Αλκοολισμός και Προβληματική Κατανάλωση (Πηγή: http://www.patient.co.uk/health/alcoholism-and-problem-drinking) Απόδοση στα ελληνικά: Αθανάσιος Μπάκας (υπεύθυνος του προγράμματος) Αλκοολισμός είναι η λέξη που πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν για να εννοήσουν την εξάρτηση από το αλκοόλ. Μερικοί άνθρωποι κάνουν προβληματική κατανάλωση οινοπνεύματος, χωρίς να έχουν εξάρτηση από το αλκοόλ. Όποιος όμως είναι εξαρτημένος, με αποτοξίνωση μπορεί να βοηθηθεί για να σταματήσει να πίνει. Προβλήματα με την κατανάλωση αλκοόλ Η κατανάλωση του οινοπνεύματος μπορεί να είναι: κοινωνική, βαριά, προβληματική, εξαρτησιακή. Ανάλογα με την ποσότητα χαρακτηρίζεται και η κατανάλωση, που όσο μεγαλύτερη είναι τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για την υγεία και την ασφάλεια. Κοινωνική κατανάλωση οινοπνεύματος Οι περισσότεροι άνθρωποι πίνουν κάποια ποσότητα αλκοόλ. Όμως, ακόμα και ένα μικρό ποσό μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο αν κάποιος οδηγεί, χειρίζεται κάποιο μηχάνημα ή παίρνει κάποια είδη φαρμάκων. Βαριά (επικίνδυνη) κατανάλωση οινοπνεύματος Πρόκειται για κατανάλωση πάνω από τα συνιστώμενα όρια ασφαλείας, τα οποία είναι: Οι άντρες πρέπει να πίνουν όχι περισσότερες από 21 μονάδες αλκοόλης ανά εβδομάδα, όχι περισσότερο από 4 μονάδες ανά ημέρα και να περνούν τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα χωρίς καθόλου κατανάλωση οινοπνεύματος. Οι γυναίκες πρέπει να πίνουν όχι περισσότερες από 14 μονάδες αλκοόλης ανά εβδομάδα, όχι περισσότερο από 3 μονάδες ανά ημέρα και να περνούν τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα χωρίς καθόλου κατανάλωση οινοπνεύματος. Οι έγκυες γυναίκες ή οι γυναίκες που επιθυμούν να συλλάβουν δεν πρέπει να πίνουν καθόλου οινόπνευμα. Αν παρ όλα αυτά επιλέξουν την κατανάλωση οινοπνεύματος, για να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο για το μωρό, πρέπει μην πίνουν περισσότερες από 1 έως 2 μονάδες οινοπνεύματος μία ή δύο φορές την εβδομάδα και οπωσδήποτε να μη μεθύσουν ποτέ. Από πού προέρχονται αυτές οι συστάσεις; Το Υπουργείο Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου συστήνει ότι οι άντρες δεν πρέπει να πίνουν τακτικά περισσότερες από 3-4 μονάδες αλκοόλης κάθε ημέρα και οι γυναίκες δεν πρέπει να πίνουν τακτικά περισσότερες από 2-3 μονάδες αλκοόλης κάθε ημέρα. Τακτικά σημαίνει κάθε ημέρα ή τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Ο Βασιλικός Ιατρικός Σύλλογος του Ηνωμένου Βασιλείου συμβουλεύει όχι περισσότερες από 21 μονάδες ανά εβδομάδα για τους άντρες και 14 μονάδες ανά εβδομάδα για τις
γυναίκες. Επίσης, να αφήνονται 2-3 ημέρες χωρίς οινόπνευμα ανά εβδομάδα, ώστε να δοθεί χρόνος αποκατάστασης στο συκώτι, μετά από την κατανάλωση ακόμα και της μικρότερης ποσότητας οινοπνεύματος. Και, εκτός από την ποσότητα, πρέπει να ληφθεί υπόψη η συχνότητα. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ηπατικής ασθένειας σε όσους πίνουν καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά, σε σύγκριση με αυτούς που πίνουν περιοδικά και με διακοπές. Η Επιτροπή Επιστήμης και Τεχνολογίας της Βουλής των Κοινοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου συμβουλεύει οι άνθρωποι να αφήνουν τουλάχιστον 2 ημέρες χωρίς κατανάλωση οινοπνεύματος κάθε εβδομάδα. Μια μονάδα οινοπνεύματος περιέχεται σε περίπου ένα ποτήρι μπύρα (250 ml), στα 2/3 ενός ποτηριού κρασί (80 ml), κλπ. Γιατί αυτές οι συστάσεις; Το συκώτι μας, που επεξεργάζεται το οινόπνευμα, μπορεί να ανταποκριθεί μέχρι κάποιο ποσό κάθε φορά. Πίνοντας περισσότερο από αυτό το όριο καταστρέφονται ηπατικά κύτταρα και παράγονται διάφορα τοξικά παράγωγα. Η κατανάλωση πάνω από τα συνιστώμενα όρια ασφαλείας είναι επικίνδυνη, επειδή αυξάνει τον κίνδυνο να εκδηλωθούν ασθένειες, όπως βλάβη στο συκώτι (κίρρωση), βλάβη στο πάγκρεας, κάποια είδη καρκίνου, καρδιακά προβλήματα, σεξουαλικά προβλήματα, κ.α. Γενικά, όσο μεγαλύτερη η κατανάλωση, τόσο μεγαλύτερος και ο κίνδυνος. Για παράδειγμα, αν ένας άντρας πίνει 5 μονάδες οινοπνεύματος κάθε ημέρα (όχι σημαντικά περισσότερο από το συνιστώμενο όριο), τότε διπλασιάζει τον κίνδυνο εκδήλωσης ηπατοπάθειας, υψηλής αρτηριακής πίεσης, κάποιων ειδών καρκίνου, ή και να έχει αιφνίδιο θάνατο. Προβληματική (βλαπτική) κατανάλωση Σ αυτό τον τύπο κατανάλωσης, κανείς συνεχίζει τη βαριά κατανάλωση ακόμα και αν έχει προκληθεί ή προκαλείται βλάβη στο άτομο που πίνει, στην οικογένειά του, στην κοινωνία. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να: Έχει κίρρωση ή άλλο πρόβλημα υγείας σχετικό με το αλκοόλ. Συμμετέχει σε κραιπάλες κατανάλωσης οινοπνεύματος και συχνά μεθάει. Έτσι χάνει χρόνο από την εργασία του ή συμπεριφέρεται αντικοινωνικά. Ξοδεύει περισσότερα χρήματα στο αλκοόλ, σε σχέση με αυτό που μπορεί να διαθέσει. Έχει προβλήματα στις σχέσεις του με τους άλλους ή στην εργασία του εξ αιτίας του ποτού. Οι καταναλωτές αυτής της κατηγορίας δεν είναι εξαρτημένοι από το αλκοόλ. Αν ήθελαν, θα μπορούσαν να σταματήσουν το ποτό, χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα στέρησης. Αλλά για κάποιους λόγους συνεχίζουν να πίνουν πολύ.
Εξάρτηση από το αλκοόλ Είναι μια σοβαρή κατάσταση, όπου το ποτό έχει υψηλή προτεραιότητα στη ζωή. Το εξαρτημένο άτομο πίνει κάθε μέρα και συχνά χρειάζεται να πιει για να προλάβει τα δυσάρεστα συμπτώματα της στέρησης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου 6 στους 100 άντρες και 2 στις 100 γυναίκες είναι εξαρτημένοι στο αλκοόλ. Ποια είναι τα συμπτώματα της εξάρτησης από το αλκοόλ Ο εξαρτημένος από το οινόπνευμα έχει ισχυρή επιθυμία γι αυτό. Μερικές φορές η επιθυμία είναι σαρωτική και έχει μεγάλη δυσκολία να την ελέγξει. Το σώμα συνηθίζει σε τεράστιες ποσότητες αλκοόλ και όταν η επίδρασή του σβήνει 3-8 ώρες μετά την τελευταία κατανάλωσή του, ο οργανισμός εμφανίζει συμπτώματα στέρησης. Έτσι, ακόμα και να θέλει κάποιος να σταματήσει να πίνει, του είναι δύσκολο, λόγω των συμπτωμάτων στέρησης, τα οποία εκδηλώνονται με ναυτία, τρέμουλο, εφίδρωση, έντονη επιθυμία ξανά για ποτό και γενικά μια απαίσια αίσθηση. Σε λίγες περιπτώσεις εκδηλώνονται και σπασμοί. Ως αποτέλεσμα, η κατανάλωση αλκοόλ είναι τακτική και αναγκαία, για να προληφθούν τα συμπτώματα στέρησης, τα οποία κρατούν 5-7 ημέρες, ενώ η επιθυμία για ποτό κρατάει περισσότερο. Η ένταση της εξάρτησης ποικίλλει και σταδιακά γίνεται έως και τρομερή. Η εξάρτηση από το αλκοόλ γίνεται αντιληπτή, αν κάποιος: Χρειάζεται να πίνει κάθε ημέρα. Συχνά πίνει μόνος. Χρειάζεται να πιει, για να σταματήσει να τρέμει. Πίνει από νωρίς, ή είναι το πρώτο πράγμα που κάνει το πρωί (για να ξεπεράσει τα συμπτώματα στέρησης). Συχνά έχει έντονη επιθυμία να πιει αλκοόλ. Περνάει πολύ χρόνο σε δραστηριότητες, όπου το αλκοόλ είναι απαραίτητο, όπως με φίλους στις παμπ. Παραμελεί άλλα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες εξαιτίας του ποτού. Οι εξαρτημένοι στο οινόπνευμα έχουν αντοχή και για να νιώσουν την επίδρασή του και να μεθύσουν επιθυμούν όλο και περισσότερο. Μεθούν συχνά, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο, όμως πίνουν τακτικά έστω και από λίγο, για να αποφύγουν τα συμπτώματα στέρησης. Έτσι μπορούν και κρύβουν το πρόβλημά τους από τους άλλους. Όμως βρίσκονται σε πολύ σοβαρό κίνδυνο να εκδηλώσουν προβλήματα υγείας, όπως κίρρωση του ήπατος, καρκίνο, κλπ. Τρομώδες Παραλήρημα (Ντελίριο) Είναι η πιο σοβαρή αντίδραση στέρησης. Συμβαίνει σε 1 ανά 20 ανθρώπους που εμφανίζουν συμπτώματα στέρησης και εκδηλώνεται 2-3 ημέρες μετά την τελευταία λήψη οινοπνεύματος.
Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται σπασμοί και ανησυχία, σύγχυση, ψευδαισθήσεις εικόνων και ήχων (παραλήρημα). Στις επιπλοκές περιλαμβάνονται αφυδάτωση και άλλα σοβαρά προβλήματα, μέχρι και ο θάνατος σε κάποιες περιπτώσεις. Να περιορίσω ή να σταματήσω εντελώς το αλκοόλ; Για τους εξαρτημένους είναι καλύτερα να το περιορίσουν σταδιακά και να το κόψουν τελικά. Πάντως να μην το κόψουν ξαφνικά, επειδή κάποια συμπτώματα στέρησης μπορεί να είναι πολύ έντονα. Είναι καλύτερο να γίνει αυτή η διαδικασία της αποτοξίνωσης με ιατρική παρακολούθηση. Σε περίπτωση που έχει ήδη προκληθεί σοβαρό πρόβλημα υγείας (κίρρωση, κλπ), ο στόχος είναι η οριστική διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ. Για τον περιορισμό της κατανάλωσης, ίσως βοηθήσουν τα εξής: Να προτιμάται η μπύρα με χαμηλή περιεκτικότητα σε οινόπνευμα αντί άλλων ποτών. Όταν κανείς πίνει, να βάζει ένα μέτρο στο ρυθμό που πίνει και να εναλλάσσει αναψυκτικά με τα οινοπνευματώδη ποτά. Το φαγητό όταν συνδυάζεται με το ποτό ίσως περιορίσει την ποσότητα κατανάλωσης του οινοπνεύματος. Να περιορίζεται ο χρόνος που αφιερώνει κανείς, στον οποίο καταναλώνεται αλκοόλ. Να περιορίζεται για παράδειγμα η συχνότητα εξόδων σε παμπ καθώς και ο χρόνος παραμονής σ αυτές. Να αντιστέκεται κανείς στην πίεση των άλλων για μεγαλύτερη κατανάλωση οινοπνεύματος από αυτή που ο ίδιος επιθυμεί. Τι μπορεί να με βοηθήσει να περιορίσω ή να σταματήσω το αλκοόλ; Κανένας δεν μπορεί να κάνει κάποιον άλλο να περιορίσει ή να σταματήσει το αλκοόλ. Μόνο η προσωπική απόφαση και η δέσμευση φέρουν αποτέλεσμα. Ωστόσο, αυτό μπορεί να είναι δύσκολο. Ίσως βοηθήσουν τα παρακάτω: -Παραδοχή του προβλήματος Μερικοί άνθρωποι δεν παραδέχονται ότι έχουν κάποιο πρόβλημα και εξαπατούν τον εαυτό τους με σκέψεις του τύπου «ελέγχω τα πράγματα», «πίνω το ίδιο με τους υπολοίπους», «μπορώ να σταματήσω το ποτό όποτε θέλω». Όποιος παραδέχεται ότι έχει πρόβλημα και αναζητάει βοήθεια όταν χρειάζεται, κάνει το σημαντικότερο βήμα για να το λύσει. -Αυτοβοήθεια Μερικοί άνθρωποι παίρνουν βοήθεια από βιβλία, ιστοτόπους, ενημερωτικά φυλλάδια και βέβαια τη δική τους αποφασιστικότητα. Πιστεύεται ότι 1 στους 3 ανθρώπους που έχει προβλήματα με το αλκοόλ επιστρέφει στη λογικά κατανάλωση ή και το κόβει εντελώς, χωρίς βοήθεια κάποιου επαγγελματία.
-Θεραπείες που στηρίζονται σε συζητήσεις Μερικοί άνθρωποι βοηθούνται μέσω της συμβουλευτικής από γιατρό, νοσοκόμα ή σύμβουλο ειδικά εκπαιδευμένο στο θέμα. Αυτοί μπορούν να συζητήσουν με λεπτομέρεια σχετικά με το πρόβλημα και να βοηθήσουν στην κατάστρωση σχεδίου αντιμετώπισής του. Σε κάποιες περιπτώσεις, εφαρμόζονται πιο εξειδικευμένες τεχνικές, όπως η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, η οποία βοηθάει το άτομο να αλλάξει τρόπους που σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται. Τέτοιες θεραπείες είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τους νέους από 10 έως 17 ετών με προβλήματα σχετικά με το αλκοόλ. Σε τέτοιες θεραπείες συμμετέχουν και μέλη της οικογένειας του νέου ατόμου. Θεραπεύοντας άλλες ασθένειες με το αλκοόλ: Το αλκοόλ μοιάζει να είναι η γρήγορη λύση για την ανακούφιση του στρες, της ανησυχίας, της κατάθλιψης και άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας, όμως το αποτέλεσμα κρατάει λίγο. Η λήψη οινοπνεύματος ξανά και ξανά δεν λύνει μόνιμα τα προβλήματα, αλλά επιδεινώνει την κατάσταση, αφού δημιουργεί χειρότερα προβλήματα. Αν λοιπόν κάτω από το πρόβλημα του αλκοολισμού κρύβονται τέτοια άλλα προβλήματα, τότε με ιατρική παρακολούθηση ή με συμβουλευτική μπορούν να επιλυθούν αυτά τα προβλήματα καλύτερα και σε βάθος χρόνου, παρά με τη λήψη οινοπνεύματος. -Αποτοξίνωση Είναι μια λύση που αφορά τα εξαρτημένα άτομα. Πρόκειται για χορήγηση φαρμάκων βενζοδιαζεπίνης για την πρόληψη των συμπτωμάτων στέρησης. Ένα συνηθισμένο πρόγραμμα αποτοξίνωσης περιλαμβάνει τη χορήγηση υψηλής δόσης φαρμάκων την πρώτη μέρα αποχής από το οινόπνευμα και ύστερα τη σταδιακή ελάττωση της δόσης για τις επόμενες 5-7 ημέρες. Παράλληλα συμφωνείται και τηρείται η πλήρης αποχή από το οινόπνευμα. Στο διάστημα αυτό υπάρχει τακτική ιατρική παρακολούθηση και επιπλέον βοηθάει η στήριξη από την οικογένεια και τους φίλους. Μερικοί άνθρωποι παραπέμπονται σε ιατρική μονάδα αποτοξίνωσης. Αυτό είναι καλύτερο γι όσους έχουν: Μικρή οικογενειακή και κοινωνική στήριξη. Ιστορικό έντονων συμπτωμάτων στέρησης. Προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες απεξάρτησης. Στα νοσοκομεία χορηγούνται τα ίδια περίπου φάρμακα, αλλά έχουν περισσότερο και πιο εξειδικευμένο προσωπικό. Τα βαριά περιστατικά εξάρτησης είναι καλύτερα να εισάγονται και να αντιμετωπίζονται σε νοσοκομειακές μονάδες. Προσοχή! Τα φάρμακα δεν κάνουν κάποιον να σταματήσει να πίνει, αλλά η από μέρους του αποφασιστικότητα. Τα φάρμακα απλά βοηθούν κάποιον να αισθάνεται καλύτερα, μέχρι το
σώμα να προσαρμοστεί χωρίς το αλκοόλ. Ακόμα και μετά την περίοδο αποτοξίνωσης, η επιθυμία για αλκοόλ παραμένει, οπότε χρειάζεται ισχυρή θέληση και στρατηγικές αντιμετώπισής της. Αποχή από το αλκοόλ μετά την αποτοξίνωση Πολλοί άνθρωποι που αποτοξινώνονται επιστρέφουν ξανά στον αλκοολισμό. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτό. Όμως είναι λιγότερο πιθανό να επιστρέψουν στην κακή τους συνήθεια αν συνεχίσουν να δέχονται στήριξη και μετά την αποτοξίνωση, όπως και κατά τη διάρκειά της. Ομάδες αυτοβοήθειας όπως οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί έχουν βοηθήσει πολλούς ανθρώπους να παραμείνουν μακριά από το αλκοόλ. Όποιος ξανακυλήσει στον αλκοολισμό, μπορεί να προσπαθήσει πάλι. Σε μερικούς ανθρώπους είναι απαραίτητες πολλές προσπάθειες για να σταματήσουν να πίνουν ή να κρατηθούν μέσα στα ασφαλή όρια.