της καρδιάς μου δουλέψαμε εντατικά και μεθοδικά. Το αποτέλεσμα είναι ορατό και χειροπιαστό. Με μια ολοκληρωμένη δέσμη διαρθρωτικών αλλαγών και τεχνολογικών βελτιώσεων, πετύχαμε μια σειρά απο παράλληλους στόχους. Χαρτογραφήσαμε το σύνολο της απασχόλησης και του συνταξιοδοτικού συστήματος. Μάθαμε να μετράμε αντικειμενικά και αξιόπιστα, γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι οι καθαροί αριθμοί οδηγούν και σε καθαρές, αποτελεσματικές πολιτικές. Μάθαμε ποιοι έχουν πραγματική ανάγκη, για ποιους και με ποιο τρόπο πρέπει να αγωνιζόμαστε. 5
Σταματήσαμε οριστικά την παραβατικότητα στο χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, κλείνουμε χρόνιες διαρροές του ασφαλιστικού συστήματος και ενισχύουμε την ταμειακή του επάρκεια. Με το νομοσχέδιο που συζητείται ήδη στη Βουλή, συναντώντας πρωτόγνωρη διακομματική αποδοχή, εξοικονομούμε ποσό 700 εκ ευρώ ετησίως. Για πρώτη φορά και με τη βοήθεια της ΗΔΙΚΑ πραγματοποιούμε ελέγχους νομιμότητας για το σύνολο των καταβαλλόμενων προνοιακών επιδομάτων, τα αποτελέσματα των οποίων αναμένουμε σε λίγες ημέρες. Μέσω ηλεκτρονικών διασταυρώσεων αντιμετωπίσαμε οριστικά άλλο ένα πρόβλημα, αυτό της εκτεταμένης φοροδιαφυγής, λόγω μη δήλωσης συντάξεων συνολικού ύψους 1,4 δις ευρώ ετησίως. Διαμορφώσαμε ένα απλό, λειτουργικό και ευέλικτο πλαίσιο για την ανάπτυξη της υγιούς επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης. Δημιουργήσαμε ένα νέο μηχανισμό νομοθετικού προσδιορισμού του κατώτατου μισθού σε όλη την οικονομία, μια μεταρρύθμιση που ευθυγραμμίζει τη χώρα μας με τις καλύτερες ευρωπαϊκές πρακτικές. Αναδιοργανώνουμε και εκσυγχρονίζουμε τον ΟΑΕΔ, σε συνεργασία με τις αντίστοιχες δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης της Γερμανίας, του Ην. Βασιλείου και της Σουηδίας, με στόχο την καλύτερη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης της εργασίας. Στηρίξαμε και στηρίζουμε εμφατικά την νόμιμη και ασφαλισμένη εργασία, καταπολεμώντας αποφασιστικά τις απαράδεκτες πρακτικές της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας. Αναμοχλεύουμε και αναβαθμίζουμε τις πολιτικές κοινωνικής προστασίας. Στηρίζουμε την οικογένεια, παρέχοντας για πρώτη φορά και με απόλυτη διαφάνεια μέσω του ειδικού ηλεκτρονικού εντύπου Α21, επιδόματα από το πρώτο και το δεύτερο παιδί. Εισάγουμε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το θεσμό του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος ως βασικό πυλώνα κοινωνικής αλληλεγγύης. Για τον επιτυχή σχεδιασμό και εφαρμογή όλων αυτών που σας ανέφερα παραπάνω, ήταν και είναι απαραίτητη μια άρτια τεχνολογική υποδομή. Τα σύγχρονα πληροφοριακά εργαλεία και συστήματα που δημιουργήσαμε τον τελευταίο χρόνο («ΗΛΙΟΣ», «ΑΡΙΑΔΝΗ», «ΕΣΤΙΑ», «ΑΡΤΕΜΙΣ») ή αναπτύσσουμε σήμερα στο υπουργείο Εργασίας («ΑΤΛΑΣ»), συνιστούν ένα ολοκληρωμένο κύκλο «νοικοκυρέματος» στις πολιτικές μας. Καθιστούν το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας πρότυπο υπουργείου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ως προς την οργανωτική του συγκρότηση και την επιχειρησιακή του ικανότητα». 6