2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ «Μαθαίνω για τα ηφαίστεια και τους σεισμούς με τη χρήση Blog» Σεισμική και ηφαιστειακή δράση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη (Μάθημα 9) Η επίδραση των σεισμών και των ηφαιστείων στη ζωή μας (Μάθημα 10) 2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Το διδακτικό σενάριο προβλέπεται να διαρκέσει συνολικά 4 διδακτικές ώρες, χρόνος ο οποίος κρίνεται επαρκής. Ανάλογα με την ικανότητα συνεργασίας των μαθητών και τον βαθμό κατανόησης των διδασκόμενων εννοιών, ο εκπαιδευτικός μπορεί να τροποποιήσει τις προτεινόμενες δραστηριότητες, να προσφαφαιρέσει δραστηριότητες ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης και να αυξομειώσει το χρόνο εφαρμογής. Επιπλέον, για την επιτυχή υλοποίηση του σεναρίου, πριν την έναρξή του θα χρειαστεί μία επιπλέον ώρα εξοικείωσης των μαθητών με τη χρήση του τεχνολογικού εργαλείου, κυρίως λόγω ηλικίας και πιθανής έλλειψης εμπειρίας των μαθητών, καθώς και για να εξηγήσει ο καθηγητής του μαθήματος τους όρους και τους κανόνες συνεργασίας μεταξύ των μαθητών. 3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Το διδακτικό σενάριο εντάσσεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Β Τάξης Γυμνασίου και αφορά το μάθημα της Γεωλογίας-Γεωγραφίας. Συγκεκριμένα, τη 2η ενότητα με τίτλο «Το φυσικό περιβάλλον της Ευρώπης» και τα μαθήματα 9 «Σεισμική και ηφαιστειακή δράση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα» και 10 «Η επίδραση των σεισμών και των ηφαιστείων στη ζωή μας». Θα μπορούσε να υλοποιηθεί και στα πλαίσια του μαθήματος της Γεωλογίας-Γεωγραφίας Α Γυμνασίου, στην Ενότητα Β με τίτλο «Φυσικό περιβάλλον» και στο μάθημα Β4.3 «Δυνάμεις που διαμορφώνουν την επιφάνεια της γης, ενδογενείς και εξωγενείς» Απαιτούνται προηγούμενες γνώσεις χειρισμού υπολογιστή για είσοδο χρήστη σε εκπαιδευτικό site, πλοήγηση σε μενού, αναζήτηση πληροφοριών, αποθήκευση, ανέβασμα υλικού, εργασία με χάρτη. Η πρότερη εμπειρία, η εξοικείωση και η συχνότητα χρήσης εργαλείων web 2.0 μπορεί να επηρεάσει την επέκταση και το ρυθμό εκτέλεσης του σεναρίου. Το σενάριο ενδείκνυται για ανάπτυξη δεξιοτήτων χαρτογράφησης (αναζήτηση και εντοπισμό θέσεων με βάση γεωγραφικές συντεταγμένες). 4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Σκοπός του σχεδίου διδασκαλίας είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τις αλλαγές που προκαλούν τα ηφαίστεια και οι σεισμοί στην επιφάνεια της Γης, να κατανοήσουν τις συνέπειες αυτών Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 1

των γεωλογικών φαινομένων για τη ζωή των ανθρώπων, να αντιληφθούν σε σχέση πάντα με τις λιθοσφαιρικές πλάκες, τις θέσεις ηφαιστείων και σεισμικών περιοχών. Από τη διδακτική πρακτική παρατηρείται ότι: 1. Δυσκολεύονται να εκφράσουν με επιστημονικούς όρους τι είναι σεισμός και τι ηφαίστειο 2. Θεωρούν ότι ενεργά είναι μόνο τα ηφαίστεια που βλέπουν τη δράση τους 3. Συγχέουν τις έννοιες λάβα και μάγμα 4. Θεωρούν ότι οι αιτίες των ηφαιστείων και των σεισμών είναι η θερμότητα της Γης, αέρια που κυκλοφορούν στο εσωτερικό της Γης, η έλξη της Σελήνης κ.ά. 5. Δυσκολεύονται στην κατανόηση γεωλογικών εννοιών και διαδικασιών που συμβαίνουν στο εσωτερικό της γης και σε μεγάλη χρονική κλίμακα 6. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι είναι οι λιθοσφαιρικές πλάκες και πώς επιπλέουν και κινούνται πάνω στην ασθενόσφαιρα 7. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν πως παραμορφώνεται η επιφάνεια της Γης, επειδή έχουν την αντίληψη ότι είναι εξαιρετικά συνεκτική, άκαμπτη και σκληρή μάζα Επιμέρους στόχοι ως προς το γνωστικό αντικείμενο και ως προς τη μαθησιακή διδασκαλία: Α. Γνώσεις: Επιδιώκεται οι μαθητές/τριες μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου να είναι σε θέση να: Γνωρίζω και κατανοώ o γνωρίζουν τις μεγαλύτερες λιθοσφαιρικές πλάκες της γης και τον τρόπο κίνησης (σύγκλιση, απόκλιση και παράλληλη κίνηση) o περιγράφουν τη μορφή και τα μέρη ενός ηφαιστείου o εξηγούν τον τρόπο δημιουργίας των ηφαιστείων και των σεισμών o προσδιορίζουν τις συνέπειες της δράσης των ηφαιστείων και των σεισμών για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο Διερευνώ και εντοπίζω o εντοπίζουν στο χάρτη ηφαίστεια και σεισμικές ζώνες σε παγκόσμια και τοπική κλίμακα o συσχετίζουν τα φαινόμενα της ηφαιστειότητας και της σεισμικότητας με τη θεωρία των λιθοσφαιρικών πλακών o ερμηνεύουν τη μεγάλη σεισμικότητα της Ελλάδας, καθώς και την εμφάνιση του ηφαιστειακού τόξου του Ν. Αιγαίου ως αποτέλεσμα της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών Επικοινωνώ και συνεργάζομαι o επικοινωνούν με τα μέλη των ομάδων ασύγχρονα o δημοσιεύουν-κοινοποιούν υλικό, απόψεις, απαντήσεις και συμπεράσματα o παρουσιάζουν το αποτέλεσμα της εργασίας τους Σύνδεση με τη ζωή o χρησιμοποιούν επιχειρήματα για να αιτιολογήσουν τις απόψεις τους o εκτιμούν τις καταστροφές, αλλά και τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τη δράση των ηφαιστείων o εκτιμούν τις καταστροφικές συνέπειες των σεισμών Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 2

Β. Δεξιότητες Να χρησιμοποιούν εκπαιδευτικά εργαλεία Web 2.0 και σύγχρονες τεχνολογίες χαρτογράφησης ως εργαλείο μάθησης Να απαντούν σε ερωτήσεις άλλων μελών των ομάδων τους, του τμήματος ή του καθηγητή Να συνεργάζονται και να επικοινωνούν Γ. Στάσεις και Συμπεριφορές Ανάπτυξη θετικών στάσεων απέναντι στις φυσικές επιστήμες με την αναγνώριση της υπόστασής τους ως μέρος της κοινωνίας και του πολιτισμού Ανάπτυξη ενδιαφέροντος για τις φυσικές επιστήμες και ιδιαίτερα για τη Γεωλογία, τη Σεισμολογία, την Ηφαιστειολογία Ανάπτυξη ενδιαφέροντος για τις επιστήμες της Πληροφορικής και της Τεχνολογίας Ενίσχυση του πνεύματος της συνεργασίας, της ανταλλαγής απόψεων και της κριτικής αποδοχής ή απόρριψης των αντιλήψεων των άλλων 5. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Σύμφωνα με έρευνες, η πλήρως αυτοδιαχειριζόμενη μάθηση, είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο, δεν ευνοεί ούτε τα άτομα ούτε τις ομάδες (Dillon & Gabbard, 1998; Fabos & Young, 1999 cited in Dillenbourg & Fischer, 2007). Ειδικότερα στην περίπτωση της ελεύθερης συνεργατικής μάθησης, ο συνδυασμός των χαρακτηριστικών των ατόμων της ομάδας, του ανατιθέμενου ζητήματος και του μέσου επικοινωνίας είναι τόσο πολύπλοκος, που επηρεάζει την πιθανότητα να είναι αποτελεσματική (Dillenbourg, Baker, Blaye, & O Malley, 1995 cited in Dillenbourg, 2004). Τα διδακτικά σενάρια (scripts), ως εργαλεία που συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής σχεδίασης με την ελευθερία της συνεργατικής μάθησης, δομούν τις μαθησιακές ενέργειες περιγράφοντας τύπους αλληλεπιδράσεων και αναθέτοντας ρόλους, καθήκοντα, παραδοτέα, δευτερεύουσες εργασίες και προθεσμίες, ως ένα είδος κοινωνικού (μεταξύ συνεργατών) ή διδακτικού (μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικού) συμβολαίου (Dillenbourg, 1999; 2004). Τα αποτελέσματα κάθε συνεργατικής εκπαιδευτικής διαδικασίας εξαρτώνται από την απόσταση μεταξύ του ιδανικού σεναρίου, όπως αυτό ορίζεται από τον εκπαιδευτικό, του νοερού σεναρίου που αναπαριστά την κατανόηση των μαθητών, τόσο σε ατομικό όσο σε ομαδικό επίπεδο, και του πραγματικού σεναρίου, το οποίο αναφέρεται στην εργασία και τις ομαδικές αλληλεπιδράσεις που συνέβησαν στην πραγματικότητα (Dillenbourg, 2004). Το κάθε μέλος της κοινότητας μάθησης προσπαθεί εσωτερικά να κατανοήσει αυτό που εννοούν οι συνεργάτες του, οπότε ενεργοποιούνται γνωστικές και διαλογικές διεργασίες που με τη σειρά τους προκαλούν γνωστικές αλλαγές και στο ίδιο (Schwartz, 1995 cited in Dillenbourg & Fischer, 2007). Επομένως, τα συνεργατικά σενάρια αποτελούν διδακτικές ακολουθίες βημάτων, στις οποίες οι αλληλεπιδράσεις των ομότιμων αναμένεται να είναι ο πυρήνας του μηχανισμού μάθησης (Dillenbourg, 2004). Σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη έκβαση της σεναριογραφημένης συνεργατικής δραστηριότητας παίζει η υποβοήθηση από τον καθηγητή και την τεχνολογία (Dillenbourg & Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 3

Fischer, 2007), αλλά και από τους συνεργάτες. Έτσι, η ενσωμάτωση blog σε ένα συνεργατικό σενάριο μάθησης ως τεχνολογικό εργαλείο θα μπορούσε να υποστηρίξει την αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή γνώσεων και ιδεών μεταξύ των μαθητών. 6. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Το σενάριο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας blog και αποτελείται από τρία (3) φύλλα εργασιών και ένα (1) φύλλο αξιολόγησης στο εργαστήριο υπολογιστών του σχολείου. Η προσέγγιση που θα επιχειρηθεί αφορά την συγκέντρωση υλικού σχετικά με τα ηφαίστεια και τους σεισμούς, την κατανομή των σεισμικά ενεργών περιοχών και των ηφαιστείων στην επιφάνεια της Γης και το συσχετισμό τους με την κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών. Το blog προσφέρει τη δυνατότητα να ανέβει πολυμεσικό υλικό, που θα χρησιμοποιηθεί για να κατανοήσουν τις διεργασίες που συμβαίνουν στο εσωτερικό της Γης, τις οποίες είναι αδύνατον να δει κανείς, παρά μόνο να τις αναπαραστήσει αλλά και να παρακολουθήσει την εξέλιξη ενός φαινομένου σε οποιαδήποτε περιοχή του πλανήτη. Η προτεινόμενη οργάνωση της διδασκαλίας έχει ως πυρήνα τρία φύλλα εργασιών, καθένα από τα οποία προορίζεται για μία διδακτική ώρα. Σε κάθε διδακτική ώρα οι μαθητές σε ομάδες των τριών (3) ή τεσσάρων (4) ατόμων θα εργαστούν ομαδοσυνεργατικά για να ανεβάσουν στο blog υλικό σχετικό με τα αντικείμενα του σεναρίου και να εκφράσουν τη γνώμη τους συμβάλλοντας στην ανάπτυξη εποικοδομητικού διαλόγου. Περιγραφή ρόλων Για την επίτευξη της συνεργασίας μεταξύ των μελών των ομάδων οι μαθητές θα αναλάβουν ρόλους, καθένας από τους οποίους θα έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες, όπως φαίνεται στον πίνακα I. Πίνακας Ι. Ρόλοι και αρμοδιότητες Μέλος Ρόλος Συντονιστής Περιγραφή αρμοδιοτήτων ρόλου Μελετά το υλικό και συγκεντρώνει νέο, αν χρειαστεί, για τις δραστηριότητες. Συμμετέχει εκφράζοντας την άποψή του σχετικά με την κάθε δραστηριότητα ως προς την επάρκεια υλικού, την ποιότητα, το παραδοτέο της ομάδας. Όλοι οι μαθητές της ομάδας αναλαμβάνουν τον συγκεκριμένο ρόλο ακόμη και ταυτόχρονα με κάποιον από τους υπόλοιπους. Ξεκινώντας μια δραστηριότητα φροντίζει έτσι ώστε όλα τα μέλη της ομάδας να συμμετέχουν. Αναλαμβάνει να δώσει το λόγο σε καθέναν από τους συνεργάτες του έτσι ώστε να εκφραστεί η άποψή τους σχετικά με: Το υλικό που συγκεντρώθηκε (Επάρκεια) Την ποιότητα και την ποσότητα του υλικού Το παραδοτέο της ομάδας (Ελλείψεις / Πλεονασμοί/ Επάρκεια) Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 4

Γραμματέας Εκπρόσωπος τύπου ομάδας Κρατά σημειώσεις από τη συζήτηση των μελών της ομάδας και τις απόψεις που εκφράζονται. Σημειώνει τις ολοκληρωμένες δραστηριότητες. Συγγράφει το κείμενο για το παραδοτέο της ομάδας. Είναι βοηθός του γραμματέα στην προετοιμασία του τελικού παραδοτέου και φροντίζει έτσι ώστε να εκφράσει στην ολομέλεια τυχόν προβλήματα που ανέκυψαν στην πορεία. Αναλαμβάνει να ανεβάσει το παραδοτέο της ομάδας στο blog. Στην έναρξη της 1 ης διδακτικής ώρας ο καθηγητής του μαθήματος εξηγεί στα μέλη των ομάδων τους ρόλους που θα κληθούν να αναλάβουν και τις αρμοδιότητες του καθενός, ορίζει ότι σε κάθε δραστηριότητα οι μαθητές πρέπει να εναλλάσσουν τους ρόλους μεταξύ τους έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να αναλάβουν τουλάχιστον από μία φορά κάθε ρόλο του σεναρίου και ζητά από τους μαθητές να σημειώσουν σε κάθε δραστηριότητα το ρόλο που έχει αναλάβει ο καθένας. Αν χρειαστεί ο καθηγητής επαναλαμβάνει τις εξηγήσεις και στην έναρξη των υπόλοιπων διδακτικών ωρών. Ανάλυση φύλλων εργασιών και φύλλου αξιολόγησης Οι μαθητές μελετούν αρχικά το εσωτερικό της Γης, έπειτα τη σχέση των λιθοσφαιρικών πλακών με τους σεισμούς και τα ηφαίστεια στα διάφορα μέρη της Γης και διακρίνουν τα διάφορα είδη κινήσεων των πλακών. Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν κουράζουν τους μαθητές γιατί με το blog η πληροφόρηση δίνεται με χρήση πολυμεσικού υλικού, οπότε μπορούν να γίνουν πιο εύκολα κατανοητές. Αρχικά, για να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών, να ενεργοποιήσουμε την τυχόν προϋπάρχουσα γνώση τους και να τους εισάγουμε στις δραστηριότητες του διδακτικού σεναρίου, μπορούμε να τους θέσουμε διάφορες σχετικές με το θέμα ερωτήσεις, όπως: Αν ένιωσαν ποτέ κάποιο σεισμό. Αν θυμούνται ή αν έχουν ακούσει για κάποιο καταστρεπτικό σεισμό ή έκρηξη ηφαιστείου που έγινε στην Ελλάδα. Αν γνωρίζουν περιοχές της Γης που έχουν έντονη ηφαιστειακή ή σεισμική δραστηριότητα. Αν έμαθαν πρόσφατα για κάποιον σεισμό ή ηφαιστειακή έκρηξη που να προκάλεσε καταστροφές ή θύματα. Που πιστεύουν ότι οφείλονται τα συγκεκριμένα φυσικά φαινόμενα. Αναλυτικότερα: 1η διδακτική ώρα: Λιθοσφαιρικές πλάκες - επισήμανση κινήσεών τους Το 1ο φύλλο εργασίας ασχολείται με τη μελέτη του εσωτερικού της Γης και τη σχέση σεισμών/ηφαιστείων - λιθοσφαιρικών πλακών. Αφού οι μαθητές μελετήσουν τις σχετικές πηγές που αναφέρονται στο φύλλο εργασίας, καλούνται να διεκπεραιώσουν τρεις δραστηριότητες. Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 5

1η Δραστηριότητα: Ρόλος λιθόσφαιρας και ασθενόσφαιρας Κινήσεις λιθοσφαιρικών πλακών Χρησιμοποιώντας τις πηγές οι μαθητές εστιάζουν την προσοχή τους στην λιθόσφαιρα και την ασθενόσφαιρα, καθώς είναι βασικές έννοιες για την κατανόηση της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών. 2η Δραστηριότητα: Σχετικές κινήσεις μεταξύ των λιθοσφαιρικών πλακών. Χρησιμοποιώντας τις πηγές και το Διαδίκτυο οι μαθητές εστιάζουν στις λιθοσφαιρικές πλάκες και κατανοούν την κίνηση της κάθε μίας σε σχέση με τις υπόλοιπες. 3η Δραστηριότητα: Γεωγραφική κατανομή των σεισμών/ηφαιστείων και η σχέση τους με τις λιθοσφαιρικές πλάκες. Ζητάμε από τους μαθητές να μελετήσουν τις εικόνες που δίνονται στο φύλλο εργασιών και αναμένουμε να ανακαλύψουν ότι η κατανομή των σεισμών και των ηφαιστείων δεν είναι τυχαία αλλά ταυτίζεται με τα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών. Γενική συνεργατική δραστηριότητα Για την ανάπτυξη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ομάδων σε κάθε δραστηριότητα είναι απαραίτητο η ομάδα να σχολιάζει τις αντίστοιχες αναρτήσεις τουλάχιστον τριών εκ των υπόλοιπων ομάδων. 2η διδακτική ώρα: Ηφαίστεια Το 2ο φύλλο εργασίας ασχολείται με τη μελέτη των ηφαιστείων. Αφού οι μαθητές μελετήσουν τις σχετικές πηγές που αναφέρονται στο φύλλο εργασίας, καλούνται να διεκπεραιώσουν τρεις δραστηριότητες. 1η Δραστηριότητα: Χαρακτηριστικά των ηφαιστείων Χρησιμοποιώντας τις πηγές οι μαθητές εστιάζουν στα κύρια μέρη των ηφαιστείων, καθώς και στη διαφορά των εννοιών μάγμα και λάβα. 2η Δραστηριότητα: Επιπτώσεις έκρηξης ηφαιστείου Χρησιμοποιώντας τις πηγές οι μαθητές καλούνται να προσδιορίσουν τις συνέπειες που έχει η έκρηξη ενός ηφαιστείου και να προσπαθήσουν να αναγνωρίσουν τόσο τις αρνητικές όσο και τις θετικές επιπτώσεις. 3 η Δραστηριότητα - Γεωγραφική κατανομή και μηχανισμός δημιουργίας των ηφαιστείων Ζητάμε από τους μαθητές να μελετήσουν την εικόνα και σε συνδυασμό με τις πηγές που τους έχουν δοθεί και αναμένουμε να συνδέσουν τις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών με τη γεωγραφική θέση των ηφαιστείων. Γενική συνεργατική δραστηριότητα Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 6

3η διδακτική ώρα: Σεισμοί Για την ανάπτυξη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ομάδων σε κάθε δραστηριότητα είναι απαραίτητο η ομάδα να σχολιάζει τις αντίστοιχες αναρτήσεις τουλάχιστον τριών εκ των υπόλοιπων ομάδων. Το 3ο φύλλο εργασίας ασχολείται με τη μελέτη των σεισμών. Αφού οι μαθητές μελετήσουν τις σχετικές πηγές που αναφέρονται στο φύλλο εργασίας, καλούνται να διεκπεραιώσουν τρεις δραστηριότητες. 1η Δραστηριότητα: Χαρακτηριστικά των σεισμών Χρησιμοποιώντας τις πηγές οι μαθητές εστιάζουν στα κύρια χαρακτηριστικά και τις συνέπειες των σεισμών. 2η Δραστηριότητα: Ισχυροί σεισμοί Ζητάμε από τους μαθητές να καταγράψουν πληροφορίες σχετικά με ισχυρούς σεισμούς και αναμένουμε να αντιληφθούν τι επιπτώσεις έχουν και τις διαφορές ανάλογα με τα μέτρα αντισεισμικής προστασίας που λαμβάνονται ανά περιοχή/χώρα του πλανήτη. 3η Δραστηριότητα: Γεωγραφική κατανομή των σεισμών Οι μαθητές θα πρέπει να κάνουν μία ανάρτηση που να περιλαμβάνεται στοιχεία σχετικά με την γεωγραφική κατανομή των σεισμών στην επιφάνεια του πλανήτη και να αντιληφθούν τη διαφορά στη σεισμική δραστηριότητα στις διάφορες περιοχές του πλανήτη. Γενική συνεργατική δραστηριότητα Για την ανάπτυξη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ομάδων σε κάθε δραστηριότητα είναι απαραίτητο η ομάδα να σχολιάζει τις αντίστοιχες αναρτήσεις τουλάχιστον τριών εκ των υπόλοιπων ομάδων. 4η διδακτική ώρα: Σύνοψη ενότητας Αξιολόγηση Στη διάρκεια της 4 ης διδακτικής ώρας πραγματοποιείται η αξιολόγηση των μαθητών σχετικά με την ενότητα και επικεντρώνεται σε ένα φύλλο αξιολόγησης που δομείται σε δύο μέρη, τη δραστηριότητα αξιολόγησης και τις ερωτήσεις γνώσεων. Δραστηριότητα αξιολόγησης Οι μαθητές καλούνται να συνοψίσουν τις γνώσεις τους σχετικά με τις λιθοσφαιρικές πλάκες, τα ηφαίστεια και τους σεισμούς και να συντάξουν μία ανάρτηση που να περιγράφει τις έννοιες αυτές και τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται μεταξύ τους. Η καλύτερη από τις αναρτήσεις σύμφωνα με τον καθηγητή του μαθήματος θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αναμένεται να αποτελέσει κίνητρο για την εμπλοκή των μαθητών στο μάθημα. Ερωτήσεις Οι ερωτήσεις στοχεύουν στην αξιολόγηση τόσο των γνώσεων όσο και της κριτικής ικανότητας των μαθητών. Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 7

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Λιθοσφαιρικές πλάκες) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ:... ΤΜΗΜΑ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:. Υλοποιήστε τις δραστηριότητες, χρησιμοποιώντας υλικό από το σχολικό βιβλίο, το Διαδίκτυο αλλά και από τις παρακάτω πρόσθετες πηγές: http://el.wikipedia.org/wiki/λιθόσφαιρα http://www.geo.auth.gr/courses/ggp/mth1063e/pdf/10th_chapter.pdf http://www.geodifhs.com/gammaalphaiotaalpha/131 1 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Kάντε μια ανάρτηση ως ομάδα, η οποία συμπεριλαμβάνει τα παρακάτω: Τι είναι η ασθενόσφαιρα και η λιθόσφαιρα Εξηγήστε το μηχανισμό κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών Ποιες είναι οι διάφορες κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών Στην ομαδική σας ανάρτηση θα πρέπει να συμπεριλάβετε κείμενο (μέχρι 100 λέξεις) και πολυμεσικό υλικό (εικόνες ή/και βίντεο) 2 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Κάντε μια ανάρτηση ως ομάδα σχετικά με την ονομασία και τη θέση μιας εκ των κυριότερων λιθοσφαιρικών πλακών (επιλέξτε εσείς όποια θέλετε). Να συμπεριλάβετε στην ανάρτησή σας μια εικόνα, στην οποία να υπάρχουν γραφικά (π.χ. βελάκια) ή κείμενο που να εξηγεί τη θέση και τη σχέση της με τις άλλες λιθοσφαιρικές πλάκες. Αν χρειαστεί επεξεργασία η εικόνα χρησιμοποιείστε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνων (π.χ. Ζωγραφική των Windows) 3 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Αφού παρατηρήσετε την κατανομή των ηφαιστείων (Εικόνα 1), των σεισμών (Εικόνα 2) και των λιθοσφαιρικών πλακών (Εικόνα 3) του πλανήτη μας κάντε μια ανάρτηση που να απαντάει στο ερώτημα: «Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στην κατανομή των σεισμών και των ηφαιστείων και των ορίων των λιθοσφαιρικών πλακών; Αιτιολογήστε την απάντησή σας» Εικόνα 1. Χάρτης ηφαιστείων Εικόνα 2. Χάρτης σεισμών Εικόνα 3. Χάρτης λιθοσφαιρικών πλακών Γενική Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Αφού δείτε τις αντίστοιχες αναρτήσεις των υπολοίπων, αφήστε από ένα σχόλιο στην κάθε μία για κάτι που θεωρείται ενδιαφέρον σε τουλάχιστον τρεις από τις άλλες ομάδες. Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 8

2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Ηφαίστεια) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ:... ΤΜΗΜΑ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:. Υλοποιήστε τις παρακάτω δραστηριότητες, χρησιμοποιώντας υλικό από το σχολικό βιβλίο αλλά και από τις παρακάτω πρόσθετες πηγές: https://e-geografia.eduportal.gr/geo-e/ged26_tectonic-plates/index.html http://www.tsemperlidou.gr/maria_markoulidaki/pets/ta-megalitera-ke-pioepikindina-ifestia-tou-kosmou-theamatikes-ekrixis-video http://www.fanaripress.gr/arthra/deka-uper-ephaisteia-tou-kosmou.html 1 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Ως συνέχεια της διδασκαλίας των ηφαιστείων και μέχρι το επόμενο μάθημα, κάντε μια ανάρτηση ως ομάδα, η οποία να περιλαμβάνει τα παρακάτω: Ποιο γεωμετρικό σχήμα έχουν τα περισσότερα ηφαίστεια; Ποια είναι η διαφορά των εννοιών μάγμα και λάβα; Ποια είναι τα κύρια μέρη ενός ηφαιστείου; Στην ομαδική σας ανάρτηση θα πρέπει να συμπεριλάβετε κείμενο (100 λέξεις) και πολυμεσικό υλικό (εικόνες ή/και βίντεο). 2 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) 1. Κάντε ως ομάδα μια ανάρτηση για ένα ηφαίστειο από κάθε ήπειρο, περιλαμβάνοντας σχετικές πληροφορίες (όνομα, θέση, τύπο, ηφαιστειακή δράση και τον χρόνο και τις συνέπειες των εκρήξεών τους), καθώς και το σχετικό πολυμεσικό υλικό εάν κρίνεται απαραίτητος. 2. Κάντε ως ομάδα μια ανάρτηση που να περιέχει ένα βίντεο με την έκρηξη ενός ηφαιστείου και γράψτε μερικά σημαντικά στοιχεία για την έκρηξη αυτή (χρονολογία, διάρκεια, επιπτώσεις). 3 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Στον χάρτη είναι σημειωμένα με κόκκινο χρώμα τα πιο σημαντικά ηφαίστεια της Γης μαζί με τα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών. 1. Κάντε μια ανάρτηση ως ομάδα, η οποία να απαντάει στις παρακάτω ερωτήσεις: Τι παρατηρείτε ως προς τη σχετική τους θέση; Σε τι διαφέρουν τα ηφαίστεια της Ισλανδίας (π.χ. Χέκλα) από τα ηφαίστεια της Μεσογείου (π.χ. Αίτνα, Σαντορίνη) ως προς τα αίτια γένεσης τους; Τι είναι το «δαχτυλίδι της φωτιάς» (ring of fire) και που εντοπίζεται; Ποια είναι η σχέση του με τις λιθοσφαιρικές πλάκες; Γενική Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Αφού δείτε τις αντίστοιχες αναρτήσεις των υπολοίπων, αφήστε από ένα σχόλιο στην κάθε μία για κάτι που θεωρείται ενδιαφέρον σε τουλάχιστον τρεις από τις άλλες ομάδες. Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 9

3 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Σεισμοί) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ:... ΤΜΗΜΑ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:. Υλοποιήστε τις παρακάτω δραστηριότητες, χρησιμοποιώντας υλικό από το σχολικό βιβλίο αλλά και από τις παρακάτω πρόσθετες πηγές: http://el.wikipedia.org/wiki/σεισμός http://www.seismoi.gr/ http://www.earthquakes.gr/loc_eq/earthquakes.asp http://news247.gr/eidiseis/epistimi/oloi-oi-megaloi-seismoi-twn-teleytaiwn-20- xronwn-ti-perimenoyme-apo-to-rhgma-ths-anatolias.3441528.html 1 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Κάντε μια ανάρτηση ως ομάδα, η οποία να περιγράφει τα παρακάτω: Τι είναι ο σεισμός Ποια είναι τα πιθανά επακόλουθα ενός σεισμού Ποια είναι τα φυσικά χαρακτηριστικά ενός σεισμού Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των εννοιών «μέγεθος» και «ένταση» ενός σεισμού Στην ομαδική σας ανάρτηση θα πρέπει να συμπεριλάβετε κείμενο (100 λέξεις) και πολυμεσικό υλικό (εικόνες ή/και βίντεο). 2 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Κάντε μια ανάρτηση ως ομάδα που να αναφέρει πληροφορίες (όνομα, μέρος, μέγεθος, χρονιά, καταστροφές, απώλειες) για 3 ισχυρούς σεισμούς (με μέγεθος μεγαλύτερο από 5 Ρίχτερ). Συμπεριλάβετε στην ανάρτησή σας σχετικό πολυμεσικό υλικό (εικόνες ή/και βίντεο) εάν το κρίνεται απαραίτητο. 3 η Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Κάντε μια ανάρτηση εντός τις οποίας θα περιγράφετε: τρεις (3) περιοχές του πλανήτη μας που χαρακτηρίζονται από υψηλή σεισμικότητα. εάν η Ελλάδα βρίσκεται σε περιοχή με μεγάλη σεισμικότητα. εάν η κατανομή των σεισμών στην επιφάνεια της Γης είναι τυχαία ή ακολουθεί κάποια καθορισμένα σχήματα σε ποιες περιοχές των λιθοσφαιρικών πλακών εμφανίζονται οι λιγότεροι σεισμοί Γενική Δραστηριότητα (Ρόλος: ) Αφού δείτε τις αντίστοιχες αναρτήσεις των υπολοίπων, αφήστε από ένα σχόλιο στην κάθε μία για κάτι που θεωρείται ενδιαφέρον σε τουλάχιστον τρεις από τις άλλες ομάδες. Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 10

ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ:... ΤΜΗΜΑ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:. Δραστηριότητα Αξιολόγησης (Ρόλος: ) Συνοψίζοντας τις γνώσεις σας κάντε μια ανάρτηση που να αναδεικνύει τη σχέση μεταξύ των λιθοσφαιρικών πλακών, των ηφαιστείων και των σεισμών. Στην ομαδική σας ανάρτηση θα πρέπει να συμπεριλάβετε κείμενο (200-300 λέξεις) και πολυμεσικό υλικό. Ερωτήσεις 1. Ποια τα αίτια δημιουργίας σεισμών και ηφαιστείων; 2. Ποιες χώρες στην Ευρώπη έχουν έντονη σεισμικότητα και έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα; 3. Ποια είναι η διαφορά σχηματισμού των ηφαιστείων της Ισλανδίας με της νότιας Ευρώπης; 4. Που οφείλεται η μεγάλη σεισμικότητα της χώρας μας; 5. Γιατί δεν συμβαίνουν σεισμοί στην κεντρική Ευρώπη και στη Ρωσία;. 6. Ποιες είναι οι συνέπειες και τα πλεονεκτήματα των σεισμών και των ηφαιστείων; 7. Γιατί ο αριθμός ανθρώπινων θυμάτων στην χώρα μας, παρά την έντονη σεισμική δραστηριότητα, είναι μικρός ;... Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 11

7. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Dillenbourg, P. (1999). What do you mean by collaborative learning. Collaborative-learning: Cognitive and computational approaches, 1, 1-15. Dillenbourg, P. (2004). Framework for integrated learning. Dillenbourg, P., & Fischer, F. (2007). Computer-supported collaborative learning: The basics. Zeitschrift für Berufs-und Wirtschaftspädagogik, 21, 111-130. Dillenbourg, P., Baker, M. J., Blaye, A., & O'Malley, C. (1995). The evolution of research on collaborative learning. Dillon, A., & Gabbard, R. (1998). Hypermedia as an educational technology: A review of the quantitative research literature on learner comprehension, control, and style. Review of educational research, 68(3), 322-349. Fabos, B., & Young, M. D. (1999). Telecommunication in the classroom: Rhetoric versus reality. Review of educational research, 69(3), 217-259. Schwartz, D. L. (1995). The emergence of abstract representations in dyad problem solving. The Journal of the Learning Sciences, 4(3), 321-354. Κάππης Α., Σερέτη Μ., Σιακκαγιάννη Φ., Σταματοπούλου Ε. 12