«Εβραϊκές γειτονιές της Ελλάδας»:

Eλληνική Έκδοση του Eβραϊκού Mουσείου της Eλλάδος ANOIΞH - XEIMΩNAΣ 2008 / 2009 57 Περιοδικές Eκθέσεις «Εβραϊκές γειτονιές της Ελλάδας»: Μια περιοδική έκθεση του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος Στις 26 Μαΐου 2009 εγκαινιάστηκε στο χώρο των περιοδικών εκθέσεων του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος, η έκθεση με τίτλο «Εβραϊκές γειτονιές της Ελλάδας». Την εκδήλωση των εγκαινίων-στη διάρκεια της ο- ποίας προσφέρθηκαν αναψυκτικά και λευκό κρασί- τίμησαν με την παρουσία τους ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ε.Μ.Ε. κος Σαμουήλ Μάτσας, μέλη του Δ.Σ. και του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου, η κα Φωτεινή Τομαή, Δ/ντρια του Ιστορικού και Διπλωματικού Αρχείου του ΥΠ.ΕΞ., καθώς και εκπρόσωποι διπλωματικών α- ποστολών στη χώρα μας. Η έρευνα για την περιοδική έκθεση του Ε.Μ.Ε. «Εβραϊκές γειτονιές της Ελλάδας» ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια με κεντρικό στόχο να παρουσιάσει στον ενημερωμένο και μη επισκέπτη του Μουσείου ενδιαφέρουσες παραμέτρους της ζωής στις γειτονιές της Ελλάδας, όπου ζούσαν Εβραίοι, κυρίως ο επισκέπτης της έκθεσης γίνεται κοινωνός σε οικείες, διαχρονικές και πανανθρώπινες ιστορίες, ενώ ταυτόχρονα προσλαμβάνει μια ζωντανή εικόνα ενός τρόπου ζωής πλούσιου σε παραδόσεις, ήθη και έθιμα... πριν από τον πόλεμο. Η έκθεση δεν επιχειρεί να εξάγει κάποιο μοναδικό, συγκλονιστικό συμπέρασμα, απλά να αφήσει ανθρώπους από όλη την Ελλάδα να μιλήσουν οι ίδιοι για τη γειτονιά, όπου κατοικούσαν ως παιδιά ή νέοι, τόσο πριν από τον πόλεμο όσο και μετά από αυτόν. Περιγράφουν τα σπίτια τους, τη ζωή τους, τις διασκεδάσεις και τις συγκεντρώσεις τους, τις γιορτές, τα παιχνίδια, επεισόδια και χαρακτήρες, τους συγγενείς και φίλους, τις σχέσεις τους με τους γείτονες, τις αναμνήσεις τους, τις αλλαγές που έφερε ο πόλεμος και ό,τι άλλο σχετικό είχαν να καταθέσουν. Έτσι ο ε- πισκέπτης της έκθεσης γίνεται κοινωνός σε οικείες, διαχρονικές και πανανθρώπινες ι- στορίες, ενώ ταυτόχρονα προσλαμβάνει μια ζωντανή, αν και αναγκαστικά αποσπασματική, εικόνα ενός τρόπου ζωής πλούσιου σε παραδόσεις, ήθη και έθιμα, ενός κόσμου, που ο πόλεμος κατέστρεψε για πάντα. 1

«Εβραϊκές γειτονιές της Ελλάδας» Η ψηφιακή εγκατάσταση με τις μαρτυρίες στην έκθεση, Άποψη της έκθεσης, Χώρος δεξίωσης. 2 Η έκθεση αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, ακολουθώντας αρμονικά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του Μουσείου. Στο πρώτο επίπεδο της έκθεσης, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί, για τις γειτονιές όπου κατοικούσαν μέλη δώδεκα εβραϊκών κοινοτήτων τα προπολεμικά χρόνια. Σε ειδική ψηφιακή εγκατάσταση, τοποθετημένη στο χώρο του πρώτου επιπέδου, ο επισκέπτης μπορεί να δει και να ακούσει τις ζωντανές μαρτυρίες ανθρώπων που περιγράφουν με γλαφυρότητα τη ζωή στη γειτονιά τους. Οι δώδεκα κοινότητες των Αθηνών, του Βόλου, της Ζακύνθου, της Θεσσαλονίκης, των Ιωαννίνων, της Καστοριάς, της Κέρκυρας, της Λάρισας, της Ξάνθης, της Ρόδου, των Τρικάλων και της Χαλκίδος- παρουσιάζονται με αλφαβητική σειρά και επιλέχθηκαν με μοναδικό κριτήριο την πρόσβαση των ερευνητών σε μαρτυρίες και φωτογραφικό υλικό. Στο δεύτερο επίπεδο της έκθεσης, ο επισκέπτης, μέσω φωτογραφικών τεκμηρίων και συνοδευτικών αποσπασμάτων, που αφηγούνται στιγμές από τη ζωή στη γειτονιά, έχει την ευκαιρία να αφουγκραστεί το πνεύμα μιας άλλης εποχής μιας εποχής όπου η ειρηνική συνύπαρξη με τον «άλλο» και οι ισχυροί οικογενειακοί και προσωπικοί δεσμοί διαμόρφωσαν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των ελληνικών εβραϊκών γειτονιών. Την έκθεση «Εβραϊκές Γειτονιές της Ελλάδας» συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος (ελληνικά-αγγλικά) με κείμενα και φωτογραφίες και ένας ψηφιακός δίσκος (DVD), με ζωντανές μαρτυρίες. Στα πλαίσια της τρέχουσας έκθεσης, το Ε.Μ.Ε. σχεδίασε- υπό την επιμέλεια της μουσειοπαιδαγωγού του Μουσείου κας Οριέττας Τρέβεζας-Σούση, εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με στόχο να πληροφορηθούν οι νεαροί επισκέπτες για το πώς ήταν η ζωή των παιδιών της ηλικίας τους στις γειτονιές της Ελλάδας πριν από τον Πόλεμο, να γνωρίσουν, μέσα από το υλικό της έκθεσης, τους ανθρώπους που έζησαν αυτή την περίοδο και να α- κούσουν τις προσωπικές τους εμπειρίες. Παράλληλα, να ερευνήσουν τις παραμέτρους της συμβίωσης Εβραίων με αλλόθρησκους ή και αλλοεθνείς μέσα στην ίδια κοινωνία και να αντιληφθούν το κενό που άφησαν πίσω τους οι Εβραίοι που δολοφονήθηκαν κατά το Ολοκαύτωμα και την τελείως διαφορετική όψη των πόλεων σήμερα. Τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν κατά την προετοιμασία της έκθεσης ήταν αρχικά η μεγάλη χρονική απόσταση από την εποχή που διαπραγματευόμαστε, η οποία μας στέρησε πολύτιμες μαρτυρίες και μνήμες. Διαπιστώνεται σε πολλές των περιπτώσεων έλλειψη στοιχείων και μαρτυριών για αρκετές κοινότητες με δυναμική προπολεμική παρουσία. Συμπεριλαμβάνονται έτσι μόνο δώδεκα, για τις οποίες μπόρεσαν να συλλεχθούν τόσο προφορικές ή γραπτές μαρτυρίες, όσο και το απαραίτητο φωτογραφικό υλικό για την εικονογράφηση της έκθεσης. Παράλληλα, η καταγραφή ιστορικών μαρτυριών κυρίως από εύπορους διασωθέντες από το Ολοκαύτωμα Έλληνες Εβραίους, δεν μας επιτρέπει να διαμορφώσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον λιγότερο προνομιακό τρόπο ζωής της πλειοψηφίας των Ελλήνων Εβραίων που ζούσαν στις περισσότερες κοινότητες. Για παράδειγμα, η ειδυλλιακή εικόνα που προβάλλεται μέσω των μαρτυριών, για τη ζωή των Εβραίων της Θεσσαλονίκης πριν τον πόλεμο, γνωρίζουμε ιστορικά ότι δεν ίσχυε για ένα μεγάλο μέρος του συνόλου των με-

Η Δ/ντρια του Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του ΥΠ.ΕΞ. κα Φ. Τομαή, με τον Πρέσβη του Ισραήλ κο. Ali Yahya (κέντρο), δίπλα του ο Πρόεδρος του Ε.Μ.Ε. κος M. Mάτσας, καθώς και μέλη διπλωματικών αποστολών, Ο πρέσβης του Ισραήλ (αριστερά) με τη Διευθύντρια του Ε.Μ.Ε κα Ζ. Μπαττίνου και τον Πρόεδρο της Ι.Κ.Αθηνών κο B. Αλμπάλα. λών της Κοινότητας. Το υλικό που συγκεντρώθηκε κατά τη διάρκεια της έ- ρευνας, μας επιτρέπει να εξάγουμε με ασφάλεια, ορισμένα γενικά συμπεράσματα για την προπολεμική εβραϊκή ζωή στην Ελλάδα. Ειδικότερα, διαπιστώνεται αρχικά, ό- τι σε πολλές πόλεις οι Έλληνες Εβραίοι ζούσαν, συνήθως, κοντά ή γύρω από τη συναγωγή. Οι γειτονιές τους, αν και χαρακτηριστικά εβραϊκές, δεν ήταν αμιγώς τέτοιες, αλλά κατοικούνταν και από άλλες θρησκευτικές και εθνικές ομάδες. Δεν είχαν, δηλαδή, το χαρακτήρα α- πομονωμένου γκέττο, με εξαίρεση, για λόγους ιστορικούς, τα Ιόνια Νησιά. Στις περισσότερες μαρτυρίες τονίζεται, ότι οι σχέσεις με τους «άλλους», ιδιαίτερα με την πλειοψηφία των Ορθοδόξων Χριστιανών, ήταν σε γενικές γραμμές πολύ καλές, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, π.χ. εντάσεις που παρατηρούνταν κατά τη διάρκεια του εορτασμού του Πάσχα. Όσον αφορά στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων Εβραίων παρατηρείται, στις ίδιες μαρτυρίες, η συστηματική τήρηση της αργίας του Σαββάτου, η συμμετοχή στις γιορτές και η αθρόα προσέλευση στη συναγωγή, ακόμη και αυτών που το θρησκευτικό τους συναίσθημα είχε ατονίσει. Τα στοιχεία εκείνα, όμως, που περισσότερο χρωματίζουν με συγκίνηση και νοσταλγία τη θύμηση όλων, όσοι μας μίλησαν και μοιράστηκαν μαζί μας τις αναμνήσεις τους, είναι εμφανώς η αίσθηση της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης και των ισχυρών δεσμών που δημιουργούσε η κοινοτική ζωή και οργάνωση, σε συνδυασμό πάντα με το σημαντικό ρόλο της οικογενειακής ζωής και των συγγενικών σχέσεων. Η έκθεση, λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος και της αποδοχής που έλαβε από το κοινό παρατείνεται έως το τέλος του 2009, με ώρες ε- πίσκεψης καθημερινά 09:00 14:30, Κυριακή 10:00 14:00, ενώ το Σάββατο το Μουσείο είναι κλειστό. 3

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Ε.Μ.Ε Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος «Η θέση της γυναίκας στην εβραϊκή θρησκεία». Στις 18 Μαρτίου και 10 Απριλίου 2008, στα πλαίσια της συμμετοχής των σχολείων στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την «Ισότητα των δύο φύλων», πραγματοποιήθηκαν στους χώρους του Ε.Μ.Ε. εκπαιδευτικά προγράμματα με θέμα: «Η θέση της γυναίκας στην εβραϊκή θρησκεία». Η μουσειοπαιδαγωγός του Ε.Μ.Ε. κα Οριέττα Τρέβεζα-Σούση, σε συνεργασία με τους διευθυντές των Γυμνασίων της Ν. Χαλκηδόνας και Καστέλας, παρουσίασε στους μαθητές μια σειρά εκπαιδευτικών δράσεων, που είχαν ως στόχο αφενός να αναδείξουν τον σημαντικό ρόλο της γυναίκας στην διατήρηση της εβραϊκής θρησκείας και αφετέρου να προβληματίσουν τους νεαρούς μαθητές πάνω σε ζητήματα ισότητας και αλληλεγγύης των δύο φύλων. Διεθνής Ημέρα Μουσείων Στις 18 Μαΐου 2008, το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος έλαβε μέρος στον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων προσφέροντας στο κοινό δωρεάν είσοδο στις συλλογές του μουσείου, οργανωμένες ξεναγήσεις και οικογενειακά προγράμματα. Ημερίδα ICOM Στις 20 Ιουνίου 2008 η μουσειοπαιδαγωγός του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος συμμετείχε σε ημερίδα που διοργάνωσε το ελληνικό τμήμα του ICOM-CECA με θέμα το σχεδιασμό και την υλοποίηση νέων εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα μουσεία. «Περιβάλλον και Πολιτισμός: Το Δέντρο της Ζωής» Στις 9 και 11 Μαΐου 2008 το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος έλαβε μέρος στην πανελλήνια εκστρατεία της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς με τίτλο: «Περιβάλλον και Πολιτισμός 2009. Το Δέντρο της Ζωής, σε 4 εποχές», προτείνοντας το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Το Δέντρο της Ζωής». Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ε.Μ.Ε., σχεδιασμένο στη βάση σύγχρονων μουσειοπαιδαγωγικών μεθόδων, απευθυνόταν σε μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων, αλλά και σε οικογένειες. 4

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Ε.Μ.Ε Σεμινάριο για εκπαιδευτικούς στο Ίδρυμα Yad Vashem της Ιερουσαλήμ Τον Ιούλιο του 2008 πραγματοποιήθηκε στο ίδρυμα Yad Vashem της Ιερουσαλήμ το 2ο σεμινάριο για εκπαιδευτικούς από την Ελλάδα με θέμα τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος στα ελληνικά σχολεία. Το σεμινάριο, διάρκειας επτά ημερών, τελούνταν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Συμμετείχαν 10 εκπαιδευτικοί από όλη την Ελλάδα, τους οποίους συνόδευσε η Μουσειοπαιδαγωγός του Ε.Μ.Ε. κα Οριέττα Τρέβεζα - Σούση. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου η κα Τρέβεζα - Σούση, είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει εκτενώς τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τις δραστηριότητες, το έντυπο και διαδραστικό υλικό καθώς, επίσης και τις μουσειοσκευές του Ε.Μ.Ε.. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στον τρόπο και τις μεθόδους, με τις οποίες το παραπάνω υλικό του μουσείου, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με αποτελεσματικό τρόπο για εκπαιδευτικούς λόγους. Την ίδια περίοδο στο ίδρυμα Yad Vashem πραγματοποιήθηκε και το Παγκόσμιο Συνέδριο για Εκπαιδευτικούς με θέμα τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος. Το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος, δια της εκπροσώπου του, είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με εκπαιδευτικούς από όλο τον κόσμο, να συμμετέχει σε διαλέξεις και μουσειοπαιδαγωγικά εργαστήρια, ανταλλάσσοντας πολύτιμες εμπειρίες, αλλά και προβληματισμούς. Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς: «Οικίες Ιστορίες» Στις 26 και 28 Σεπτεμβρίου 2008 το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος έλαβε μέρος στο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα «Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς», με κεντρικό θέμα του τις «Οικίες Ιστορίες», σχεδιάζοντας και προτείνοντας το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για σχολεία και οικογένειες, με τίτλο «Εβραϊκές Γιορτές- Προετοιμασία του Σπιτιού». 5

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Ε.Μ.Ε Επιμορφωτική Συνάντηση με εκπαιδευτικούς της Α Διεύθυνσης Π.Ε. Αθηνών Στις 2 Οκτωβρίου 2008 πραγματοποιήθηκε στους χώρους του Ε.Μ.Ε. επιμορφωτική συνάντηση, με θέμα: «Tα εκπαιδευτικά προγράμματα και οι μουσειοσκευές του Ε.Μ.Ε.», για 50 εκπαιδευτικούς της Α Διεύθυνσης Π.Ε. Αθηνών, σε συνεργασία με την Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων & Καλλιτεχνικών Αγώνων της Α Δ/νσης Π.Ε. Αθηνών κα Καλλιόπη Κύρδη. Στα πλαίσια της συνάντησης αυτής οι εκπαιδευτικοί είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στους χώρους του Ε.Μ.Ε., ενώ η Mουσειοπαιδαγωγός κα Οριέττα Τρέβεζα Σούση τους παρουσίασε λεπτομερώς τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τις μουσειοσκευές. Στο τέλος της παρουσίασης δόθηκε στους συμμετέχοντες έντυπο και οπτικοαουστικό εκπαιδευτικό υλικό καθώς επίσης και εκδόσεις για τις σχολικές βιβλιοθήκες τους με σκοπό τη διαχείριση στην τάξη θεμάτων όπως, η κοινωνική αλληλεγγύη, το δικαίωμα στη διαφορετικότητα και ο ρατσισμός. Με το πέρας της συναντήσεως, οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί έλαβαν βεβαίωση παρακολούθησης από το Εβραϊκό Μουσείο. Η υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Ε.Μ.Ε. ξεναγεί τους εκπαιδευτικούς στη μόνιμη έκθεση 12η Ενημερωτική Συνάντηση «Εκπαίδευση και Νεοελληνική Πολιτιστική Κληρονομιά» με αφορμή το Ευρωπαϊκό Έτος Διαπολιτισμικού Διαλόγου (2008) 6 Την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2008, η μουσειοπαιδαγωγός του Ε.Μ.Ε. συμμετείχε στην 12η ενημερωτική συνάντηση με θέμα «Εκπαίδευση και Νεοελληνική Πολιτιστική Κληρονομιά», που διοργάνωσε το Ελληνικό Τμήμα του ICOM. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε, με αφορμή το ευρωπαϊκό έτος Διαπολιτισμικού Διαλόγου (2008) και τη συμμετοχή των ελληνικών μουσείων με στοχευμένες εκπαιδευτικές δράσεις. Στα πλαίσια της παρουσίασης προγραμμάτων από μουσεία της ελληνικής επικράτειας παρουσιάστηκε και η περιοδική έκθεση του Ε.Μ.Ε. με τίτλο «Εβραϊκές Γειτονιές της Ελλάδος». Παράλληλα με την έκθεση, παρουσιάστηκαν και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχεδιαστήκαν με αφορμή την περιοδική έκθεση του μουσείου και απευθύνονται σε μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου. Στόχος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι, μέσα από τις προσωπικές μαρτυρίες των επιζώντων του Β Παγκοσμίου πολέμου, να γνωρίσουν οι μαθητές στοιχεία για τη ζωή στις γειτονιές της Ελλάδας, στην γειτονιά πριν τον πόλεμο και να αντιληφθούν τις κοινωνικές συνέπειες, που επέφερε στις ζωές των ανθρώπων.

Εκπαιδευτικά Προγράμματα Ε.Μ.Ε Επίσκεψη της πέμπτης και έκτης τάξης του Εβραϊκού Σχολείου Αθηνών στο Ε.Μ.Ε. Την Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009 οι μαθητές της πέμπτης και έκτης τάξης του Εβραϊκού Σχολείου Αθηνών επισκέφθηκαν το Εβραϊκό Μουσείο, με σκοπό τη ξενάγηση και τη συμμετοχή τους στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που σχεδιάστηκε με αφορμή την περιοδική έκθεση: «Εβραϊκές Γειτονιές της Ελλάδας». Εκπαιδευτικό δρώμενο στα πλαίσια της περιοδικής έκθεσης Εβραϊκές Γειτονιές της Ελλάδας Οι στόχοι του εκπαιδευτικού προγράμματος ήταν: Να πληροφορηθούν οι νεαροί επισκέπτες για το πώς ήταν η ζωή των παιδιών της ηλικίας τους στις γειτονιές της Ελλάδας πριν από τον Πόλεμο. Να γνωρίσουν, μέσα από το υλικό της έκθεσης, τους ανθρώπους που έζησαν αυτή την περίοδο και να ακούσουν τις προσωπικές τους εμπειρίες. Να ερευνήσουν τις παραμέτρους της συμβίωσης Εβραίων με αλλόθρησκους ή και αλλοεθνείς μέσα στην ίδια κοινωνία. Να αντιληφθούν το κενό που άφησαν πίσω τους οι Εβραίοι που δολοφονήθηκαν κατά το Ολοκαύτωμα και την τελείως διαφορετική όψη των πόλεων σήμερα. Να σκεφτούν τη δική τους γειτονιά και να εντοπίσουν διαφορές και ομοιότητες ανάμεσα στο σήμερα και στο χθες. 7

Δωρεά Συλλογής Γραμματοσήμων από τον κο. Κων/νο Ανιτσά Δωρεά Συλλογής Γραμματοσήμων και άλλου Φιλοτελικού Υλικού από τον κο. Κων/νο Ανιτσά, Δικηγόρο Αθηνών, στο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδας 8 Η δραστηριότητα εξελίχτηκε ως εξής: Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες. Κάθε ομάδα διάλεξε ένα φάκελο που περιείχε ένα κείμενο με γενικές πληροφορίες για μια συγκεκριμένη πόλη και την γειτονιά της, κομμάτια από μαρτυρίες και φωτογραφικό υλικό. Η κάθε ομάδα διάβασε προσεκτικά το κείμενο με τις μαρτυρίες και βρήκε πληροφορίες μέσα από την έκθεση του Ε.Μ.Ε, για το πώς ήταν η ζωή των ανθρώπων αυτών. Στη συνέχεια, οι μαθητές κλήθηκαν να γίνουν οι ίδιοι παιδιά της γειτονιάς, που επέλεξαν, και έγραψαν το νέο τους όνομα σε καρτελάκι που καρφίτσωσαν στα ρούχα τους. Η υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων συντόνισε την συζήτηση που ακολούθησε, στην οποία οι μαθητές εξέφρασαν τις προσωπικές τους απόψεις και τα συναισθήματά τους για τη ζωή στη γειτονιά. Μέσα από την έρευνα και την παρουσίαση των πληροφοριών από τα ίδια τα παιδιά, κατάφεραν να γνωρίσουν μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας των οι μαθητές κλήθηκαν να γίνουν οι ίδιοι παιδιά της γειτονιάς που επέλεξαν πόλεων της Ελλάδας και να προσλάβουν μια ζωντανή εικόνα ενός τρόπου ζωής πλούσιου σε παραδόσεις και ανθρώπινες σχέσεις, ενός κόσμου που ο πόλεμος κατάστρεψε για πάντα. Με το πέρας της εκπαιδευτικής δραστηριότητας προσφέρθηκαν στα παιδιά αναμνηστικά δώρα και εκδόσεις του Ε.Μ.Ε. Η Δ/ντρια του Ε.Μ.Ε. κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης υπογράμμισε τη σημασία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας Την Τετάρτη 20 Μαΐου 2009 διοργανώθηκε στο χώρο του Ε.Μ.Ε., δεξίωση με αφορμή τη δωρεά και παράδοση της ιδιωτικής Συλλογής γραμματοσήμων, φακέλων και άλλου φιλοτελικού υλικού από τον Δικηγόρο Αθηνών κο. Κωνσταντίνο Ανιτσά στο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος. Το παρόν στη δεξίωση έδωσαν αρκετοί εκλεκτοί καλεσμένοι του κου Ανιτσά, ο πρόεδρος του Κ.Ι.Σ. κος Μωυσής Κωνσταντίνης, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου και του Συλλόγου Φίλων ανάμεσά τους ο κος Αρμάνδος Μοδιάνο -ο οποίος ήταν και ο άνθρωπος που έφερε σε επαφή τον κο. Ανιτσά με το Κ.Ι.Σ. και το Ε.Μ.Ε. για την πραγματοποίηση της δωρεάς. Ο κος Ανιτσάς, υπήρξε φιλοτελιστής και συλλέκτης από το 1947 έως το 2002. Η δωρηθείσα συλλογή του γραμματοσήμων, από Ιδρύσεως του Κράτους του Ισραήλ (1947), περιλαμβάνει συνεχείς εκδόσεις πλήρους σειράς γραμματοσήμων, φακέλους πρώτης ημέρας έκδοσης, Blocks τεσσάρων

Δωρεά Συλλογής Γραμματοσήμων από τον κο. Κων/νο Ανιτσά Ο Πρόεδρος του Κ.Ι.Σ. κος Μωυσής Κωνσταντίνης απευθύνει χαιρετισμό κατά την τελετή παράδοσης παραλαβής της δωρεάς γραμματοσήμων, καθώς και ταχυδρομημένα γραμματόσημα από επιστολές. Η συλλογή χρονολογείται από την ίδρυση των Εθνικών Ταχυδρομείων του Ισραήλ, το 1947 έως και το 2001 απαρτίζεται από ένα σύνολο δεκαοκτώ (18) πολυτελών, δερμάτινου δεσίματος, τόμων. Η συλλογή παρουσιάζεται στην αγγλική γλώσσα και διανθίζεται με εικόνες και κείμενα από την μακραίωνη εβραϊκή ιστορία. Ο κος Ανιτσάς, Έλληνας εξ Αιγύπτου, συνδέθηκε από πολύ νωρίς με επαγγελματικούς και προσωπικούς δεσμούς με τις εβραϊκές κοινότητες της Αιγύπτου. Έζησε το δράμα των Ελλήνων Εβραίων κατά τη περίοδο της Γερμανικής Κατοχής, ενώ κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου (1944-1949) μετανάστευσε στη Νότια Αφρική, όπου Στιγμιότυπο από την υποδοχή του κου Κωνσταντίνου Αννιτσά στο Ε.Μ.Ε. και πάλι συνδέθηκε προσωπικά και επαγγελματικά με την εβραϊκή κοινότητα της Νοτίου Αφρικής. Το 1951 επιστρέφοντας στον τόπο του, βίωσε τον διωγμό των Εβραίων από την Αίγυπτο, γεγονός που συντέλεσε δραματικά στην συναισθηματική ταύτιση του ιδίου με τις περιπέτειες του εβραϊκού λαού. Η δωρεά της Συλλογής του κου Κωνσταντίνου Ανιτσά πραγματοποιείται «Προς τιμήν των Εβραίων φίλων του». Η Δ/ντρια του Ε.Μ.Ε. ξεναγεί μέλη του Συλλόγου Φίλων του Mουσείου και προσωπικούς φίλους του κου Aνιτσά στην περιοδική έκθεση. 9

EΠIΣKEΨH TOY BAPΩNOY ROTHSCHILD Επίσκεψη του Βαρώνου David de Rothschild Στις 16 Μαρτίου 2009 επισκέφθηκε την Ελλάδα, μετά από πρόσκληση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», ο Γάλλος τραπεζίτης και Πρόεδρος του «Ομίλου Rothschild», Βαρώνος David de Rothschild. Η επίσκεψη του Βαρώνου Rothschild πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο σειράς ομιλιών διαλέξεων που διοργανώνονται κάθε χρόνο από το Megaron Plus και στο οποίο ο David de Rothschild υπήρξε κεντρικός ομιλητής, με θέμα «Τι μας δίδαξε η οικονομική κρίση». Κατά την παραμονή του στην Αθήνα ο Βαρώνος επισκέφτηκε, μεταξύ άλλων, το Ε.Μ.Ε., όπου και ξεναγήθηκε στους εκθεσιακούς του χώρους από την Διευθύντρια του Ε.Μ.Ε., κα Ζανέτ Μπαττίνου. Με το πέρας της ξεναγήσεως του, ο David de Rothschild είχε σύντομη συνάντηση-κατά τη 1 3 διάρκεια της οποίας προσφέρθηκαν ελαφρά εδέσματα και ζεστά ροφήματα, με μέλη του Δ.Σ. του Ε.Μ.Ε. και του Συλλόγου Φίλων παρόντες ήταν και οι πρόεδροι της Ι.Κ. Αθηνών κος Β. Αλμπάλας και της Ι.Κ. Θεσσαλονίκης κος Ν. Σαλτιέλ. Το Ε.Μ.Ε. θέλοντας να τιμήσει τον Βαρώνο Rothschild, εξέδωσε και δώρισε στον επίτιμο καλεσμένο του, ειδική αφιερωματική έκδοση, που περιελάμβανε την ιστορία της Οικογένειας Rothschild στην Ελλάδα (Αθήνα, Χαλκίδα και Θεσσαλονίκη) και την συμβολή της στην ανάπτυξη και διατήρηση της ιστορικής μνήμης των Ελλήνων Εβραίων. Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου κος Σαμουήλ Μάτσας προσέφερε στον Βαρώνο, εκ μέρους του Ε.Μ.Ε, ένα μουσειακό αντίγραφο Χανουκιγιάς, ενώ εκ μέρους του Κ.Ι.Σ. δωρήθηκε στον David de Rothschild το λεύκωμα «Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων. Μνημεία και Μνήμες». 2 4 10 1. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Ε.Μ.Ε. κος M. Μάτσας προσφέρει αναμνηστικό λεύκωμα στο Βαρώνο Rothschild 2. Στιγμιότυπο από την ξενάγηση του Βαρώνου David de Rothschild στη μόνιμη έκθεση του Ε.Μ.Ε. 3. Στιγμιότυπο από την εκδήλωση του διοργανώθηκε προς τιμήν του Βαρώνου 4. Ο Βαρώνος Rothschild ξεναγείται από την Δ/ντρια του Ε.Μ.Ε. στην περιοδική έκθεση Εβραϊκές Γειτονιές της Ελλάδας

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΤΟΥ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΤΟΥ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος με ιδιαίτερη χαρά και τιμή εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες σε όλα τα μέλη του Συλλόγου Φίλων, που ευγενικά προσφέρουν με τακτικό τρόπο την ετήσια συνδρομή τους. Με μεγάλη ευχαρίστηση επίσης καλωσορίζει τα νέα εγγεγραμμένα μέλη του Συλλόγου, που με την ηθική και υλική συμπαράστασή τους, εμπλουτίζουν τη μεγάλη πολιτιστική οικογένεια, που σκοπό έχει να υποστηρίξει με κάθε δυνατό τρόπο την μελέτη, διατήρηση και παρουσίαση της Ελληνο Εβραϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μέσα από το έργο του Εβραϊκού Μουσείου. Βασικό μέλημα του Συλλόγου Φίλων σήμερα, αποτελεί ο σχεδιασμός και η οργάνωση Προγράμματος Προικοδότησης του Μουσείου, τόσο για την εξασφάλιση των αναγκαίων κεφαλαίων για τη συντήρησή του, όσο και για τη διασφάλιση του μέλλοντός του. Φίλοι του Μουσείου, ιδιώτες και οργανισμοί, έχουν διαχρονικά υποστηρίξει τη σημαντική πολιτιστική, κοινωνική και παιδευτική αποστολή του, με σημαντικές χρηματικές δωρεές, όπως και πολύτιμες παροχές εις είδος. Σύμφωνα με το επίπεδο της συνεισφοράς του, κάθε δωρητής εμπίπτει σε μια από τις παρακάτω κατηγορίες, της βασικής Κλίμακας Δωρεών, που αναπτύχθηκε και θεμελιώθηκε στα πλαίσια της Εκστρατείας Εξεύρεσης Πόρων για το μέλλον του Μουσείου: Μεγάλος Ευεργέτης 100.000,00 (+) Ευεργέτης 50.000,00 (+) Μεγάλος Δωρητής 20.000,00 (+) Δωρητής 10.000,00 (+) Μεγάλος Χορηγός 6.000,00 (+) Χορηγός 2.000,00 (+) 11

ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Οργανισμοί Υπουργείο Πολιτισμού Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Αμερικανοί Φίλοι του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος Ιδιώτες (κατά αλφαβητική σειρά) Αμπραβανέλ Ερρίκος Αμπραβανέλ Ντάβαρη Λίζα Αμπραβανέλ Φρέντυ Καΐμης Τζούλιο Κόβο Ντάριο Mallat Alexander Μάτσας Μάκης Μπενρουμπή Σαμ Recanati Harry Ρέστη Μπέλλα Rose Daniel & Joanna Σαλτιέλ Μωρίς (Οικογένεια) Οι δωρητές μας ιδιώτες και οργανισμοί που μας τίμησαν, κατά τα διαχειριστικά έτη 2007 και 2008, με την πολύτιμη αρωγή τους στο επιτελούμενο έργο του Μουσείου μας και εμπίπτουν στην ανωτέρω Κλίμακα Δωρεών, ήταν ανά κατηγορία, κατά αλφαβητική σειρά, οι παρακάτω: ΔΩΡΗΤΕΣ ΧΟΡΗΓΟΙ 2007 ΔΩΡΗΤΕΣ 2007 Πιζάντε Βίκτωρ ΧΟΡΗΓΟΙ 2007 Μπέζα Λούσυ Μπενώθ Μπερίθ Αθηνών Σεφεριάδης Νικόλαος ΔΩΡΗΤΕΣ ΧΟΡΗΓΟΙ 2008 ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ 2008 Ασέρ Σέμη ΧΟΡΗΓΟΙ 2008 Αλκαλάη Άρτεμις Νατάν Γκυ Μοδιάνο Μίκης Breibard Evan ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ: ΖΑΝΕΤ ΜΠΑΤΤΙΝΟΥ - ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΚΩΣΤΗ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΡΙΑ ΟΡΙΕΤΤΑ ΤΡΕΒΕΖΑ - ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΝΑΝΑ ΜΠΑΤΗ - ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΩΛΗΤΗΡΙΟΥ ΧΑΓΙΑ ΚΟΕΝ - YΠEYΘYNH ΓPAΦIΣTIKOY ΣXEΔIAΣMOY EΛIZA ΣOΛOMΩN - ΒΟΗΘΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜAΡIA ΚΑΠΟΤΣΗ - ΣΥΝΤΗΡΗΤΡΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ - ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ: Ζ. ΣΙΜΧΑ Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος Νίκης 39, 105 57 Αθήνα Τηλ.: 210 32.25.582, Fax: 210 32.31.577 e-mail: info@jewishmuseum.gr website: www.jewishmuseum.gr Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 9.00-14.30, Κυριακή 10.00-14.00, Σάββατο κλειστά. COPYRIGHT: Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος, 2009. Το Μουσείο δεν είναι υπεύθυνο για γνώμες και απόψεις συγγραφέων που δεν ανήκουν στο προσωπικό του. Δεν επιτρέπεται η μερική ή ολική αντιγραφή ή αναπαραγωγή των περιεχομένων του Newsletter, χωρίς την άδεια του Μουσείου.