Ποικίλες Eκδόσεις 12 Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΠΟΓΑΛΑKΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΟΣΧΑΡΙΩΝ ΤΗΣ ΦΡΙΣΛΑΝ ΙΚΗΣ ΦΥΛΗΣ Μ. Χατζηπαναγιώτου και Γ. Κυπριανού INΣTITOYTO ΓEΩPΓIKΩN EPEYNΩN YΠOYPΓEIO ΓEΩPΓIAΣ ΦYΣIKΩN ΠOPΩN KAI ΠEPIBAΛΛONTOΣ ΛEYKΩΣIA KYΠPOΣ ΣEΠTEMBPIOΣ 2001
2
Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΠΟΓΑΛΑKΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΟΣΧΑΡΙΩΝ ΤΗΣ ΦΡΙΣΛΑΝ ΙΚΗΣ ΦΥΛΗΣ Μ. Χατζηπαναγιώτου και Γ. Κυπριανού ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο απογαλακτισµός µοσχαριών στην ηλικία των 35 ηµερών, όπως αυτός εφαρµόζεται στο Ινστιτούτο Γεωργικών Eρευνών (ΙΓΕ) µέχρι τώρα, συγκρίθηκε µε απογαλακτισµό στις 25 µέρες. Στην κάθε δοκιµή χρησιµοποιήθηκαν 35 αρσενικά και 34 θηλυκά µοσχάρια της Φρισλανδικής φυλής. Όλα τα µοσχάρια αποµακρύνονταν από τη µητέρα τους αµέσως µετά τον τοκετό και τους δινόταν το συντοµότερο δυνατό µετά τη γέννα (4.0 περίπου ώρες) πρωτόγαλα κατά βούληση (µέση κατανάλωση πρώτου γεύµατος 2.1 λίτρα/µοσχάρι και σε διάστηµα 38 ωρών 9.7 λίτρα/µοσχάρι). Από την 3η µέρα µέχρι τον απογαλακτισµό (35 ή 25 µέρες) η κατανάλωση γάλακτος ήταν 112 και 72 λίτρα/µοσχάρι, αντίστοιχα. εν παρατηρήθηκε σηµαντική διαφορά µεταξύ των δύο δοκιµών στο βάρος των µοσχαριών στις 25, 35, 56, 91 ή 119 ηµέρες. Τα µοσχάρια που απογαλακτίστηκαν στις 25 µέρες κατανάλωσαν περισσότερη στερεά τροφή στην περίοδο 10 ως 25 µέρες από εκείνα που απογαλακτίστηκαν στις 35 ηµέρες. Στην περίοδο 26 ως 35, και σε λιγότερο βαθµό στις 36 ως 56 µέρες, τα ζώα που απογαλακτίστηκαν στις 25 µέρες κατανάλωσαν περισσότερο συµπυκνωµένο µίγµα. Η ηλικία απογαλακτισµού δεν επηρέασε την ηλικία ή το βάρος των µοσχίδων στη γέννα ούτε τη γαλακτοπαραγωγή τους στις πρώτες 90 ηµέρες της πρώτης γαλακτικής περιόδου. Συµπεραίνεται πως ο απογαλακτισµός των µοσχαριών στις 25 µέρες είναι εφικτός και η εφαρµογή του θα αυξήσει το εµπορεύσιµο γάλα, θα ελαττώσει τα έξοδα εργατικών και τα προβλήµατα υγείας που είναι µεγαλύτερα στην περίοδο του θηλασµού, και θα µειώσει τα έξοδα εκτροφής από τη γέννα µέχρι τις 119 µέρες κατά 6.43/µοσχάρι. SUMMARY Friesian calves were assigned at birth alternately to two treatments, i.e. 35 or 25-day weaning. They were housed and fed individually from birth to 35 days; thereafter, calves within treatment were kept and fed in uniform groups, sexes kept apart. Following a colostrum feeding period, during which colostrum was offered ad libitum in two meals daily, animals were given 4 l of milk in one meal daily from three days until weaning. Animals on the 35-day weaning regime consumed more milk (P<0.01) than those on the 25-day weaning regime (112 and 72 l/animal, respectively). There were no differences (P>0.05) between treatments for 25, 35, 56, 91 or 119-day weight. During the period 10 to 25 days, 26 to 35 and, to lesser extent, from 36 to 56, 57 to 91 and 92 to 119 days, animals weaned at 25 days of age consumed more concentrate mixture than those on the 35- day weaning regime. Males were heavier than females at birth (P<0.01), at 25 (P<0.01), at 91 (P<0.01) and at 119 days (P<0.01) of age, but not at 35 or 56 days. Age at weaning did not adversely affect age and/or weight of heifers at mating and at calving, or their 90-day milk yield. It is concluded that weaning calves at 25 days of age is feasible and that its application will reduce labour costs, health problems and feeding costs, until 119 days of age, by 6.43/calf. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ερευνητική εργασία σε χώρες µε παράδοση στην αγελαδοτροφία έχει δείξει πως η παράταση της περιόδου χορήγησης γάλακτος στα µοσχάρια αυξάνει το κόστος διατροφής, τα εργατικά και το ποσοστό θνησιµότητας (Roy, 1970). Προηγούµενες εργασίες στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) (Economides and Georghiades, 1983), σύγκριση δύο ηλικιών απογαλακτισµού (84 και 56 µέρες), δύο ποσοτήτων γάλακτος (400 και 200 λίτρα/µοσχάρι), και τρόπου χορήγησης του γάλακτος (µίαν αντί δύο φορές την ηµέρα) έδειξαν πως ο απογαλακτισµός στην ηλικία των 56 ηµερών, µε λιγότερη ποσότητα γάλακτος χορηγούµενη µια φορά τη µέρα, είναι δυνατός και προσοδοφόρος. Νεότερη εργασία (Χατζηπαναγιώτου, 1993) στο ΙΓΕ έδειξε πως ο απογαλακτισµός στις 35 ηµέρες µε 112 λίτρα γάλα είναι επίσης δυνατός. Σκοπός αυτής της µελέτης ήταν να εξεταστεί η δυνατότητα απογαλακτισµού των µοσχαριών στις 25 αντί στις 35 µέρες µε ακόµα µικρότερη ποσότητα γάλακτος. 3
Πίνακας 1. Χηµική σύσταση ζωοτροφών (% ξηρής ουσίας) Μίγµα Σανός Σανός τριφυλλιού κριθαριού Άχυρο Α Β Γ Ξηρή ουσία 90.2 90.5 89.4 94.8 95.2 94.7 Τέφρα 5.4 5.0 6.1 11.3 10.6 7.1 Ολική ακατέργαστη πρωτεΐνη 22.9 18.7 18.3 20.6 9.6 3.8 NDF - - - 45.7 56.0 73.0 Πεπτικότητα - - - 59.9 59.0 48.0 ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Αρσενικά (70) και θηλυκά (68) µοσχάρια της Φρισλανδικής φυλής τοποθετούνταν κατά τη γέννηση τους σε δύο δοκιµές (treatments). Χρησιµοποιήθηκαν όλα τα µοσχάρια που γεννήθηκαν στη µονάδα του ΙΓΕ στην περίοδο 09/1993 µέχρι 03/1996. Οι δύο δοκιµές ήταν απογαλακτισµός στις 35 ή 25 µέρες. Η τοποθέτηση των ζώων στις δύο δοκιµές γινόταν εναλλάξ µε τα δύο φύλα να ακολουθούν τη δική τους σειρά. Τα µοσχάρια αποµακρύνονταν από τη µητέρα τους αµέσως µετά τον τοκετό και τους χορηγείτο πρωτόγαλα το συντοµότερο δυνατό µετά τη γέννα. Το πρώτο γεύµα χορηγείτο περίπου 4 ώρες µετά τη γέννα περίπου 2.1 λίτρα. Στα τέσσερα πρώτα γεύµατα (38 ώρες µετά τη γέννα) κάθε µοσχάρι κατανάλωσε συνολικά 9.7 λίτρα πρωτόγαλα. Μετά την περίοδο αυτή, που το πρωτόγαλα δινόταν κατά βούληση σε δύο ηµερήσια γεύµατα, τα ζώα συνέχισαν να παίρνουν 4 λίτρα γάλα σ ένα γεύµα την ηµέρα. Στις περιόδους 19-20, 21-22 και 23-25 µέρες, η ηµερήσια ποσότητα γάλακτος/µοσχάρι µειώθηκε στα 2.5, 2.0 και 1.0 λίτρο, αντίστοιχα. Τα ζώα ζυγίζονταν στη γέννηση, στον απογαλακτισµό, στις 35, 56, 91 και στις 119 µέρες. Οι µοσχίδες που κρατήθηκαν και πέραν της ηλικίας των 120 ηµερών ζυγίζονταν µία φορά το µήνα και στον πρώτο τοκετό τους. Στην περίοδο από την γέννηση µέχρι τις 35 µέρες, τα µοσχάρια διατηρούνταν σε ατοµικά διαµερίσµατα και η διατροφή τους ήταν ατοµική. Tα ζώα είχαν συνεχώς στη διάθεσή τους συµπύκνωµα (µίγµα Α, Πίνακας 1), καλής ποιότητας σανό τριφυλλιού και από τη 10η µέρα της ηλικίας τους νερό. Υπολείµµατα ζωοτροφών ζυγίζονταν τουλάχιστον µια φορά τη βδοµάδα. Από τις 36 µέχρι τις 119 µέρες τα ζώα της κάθε δοκιµής διατρέφονταν οµαδικά µε συµπυκνωµένο µίγµα κατά βούληση και 300 γρ τριφυλλοσανού ανά ζώο. Τα φύλα ήταν χωριστά σταβλισµένα. Το µίγµα που δινόταν από τη 10η µέχρι την 56η µέρα (µίγµα Α, Πίνακας 1) αποτελείτο από 64.8% κριθάρι, 29.0% σόγια, 5% πίτυρα, 0.7% ασβεστόπετρα και 0.3% µαγειρικό άλας. Το µίγµα περιείχε επίσης 0.2% βιτα- µίνες και ιχνοστοιχεία (Vita 6, Vita Trace Nutrition, Ltd, Cyprus). Από την 57η µέχρι την 119η µέρα το µίγµα περιείχε µόνο 16.4% σόγια (µίγµα Β, Πίνακας 1), ενώ το µίγµα από την 120η µέχρι τον τοκετό αποτελείτο από 75.8% κριθάρι, 17% σόγια, 5% πίτυρα, 0.25% διφωσφορικό διασβέστιο, 1.4% ασβεστόπετρα, 0.35 µαγειρικό άλας και 0.2% βιταµίνες και ιχνοστοιχεία (µίγ- µα Γ, Πίνακας 1). Η χηµική σύσταση των ζωοτροφών φαίνεται στον Πίνακα 1. Η κράτηση στοιχείων για τα αρσενικά σταµατούσε στις 119 µέρες λόγω αποµάκρυνσής τους από τη µονάδα του ΙΓΕ. Τα θηλυκά µετά τις 120 µέρες τοποθετούνταν σε οµάδες κατά ηλικία, ισοζυγισµένες ως προς το βάρος. Η διατροφή των διάφορων οµάδων φαίνεται στον Πίνακα 2. Τα ατοµικά διαµερίσµατα ήταν διαστάσεων 1.6 x 2.9 µέτρα µε πλάγιους τοίχους από τσιµεντόπλινθους ύψους 110 εκ. Ο τοίχος της βόρειας (πίσω) πλευράς είχε ύψος 172 εκ. Η οροφή της βόρειας πλευράς ήταν ύψους 225 εκ. και της νότιας πλευράς 244 εκ. Στη νότια πλευρά υπήρχε κιγκλίδωµα ύψους 94 εκ. και πόρτα πλάτους 75 εκ. Στο κιγκλίδωµα και την πόρτα στη µέσα πλευρά των διαµερισµάτων, τοποθε- 4
Πίνακας 2. Ποσότητες ζωοτροφών σε µοσχίδες διαφόρων ηλικιών (χλγρ/ζώο/µέρα) Ηλικία Σανός Σανός Μίγµα Άχυρο κριθαριού Αθέρα τριφυλλιού 1. 4-6 µηνών 2.0 1.5 0.5 1.0-2. 7-10 µηνών 3.5 1.5-1.5-3. 11-14 µηνών 4.0 3.0-1.5-4. 15-21 µηνών 4.5 3.0-1.5-5. 1.5 µήνα πριν τον τοκετό 5.0 4.0 2 1.5-6. 0.5µήνα πριν τον τοκετό 7.0 2.0 3.0-1.0 τούνταν δοχεία για τη χορήγηση µίγµατος, γάλακτος και σανού. Όλα τα ατοµικά δια- µερίσµατα είχαν αυτόµατο σύστηµα παροχής νερού. Το δάπεδο ήταν από σκυροκονίαµα και πριν χρησιµοποιηθεί ένα διαµέρισµα έπρεπε να καθαριστεί, να απολυ- µανθεί και να παραµείνει άδειο µετά τη διαδικασία του καθαρίσµατος/ψεκάσµατος για διάστηµα τουλάχιστον 15 ηµερών. Στο δάπεδο έµπαινε στρωµνή από ροκανίδι που ανανεωνόταν µία ή δύο φορές την εβδοµάδα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το βάρος των µοσχαριών στη γέννηση, στην ηλικία των 25, 35, 56, 91 και 119 ηµερών φαίνεται στον Πίνακα 3. Στον ίδιο Πίνακα φαίνεται επίσης η κατανάλωση ξηρής τροφής στις ίδιες περιόδους. Τα βάρη των ζώων στις διάφορες ηλικίες ήταν χαρακτηριστικά της φυλής. Όπως αναµενόταν, τα αρσενικά ήσαν βαρύτερα από τα θηλυκά σ όλες τις ηλικίες (P<0.01). Μέχρι τις 25 µέρες που οι δύο οµάδες ήταν σχετι- Πρόσληψη µίγµατος (χλγρ/µέρα) 1. M 25 35. 5
Πίνακας 3. Η επίδραση της ηλικίας απογαλακτισµού στην ανάπτυξη µοσχαριών της Φρισλανδικής φυλής Ηλικία απογαλακτισµού 35 µέρες 25 µέρες Αρσενικό Θηλυκό Αρσενικό Θηλυκό MΤΣ α Aνάπτυξη (β) (χλγρ) Αριθ. Ζώων 35 34 35 34 - Βάρος γέννησης 39.9 37.6 42.1 38.4 0.596 ** Βάρος 25 ηµερών 49.5 46.4 49.7 46.6 0.588 ** Βάρος 35 ηµερών 54.1 52.9 54.7 52.8 0.768 Βάρος 56 ηµερών 72.0 69.7 71.2 69.2 1.058 Βάρος 91 ηµερών 110.6 108.7 116.4 106.3 1.620 ** Βάρος 119 ηµερών 155.9 143.6 157.1 142.9 1.987 ** Πρόσληψη τροφής (γ) (γρ/ζώο/µέρα) 10 25 µέρες Μίγµα 156 166 239 249 14.0** Τριφυλλοσανός 26 35 µέρες 88 86 82 85 5.0** Μίγµα 464 538 1000 956 40.0 Τριφυλλοσανός 36 56 µέρες 150 163 154 169 7.0 Μίγµα 1738 1711 1870 1813 44.0 Τριφυλλοσανός 57 91 µέρες 180 182 171 169 5.0 Μίγµα 2926 2906 3131 3055 - Τριφυλλοσανός 92 119 µέρες 300 300 300 300 - Μίγµα 4244 3826 4020 4223 - Τριφυλλοσανός 300 300 300 300 - Πρόσληψη γάλακτος (χλγρ) 112 112 72 72 1.021 ** α Μέσο τυπικό σφάλµα (Standard error of the mean). β Επίδραση φύλου ** (P<0.01). γ Επίδραση δοκιµής**(p<0.01). κά στο ίδιο σύστηµα εκτροφής αλλά και µετά, δεν υπήρξε καµιά διαφορά ζωντανού βάρους (ZB) µεταξύ των δύο δοκιµών. Η ηλικία απογαλακτισµού δεν επηρέασε σηµαντικά το βάρος ή την ηλικία των µοσχίδων στην επίβαση και στη γέννα (Πίνακας 4). Επιπρόσθετα, δεν υπήρχε διαφορά µεταξύ δοκιµών στη διάρκεια της εγκυµοσύνης, στο βάρος των γεννηθέντων µοσχαριών, στον αριθµό σπερµατεγχύσεων/εγκυµοσύνη και στη γαλακτοπαραγωγή των 90 ηµερών της πρώτης γαλακτικής περιόδου. Η ποσότητα µίγµατος που καταναλώθηκε από τα µοσχάρια των δύο δοκιµών στις διάφορες περιόδους φαίνεται και στο Σχεδιάγραµµα 1. Σε όλες τις περιόδους η κατανάλωση τριφυλλοσανού ήταν ίδια στις δύο δοκιµές (Σχεδιάγραµµα 2). Τα ζώα, ανεξάρτητα φύλου, άρχιζαν την κατανάλωση ξηρής τροφής από την αρχή της χορήγησης της, και όπως ήταν φυσικό, αυξανόταν µε την ηλικία. Στην περίοδο 10-25 µέρες τα ζώα που απογαλακτίστηκαν στις 25 µέρες κατανάλωσαν περισσότερο µίγµα (P<0.01) από εκείνα που απογαλακτίστηκαν στις 35 µέρες. Τούτο αποδίδεται στον περιορισµό του χορηγούµενου γάλακτος από τη 19η ηµέρα. Στην περίοδο 26 ως 35 µέρες, τα απογαλακτισµένα µοσχάρια κατανάλωσαν σηµαντικά περισσότερο (P<0.01) µίγµα από τα αντίστοιχα ζώα που συνέχισαν να παίρνουν γάλα. Μέχρι τις 119 µέρες τα ζώα που απογαλακτίστηκαν 6
Πρόσληψη τριφιλλοσανού (χλγρ/µέρα) Σχεδιάγραµµα 2. Mέση κατανάλωση τριφιλλοσανού από µοσχάρια που απογαλακτίστηκαν στις 25 ή 35 µέρες. Πίνακας 4. Η επίδραση της ηλικίας απογαλακτισµού στην παραγωγικότητα των µοσχίδων Ηλικία απογαλακτισµού (µέρες) 35 25 ΤΑ Αριθµός ζώων 22 21 - Βάρος στη γέννα (χλγρ) 38.6 37.6 3.90 Βάρος 25 ηµερών (χλγρ) 47.6 46.2 3.90 Βάρος 35 ηµερών (χλγρ) 54.0 52.1 6.22 Βάρος 119 ηµερών ( χλγρ) 145.0 142.0 13.5 Βάρος πρώτης επίβασης(χλγρ) 343.0 336.6 20.1 Ηλικία πρώτης επίβασης (µέρες) 457 454 31.3 Βάρος επιτυχούς επίβασης (χλγρ) 347.0 343.0 25.5 Ηλικία επιτυχούς επίβασης (µέρες) 468 467 46.0 Βάρος γέννας (χλγρ) 502 498 33.7 Ηλικία γέννας (µέρες) 747 748 43.5 ιάρκεια εγκυµοσύνης (µέρες) 277 280 5.8 Βάρος µοσχαριού (χλγρ) 37.9 36.4 8.1 Αριθµός σπερµατεγχύσεων 1.1 1.2 0.45 Γαλακτοπαραγωγή 90 ηµερών 2213 2196 376.4 ΤΑ=Τυπική απόκλιση. 7
Πίνακας 5. Μέσος όρος και διακύµανση κατανάλωσης στερεάς τροφής πριν και µετά τον απογαλακτισµό µοσχαριών στις 25 µέρες Πρόσληψη στερεάς τροφής (χλγρ/ζώο) Αρσενικά Θηλυκά 10-25 µέρες Μίγµα 3.57 (0.8-7.2) 3.68 (0.4-10.0) Τριφυλλοσανός 1.22 (0.2-2.4) 2.16 (0.3-3.4) 26-35 µέρες Μίγµα 8.85 (1.5-18.1) 9.4 (3.0-19.8) Τριφυλλοσανός 1.49 (0.0-2.6) 1.6 (0.3-2.8) στις 25 µέρες κατανάλωσαν 40 λίτρα λιγότερο γάλα και σαν αντιστάθµισµα κατανάλωσαν 17 χλγρ περισσότερο συµπυκνωµένο µίγµα και 0.23 χλγρ λιγότερο τριφυλλοσανό. Mε βάση τις τρέχουσες τιµές γάλακτος (19.4 σεντ ανά λίτρο γάλακτος µε τη σύνθεση αυτού που χρησιµοποιήθηκε σ αυτή τη µελέτη), µίγµατος (9 και 7.88 σεντ ανά χλγρ µίγµατος Α και Β, αντίστοιχα) και τριφυλλοσανού (10 σεντ ανά χλγρ) υπολογίστηκε ότι o απογαλακτισµός στις 25 αντί στις 35 µέρες συνεπάγεται λιγότερα έξοδα εκτροφής ( 6.43/µοσχάρ) µέχρι τις 119 µέρες. Η επιτυχία οποιουδήποτε προγράµµατος πρώιµου απογαλακτισµού είναι άµεσα συνδεδεµένη µε το βάρος στον απογαλακτισµό σε σχέση µε το βάρος γέννησης, αλλά και την ποσότητα της προσλαµβανόµενης στερεάς τροφής. Οι ερευνητές Schmidt and Van Vleck (1974) διατύπωσαν την άποψη ότι µοσχάρια µεγάλων φυλών δεν θα πρέπει να απογαλακτίζονται µέχρι που η κατανάλωση στερεάς τροφής (calf starter) είναι τουλάχιστον 680 γρ την ηµέρα. Στηνπαρούσαµελέτη,λίγεςµέρεςπριντοναπογαλακτισµό στις 25 µέρες, η πρόσληψη στερεάς τροφής ήταν 615 γρ ενώ στο αµέσως επόµενο δεκαήµερο(26ως35µέρες)ξεπέρασετοένακιλό (Σχεδιάγραµµα 1 και 2) και επιτεύχθηκε ικανοποιητικός ρυθµός ηµερήσιας αύξησης του ζωντανού βάρους. Σύµφωνα µε τον Μοrril (1992) ένα µοσχάρι που ζυγίζει 40 χλγρ στη γέννηση πρέπει να ζυγίζει 59 χλγρ (47.5% αύξηση) στις 6 βδοµάδες και 105 χλγρ στις 12 βδοµάδες. Στην παρούσα µελέτη το βάρος των ζώων στις πιο πάνω ηλικίες ήταν πολύ κοντά στις πιο πάνω προτάσεις, γεγονός που δικαιολογεί την έλλειψη προβλήµατος δυσµενούς ανάπτυξης των µοσχαριών αµέσως µετά τον απογαλακτισµό. Aντίθετα, στο πρώτο δεκαήµερο µετά τον απογαλακτισµό (26-35 µέρες) παρατηρήθηκε 8 ψηλότερος ρυθµός αύξησης του ζωντανού βάρους από ότι κατά την περίοδο θηλασµού (0.559 και 0.316 χλγρ/µέρα, αντίστοιχα). Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι παρά τις ατοµικές διαφορές στην ποσότητα πρόσληψης στερεάς τροφής που καταναλώθηκε πριν (10 ως 25 µέρες) και αµέσως µετά (26 ως 35 µέρες) τον απογαλακτισµό (Πίνακας 5), τις περιπτώσεις µοσχαριών που δεν κατανάλωσαν τριφυλλοσανό και µίγµα τις τελευταίες µέρες πριν τον απογαλακτισµό στις 25 µέρες (3 στην πρώτη περίοδο και 1 στη δεύτερη), καθώς και περιπτώσεις µοσχαριών (3 και 2, αντίστοιχα) στα οποία παρατηρήθηκε στασιµότητα ή µείωση του ζωντανού βάρους στον απογαλακτισµό στην περίοδο 26 ως 35 ηµερών, τα τελευταία ανέκαµψαν και δεν υστέρησαν εκείνων που κέρδισαν βάρος στην ίδια περίοδο. Στην περίοδο που τα ζώα παίρνουν γάλα είναι πιο ευαίσθητα σε ασθένειες (κυρίως διάρροιες) και χρειάζονται επιπρόσθετα εργατικά για τη χορήγηση του γάλακτος και το πλύσιµο των δοχείων (Roy, 1970). Στη µελέτη αυτή υπήρξαν µόνο δύο περιπτώσεις σοβαρής µορφής διάρροιας, µια σε κάθε δοκιµή, και οι οποίες αποθεραπεύτηκαν. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ Ο απογαλακτισµός των µοσχαριών στην ηλικία των 25 ηµερών είναι όχι µόνο δυνατός αλλά και επιθυµητός, µε την προϋπόθεση πως το µοσχάρι κατά τη διάρκεια της χορήγησης γάλακτος, δεν υποφέρει από σοβαρής µορφής διάρροια ή άλλη ασθένεια που να το καθιστά καχεκτικό. Ο απογαλακτισµός του µοσχαριού είναι µια περίοδος καταπόνησης και δεν πρέπει το
µοσχάρι να υποβληθεί σε πρόσθετες µορφές καταπόνησης (π.χ. µετακίνηση από το ατοµικό διαµέρισµα, αποκεράτωση ή αλλαγή στερεάς τροφής) για 10 περίπου µέρες µετά τον απογαλακτισµό. Τέλος, τα ευρήµατα της µελέτης συµφωνούν µε εκείνες του Μorril (1992). O απογαλακτισµός στις 25 µέρες είναι δυνατός νοουµένου ότι στα µοσχάρια θα δίνεται καλής ποιότητας στερεά τροφή. Τυχόν χαµηλή πρόσληψη στερεάς τροφής και µικρή απώλεια βάρους στο πρώτο δεκαήµερο µετά τον απογαλακτισµό (26 ως 35 µέρες) είναι στοιχεία που δεν πρέπει να εµπνέουν ανησυχία. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Αναγνωρίζεται η προσφορά των συναδέλφων του κλάδου Μαρίας Θεοδωρίδου, Α. Φωτίου και Μαρίας Καραβία και του προσωπικού του Κεντρικού Χηµείου του ΙΓΕ στην παρούσα µελέτη. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εconomides, S., and E. Georghiades. 1983. The effects of weaning age, quantity of milk, once daily feeding and form of concentrates on the performance of Friesian calves. Technical Bulletin 52, Agricultural Research Institute, Nicosia. 9p. Morrill, J. L. 1992. The calf: Birth to 12 weeks. In Large dairy Herd Management (H.H. Van Horn and C.J. Wilcox, eds), pp. 401-410, American Dairy Science Association, Champaign, IL. Roy, J.H.B. 1970. Calf rearing systems. Management and Feeding. In The Calf. Vol. I. Iliffe Books Ltd, London. Schmidt, G.H., and Van Vleck, L. D. 1974. In Principles of Dairy Science. W.H. Freeman and Company, San Francisco, CA. Χατζηπαναγιώτου, Μ. 1993. H επίδραση της ηλικίας απογαλακτισµού στην ανάπτυξη µοσχαριών της Φρισλανδικής φυλής. Miscellaneous Reports 57, Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, Λευκωσία. 7σ. 9
Γ.T.Π. 143/2001-400 Eκδόθηκε από το Γραφείο Tύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία Eκτύπωση: Aρχοντίδης Λτδ, τηλ. 345347, Λευκωσία