ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΡΟΔΟΠΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΡΟΔΟΠΗΣ Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 1/ 151

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 5. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΡΟΔΟΠΗΣ 5.1 ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ 5.1.1 Πληθυσµιακά δεδοµένα 5.1.2 Ποιοτικά και ποσοτικά δεδοµένα των παραγοµένων απορριµµάτων στην Κοµοτηνή 5.1.2.1 Δεδοµένα του Δήµου 5.1.2.2 Παραδοχές για µελλοντικές εκτιµήσεις παραγωγής απορριµµάτων 5.1.2.3 Μελλοντικές εκτιµήσεις παραγωγής απορριµµάτων 5.1.3 Οικονοµικά δεδοµένα διαχείρισης απορριµµάτων στο δήµο Κοµοτηνής και το νοµό Ροδόπης 5.2.1 Περιγραφή της µεθόδου της οικιακής κοµποστοποίησης 5.2.2 Σχεδιασµός προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης 5.2.2.1 Στάδια προγράµµατος 5.2.2.2 Πρόγραµµα ενηµέρωσης για την επιτυχία της οικιακής κοµποστοποίησης 5.2.2.3 Σχεδιασµός προγράµµατος 5.2.2.4 Διερεύνηση κόστους οφέλους της οικιακής κοµποστοποίησης 5.2.2.5 Διερεύνηση πηγών χρηµατοδότησης του προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο 5.2.2.6 Βασικό συµπέρασµα και πρόταση για την υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στην Κοµοτηνή 5.3 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ 5.3.1 Σηµερινά δεδοµένα και εκτιµήσεις των πράσινων απορριµµάτων 5.3.2 Διερεύνηση προγράµµατος και µονάδας κοµποστοποίησης κλαδεµάτων στο δήµο Κοµοτηνής 5.3.2.1 Βασικά δεδοµένα µονάδας και προγράµµατος 5.3.2.2 Οικονοµική ανάλυση προγράµµατος 5.3.3 Συµπεράσµατα και πρόταση 5.4 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ 5.4.1 Βασική περιγραφή του προγράµµατος 5.4.2 Δεδοµένα και µεθοδολογία υλοποίησης του προγράµµατος 5.4.3 Αποτελέσµατα κόστους διαχείρισης των οργανικών και πράσινων υλικών 5.5 ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 2/ 151

8. Ο Λ Ο Κ Λ Η Ρ Ω Μ Ε Ν Η Δ Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Η ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΡΟΔΟΠΗΣ 8.1 ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ 8.1.1 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Για να είναι δυνατός ο προσδιορισµός των παραγόµενων αποβλήτων στην Κοµοτηνή είναι απαραίτητη η γνώση πολλών στοιχείων, µεταξύ των οποίων και τα πληθυσµιακά δεδοµένα του δήµου. Επιπλέον η Κοµοτηνή παρουσιάζει κάποια διακύµανση του πληθυσµού κατά τη διάρκεια του έτους. Στην αύξηση του µόνιµου πληθυσµού τα επόµενα χρόνια θα «χρεωθεί» και η διακύµανση του πληθυσµού κατά την θερινή περίοδο. Στον πίνακα 8.1 παρουσιάζονται τα αναλυτικά πληθυσµιακά δεδοµένα του δήµου Κοµοτηνής από τις απογραφές 1971 2001. Επίσης, στον ίδιο πίνακα για λόγους σύγκρισης, περιέχονται και τα πληθυσµιακά δεδοµένα όλης Ελλάδας, της νοµαρχίας Ροδόπης και όλης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Έτσι, µε βάση την απογραφή της ΕΣΥΕ του 1991 ο µόνιµος πληθυσµός του δήµου Κοµοτηνής ανέρχεται σε 45.934 κατοίκους, ενώ σύµφωνα µε την απογραφή του 2001 ανέρχεται σε 52.659 κατοίκους. Η µέση ετήσια αύξηση 1991-2001 µε βάση τα στοιχεία της ΕΣΥΕ ανέρχεται σε 1,323% ετησίως για το δήµο Κοµοτηνής και σε 0,717% ετησίως για το νοµό Ροδόπης. Σε σχέση µε την µέση ετήσια αύξηση για τις δεκαετίες 2001-2021, ή και αργότερα, θα πρέπει να θεωρείται δεδοµένο ότι ο πληθυσµός της Κοµοτηνής θα αυξάνει µε ανάλογο ρυθµό και αυτό φαίνεται από τα εξής δεδοµένα: Τη συνεχή αύξηση της οικοδοµικής δραστηριότητας στο δήµο, Την διαχρονική αύξηση των επισκεπτών, που δηµιουργεί την ανάγκη νέων επαγγελµατικών δραστηριοτήτων, άρα και αύξηση των µόνιµων κατοίκων. Τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού, που ελαχιστοποιεί τις αποστάσεις στην ευρύτερη περιοχή της Κοµοτηνής και συµβάλλει στην αύξηση των επισκεπτών και από τη Θεσσαλονίκη. Έτσι, µε βάση τα παραπάνω θα πρέπει να θεωρείται ρεαλιστική η εκτίµηση ότι ο πληθυσµός της Κοµοτηνής θα αυξάνει τα επόµενα 15-20 έτη µε τον ίδιο τουλάχιστον ρυθµό µε το ρυθµό αύξησης της δεκαετίας 1991-2001. Εποµένως ένας ετήσιος ρυθµός αύξησης του µόνιµου πληθυσµού της τάξης του 1,332% θα πρέπει να θεωρηθεί σαν ρεαλιστικός (0,717% ετησίως για το νοµό Ροδόπης). Με βάση αυτή την ετήσια αύξηση του 1,332% εκτιµάται, ότι ο πληθυσµός του δήµου Κοµοτηνής Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 3/ 151

το 2008 ανέρχεται σε 57.768 κατοίκους, που αντιστοιχούν σε περίπου 20.047 νοικοκυριά. Στον πίνακα 8.1 περιέχεται η αναλυτική εκτίµηση του πληθυσµού της Κοµοτηνής το 2008 µε βάση την ετήσια αύξηση του 1,332%. Οι επισκέπτες - τουρίστες, ιδιαίτερα την θερµή περίοδο, αυξάνουν τα παραγόµενα απορρίµµατα. Αυτή η αύξηση των απορριµµάτων, λόγω επισκεπτών, θα ληφθεί υπόψη στους υπολογισµούς και τις εκτιµήσεις της παρούσας µελέτης και θα συµπεριληφθεί µαζί µε την παραγωγή απορριµµάτων του µόνιµου πληθυσµού. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 4/ 151

Πίνακας 8.1 Πληθυσµιακά δεδοµένα δήµου Κοµοτηνής και νοµού Ροδόπης από απογραφές 1971 2001 και εκτίµηση πληθυσµού για το 2008 Εκτίµηση 2008 Πραγµ. Πληθυσµόκυριά Νοικο- 11.485.43.849.13 63 3 Απογραφή 2001 Πραγµ. Πληθυσµόκυριά Νοικο- 10.964.03.674.38 20 1 Απογραφή 1991 Πραγµ. Πληθυσµόκυριά Νοικο- 10.259.93.203.83 00 4 Απογραφή 1981 Πραγµ. Πληθυσµόκυριά Νοικο- 9.739.582.974.45 9 0 Απογραφή 1971 Πραγµ. Πληθυσµόκυριά Νοικο- 8.767.932.484.52 6 4 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝ. ΜΑΚ. ΘΡΑΚΗΣ 640.778 215.813 611.067 205.892 570.496 179.452 574.880 169.430 542.164 146.380 ΝΟΜΟΣ ΡΟΔΟΠΗΣ 116.509 38.850 110.828 36.956 103.190 32.595 107.954 32.230 107.668 28.164 ΔΗΜΟΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ 57.768 20.047 52.659 18.274 45.934 14.747 45.061 13.500 39.444 11.088 ΔΗΜΟΣ ΑΙΓΕΙΡΟΥ 4.360 1.439 4.418 1.458 4.482 1.370 4.299 1.260 4.804 1.180 ΔΗΜΟΣ ΑΡΡΙΑΝΩΝ 6.002 1.949 5.781 1.877 5.456 1.806 6.061 1.930 6.084 1.440 ΔΗΜΟΣ ΙΑΣΜΟΥ 6.484 2.090 6.614 2.132 6.774 2.042 7.890 2.210 8.328 1.996 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ 7.524 2.585 7.644 2.626 7.785 2.446 8.194 2.490 9.776 2.544 ΔΗΜΟΣ ΝΕΟΥ ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΟΥ 3.610 1.188 3.497 1.151 3.327 1.100 3.490 1.060 4.000 1.076 ΔΗΜΟΣ ΣΑΠΩΝ 10.254 3.459 9.542 3.219 8.572 2.891 9.861 3.130 10.812 3.016 ΔΗΜΟΣ ΣΩΣΤΟΥ 6.702 2.269 6.685 2.263 6.632 2.254 7.991 2.490 8.448 2.132 ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΛΥΡΑΣ 8.145 2.301 8.014 2.264 7.796 2.252 8.270 2.450 8.696 2.172 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΜΑΞΑΔΩΝ 1.574 535 1.591 541 1.608 499 1.600 460 1.460 320 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΕΧΡΟΥ 1.451 364 1.558 391 1.717 448 1.943 470 2.104 416 ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΟΡΓΑΝΗΣ 2.635 709 2.825 760 3.107 740 3.294 780 3.712 784 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 5/ 151

8.1.2 ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ 8.1.2.1 Δεδοµένα του Δήµου Σε σχέση µε παραγωγή απορριµµάτων στην Κοµοτηνή, τα στοιχεία που δόθηκαν από το δήµο συνοψίζονται στα εξής: Το 2007 η µέση παραγωγή απορριµµάτων στην Κοµοτηνή (µ.ο. του 2007) υπολογίζεται σύµφωνα µε τα στοιχεία του δήµου σε περίπου 441,34 τόνους απορριµµάτων εβδοµαδιαίως και σε 2,625 τόνους πράσινων υλικών (κλαδέµατα) εβδοµαδιαίως. Η αποκοµιδή των παραπάνω απορριµµάτων του δήµου γίνεται ως εξής: Πραγµατοποιούνται καθηµερινά 8-9 διαδροµές Α/Φ για 6 ηµέρες εβδοµαδιαίως, όπου η µεταφερόµενη ποσότητα απορριµµάτων ανά διαδροµή κυµαίνεται από 8 9 τόνους. Εν συνεχεία µεταφέρονται µε τα Α/Φ στο ΧΥΤΑ του δήµου. Τα κλαδέµατα συλλέγονται µε ανοικτό όχηµα και µεταφέρονται καθηµερινώς στο ΧΥΤΑ, που εξυπηρετεί το δήµο. 8.1.2.2 Παραδοχές για µελλοντικές εκτιµήσεις παραγωγής απορριµµάτων Για να εκτιµηθούν οι µελλοντικές παραγόµενες ποσότητες απορριµµάτων αποβλήτων τα έτη 2008 2025 στο Δήµο Κοµοτηνής γίνονται οι παρακάτω παραδοχές και αναλύσεις: Πληθυσµός: Όπως αναλύθηκε προηγούµενα µπορεί να θεωρηθεί, σαν µία πολύ ρεαλιστική υπόθεση, ότι ο µόνιµος πληθυσµός του δήµου Κοµοτηνής θα αυξάνει τα έτη 2008 2025 κατά 1,332% ετησίως (0,717% ετησίως για το νοµό Ροδόπης). Έτσι, σαν παράµετροι µελλοντικών εκτιµήσεων θα χρησιµοποιηθούν οι εξής τιµές: Για τον πληθυσµό του 2008 η τιµή 57.768 κάτοικοι και για την ετήσια αύξηση η τιµή του 1,332%, που αξιολογούνται σαν ρεαλιστικές τιµές, και που δίνουν µια καλή προσέγγιση των µελλοντικών εξελίξεων. Οι αντίστοιχες τιµές για το νόµο Ροδόπης είναι για το 2008 πληθυσµός 116.509 µε ετήσια αύξηση 0,717%. Παραγωγή οικιακών απορριµµάτων ανά κάτοικο και ανά ηµέρα: Τα επίσηµα στοιχεία του ΥΠΕΧΩΔΕ για την µέση παραγωγή απορριµµάτων (οικιακών και µη) σε όλη την Ελλάδα τα έτη 1991 και 1997 ήταν 0,82 και 0,97 κιλά ανά κάτοικο και ανά ηµέρα αντίστοιχα. Οι περιοχές µε υψηλότερο οικονοµικό επίπεδο έφθαναν από το 1990 σε πολύ υψηλότερες τιµές σύµφωνα µε µετρήσεις του ΕΣΔΚΝΑ. Για παράδειγµα η Εκάλη το 1985 και το 1990 είχε 1,364 και 1,590 kg/κάτοικο/ηµέρα αντίστοιχα, η Κηφισιά το 1985 και Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 6/ 151

το 1990 είχε 1,074 και 1,482 kg/κάτοικο/ηµέρα αντίστοιχα, το Π. Ψυχικό το 1985 και το 1990 είχε 0,823 και 1,262 kg/κάτοικο/ηµέρα αντίστοιχα. Σήµερα (2007) θα πρέπει η ηµερήσια παραγωγή απορριµµάτων σε όλους αυτούς τους «πλούσιους» δήµους να φθάνει ή να ξεπερνά τα 2 kg/κάτοικο/ηµέρα. Αντίθετα, το 2008 περιοχές µε χαµηλά οικονοµικά εισοδήµατα βρίσκονται λίγο πάνω από το 1 kg/κάτοικο/ηµέρα. Ο δήµος Κοµοτηνής θα µπορούσε να θεωρηθεί σαν µία περιοχή µε χαµηλή έως µέση εισοδηµατική τάξη. Με βάση αυτά τα στοιχεία και θεωρώντας ότι ο πληθυσµός που µετακινείται προς το Δήµο Κοµοτηνής τα τελευταία χρόνια έχει ανάλογα του µέσου όρου εισοδήµατα, θα πρέπει να θεωρηθεί σαν ρεαλιστική η εκτίµηση, ότι η παραγωγή απορριµµάτων το 2008 στο Δήµο Κοµοτηνής είναι της τάξης του 1,0-1,2 kg/ κάτοικο/ηµέρα. Πράγµατι, όπως αναφέρθηκε, από την συλλεγόµενη ποσότητα απορριµµάτων του 2007, τον εκτιµώµενο πληθυσµό για το 2007 και µε αύξηση κατά 1,5% για το 2008 προκύπτει ότι η παραγωγή απορριµµάτων το 2008 στο Δήµο Κοµοτηνής υπολογίζεται σε 1,1197 kg/κάτοικο/ηµέρα (χωρίς τα πράσινα κλαδέµατα). Άρα, η τιµή 1,1197 kg/κάτοικο/ηµέρα του 2008 µπορεί να θεωρηθεί σαν ρεαλιστική τιµή και να χρησιµοποιηθεί σαν βάση για τις µελλοντικές εκτιµήσεις. Η τιµή αυτή είναι µεγαλύτερη από την αντίστοιχη συγκρίσιµη τιµή 0,8794 kg/κάτοικο/ηµέρα, που εκτιµήθηκε σε προηγούµενη έρευνα για το νοµό Έβρου (Intergeo, 2008). Ποσοστιαία αύξηση απορριµµάτων: Η µέση αύξηση των απορριµµάτων (%κ.β) στην Αττική την τελευταία δεκαετία είναι περίπου 1-5% ετησίως ανάλογα τον ΟΤΑ µε µέση τιµή περίπου το 3% κ.β. (Πηγή: ΕΣΔΚΝΑ). Στους ΟΤΑ, όπως ο δήµος Κοµοτηνής, η ετήσια αύξηση των απορριµµάτων µπορεί να είναι ανάλογη ή µικρότερη του µέσου όρου. Έτσι, εκτιµάται ότι τα έτη 2008 2025 η αύξηση των απορριµµάτων ανά κάτοικο στο Δήµο Κοµοτηνής κατά 1,5% ετησίως θα πρέπει θεωρηθεί µια ρεαλιστική εκτίµηση, δεδοµένου ότι στους άνω του µετρίου οικονοµικού επιπέδου δήµους η ετήσια αύξηση των απορριµµάτων ανεβαίνει σηµαντικά. Επίσης, η αύξηση των οργανικών δεν ακολουθεί την µέση αύξηση όλων των απορριµµάτων και βρίσκεται σηµαντικά χαµηλότερα στο περίπου 0,5% αύξηση ετησίως ανά κάτοικο. Παραγωγή και αύξηση των πράσινων απορριµµάτων: Με τα στοιχεία και τις εκτιµήσεις του δήµου για το 2007 η παραγωγή πράσινων απορριµµάτων (κλαδέµατα από πάρκα, δρόµους κήπους και άλλους δηµόσιους χώρους) ανέρχεται σε περίπου 2,625 τόνους την εβδοµάδα, που αντιστοιχεί σε περίπου 136,5 τόνους ετησίως (2007). Η αύξηση των πράσινων απορριµµάτων δεν ακολουθεί την αύξηση των οικιακών, ούτε την αύξηση του πληθυσµού, που αθροιστικά φθάνουν το 2,832% ετησίως. Όµως είναι βέβαιο ότι η αύξηση του πληθυσµού στο δήµο αυξάνει τις δενδροφυτεύσεις στους δρόµους, δηµιουργεί νέες ανάγκες για χώρους πρασίνου, καθώς επίσης αυξάνει και την παραγωγή των απορριµµάτων κήπου. Με αυτά τα δεδοµένα εκτιµάται ότι για τα έτη 2008 2025 µια αύξηση των πράσινων απορριµµάτων στο δήµο της τάξης του 0,5% ετησίως είναι ρεαλιστική προσέγγιση, που µάλλον υποεκτιµά την πραγµατικότητα. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 7/ 151

Μέση σύνθεση και αύξηση απορριµµάτων: Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν γίνονται συστηµατικές µετρήσεις σύνθεσης απορριµµάτων και γι αυτό τα στοιχεία είναι προσεγγιστικά. Πάντως είναι δεδοµένο ότι η µέση σύνθεση των απορριµµάτων στην Ελλάδα έχει διαφοροποιηθεί σηµαντικά σε σχέση µε την δεκαετία του 90. Η τάση τα τελευταία 20 έτη είναι συνεχώς πολύ αυξητική για τα πλαστικά και το χαρτί, απλώς αυξητική για τα µέταλλα και το γυαλί, λίγο αυξητική για τα οργανικά και τα ογκώδη. Στον πίνακα 8.2 παρουσιάζεται η εξέλιξη της σύνθεσης των απορριµµάτων (% κ.β.) στην Αττική τα έτη 1983-84 και 1989-90, καθώς και οι εκτιµήσεις για τη σύνθεση των απορριµµάτων στην Αττική και οι πρόσφατες µετρήσεις σύνθεσης του δήµου Κοµοτηνής το 2007 και της αύξησής τους τα έτη 2008 2025. Εκτίµηση Πίνακας 8.2 Εξέλιξη σύνθεσης των απορριµµάτων (% κ.β.) στην Αττική τα έτη 1983-84 και 1989-90 και εκτιµήσεις για το µέλλον σε Αττική και δήµο Κοµοτηνής Αττική Αττική Μέτρηση το Εκτίµηση ετήσιας 1983-198 1989-1990 * 4* 2008 στην Αττική 2007 στο δήµο Κοµοτηνής** αύξησης ανά κάτοικο τα έτη 2008-2025 στο δήµο Κοµοτηνής Ζυµώσιµα/ 585% 485% 330% 4334% 5% Οργανικά Χαρτί 192% 220% 300% 1832% - Μέταλλα 37% 42% 40% 365% - Γυαλί 25% 35% 40% 348% - Πλαστικά 70% 105% 190% 1784% - Αδρανή 1% 33% 20% - Άλλα 81 80% 80% 13,37% - Σύνολο 100% 100% 100% 100% 15% Ογκώδη «Π ρ ά σ ι ν α» Ο Τ Α - Κλαδέµατα * Πηγή: Κόλλιας Π. (1993) Απορρίµµατα. Αθήνα 1993 **Πηγή: INTERGEO, 2008 για τα αστικά απορρίµµατα - 5% Επιπλέον παραδοχές σε επίπεδο νοµού Για τους υπολογισµούς και εκτιµήσεις σε επίπεδο νοµού λαµβάνενται υπόψη η αναλογία πληθυσµού νοµού Ροδόπης προς πόλη Κοµοτηνής και στην περίπτωση του νοµού σαν µέση ετήσια αύξηση του πληθυσµού τα έτη 2008-2035 λαµβάνεται η µέση αύξηση της περιόδου 1991-2001, που είναι 0,717%. Επίσης, σε επίπεδο νοµού θεωρείται ότι η µέση παραγωγή απορριµµάτων ανά κάτοικο και ανά ηµέρα στο νοµό µειώνεται κατά 10% σε σχέση µε την Κοµοτηνή, λόγω του ότι η Κοµοτηνή έχει κάποιο αριθµό επισκεπτών σε σχέση µε τον υπόλοιπο νοµό. Τέλος, σε σχέση µε τα πράσινα απόβλητα σε επίπεδο νοµού, λαµβάνεται υπόψη η αναλογία του πληθυσµού και θεωρείται ότι παράγονται κατά 25% λιγότερα πράσινα απόβλητα σε σχέση µε το δήµο Κοµοτηνής. Με βάση τις παραπάνω αναλύσεις και εκτιµήσεις, στον πίνακα 8.3 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 8/ 151

παρουσιάζονται οι παράµετροι που χρησιµοποιήθηκαν για τον υπολογισµό της εξέλιξης των στερεών αποβλήτων στο Δήµο Κοµοτηνής µέχρι το 2025 και εκτίµηση σε επίπεδο νοµού. Πίνακας 8.3 Παράµετροι υπολογισµού της εξέλιξης των στερεών αποβλήτων στο Δήµο Κοµοτηνής και στο νοµό Ροδόπης µέχρι το 2025 Α/α Παράµετρος Τιµή Εκτίµηση ετήσιας αύξησης τα έτη 2008-2025 1 Πληθυσµός Κοµοτηνής το 2008 57.768 κάτοικοι 1332% 2 Πληθυσµός νοµού Ροδόπης το 2008 116.509 κάτοικοι 717% 3 Παραγωγή απορριµµάτων στο δήµο 1,11970 kg/ 1,5% ανά κάτοικο Κοµοτηνής το 2008 κάτοικο/ηµέρα 4 Παραγωγή απορριµµάτων στο νοµό Ροδόπης 1,00773 kg/ 1,5% ανά κάτοικο το 2008 κάτοικο/ηµέρα 5 Ζυµώσιµα/Οργανικά στα απορρίµµατα το 2008 43,34% κ.β. 0,5% ανά κάτοικο 6 «Πράσινα» δήµου Κοµοτηνής Κλαδέµατα το 2007 7 «Πράσινα» νοµού Ροδόπης Κλαδέµατα το 2007 2,625 t/w 5% 3,971 t/w 5% 8.1.2.3 Μελλοντικές εκτιµήσεις παραγωγής απορριµµάτων Με βάση τις παραµέτρους του πίνακα 8.3 εκτιµήθηκε στους πίνακες 8.4α, 8.4β και 8.5α και 8.5β η εξέλιξη του πληθυσµού και των παραγόµενων συνολικών απορριµµάτων, των οργανικών, που περιέχονται στα απορρίµµατα και των κλαδεµάτων στο δήµο Κοµοτηνής και το νοµό Ροδόπης έως το 2025. Πίνακας 8.4α Διαχρονική εξέλιξη πληθυσµού και απορριµµάτων (kg/ηµέρα) στο Δήµο Κοµοτηνής ΣΥΝΟΛΟ ΣΤΕΡΕΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΣΤΑ ΚΛΑΔΕΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ (3+5) (1) (2) (3) (4) (5) (6) 2008 57.768 64.683 28.034 375 65.058 2009 58.537 66.528 28.549 377 66.905 2010 59.317 68.425 29.074 379 68.804 2011 60.107 70.376 29.608 381 70.757 2012 60.908 72.384 30.153 383 72.766 2013 61.719 74.448 30.707 384 74.832 2014 62.541 76.571 31.272 386 76.958 2015 63.374 78.755 31.847 388 79.143 2016 64.219 81.001 32.432 390 81.391 2017 65.074 83.311 33.029 392 83.703 2018 65.941 85.687 33.636 394 86.081 2019 66.819 88.131 34.254 396 88.527 2020 67.709 90.644 34.884 398 91.043 2021 68.611 93.230 35.526 400 93.630 2022 69.525 95.888 36.179 402 96.291 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 9/ 151

2023 70.451 98.623 36.844 404 99.027 2024 71.389 101.436 37.522 406 101.842 2025 72.340 104.329 38.211 408 104.737 Πίνακας 8.4β Διαχρονική εξέλιξη πληθυσµού και απορριµµάτων (kg/ηµέρα) στο Νοµό Ροδόπης ΣΥΝΟΛΟ ΣΤΕΡΕΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΣΤΑ ΚΛΑΔΕΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ (3+5) (1) (2) (3) (4) (5) (6) 2008 116.509 117.410 50.885 567 117.977 2009 117.344 120.025 51.506 570 120.595 2010 118.186 122.699 52.135 573 123.272 2011 119.033 125.433 52.771 576 126.008 2012 119.887 128.227 53.416 579 128.806 2013 120.746 131.083 54.068 582 131.665 2014 121.612 134.004 54.728 584 134.588 2015 122.484 136.989 55.395 587 137.576 2016 123.362 140.041 56.072 590 140.631 2017 124.247 143.160 56.756 593 143.754 2018 125.137 146.350 57.449 596 146.946 2019 126.035 149.610 58.150 599 150.209 2020 126.938 152.943 58.860 602 153.545 2021 127.848 156.350 59.578 605 156.956 2022 128.765 159.833 60.305 608 160.442 2023 129.688 163.394 61.042 611 164.005 2024 130.618 167.034 61.787 614 167.648 2025 131.555 170.755 62.541 617 171.373 Πίνακας 8.5α Διαχρονική εξέλιξη πληθυσµού και απορριµµάτων (t/y) στο Δήµο Κοµοτηνής ΣΥΝΟΛΟ ΣΤΕΡΕΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΣΤΑ ΚΛΑΔΕΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ (3+5) (1) (2) (3) (4) (5) (6) 2008 57.768 23.609 10.232 137 23.746 2009 58.537 24.283 10.420 138 24.420 2010 59.317 24.975 10.612 138 25.113 2011 60.107 25.687 10.807 139 25.826 2012 60.908 26.420 11.006 140 26.560 2013 61.719 27.173 11.208 140 27.314 2014 62.541 27.948 11.414 141 28.090 2015 63.374 28.746 11.624 142 28.887 2016 64.219 29.565 11.838 142 29.708 2017 65.074 30.409 12.055 143 30.552 2018 65.941 31.276 12.277 144 31.420 2019 66.819 32.168 12.503 145 32.312 2020 67.709 33.085 12.733 145 33.231 2021 68.611 34.029 12.967 146 34.175 2022 69.525 34.999 13.205 147 35.146 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 10/ 151

2023 70.451 35.997 13.448 148 36.145 2024 71.389 37.024 13.695 148 37.172 2025 72.340 38.080 13.947 149 38.229 Πίνακας 8.5β Διαχρονική εξέλιξη πληθυσµού και απορριµµάτων (t/y) στο Νοµό Ροδόπης ΣΥΝΟΛΟ ΣΤΕΡΕΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΣΤΑ ΚΛΑΔΕΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ (3+5) (1) (2) (3) (4) (5) (6) 2008 116.509 42.855 18.573 207 43.062 2009 117.344 43.809 18.800 208 44.017 2010 118.186 44.785 19.029 209 44.994 2011 119.033 45.783 19.262 210 45.993 2012 119.887 46.803 19.497 211 47.014 2013 120.746 47.845 19.735 212 48.058 2014 121.612 48.911 19.976 213 49.125 2015 122.484 50.001 20.219 214 50.215 2016 123.362 51.115 20.466 215 51.330 2017 124.247 52.254 20.716 217 52.470 2018 125.137 53.418 20.969 218 53.635 2019 126.035 54.608 21.225 219 54.826 2020 126.938 55.824 21.484 220 56.044 2021 127.848 57.068 21.746 221 57.289 2022 128.765 58.339 22.011 222 58.561 2023 129.688 59.639 22.280 223 59.862 2024 130.618 60.967 22.552 224 61.192 2025 131.555 62.326 22.827 225 62.551 Από τα παραπάνω µπορούν να εξαχθούν τα εξής συµπεράσµατα: 1. Οι συλλεγόµενες ποσότητες των οικιακών απορριµµάτων στο δήµο Κοµοτηνής προβλέπεται να αυξηθούν το 2016 κατά 25% σε σχέση µε το 2008 και κατά 61% µέχρι το 2025. Το 2008 παράγονται περισσότεροι από 23.000 τόνοι οικιακών απορριµµάτων και η πρόβλεψη για το 2016 είναι ότι θα παράγονται περισσότεροι από 29.000 τόνοι, ενώ το 2025 θα παράγονται περισσότεροι από 38.000 τόνοι. 2. Οι συλλεγόµενες ποσότητες των οικιακών απορριµµάτων στο νοµό Ροδόπης προβλέπεται να αυξηθούν το 2016 κατά 19% σε σχέση µε το 2008 και κατά 45% µέχρι το 2025. Το 2008 παράγονται περισσότεροι από 42.000 τόνοι οικιακών απορριµµάτων και η πρόβλεψη για το 2016 είναι ότι θα παράγονται περισσότεροι από 51.000 τόνοι, ενώ το 2025 θα παράγονται περισσότεροι από 62.000 τόνοι. 3. Οι ποσότητες των εν δυνάµει κοµποστοποιήσιµων υλικών Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 11/ 151

(οικιακά οργανικά και πράσινα) είναι σηµαντικές για τα δεδοµένα του δήµου και του νοµού και θα πρέπει να εξετασθούν σοβαρά οι δυνατότητες υλοποίησης οργανωµένων προγραµµάτων κοµποστοποίησης. 8.1.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΡΟΔΟΠΗΣ Σήµερα ο Δήµος Κοµοτηνής µετά την αποκοµιδή των απορριµµάτων αυτά µεταφέρονται στο ΧΥΤΑ της περιοχής. Οι όποιες πρωτοβουλίες του δήµου σχετικά µε την εναλλακτική διαχείριση των απορριµµάτων θα διαφοροποιήσουν το κόστος διαχείρισης. Για το λόγο αυτό είναι χρήσιµο να εκτιµηθεί το σηµερινό κόστος (2007) διαχείρισης των απορριµµάτων στο δήµο Κοµοτηνής για τα «Μηδενικά Σενάρια» (παρουσιάζονται παρακάτω), καθώς επίσης και να εκτιµηθεί το µελλοντικό κόστος, ώστε να µπορούν να γίνουν συγκρίσεις µε το κόστος διαχείρισης των απορριµµάτων που θα προκύψει όταν θα υλοποιηθούν δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης των υλικών. Έτσι, σε σχέση µε το κόστος διαχείρισης των απορριµµάτων, σύµφωνα µε τα στοιχεία του δήµου Κοµοτηνής για το 2007 το κόστος διαχείρισης απορριµµάτων για το έτος 2007 εκτιµάται στον πίνακα 8.6 εκτιµώντας την αναλογία των κλαδεµάτων σε σχέση µε τα υπόλοιπα απορρίµµατα. Από τον πίνακα 8.6 παρατηρούµε τα εξής: Το 2007 το συνολικό κόστος διαχείρισης των αποβλήτων απορριµµάτων στο δήµο Κοµοτηνής φθάνει τις 2.405.290 και το κόστος ανά τόνο φθάνει τα 104,17. Το κόστος αυτό είναι τυπικό των ΟΤΑ αντίστοιχου πληθυσµιακού µεγέθους. Το κόστος ανά τόνο της τελικής διάθεσης είναι µικρότερο από το µέσο όρο ΟΤΑ, που στέλνουν τα απορρίµµατά τους σε ΧΥΤΑ. Το κόστος συλλογής µεταφοράς, αποσβέσεων ανά τόνο είναι λογικό για ΟΤΑ αυτού του πληθυσµιακού µεγέθους. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 12/ 151

Πίνακας 8.6 Εκτίµηση κόστους διαχείρισης απορριµµάτων Δήµου Κοµοτηνής το 2007 Α/α Κατηγορία κόστους Κόστος σε Παρατηρήσεις 1 Μόνιµο και αορίστου χρόνου προσωπικό καθαριότητας 2 Εποχιακό προσωπικό καθαριότητας 3 Συνεργασία µε εργολάβο - ιδιώτη 4 Λειτουργικό κόστος οχηµάτων και λοιπού εξοπλισµού 738.66817 oδηγοί και 28 εργάτες για την α π ο κ ο µ ι δ ή - µ ε τ α φ ο ρ ά απορριµµάτων και κλαδεµάτων και την καθαριότητα της πόλης. Δεν περιλαµβάνεται ενδεχόµενο κόστος δανεισµού. Αφορά βοήθεια στη συλλογή - µεταφορά απορριµµάτων και στην κ α θ α ρ ι ό τ η τ α τ ω ν ο δ ώ ν (οδοκαθαριστές) και όχι κλαδεµάτων. Επίσης, αφορά την αποκοµιδή των σκιπ από λαϊκές. Δεν περιλαµβάνεται 267.167ενδεχόµενο κόστος δανεισµού. Αφορά την αποκοµιδή κάποιων skip ογκωδών και κλαδεµάτων. Δεν περιλαµβάνεται ενδεχόµενο κόστος 200.000δανεισµού. 600.000Περιλαµβάνονται καύσιµα, λιπαντικά, συντήρηση, επισκευή, πλύσιµο, ασφάλιστρα των οχηµάτων του δήµου, εκτός αυτών που αφορούν την τελική διάθεση. 5 Αποσβέσεις κάδων 198.000Αποσβέσεις τοποθετηµένων κάδων στον ΟΤΑ, που φθάνουν τους 4.000. Σε αυτό το κόστος δεν συµµετέχουν τα κλαδέµατα. 6 Κόστος τελικής διάθεσης 230.910Κόστος χρέωσης των ΟΤΑ για διάθεση απορριµµάτων στο ΧΥΤΑ. 7 Αναλώσιµα προσωπικού 8.770Αφορούν γάντια, στολές κ.α. καθαριότητας 8 Μελέτες 20.000Εκτιµάται ότι θα υπάρχει ένα ανάλογο ποσό ανά έτος. 9 Αποσβέσεις οχηµάτων 131.775Με βάση ενδεικτικές τιµές των Α/Φ και των άλλων οχηµάτων του δήµου. 10 Έκτακτα έξοδα 10.000Ενδεικτικό κόστος. 11 Αναλογία στα υπόλοιπα έξοδα του δήµου 0Αναλογία στα συνολικά διοικητικά και λειτουργικά έξοδα του δήµου και θεωρούνται µη ελαστικά έξοδα. Άθροισµα των 1-11 12 ΣΥΝΟΛΟ ΚΟΣΤΟΥΣ σε 2.405.290 13 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΝΑ ΤΟΝΟ Για τους τόνους αποβλήτων - () 10417απορριµµάτων του 2007. Ανάλυση κόστους διαχείρισης Ι 14 Κόστος τελικής διάθεσης σε 1000Το 6. Ελαστικό έξοδο 15 Κόστος συλλογής µεταφοράς σε Αφορά το κόστος (1+2+3+4+7+8) 7988του δήµου Ελαστικό έξοδο 16 Κόστος αποσβέσεων εξοπλισµού σε Αφορά το κόστος (5+9+10) του 1428δήµου Ελαστικό έξοδο 17 Διοικητικό κόστος σε Αφορά το κόστος (11) του δήµου 0Ανελαστικό έξοδο Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 13/ 151

18 Σύνολο ελαστικού κόστους σε 10417Άθροισµα 14+15+16 19 Σύνολο ανελαστικού κόστους σε 0Το 17 Σε σχέση µε το κόστος διαχείρισης των απορριµµάτων την περίοδο 2008-2025 αυτό εκτιµάται παρακάτω, µε βάση το χώρο διάθεσης των απορριµµάτων και το εάν γίνεται ή όχι µεταφόρτωση, για τα εξής «Μηδενικά Σενάρια»: Μηδενικό Σενάριο 0: Η διαχείριση των απορριµµάτων συνεχίζει να γίνεται, χωρίς δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης ή κοµποστοποίησης των απορριµµάτων. Τα απορρίµµατα διατίθενται σε γειτονικό ΧΥΤΑ της Κοµοτηνής ή σε γειτονικό ΧΑΔΑ των ΟΤΑ του νοµού (στην περίπτωση υπολογισµού του κόστους σε όλο το νοµό). Το σενάριο αυτό εκφράζει την σηµερινή κατάσταση στις αρχές του 2008. Μηδενικό Σενάριο 1: Η διαχείριση των απορριµµάτων συνεχίζει να γίνεται, χωρίς δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης ή κοµποστοποίησης των απορριµµάτων. Τα απορρίµµατα όλων των ΟΤΑ του νοµού διατίθενται σε κεντρικό ΧΥΤΑ του νοµού. Μηδενικό Σενάριο 2: Η διαχείριση των απορριµµάτων συνεχίζει να γίνεται, χωρίς δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης ή κοµποστοποίησης των απορριµµάτων. Τα απορρίµµατα όλων των ΟΤΑ του νοµού διατίθενται σε κεντρικό ΧΥΤΑ του νοµού, αφού πρώτα γίνει µεταφόρτωση στους σταθµούς, που έχουν συµπεριληφθεί στον περιφερειακό σχεδιασµό της Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Μηδενικό Σενάριο 3: Η διαχείριση των απορριµµάτων συνεχίζει να γίνεται, χωρίς δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης ή κοµποστοποίησης των απορριµµάτων. Τα απορρίµµατα όλων των ΟΤΑ του νοµού διατίθενται στον κεντρικό ΧΥΤΑ της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, που σύµφωνα µε τον περιφερειακό σχεδιασµό είναι κοντά στο δήµο Ξάνθης, αφού πρώτα γίνει µεταφόρτωση στους σταθµούς, που έχουν συµπεριληφθεί στον ίδιο περιφερειακό σχεδιασµό. Μηδενικό Σενάριο 4: Η διαχείριση των απορριµµάτων συνεχίζει να γίνεται, χωρίς δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης ή κοµποστοποίησης των απορριµµάτων. Τα απορρίµµατα όλων των ΟΤΑ του νοµού (όπως και όλης της περιφέρειας) διατίθενται σε δύο κεντρικούς ΧΥΤΑ της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, που σύµφωνα µε τον περιφερειακό σχεδιασµό ο ένας είναι κοντά στο δήµο Αλεξανδρούπολης (εξυπηρετεί τους νοµούς Ροδόπης και Έβρου) και ο άλλος είναι κοντά στην Καβάλα (εξυπηρετεί τους νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Δράµας), αφού πρώτα γίνει µεταφόρτωση στους σταθµούς, που έχουν συµπεριληφθεί στον ίδιο περιφερειακό σχεδιασµό. Για τον προσδιορισµό του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων ανά τόνο για τα παραπάνω µηδενικά σενάρια 0-4 χρησιµοποιήθηκαν τα παρακάτω δεδοµένα και εκτιµήσεις για το δήµο και το νοµό (στοιχεία από το δήµο Κοµοτηνής, τον περιφερειακό σχεδιασµό της Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης και από την εµπειρία της ΟΕΑ στα λειτουργικά δεδοµένα αποκοµιδής και Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 14/ 151

διαχείρισης απορριµµάτων σε ΟΤΑ): 1. Η µέση ταχύτητα κίνησης των Α/Φ κατά τη µεταφορά απορριµµάτων στο ΧΥΤΑ-ΧΑΔΑ είναι 30 km/h για το δήµο Κοµοτηνής και 40 km/h για το νοµό Ροδόπης (λόγω ευκολότερων από κυκλοφοριακής πλευράς διαδροµών). 2. Η µέση ταχύτητα κίνησης των Α/Φ κατά τη µεταφορά απορριµµάτων στο σταθµό µεταφόρτωσης (ΣΜ) είναι 50 km/h για κάθε περίπτωση. 3. Η µέγιστη ετήσια απασχόληση των Α/Φ και των συρµών θεωρήθηκε ότι είναι 2.100 ώρες ετησίως. 4. Η µέγιστη ετήσια απασχόληση των εργατών αποκοµιδής και των οδηγών Α/Φ και συρµών θεωρήθηκε ότι είναι 1.575 ώρες ετησίως. 5. Το ειδικό βάρος των απορριµµάτων του δήµου και του νοµού θεωρήθηκε ότι είναι 147 kg/m3 (Intergeo, 2008). 6. Χρησιµοποιήθηκαν τυπικές τιµές για µια σειρά λειτουργικών παραµέτρων της αποκοµιδής των απορριµµάτων στο δήµο και το νοµό (µέσος χρόνος αδειάσµατος του κάδου, χρόνος µετακίνησης στον επόµενο κάδο, χρόνος αναγκαίων µετακινήσεων, µέση ταχύτητα κίνησης κατά την αποκοµιδή, χρόνος καθυστέρησης στο ΧΥΤΑ και στο ΣΜ και µέση πληρότητα των κάδων. Για τον προσδιορισµό των τυπικών τιµών αυτών των παραµέτρων ελήφθησαν υπόψη πραγµατικά δεδοµένα αποκοµιδής του δήµου Κοµοτηνής (π.χ. αριθµός κάδων που αδειάζουν ανά δροµολόγιο, µέσο βάρος απορριµµάτων ανά δροµολόγιο κ.α.). 7. Η µέση απόσταση αποκοµιδής για το δήµο Κοµοτηνής υπολογίσθηκε από τα λειτουργικά δεδοµένα της αποκοµιδής σε περίπου 24,8 km ανά δροµολόγιο, ενώ σε επίπεδο νοµού θεωρήθηκε ότι είναι 60% µεγαλύτερη. Οι αποστάσεις αυτές αυξήθηκαν κατά 60% στο δήµο Κοµοτηνής και κατά 40% στους ΟΤΑ του νοµού Ροδόπης, λόγω αύξησης της απόστασης κατά την επιστροφή. Οι αντίστοιχοι χρόνοι µετακίνησης αυξήθηκαν κατά 5% και στις δύο περιπτώσεις. 8. Η µέση απόσταση δήµου Κοµοτηνής και του ΧΥΤΑ θεωρήθηκε ότι είναι 20 km, ενώ η µέση απόσταση κάποιου ΟΤΑ του νοµού Ροδόπης από το ΧΑΔΑ, που εξυπηρετείται, υπολογίσθηκε σε 12,6 km. 9. Η µέση απόσταση δήµου Κοµοτηνής και του ΧΥΤΑ στο νοµό του θεωρήθηκε ότι είναι 20 km, ενώ η µέση απόσταση κάποιου ΟΤΑ του νοµού Ροδόπης από το ΧΥΤΑ του νοµού, υπολογίσθηκε σε 25,7 km. 10.Η µέση απόσταση του δήµου Κοµοτηνής από το Σταθµό Μεταφόρτωσης θεωρήθηκε ότι είναι 2 km, ενώ η αντίστοιχη απόσταση από κάποιο ΟΤΑ του νοµού υπολογίσθηκε σε 9,9 km. 11.Η απόσταση του ΣΜ του δήµου Κοµοτηνής από το ΧΥΤΑ του νοµού θεωρήθηκε ότι είναι 18 km, ενώ η µέση απόσταση των ΣΜ του νοµού από το ΧΥΤΑ του νοµού θεωρήθηκε ότι είναι 18,9 km. 12.Λόγω των θέσεων των ΣΜ του νοµού, η απόσταση του ΣΜ του δήµου Κοµοτηνής από το ΧΥΤΑ του περιφερειακού σχεδιασµού στην Ξάνθη, θεωρήθηκε ότι είναι 65 km, ενώ η µέση απόσταση των ΣΜ του νοµού από το ΧΥΤΑ του περιφερειακού σχεδιασµού στην Ξάνθη υπολογίσθηκε σε 72,9 km. 13.Λόγω των θέσεων των ΣΜ του νοµού, η απόσταση του ΣΜ του δήµου Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 15/ 151

Κοµοτηνής από το ΧΥΤΑ του περιφερειακού σχεδιασµού στην Αλεξανδρούπολη, θεωρήθηκε ότι είναι 73 km, ενώ η µέση απόσταση των ΣΜ του νοµού από το ΧΥΤΑ του περιφερειακού σχεδιασµού στην Αλεξανδρούπολη υπολογίσθηκε σε 64,4 km. 14.Η µέση απόσταση αποκοµιδής των κλαδεµάτων θεωρήθηκε ότι είναι 20 km και στην αποκοµιδή συµµετέχουν ένας οδηγός και 1,5 εργάτες. 15.Η µέση χωρητικότητα των Α/Φ στο δήµο και νοµό Κοµοτηνής θεωρήθηκε ότι είναι 12 m3, ενώ η µέση συµπίεση των απορριµµάτων στα Α/Φ θεωρήθηκε ότι είναι 4,82 φορές. 16.Η µέση µεταφερόµενη ποσότητα απορριµµάτων ανά δροµολόγιο υπολογίσθηκε σε 8,5 t/δροµ. και ο µέσος χρόνος αποκοµιδής κάθε δροµολογίου σε 4,07 ώρες (4,68 ώρες στο νοµό). 17.Το ωριαίο κόστος απασχόλησης εργατών αποκοµιδής και οδηγών για το δήµο Κοµοτηνής προκύπτει θεωρώντας ότι οι εργαζόµενοι απασχολούνται σε 8ωρη βάση για 5 ηµέρες εβδοµαδιαίως. Το αντίστοιχο κόστος προσωπικού σε επίπεδο νοµού θεωρήθηκε ότι είναι 20% µικρότερο. Η αύξηση του κόστους του προσωπικού θεωρήθηκε ότι θα είναι 4% ετησίως. 18.Το κόστος τελικής διάθεσης το 2008 για το δήµο στο Μηδενικό Σενάριο 0 υπολογίσθηκε σε 10,5 (7,35 για το νοµό), στο Μηδενικό Σενάριο 1 & 2, σε 10,5 (10,5 και για το νοµό). Στην περίπτωση του Μηδενικού Σεναρίου 3 το κόστος τελικής διάθεσης για το δήµο και το νοµό θεωρήθηκε ότι είναι ίσο µε το κόστος τελικής διάθεσης του δήµου Ξάνθης δηλαδή 31,21. Τέλος, στο Μηδενικό σενάριο 4 το κόστος τελικής διάθεσης για το δήµο και το νοµό θεωρήθηκε ότι είναι ίσο µε το κόστος τελικής διάθεσης του δήµου Αλεξανδρούπολης στα Μηδενικά σενάρια 1-2 αυξηµένο κατά 30%, λόγω αύξησης των αντισταθµιστικών τελών, δηλαδή 14,79. Επίσης, θεωρήθηκε ότι η ετήσια αύξηση του κόστους τελικής διάθεσης θεωρήθηκε συντηρητικά ότι θα αυξάνει 5% ετησίως σε όλες τις περιπτώσεις. 19.Το κόστος για το πλύσιµο των κάδων στο δήµο Κοµοτηνής εκτιµήθηκε µε βάση τα δεδοµένα του δήµου. Θεωρήθηκε ότι κάθε κάδος απορριµµάτων πλένεται 12 φορές ετησίως και το όχηµα - πλυντήριο απασχολείται 7 ώρες ηµερησίως και ότι ακολουθεί τα Α/Φ που κάνουν αποκοµιδή. Τέλος, κατά το πλύσιµο των κάδων απασχολείται ένας οδηγός και 2 εργάτες. 20.Τα αναγκαία απορριµµατοφόρα για την αποκοµιδή των απορριµµάτων στο δήµο και στο νοµό είναι 8 και 25 αντίστοιχα, ενώ οι αναγκαίοι συρµοί µετά τη µεταφόρτωση των απορριµµάτων στο δήµο και στο νοµό είναι 4 και 10 αντίστοιχα. 21.Κάθε συρµός θεωρήθηκε ότι µεταφέρει 22,5 τόνους ή 225 m3 κλαδέµατα. 22.Το συνολικό κόστος κίνησης των απορριµµατοφόρων (Α/Φ) και των συρµών θεωρήθηκε ότι είναι 1 /km και 1,5 /km αντίστοιχα µε 4% ετήσια αύξηση ετησίως. Το αντίστοιχο κόστος κίνησης ου ανοικτού οχήµατος αποκοµιδής των κλαδεµάτων θεωρήθηκε ότι είναι 0,7 /km µε 4% ετήσια αύξηση ετησίως. 23.Ο κάθε συρµός θεωρήθηκε ότι καθυστερεί επιπλέον 0,2 ώρες για τη µεταφόρτωση και ότι σε όλες τις περιπτώσεις κινείται µε ταχύτητα 50 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 16/ 151

km/h. 24.Τα απορριµµατοφόρα και οι συρµοί θεωρήθηκε ότι δεν διέρχονται από διόδια. 25.Το κόστος ενός απορριµµατοφόρου (Α/Φ) θεωρήθηκε ότι είναι 90.000, ενός συρµού για τη µεταφορά µετά τη µεταφόρτωση θεωρήθηκε ότι είναι 225.000, ενώ των κάδων θεωρήθηκε ότι κατά µέσο όρο είναι 180 µε µέσο όγκο τα 770 λίτρα. 26.Το κόστος κατασκευής του σταθµού µεταφόρτωσης στο δήµο Κοµοτηνής θεωρήθηκε ότι είναι 400.000 και το αντίστοιχο κόστος σε επίπεδο νοµού 700.000 (2 σταθµοί µεταφόρτωσης). 27.Ο χρόνος απόσβεσης Α/Φ και συρµών θεωρήθηκε ότι είναι 10 έτη, των κάδων 4 έτη και του εξοπλισµού µεταφόρτωσης τα 10 έτη. Μετά την παρέλευση αυτών των ετών θεωρείται ότι γίνεται αγορά νέου αντίστοιχου εξοπλισµού. 28.Όλες οι αποσβέσεις (Α/Φ, συρµών, κάδων και ΣΜ επιβαρύνονται µε δανεισµό µε επιτόκιο 5% και µε ετήσια αύξηση του κόστους επαναγοράς 3% ετησίως. 29.Ο µέσος ετήσιος πληθωρισµός της περιόδου 2008-2025 θεωρήθηκε ότι θα είναι 3% ετησίως. 30.Σε όλες τις περιπτώσεις των αποστάσεων σε επίπεδο νοµού οι εκτιµήσεις έγιναν µε χρήση χαρτών ακριβείας και µε βάση το «κέντρο βάρους» του πληθυσµού των ΟΤΑ του νοµού. Έτσι, το µελλοντικό κόστος διαχείρισης των απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής και η εκτίµηση για το νοµό Ροδόπης για τα «Μηδενικά Σενάρια 0-4», εκτιµώνται στους πίνακες 8.7-8.8, ενώ στον πίνακα 8.9 παρουσιάζονται τα αντίστοιχα συνολικά κόστη του δήµου και του νοµού. Στους πίνακες 8.7-8.8 το αναγκαίο κόστος περιλαµβάνει το σύνολο του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων, όµως στο κόστος προσωπικού περιλαµβάνει µόνο τις αναγκαίες ώρες απασχόλησης του προσωπικού για αποκοµιδή και µεταφορά. Στο πρόσθετο κόστος περιλαµβάνεται κάποιο ή κάποια από τα επόµενα κόστη: το κόστος του προσωπικού των οδοκαθαριστών, το κόστος προσωπικού καθαριότητας, που απασχολείται σε άλλες εκτός καθαριότητας εργασίες, το κόστος του προσωπικού καθαριότητας, που υποαπασχολείται, λόγω ωραρίου, 6ήµερου εργασίας, άδειες ή µη δυνάµενη να αποφευχθεί υποαπασχόληση εξ αιτίας της έλλειψης σταθµών µεταφόρτωσης ή αναγκαίου ειδικού ωραρίου. Το συνολικό κόστος είναι το άθροισµα του αναγκαίου και του πρόσθετου κόστους. Το κόστος σε όλους τους πίνακες 8.7-8.9 εκφράζεται σε τιµές του τρέχοντος έτους. Οι πίνακες 8.7-8.9 περιέχονται στο Παράρτηµα 8-1. Στα επόµενα διαγράµµατα παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων για τα Μηδενικά Σενάρια 0-4. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 17/ 151

Διάγραµµα 1α Διαχρονική εξέλιξη του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων για τα Μηδενικά Σενάρια 0-4 στην Κοµοτηνή Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 18/ 151

Διάγραµµα 1β Διαχρονική εξέλιξη του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων για τα Μηδενικά Σενάρια 0-4 στο νοµό Ροδόπης Παρατηρούµε την συνεχή και σηµαντική διαχρονική αύξηση του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων στο δήµο και νοµό για όλα τα «Μηδενικά Σενάρια» και ιδιαίτερα για τα σενάρια 3-4, που είναι πιθανά µε βάση τον περιφερειακό σχεδιασµό της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Αυτή η αύξηση του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων ανά τόνο εκτιµάται σε 3,65-3,90% ετησίως. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 19/ 151

8.2 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟ- ΠΟΙΗΣΗΣ Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται πλήρης παρουσίαση και τεχνοοικονοµική ανάλυση της εφαρµογής οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο Κοµοτηνής, σαν µόνη µέθοδο διαχείρισης των οργανικών απορριµµάτων. 8.2.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Η βασική περιγραφή της οικιακής κοµποστοποίησης, εκτός από αυτά που παρουσιάσθηκαν στο κεφάλαιο 3, έχει ως εξής: Η οικιακή κοµποστοποίηση αποτελεί έναν αποτελεσµατικό τρόπο µείωσης του περίπου 70-80% των οργανικών της κουζίνας (υπολείµµατα τροφών, χαρτί κουζίνας, οικιακά κλαδέµατα κ.α.) και του κήπου (κλαδέµατα, γκαζόν κτλ.). Η διαδικασία περιλαµβάνει την χρήση ειδικών κάδων κοµποστοποιητών σε κατοικίες, πολυκατοικίες και µπαλκόνια, οι οποίοι παράγουν πολύ καλής ποιότητας κοµπόστ που µπορεί να διατεθεί στο ίδιο το νοικοκυριό στον κήπο, γλάστρες κ.α. Ο εξοπλισµός που χρειάζεται είναι: Ο κατάλληλος κάδος κοµποστοποίησης Λίγο χώµα κήπου Κάποια εργαλεία κήπου (σκαλιστήρι, ποτιστήρι) Μικρός κάδος κουζίνας για την διαλογή και συγκέντρωση των οργανικών Η διαδικασία περιλαµβάνει τα εξής: Τα άχρηστα οργανικά υλικά της κουζίνας συγκεντρώνονται σε µικρούς κάδους στον χώρο της κουζίνας του κάθε νοικοκυριού. Οι κάτοχοι τους αδειάζουν τους µικρούς κάδους της κουζίνας στους κάδους κοµποστοποίησης ανά δύο ή τρεις ηµέρες. Μαζί µε τα οργανικά υλικά της κουζίνας, µπορούν να προστεθούν χαρτί κουζίνας, φίλτρα καφέ, καθώς επίσης φύλλα και κλαδιά από τον κήπο ή τις γλάστρες. Πρέπει να φροντίζουν ότι υπάρχει µια σωστή αναλογία των διαφόρων οργανικών υλικών και ότι το κάθε υλικό µεγάλου µεγέθους τεµαχίζεται έτσι ώστε να γίνεται ευκολότερη η αποσύνθεση τους Ο κάδος πρέπει να τροφοδοτείται συστηµατικά µε υλικά και να ανακατεύεται κατά διαστήµατα, έτσι ώστε να εµπλουτίζεται το µίγµα µε οξυγόνο. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 20/ 151

Εάν τα υλικά στον κάδο είναι στεγνά θα πρέπει να προστίθεται λίγο νερό. Στην αντίθετη περίπτωση (εάν είναι πολύ υγρά) θα πρέπει να ανακατεύονται τα υλικά πολύ καλά. Στον πίνακα 8.10 παρουσιάζονται τα υλικά, τα οποία τοποθετούµε στους ειδικούς κάδους κοµποστοποιητές και µπορούµε να τα µετατρέπουµε σε κοµπόστ. Πίνακας 8.10 Τι τοποθετείται στους κάδους κοµποστοποιητές Ποια υλικά µπορούν να κοµποστοποιηθούν; Πεσµένα φύλλα Κοµµένο γρασίδι Χορτάρια ΝΑΙ Μικρά κλαδέµατα κήπων (µέχρι 10 εκ.) Τσόφλια αυγών Φρούτα, λαχανικά, φλούδες Κατακάθια καφέ (ελληνικός, φίλτρου) και τσάι ΟΧΙ Ζωικά προϊόντα (κρέας, ψάρι, κόκκαλα) Άρρωστα φυτά Περιττώµατα ζώων Χοντρά κλαδιά Χαρτοπετσέτες, χαρτί κουζίνας (σε µικρέςχηµικά ποσότητες) Ξεραµένα λουλούδια Διακοσµητικά λουλούδια ή φυτά µετά τη χρήση τους Στάχτη από τζάκι Χρησιµοποιηµένο φυτόχωµα / κοµπόστ από παλιές γλάστρες Πάνες, χαρτί τουαλέτας κλπ. Μεταλλικά, γυάλινα ή πλαστικά αντικείµενα Εφηµερίδες και περιοδικά Τα υλικά της δεξιάς στήλης του πίνακα 8.10 αποφεύγουµε να τα τοποθετούµε στους κάδους γιατί µπορούν να γίνουν αιτία για µυρωδιές ή για προσέλκυση εντόµων και τρωκτικών. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την κοµποστοποίηση είναι: Η ύπαρξη µικροοργανισµών (γαιοσκώληκες) Οξυγόνο (συχνός αερισµός) Σωστή αναλογία άνθρακα προς άζωτο 30/1 (καφέ και πράσινα υλικά σωστή αναλογία) Θερµοκρασία (55 ο C) Υγρασία (55-60%) Οι παράγοντες αυτοί δεν παρακολουθούνται άµεσα µε χρήση εξοπλισµού από τους συµµετέχοντες στην οικιακή κοµποστοποίηση, αλλά παρακολουθούνται µε έµµεσο τρόπο από την προσεκτική αναλογία των υλικών που προσυγκεντρώνονται στα µικρά καδάκια της κουζίνας και µε το περιοδικό έλεγχο της υγρασίας του κάδου, όπου συµπληρώνεται όταν χρειάζεται λίγο νερό ή γίνεται πιο συστηµατικό ανακάτεµα όταν υπάρχει µεγάλη υγρασία. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 21/ 151

Επίσης, πρόβληµα µυρωδιών δεν υπάρχει. Η παραµικρή δυσάρεστη οσµή σηµαίνει ότι στη µάζα των υλικών αρχίζουν να υπάρχουν αναερόβιες συνθήκες και τότε στις περισσότερες περιπτώσεις µε ένα καλό ανακάτεµα των υλικών οι µυρωδιές αυτές αντιµετωπίζονται αµέσως. Οι κάδοι κοµποστοποίησης, ανάλογα µε το µέγεθος και τις δυνατότητες των νοικοκυριών, µπορούν να είναι τριών ειδών: 1. Πλαστικός κάδος (κάδος τύπου Α), που τοποθετείται σε µικρή χωµάτινη επιφάνεια, και που µπορεί να εξυπηρετήσει 1-2 νοικοκυριά ανάλογα τον αριθµό των µελών τους και τον όγκο των κλαδεµάτων που παράγουν. 2. Πλαστικός κάδος (κάδος τύπου Β), που τοποθετείται σε µικρή χωµάτινη επιφάνεια, και που µπορεί να εξυπηρετήσει 2-6 νοικοκυριά (ίσως και παραπάνω) ανάλογα τον αριθµό των µελών τους και τον όγκο των κλαδεµάτων που παράγουν. 3. Πλαστικός κάδος σε τρίποδα (κάδος τύπου Γ), (µε διαστάσεις ύψος 70 cm, διάµετρος 50 cm, που µπορεί να µεταφέρεται εύκολα. Ο κάδος αυτός τοποθετείται στα µπαλκόνια ή τις αυλές των νοικοκυριών ή ακόµη και εντός των οικιών, εφόσον δεν διαθέτουν κήπο ή λίγη χωµάτινη επιφάνεια. Στον πίνακα 8.11 παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά των τριών αυτών κατηγοριών κάδων. Πίνακας 8.11 Είδη προσφερόµενων κάδων κοµποστοποιητών από την αγορά Κατηγορία κάδου Όγκος (λίτρα) Χώρος τοποθέτησης Απαίτηση σε χωµάτινη επιφάνεια (σε m 2 ) Εξυπηρετούµενα νοικοκυριά Τιµή µαζί µε γαιοσκώληκες (σε ευρώ χωρίς ΦΠΑ) Κάδος τύπου Α 250-400 Σε χώµα κήπου 1 1-2 75 170 Κάδος τύπου Β 400-900 Σε χώµα κήπου 15 1-8 120 500 Κάδος τύπου Γ ~100 Σε µπαλκόνι, αυλή ή ταράτσα - 1 120 8.2.2 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ 8.2.2.1 Στάδια προγράµµατος Η οργάνωση και υλοποίηση ενός προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης σε επίπεδο ενός ΟΤΑ περιλαµβάνει: Σε πρώτο στάδιο ο σχεδιασµός του προγράµµατος: Σχεδιασµό προγράµµατος Διερεύνηση κόστους υλοποίησης και Δυνατότητα χρηµατοδότησης Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 22/ 151

Σε δεύτερο στάδιο η υλοποίηση του προγράµµατος: Tη δηµιουργία γραφείου υποστήριξης των δηµοτών άµεσα µε ένα τουλάχιστον άτοµο (στο προσεχές µέλλον πιθανά µε περισσότερα άτοµα) και µε κατάλληλη βασική υποδοµή γραφείου και µε επικοινωνιακά µέσα (δηµιουργία αποκλειστικής τηλεφωνικής γραµµής, σύνδεση internet κ.α.) για την συνεχή υποστήριξη των δηµοτών. Την εξεύρεση στεγασµένου χώρου 5 m X 5 m για την προσωρινή αποθήκευση των κάδων. Την σχεδίαση και εκτέλεση συστηµατικού προγράµµατος ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, ανάλογο µε αυτό που παρουσιάσθηκε στο πρόγραµµα ανακύκλωσης των συσκευασιών. Την σταδιακή προµήθεια κάδων και παράδοσής τους στις κατοικίες των δηµοτών, µε παράλληλη εκπαίδευση για τη χρήση τους. Ιδιαίτερη επιδίωξη θα πρέπει να είναι η διανοµή κάδων και σε εστιατόρια, σε καταστήµατα εστίασης ή σε µαγαζιά, που παράγουν υλικά προς κοµποστοποίηση και διαθέτουν χώρους για την τοποθέτησή τους. Μαζί µε τους κάδους θα δίνεται και το κατάλληλα σχεδιασµένο έντυπο υλικό µε οδηγίες χρήσης. Παρακάτω γίνεται αναλυτικότερη παρουσίαση του πρώτου σταδίου της οργάνωσης - υλοποίησης ενός προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο. 8.2.2.2 Πρόγραµµα ενηµέρωσης για την επιτυχία της οικιακής κοµποστοποίησης Ένα µόνιµο πρόγραµµα ενηµέρωσης σε όλη την διάρκεια ανάπτυξης της οικιακής κοµποστοποίησης θα πρέπει να επισηµανθεί ότι εκτιµάται σαν απόλυτα αναγκαίο για τους εξής λόγους: Υπενθυµίζει, επικαιροποιεί δεδοµένα, εκπαιδεύει τους δηµότες σχετικά µε το πρόγραµµα. Αποτελεί το σηµαντικότερο παράγοντα για να αυξηθεί το ποσοστό και η ένταση συµµετοχής στο πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης και µε αυτόν τον τρόπο να µπορέσει να προσεγγιστεί µεσοπρόθεσµα το µέγιστο δυναµικό κοµποστοποίησης. Ο πληθυσµός του Δήµου Κοµοτηνής αυξάνει και έτσι προστίθεται κάθε έτος ένας αριθµός νέων κατοίκων που δεν είναι ενηµερωµένοι και εκπαιδευµένοι για το πρόγραµµα. Ένα βασικό πρόγραµµα ενηµέρωσης για το πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης θα µπορούσε να περιλαµβάνει σε ετήσια βάση κάποια από τα εξής: Έκδοση ή αναπαραγωγή αφίσας και ενηµερωτικού φυλλαδίου και συστηµατική διανοµή τους. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 23/ 151

Δηµιουργία και ενηµέρωση ιστοσελίδας στο διαδίκτυο µε όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για την πλήρη ενηµέρωση των δηµοτών για τη χρήση των κάδων, τα προβλήµατα στη λειτουργία του, για τα οφέλη περιβαλλοντικά ή άλλα από την συµµετοχή τους στο πρόγραµµα, καθώς και πληροφορίες για την εξέλιξη υλοποίησης του προγράµµατος. Αποστολή στους δηµότες του Δήµου ενηµερωτικών φυλλαδίων ή σηµειωµάτων µέσω λογαριασµών ΟΤΕ, ΔΕΗ κ.α. Συστηµατική και σε βάθος ενηµέρωση του κάθε νοικοκυριού κατά τη διάρκεια της παράδοσης του κάδου από το συνεργείο του δήµου. Πραγµατοποίηση συστηµατικών ενηµερωτικών παρουσιάσεων σε όλα τα σχολεία και τους παιδικούς σταθµούς του Δήµου. Διοργάνωση στα σχολεία διαγωνισµών ζωγραφικής, εκθέσεων ιδεών, κατασκευών από άχρηστα υλικά ή συνεργασία µε περιβαλλοντικές οµάδες για υλοποίηση συγκεκριµένων δράσεων. Πραγµατοποίηση ενηµερωτικών εκδηλώσεων µε σχολεία και άλλους κοινωνικούς φορείς του Δήµου. Παραγωγή και συστηµατική παρουσίαση ραδιοφωνικών σποτ σε τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθµούς. Ενηµέρωση πόρτα πόρτα, όποτε αυτή χρειάζεται για να αντιµετωπισθούν συγκεκριµένα προβλήµατα, όπως για παράδειγµα στη χρήση των κάδων. Το τι θα επιλέγεται κάθε φορά για υλοποίηση εξαρτάται από τις ανάγκες του ΟΤΑ την κάθε στιγµή. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχει συστηµατική επαφή µε τα νοικοκυριά για να καταγράφονται οι ανάγκες τους και να σχεδιάζεται το ετήσιο πρόγραµµα ενηµέρωσης και υποστήριξης των δηµοτών. 8.2.2.3 Σχεδιασµός προγράµµατος Τύπος των κάδων που πρέπει να τοποθετηθούν Ο σχεδιασµός ενός προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο Κοµοτηνής περιλαµβάνει την εκτίµηση του δυναµικού της κοµποστοποίησης, του αριθµού των κάδων ανά κατηγορία, που θα πρέπει να τοποθετηθούν για την κάλυψη του πληθυσµού, την υιοθέτηση ενός πλάνου εφαρµογής και την εκτίµηση όλων αυτών των δεδοµένων για κάποια σενάρια εφαρµογής. Για τον σκοπό αυτό έγιναν και οι παρακάτω εκτιµήσεις, που βασίζονται: α) σε δεδοµένα της ΕΣΥΕ (απογραφή οικοδοµών κτιρίων του 2000 και σε πληθυσµιακά δεδοµένα των απογραφών 1961-2001), β) σε εκτιµήσεις του Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 24/ 151

δήµου σχετικά µε την καταλληλότητα των κτιρίων του για τοποθέτηση κάδων οικιακής κοµποστοποίησης, γ) σε διερεύνηση δορυφορικών εικόνων όλου του δήµου και δ) σε επιτόπια έρευνα. Οι εκτιµήσεις και τα δεδοµένα του δήµου Κοµοτηνής και σε παρένθεση του νοµού Ροδόπης είναι τα εξής: Ο µέσος αριθµός κατοίκων ανά νοικοκυριό στο δήµο Κοµοτηνής είναι 2,882 άτοµα (στο νοµό είναι 2,999). Το σύνολο των κτιρίων του δήµου για µικτή ή αποκλειστική χρήση την κατοικία το έτος 2000 είναι 16.343 κτίρια (51.984 στο νοµό), εκ των οποίων α) τα 15.179 κτίρια έχουν αποκλειστικά κατοικίες (48.786 στο νοµό), β) τα 1.164 κτίρια έχουν µικτή χρήση (3.198 στο νοµό), αλλά η κύρια χρήση είναι κατοικία, και γ) τα 234 έχουν µικτή χρήση αλλά δεν είναι η κύρια χρήση κατοικία (773 στο νοµό). Στον πίνακα 5.12 παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της απογραφής των κτιρίων του δήµου και του νοµού Κοµοτηνής του έτους 2000, όπου παρουσιάζονται τα κτίρια κατά αποκλειστική ή µικτή χρήση κατά τον αριθµό των κανονικών κατοικιών τους. Θεωρήθηκε ότι, η αναλογία στη χρήση των κτιρίων και στον αριθµό νοικοκυριών ανά κτίριο, διατηρήθηκε η ίδια, όπως το έτος της τελευταίας απογραφής των κτιρίων του 2000. Στα κτίρια µε αποκλειστική χρήση την κατοικία εκτιµήθηκε ότι το 35% (25% στο νοµό) των κτιρίων δεν µπορεί να δεχθεί κάδο τύπου Α ή Β, αλλά µόνο κάδο τύπου Γ (σε µπαλκόνι ή αυλή). Στα κτίρια µε µικτή χρήση, όπου συµπεριλαµβάνεται και η κατοικία εκτιµήθηκε ότι το 40% (30% στο νοµό) των κτιρίων δεν µπορεί να δεχθεί κάδο τύπου Α ή Β, αλλά µόνο κάδο τύπου Γ (σε µπαλκόνι ή αυλή). Στα κτίρια µε µία ή δύο κατοικίες, όπου µπορεί να τοποθετηθεί κάδος τύπου Α, θεωρήθηκε ότι ένας κάδος τύπου Α θα εξυπηρετεί το ένα ή τα δύο νοικοκυριά. Στα κτίρια µε περισσότερες από δύο κατοικίες, όπου µπορεί να τοποθετηθεί κάδος τύπου Β, θεωρήθηκε ότι κάθε κάδος τύπου Β θα εξυπηρετεί κατά µέσο όρο τέσσερα νοικοκυριά. Το σύνολο των ξενοδοχείων στο δήµο Κοµοτηνής το 2001 ήταν 15 (38 στο νοµό), και θεωρήθηκε ότι στο 15% θα δοθούν από 2 κάδοι τύπου Β, στο 65% θα δοθεί από 1 κάδος τύπου Β, στο 5% θα δοθεί από 1 κάδος τύπου Α και στο 15% θα δοθεί από ένας κάδος τύπου Γ. Αυτά τα ποσοστά σε επίπεδο νοµού γίνονται αντίστοιχα 30%, 60%, 5% και 5%. Εάν στο µέλλον δηµιουργηθούν άλλα ξενοδοχεία θεωρήθηκε ότι θα διατηρηθεί η προηγούµενη αναλογία στο τι κάδο θα πάρουν. Το σύνολο των εστιατορίων ταβερνών στο δήµο Κοµοτηνής το 2001 ήταν περίπου 148 (266 στο νοµό), και θεωρήθηκε ότι στο 20% θα δοθούν από 2 κάδοι τύπου Β, στο 60% θα δοθεί από 1 κάδος τύπου Β, και στο 20% θα δοθεί από ένας κάδος τύπου Γ. Αυτά τα ποσοστά σε επίπεδο νοµού γίνονται αντίστοιχα 30%, 60% και 10%. Εάν στο µέλλον δηµιουργηθούν άλλα εστιατόρια θεωρήθηκε ότι θα διατηρηθεί η προηγούµενη αναλογία στο τι κάδο θα πάρουν. Το σύνολο των νοσοκοµείων - κλινικών στο δήµο Κοµοτηνής το 2001 ήταν 10 (40 στο νοµό), για τα οποία εκτιµήθηκε ότι κατά µέσο όρο Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 25/ 151

µπορούν να δεχθούν από δύο κάδους τύπου Β. Επίσης, θεωρήθηκε ότι το ποσοστό αύξησης των ξενοδοχείων εστιατορίων είναι 1% ετησίως για την περίοδο 2008-2025. Τέλος, το σύνολο των σχολείων στο δήµο Κοµοτηνής το 2001 ήταν 99 (313 στο νοµό), για τα οποία εκτιµήθηκε ότι κατά µέσο όρο µπορούν να δεχθούν από ένα κάδο τύπου Β. Τα στοιχεία σε επίπεδο νοµού χρησιµοποιήθηκαν µόνο για τις εκτιµήσεις του κόστους διαχείρισης των οργανικών σε επίπεδο νοµού µε συνδυασµένη εφαρµογή της οικιακής κοµποστοποίησης, της διαλογής στην πηγή και κοµποστοποίηση σε µονάδα και της διαχείρισης των υπολοίπων οργανικών σαν απορρίµµατα. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 26/ 151

Πίνακας 8.12 Απογραφή κτιρίων του δήµου Κοµοτηνής και του νοµού Ροδόπης το έτος 2000 Κτίρια κατά χρήση και αριθµό των κανονικών κατοικιών τους OTA Σύνολ ο κτιρίω ν, αποκλ ειστική ς χρήση ς Αποκλειστική χρήση για στέγαση νοικοκυριών µε αριθµό κανονικών κατοικιών Σύνολ 1 2 3-5 6-15 16-30 31 και άνω Δε δηλώθ ηκε αριθµό ς κατοικι ών ο κτιρίω ν µικτής χρήση ς Μικτή χρήση κυρίως για στέγαση νοικοκυριών µε αριθµό κανονικών κατοικιών Σύνολο Σύνολο 31 1 2 3-5 6-15 16-30 και άνω Δε δηλώθηκε αριθµό ς κατοικιών Δήµος Κοµοτηνή ς 15.179 11.78 9.323 1.275 743 372 67 4 0 1.164 930 465 125 157 137 40 6 0 Νοµός Ροδόπης 48.786 32.9 29.07 2.477 907 373 67 4 0 3.198 2.425 1.813 239 189 138 40 6 0 Πηγή: ΕΣΥΕ Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 27/ 151

Η επεξεργασία των δορυφορικών εικόνων όλου του δήµου και κάποιων ΟΤΑ του νοµού αφορούσε την δειγµατοληπτική καταγραφή του είδους των κτιρίων στον κάθε δήµο, ενώ η επιτόπια έρευνα αφορούσε την δειγµατοληπτική διερεύνηση του αριθµού των νοικοκυριών ανά κατηγορία κτιρίων σε σχέση µε τη δυνατότητα χρήσης των διαφόρων κατηγοριών κάδων κοµποστοποίησης του πίνακα 8.11. Έτσι, µε βάση τις παραπάνω εκτιµήσεις και την επεξεργασία των δεδοµένων της απογραφής των κτιρίων του δήµου του 2000, προσδιορίσθηκε µε σχετική ακρίβεια ο απαιτούµενος αριθµός και το είδος των κάδων κοµποστοποιητών, που θα πρέπει να τοποθετηθούν στα κτίρια του δήµου, ώστε να εξυπηρετούνται όλα τα νοικοκυριά. Το αποτέλεσµα της όλης επεξεργασίας και διερεύνησης συµπυκνώνεται παρακάτω: Tο 2008 το 32,97% του πληθυσµού του δήµου (54,86% στο νοµό) µπορεί να εξυπηρετηθεί µε κάδους τύπου Α, όπου κάθε κάδος θα δέχεται οργανικά από 3,289 (3,307 στο νοµό) άτοµα κατά µέσο όρο. Tο 2008 το 31,07% του πληθυσµού του δήµου (19,41% στο νοµό) µπορεί να εξυπηρετηθεί µε κάδους τύπου B, όπου κάθε κάδος θα δέχεται οργανικά από 11,527 (11,996 στο νοµό) άτοµα κατά µέσο όρο. Tο 2008 το 35,96% του πληθυσµού του δήµου (25,73% στο νοµό) µπορεί να εξυπηρετηθεί µε κάδους τύπου Γ, όπου κάθε κάδος θα δέχεται οργανικά από 2,882 (2,999 στο νοµό) άτοµα κατά µέσο όρο (1 νοικοκυριό). Η παραπάνω κατανοµή των τύπων των κάδων, τα ποσοστά του πληθυσµού και ο αριθµός των νοικοκυριών που εξυπηρετούν, καθώς και οι κάδοι που εκτιµήθηκαν για τα ξενοδοχεία, εστιατόρια, νοσοκοµεία και σχολεία, εκτιµούν µε καλή προσέγγιση την συνολική ποσότητα των κάδων, ώστε να εξυπηρετείται όλος ο πληθυσµός και οι επισκέπτες του δήµου Κοµοτηνής. Μάλιστα, µε την αύξηση του πληθυσµού του δήµου σε µονοκατοικίες ή διπλοκατοικίες στο δήµο, τα έτη 2008 και µετά, θα πρέπει να αυξάνει λογικά το ποσοστό των κατοικιών που µπορεί να εξυπηρετηθεί µε κάδους τύπου Α, που είναι φθηνότεροι. Άρα, θεωρώντας ότι τα ποσοστά για κάδους τύπου Α, Β ή Γ παραµένουν διαχρονικά σταθερά, τότε µάλλον υπερεκτιµάται το κόστος κάλυψης όλου του πληθυσµού του δήµου, το οποίο θα πρέπει στην πράξη να είναι µικρότερο. Όµως, για λόγους ασφάλειας των οικονοµικών δεδοµένων του προγράµµατος της οικιακής κοµποστοποίησης γίνονται οι παραπάνω εκτιµήσεις, παρά το γεγονός ότι υπερεκτιµούν µάλλον το πραγµατικό κόστος. Μέγεθος των κάδων που πρέπει να τοποθετηθούν Για να προσδιορισθεί το µέγεθος των κάδων Α και Β, που είναι καταλληλότεροι για το δήµο Κοµοτηνής, έγιναν οι παρακάτω υποθέσεις. Τα µεγέθη που διερευνήθηκαν είναι τα βασικά µεγέθη που προσφέρονται στην αγορά, και που είναι τα εξής: κάδος Α1 των 280-300 λίτρων, κάδος Α2 των 300-350 λίτρων, κάδος Β1 των 400-500 λίτρων, κάδος Β2 των 500-700 λίτρων, και Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 28/ 151

κάδος Β3 των 700-900 λίτρων : Τα κτίρια µε µία κατοικία και µε λίγα ή καθόλου κλαδέµατα µπορούν να δεχθούν κάδο τύπου Α1 ή Α2. Το ποσοστό τους εκτιµήθηκε στο περίπου 13,09% του συνόλου των κατοικιών, που µπορούν να δεχθούν κάδο τύπου Α. Η επιλογή για κάδο τύπου Α1 ή Α2 µπορεί να γίνει µε βάση το κόστος αγοράς τους. Τα κτίρια µε αρκετά ή πολλά κλαδέµατα και αυτά µε δύο κατοικίες είναι προτιµότερο να τοποθετηθεί κάδος Α2 µε χωρητικότητα από 300 350 λίτρα για να ανταποκρίνεται καλύτερα στις αυξηµένες ποσότητες από τα δύο νοικοκυριά, σε σχέση µε τον µικρότερο κάδο Α1 ή σε σχέση µε κάδο τύπου Β, που είναι ακριβότερος και ογκωδέστερος. Το ποσοστό αυτών των κατοικιών εκτιµήθηκε στο περίπου 19,88% του συνόλου των κατοικιών, που µπορούν να δεχθούν κάδο τύπου Α. Στα κτίρια µε 3-5 κατοικίες, το προτιµότερο είναι να τοποθετηθεί κάδος Β2 µε χωρητικότητα από 500-700 λίτρα για να ανταποκρίνεται άνετα στις αυξηµένες ποσότητες από τα 3-5 νοικοκυριά, σε σχέση µε κάποιο µικρότερο κάδο ή σε σχέση µε κάποιο µεγαλύτερο κάδο τύπου Β, που είναι ακριβότερος και ογκωδέστερος. Ο κάδος τύπου Β1 µε χωρητικότητα από 400-500 λίτρα θα δηµιουργεί συχνά προβλήµατα χώρου στα νοικοκυριά, αφού εκτός των οικιακών οργανικών υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις κτιρίων µε 3-5 νοικοκυριά, που έχουν χωµάτινη επιφάνεια, και κλαδέµατα από τον κήπο του κτιρίου. Στα κτίρια µε περισσότερα από 5 νοικοκυριά δεν υπάρχει θεωρητικός περιορισµός στο µέγεθος του κάδου τύπου Β και µπορούν να τοποθετηθούν οποιουδήποτε µεγέθους κάδοι. Όµως, εκείνο που θα πρέπει να λαµβάνεται υπόψη είναι η ευκολία των χρηστών. Για παράδειγµα σε ένα κτίριο µε 12 νοικοκυριά θα µπορούσαν να τοποθετηθούν είτε 2 κάδοι Β3 µε χωρητικότητα 900 λίτρα είτε 3 κάδοι Β2 µε χωρητικότητα 600 λίτρα. Οι 3 Β2 κάδοι είναι συνήθως λίγο πιο χαµηλοί, άρα και πιο εύχρηστοι από τους πρώτους. Άρα, εφόσον οι 3 κάδοι Β2 των 600 λίτρων έχουν το ίδιο κόστος ή µικρότερο από τους 2 κάδους Β3 των 900 λίτρων, τότε θα πρέπει να προτιµώνται, αντίθετα εάν έχουν µεγαλύτερο κόστος, τότε µπορούν να προτιµώνται οι δύο µεγαλύτεροι Β3. Στα κτίρια, που δεν µπορεί να τοποθετηθεί κάδος τύπου Α ή Β, τότε αναγκαστικά θα τοποθετείται κάδος τύπου Γ, που είναι ο καταλληλότερος, παρόλο που είναι πιο ακριβός. Με βάση την παραπάνω ανάλυση η καταλληλότερη και προτεινόµενη αναλογία κάδων, σε σχέση µε το µέγεθός τους στην προµήθεια από το δήµο, παρουσιάζεται στον πίνακα 8.13. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 29/ 151

Πίνακας 8.13 Καταλληλότερο µέγεθος των υπό προµήθεια κάδων α/α Τύπος κάδου Ποσοστό επί της συνολικής προµήθειας κάδων Που τοποθετείται 1 Τύπου Α2 300-350 λίτρων 1988% Σε κτίρια µε δύο κατοικίες µε ή χωρίς κλαδέµατα και στα κτίρια µε µία κατοικία µε αρκετά ή πολλά κλαδέµατα. 2 Τύπου Α1 280-300 λίτρων ή τύπου Α2 300-350 λίτρων 1309% Σε κτίρια µε µία κατοικία µε καθόλου ή λίγα κλαδέµατα. Από τους δύο τύπους επιλέγεται ο οικονοµικότερος ανά µονάδα όγκου 3 Τύπου Β2 500-700 λίτρων 738% Σε κτίρια µε 3-5 κατοικίες 4 Τύπου Β2 500-700 λίτρων ή τύπου Β3 700-900 λίτρων 2369% Σε κτίρια µε περισσότερες από 5 κατοικίες. Από τους δύο τύπους επιλέγεται ο οικονοµικότερος ανά µονάδα όγκου 5 Τύπου Γ 3596% Σ ε α υ λ ή ή σ ε µ πα λ κόνι κάθε νοικοκυριού, που διαµένει σε κτίριο, που δεν έχει λίγη χωµάτινη επιφάνεια για να τοποθετήσει κάδο τύπου Α ή Β ΣΥΝΟΛΟ 100% Σε κτίρια κατοικιών του δήµου 6 Τύπου Β2 500-700 λίτρων ή τύπου Β3 700-900 λίτρων ή τύπου Α2 Ή τύπου Γ 7 Τύπου Β2 500-700 λίτρων ή τύπου Β3 700-900 λίτρων ή τύπου Γ 8 Τύπου Β2 500-700 λίτρων ή τύπου Β3 700-900 λίτρων 9 Τύπου Β2 500-700 λίτρων ή τύπου Β3 700-900 λίτρων Από 1-2 κάδο τύπου Β σε ξενοδοχεία πο υ δ ι α θ έ το υ ν λ ί γ η χω µ ά τ ι ν η επιφάνεια. Από τους δύο τύπους επιλέγεται ο οικονοµικότερος ανά µ ο ν ά δ α ό γ κο υ. Στα µ ι κ ρ ότ ε ρ α ξενοδοχεία µπορεί να τοποθετηθεί ένας κάδος τύπου Α2 ή Γ. Από 1-2 κάδο τύπου Β σε εστιατόρια πο υ δ ι α θ έ το υ ν λ ί γ η χω µ ά τ ι ν η επιφάνεια. Από τους δύο τύπους επιλέγεται ο οικονοµικότερος ανά µονάδα όγκου. Στα εστιατόρια χωρίς ελεύθερη χωµάτινη επιφάνεια µπορεί να τοποθετηθεί ένας κάδος τύπου Γ. Από 2 κάδους τύπου Β σε νοσοκοµεία - κλινικές που διαθέτουν λίγη χωµάτινη επιφάνεια. Από τους δύο τύπους επιλέγεται ο οικονοµικότερος ανά µονάδα όγκου Από 1 κάδο τύπου Β σε όλα τα σχολεία του δήµου κυρίως για τα κλαδέµατα των σχολείων. Από τους δ ύ ο τ ύ π ο υ ς ε π ι λ έ γ ε τ α ι ο οικονοµικότερος ανά µονάδα όγκου Ενδεικνυόµενος τύπος γεωσκωλήκων που πρέπει να τοποθετηθούν στους κάδους Με βάση την εµπειρία από υλοποίηση προγραµµάτων κοµποστοποίησης οι γεωσκώληκες, που θα πρέπει να τοποθετούνται κατ ελάχιστο σε κάθε κάδο κοµποστοποιητή, είναι προτιµότερο να έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: Να είναι ζωντανοί γεωσκώληκες και όχι αυγά γεωσκωλήκων, διότι τα αυγά είναι πολύ πιο ευάλωτα σε εξωτερικούς παράγοντες και έχουν Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 30/ 151

µεγάλη θνησιµότητα. Οι ζωντανοί γεωσκώληκες να είναι διαφόρων µεγεθών από πολύ µικρούς έως πολύ µεγάλους µε τους περισσότερους σε µεσαία έως µεγάλα µεγέθη. Οι ζωντανοί γεωσκώληκες να παραδίδονται σε κατάλληλη συσκευασία µέσα σε υπόστρωµα µε τροφή, για να µπορούν να επιβιώσουν µερικές ηµέρες µέχρι να ανοίξει η συσκευασία και να τοποθετηθούν οι γεωσκώληκες στους κάδους. Συνήθως το βάρος της συσκευασίας χωρίς τους γεωσκώληκες κυµαίνεται από 550-750 γραµµάρια. Οι ζωντανοί γεωσκώληκες που τοποθετούνται στον κάδο τύπου Α ή Γ να κυµαίνονται κατ ελάχιστο σε αριθµό από 150 έως 200. Το καθαρό βάρος των 150-200 γεωσκωλήκων είναι περίπου 100-130 γραµµάρια. Έτσι, το βάρος της συνολικής συσκευασίας µαζί µε τους γεωσκώληκες για τους κάδους τύπου Α ή Γ κυµαίνεται από 650-880 γραµµάρια. Οι ζωντανοί γεωσκώληκες που τοποθετούνται στο κάδο τύπου Β να κυµαίνονται κατ ελάχιστο σε αριθµό από 300 έως 350. Το καθαρό βάρος των 300-350 γεωσκωλήκων είναι περίπου 200-230 γραµµάρια. Έτσι, το βάρος της συνολικής συσκευασίας µαζί µε τους γεωσκώληκες για τους κάδους τύπου Β κυµαίνεται από 750-980 γραµµάρια. Οι ζωντανοί γεωσκώληκες να τοποθετούνται στους κάδους µετά από ένα µήνα από την έναρξη τροφοδοσίας του κάδου µε υλικά, ώστε να υπάρχει επαρκής τροφή για τους γεωσκώληκες αµέσως µόλις θα τοποθετηθούν στον κάδο. Σε περίπτωση προσφοράς από τους προµηθευτές περισσότερων γεωσκωλήκων ανά κάδο, τότε θα πρέπει να λαµβάνεται σαφώς θετικά υπόψη για την επιλογή του προµηθευτή. Μέγιστος αριθµός κάδων που µπορούν να τοποθετηθούν στην Κοµοτηνή Με τις παραπάνω παραδοχές στον πίνακα 8.14 εκτιµάται ο µέγιστος αριθµός των κάδων ανά κατηγορία, που θα πρέπει να τοποθετηθούν στο δήµο Κοµοτηνής για να καλυφθεί όλος ο πληθυσµός σε σχέση µε την δυνατότητα οικιακής κοµποστοποίησης. Στον ίδιο πίνακα 8.14 εκτιµάται διαχρονικά το θεωρητικά µέγιστο δυναµικό κοµποστοποίησης και η µέγιστη παραγόµενη ποσότητα compost. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 31/ 151

Πίνακας 8.14 Διαχρονική εξέλιξη µέγιστης δυνατής κοµποστοποίησης και τοποθέτησης κάδων στο δήµο Κοµοτηνής Έτος Πληθυσµός Σύνολο κάδων Μέγιστο Δυναµικό Κοµποστοποίησης (σε t/y) Μέγιστο παραγόµενο compost (σε t/y) Μέγιστος αριθµός κάδων Α Μέγιστος αριθµός κάδων Β Μέγιστος αριθµός κάδων Γ 2008 57.768 7.674 1.535 5.792 1.705 7.214 14.711 2009 58.537 7.815 1.563 5.869 1.726 7.310 14.905 2010 59.317 7.959 1.592 5.947 1.748 7.408 15.102 2011 60.107 8.105 1.621 6.026 1.769 7.506 15.301 2012 60.908 8.254 1.651 6.106 1.791 7.606 15.504 2013 61.719 8.406 1.681 6.188 1.813 7.707 15.708 2014 62.541 8.561 1.712 6.270 1.836 7.810 15.916 2015 63.374 8.718 1.744 6.354 1.858 7.914 16.126 2016 64.219 8.878 1.776 6.438 1.881 8.020 16.339 2017 65.074 9.042 1.808 6.524 1.905 8.126 16.555 2018 65.941 9.208 1.842 6.611 1.929 8.235 16.774 2019 66.819 9.377 1.875 6.699 1.953 8.344 16.996 2020 67.709 9.550 1.910 6.788 1.977 8.455 17.220 2021 68.611 9.725 1.945 6.879 2.001 8.568 17.448 2022 69.525 9.904 1.981 6.970 2.026 8.682 17.679 2023 70.451 10.086 2.017 7.063 2.052 8.798 17.913 2024 71.389 10.272 2.054 7.157 2.077 8.915 18.149 2025 72.340 10.460 2.092 7.253 2.103 9.034 18.389 Για την διερεύνηση του εάν συµφέρει η υλοποίηση ενός προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο θα γίνει εκτίµηση του κόστους οφέλους δύο σεναρίων που παρουσιάζονται παρακάτω. Το Αργό Σενάριο Πλήρη κάλυψη πληθυσµού για οικιακή κοµποστοποίηση µέχρι το 2025: Από το 2008 έως το 2025 ο δήµος οργανώνει συστηµατικό πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης και επιτυγχάνει το 2025 να µπορούν να εξυπηρετηθούν όλοι οι κάτοικοί του. Άρα, κάθε χρόνο καλύπτεται µε κάδο οικιακής κοµποστοποίησης και ένα επιπλέον 5,555% του συνολικού πληθυσµού κατ αναλογία για όλα τα είδη των κάδων. Το σενάριο αυτό είναι το αργό σενάριο για την ανάπτυξη της οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο. Το Γρήγορο Σενάριο Πλήρη κάλυψη πληθυσµού για οικιακή κοµποστοποίηση µέχρι το 2015: Από το 2008 έως το 2015 ο δήµος οργανώνει συστηµατικό πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης και επιτυγχάνει το 2015 να µπορούν να εξυπηρετηθούν όλοι οι κάτοικοί του. Άρα, κάθε χρόνο καλύπτεται µε κάδο οικιακής κοµποστοποίησης και ένα επιπλέον 12,5% του συνολικού πληθυσµού κατ αναλογία για όλα τα είδη των κάδων. Μετά το 2015 προστίθενται όσοι πρόσθετοι κάδοι είναι αναγκαίοι για την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 32/ 151

κάλυψη της αύξησης του πληθυσµού. Το σενάριο αυτό είναι το γρήγορο σενάριο για την ανάπτυξη της οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο. Και στα δύο σενάρια το κόστος απόκτησης των κάδων µειώνεται όλο το διάστηµα του 2008-2025 κατά 0,5% ετησίως. Η υπόθεση αυτή είναι ρεαλιστική, λόγω αύξησης της αγοράς και του ανταγωνισµού. Άλλωστε, ήδη οι τιµές των κάδων έχουν µειωθεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια. Για τα δύο σενάρια εκτιµώνται τα ποσοτικά δεδοµένα στους πίνακες 8.15 & 8.16. Επίσης, στους ίδιους πίνακες περιέχονται το δυναµικό κοµποστοποίησης, δηλαδή τα οργανικά των απορριµµάτων που µπαίνουν στον κάδο κοµποστοποιητή για να γίνουν κοµπόστ, καθώς επίσης και το παραγόµενο κοµπόστ κάθε έτους. Πίνακας 8.15 Ποσοτικά δεδοµένα υλοποίησης Αργού Σεναρίου Κάλυψη πληθυσµού για οικιακή κοµποστοποίηση µέχρι το 2025 ΕΤΟΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΟΜΠΟΣΤΟ- ΠΟΙΗΣΗΣ (t) ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΟ COMPOST (t) ΤΟΠΟΘΕ- ΤΟΥΜΕΝΟΙ ΤΟΠΟΘΕ- ΤΟΥΜΕΝΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΤΟΠΟΘΕ- ΤΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΔΟΙ Α ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΚΑΔΟΙ Β ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΚΑΔΟΙ Γ ΑΝΑ ΕΤΟΣ 2008 426 85 322 95 401 817 2009 868 174 330 97 411 839 2010 1.326 265 339 99 422 861 2011 1.801 360 348 102 433 883 2012 2.293 459 357 104 445 906 2013 2.802 560 366 107 456 929 2014 3.329 666 376 109 468 953 2015 3.874 775 385 112 480 978 2016 4.439 888 395 115 492 1.002 2017 5.023 1.005 405 117 505 1.028 2018 5.626 1.125 416 120 518 1.053 2019 6.251 1.250 426 123 531 1.080 2020 6.896 1.379 437 126 544 1.106 2021 7.563 1.513 447 129 557 1.134 2022 8.252 1.650 458 132 571 1.161 2023 8.965 1.793 470 135 585 1.190 2024 9.700 1.940 481 138 599 1.219 2025 10.459 2.092 493 141 614 1.248 ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΔΩΝ 7.252 2.103 9.033 18.388 Στους πίνακες 8.17 και 8.18 εκτιµάται για τα δύο σενάρια αναλυτικά το ετήσιο κόστος αγοράς των κάδων σύµφωνα µε τις εξής τιµές του 2007: Κάδος τύπου Α (340 L): µε γεωσκώληκες και ΦΠΑ = 90,00 Κάδος τύπου Β (640 L): µε γεωσκώληκες και ΦΠΑ = 145,00 Κάδος τύπου Γ (100 L): µε γεωσκώληκες και ΦΠΑ = 145,00 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 33/ 151

Οι τιµές αυτές, αποτελούν τις χαµηλότερες σήµερα στην αγορά, και όπως αναφέρθηκε εκτιµάται ότι θα µειώνονται ετησίως κατά 0,5%. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 34/ 151

Πίνακας 8.16 Ποσοτικά δεδοµένα υλοποίησης Γρήγορου Σεναρίου Κάλυψη πληθυσµού για οικιακή κοµποστοποίηση µέχρι το 2015 και εν συνεχεία κάλυψη της αύξησης πληθυσµού ΕΤΟΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΟΜΠΟΣΤΟ- ΠΟΙΗΣΗΣ (t) ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΟ COMPOST (t) ΤΟΠΟΘΕ- ΤΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΔΟΙ Α ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΤΟΠΟΘΕ- ΤΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΔΟΙ Β ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΤΟΠΟΘΕ- ΤΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΔΟΙ Γ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ 2008 959 192 724 213 902 1.839 2009 1.954 391 743 218 926 1.887 2010 2.985 597 763 224 950 1.937 2011 4.053 811 783 229 975 1.987 2012 5.159 1.032 803 235 1.001 2.039 2013 6.305 1.261 824 241 1.027 2.092 2014 7.491 1.498 846 246 1.053 2.145 2015 8.718 1.744 867 252 1.080 2.200 2016 8.878 1.776 85 23 105 213 2017 9.042 1.808 86 23 107 216 2018 9.208 1.842 87 24 108 219 2019 9.377 1.875 88 24 110 222 2020 9.550 1.910 89 24 111 225 2021 9.725 1.945 90 25 113 228 2022 9.904 1.981 92 25 114 231 2023 10.086 2.017 93 25 116 234 2024 10.272 2.054 94 26 117 237 2025 10.460 2.092 95 26 119 240 ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΔΩΝ 7.253 2.103 9.034 18.389 Πίνακας 8.17 Εκτίµηση ετήσιου κόστους αγοράς των κάδων για το Αργό Σενάριο ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ Α ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ Β ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ Γ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΣΕ ΤΙΜΕΣ 2008* ΕΤΟΣ 2008 28.955 13.735 58.108 100.798 100.798 2009 29.578 14.003 59.357 102.939 99.940 2010 30.209 14.276 60.623 105.108 99.074 2011 30.848 14.551 61.906 107.306 98.200 2012 31.496 14.831 63.206 109.533 97.319 2013 32.153 15.114 64.524 111.790 96.431 2014 32.818 15.401 65.858 114.077 95.538 2015 33.492 15.692 67.211 116.395 94.639 2016 34.175 15.987 68.581 118.742 93.736 2017 34.867 16.286 69.969 121.121 92.829 2018 35.568 16.589 71.375 123.532 91.919 2019 36.278 16.896 72.800 125.973 91.006 2020 36.997 17.206 74.244 128.447 90.090 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 35/ 151

2021 37.726 17.522 75.706 130.954 89.173 2022 38.464 17.841 77.188 133.493 88.254 2023 39.212 18.164 78.688 136.065 87.335 2024 39.970 18.492 80.209 138.671 86.415 2025 40.738 18.824 81.749 141.310 85.495 ΣΥΝΟΛΟ 623.543 291.410 1.251.302 2.166.254 1.678.194 * Θεωρήθηκε σαν µέσος πληθωρισµός της περιόδου 2008-2025 το 3,0% Πίνακας 8.18 Εκτίµηση ετήσιου κόστους αγοράς των κάδων για το Γρήγορο Σενάριο ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ Α ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ Β ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ Γ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΣΕ ΤΙΜΕΣ 2008* ΕΤΟΣ 2008 65.156 30.907 130.756 226.818 226.818 2009 66.557 31.511 133.567 231.635 224.888 2010 67.977 32.123 136.416 236.516 222.939 2011 69.415 32.744 139.303 241.462 220.972 2012 70.873 33.373 142.229 246.475 218.989 2013 72.351 34.010 145.193 251.553 216.992 2014 73.848 34.656 148.196 256.700 214.982 2015 75.364 35.311 151.239 261.914 212.960 2016 7.317 3.213 14.682 25.212 19.903 2017 7.378 3.239 14.803 25.420 19.482 2018 7.438 3.266 14.925 25.630 19.071 2019 7.500 3.293 15.048 25.841 18.668 2020 7.562 3.320 15.173 26.054 18.274 2021 7.624 3.347 15.298 26.269 17.888 2022 7.687 3.375 15.424 26.486 17.510 2023 7.750 3.402 15.551 26.704 17.140 2024 7.814 3.430 15.680 26.924 16.778 2025 7.879 3.458 15.809 27.146 16.424 ΣΥΝΟΛΟ 637.490 297.978 1.279.291 2.214.759 1.940.680 * Θεωρήθηκε σαν µέσος πληθωρισµός της περιόδου 2008-2025 το 3,0% Από τους πίνακες 8.17 και 8.18 παρατηρούµε ότι η διαφορά κόστους για την αγορά των κάδων στα δύο σενάρια (2008-2025) είναι σε τιµές του 2008 (µε µέσο πληθωρισµό 3,0%) 262.486. Η διαφορά αυτή δεν θα πρέπει να θεωρηθεί µεγάλη, αφού αναφέρεται σε 18 έτη χρονική διάρκεια και ισοδυναµεί κατά µ.ο. µε περίπου 14.583 /έτος, που αντιστοιχεί στο 0,6% του προϋπολογισµού του δήµου. Παρακάτω γίνεται αναλυτικότερη οικονοµική προσέγγιση των δύο σεναρίων. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 36/ 151

8.2.2.4 Διερεύνηση κόστους οφέλους της οικιακής κοµποστοποίησης Για να εκτιµηθεί το κόστος ή το όφελος του δήµου από την υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης θα πρέπει να συνεκτιµηθούν οικονοµικά τα εξής: Το διαχρονικό κόστος από την προµήθεια των κάδων. Το διαχρονικό όφελος του δήµου από την µείωση του κόστους συλλογής και µεταφοράς των απορριµµάτων προς τον ΧΥΤΑ. Είναι πολύ σηµαντικό να διευκρινισθεί, ότι αυτό το όφελος θα το επιτύχει ο δήµος µόνο εφόσον µπορέσει να αξιοποιήσει το χρόνο εργασίας του προσωπικού του, που θα απελευθερωθεί από την µείωση των προς διαχείριση οργανικών, λόγω της οικιακής κοµποστοποίησης. Το διαχρονικό όφελος του δήµου από την αποφυγή στο προσεχές µέλλον των τελών τελικής διάθεσης των οργανικών απορριµµάτων στον ΧΥΤΑ. Το κόστος του δήµου για την υλοποίηση σε ετήσια βάση ενός προγράµµατος ενηµέρωσης ευαισθητοποίησης των δηµοτών. Το κόστος του δήµου από την λειτουργία του γραφείου υποστήριξης των δηµοτών µε νέο ή υπάρχον προσωπικό και µε βασικά λειτουργικά έξοδα. Για την ανάλυση κόστους οφέλους των παραπάνω γίνονται οι παρακάτω παραδοχές, εκτιµήσεις και χρήση δεδοµένων: 1. Το κόστος για την προµήθεια των κάδων προσδιορίσθηκε στους πίνακες 8.17 και 8.18 για τα δύο σενάρια. 2. Το συνολικό κόστος συλλογής, µεταφοράς και αποσβέσεων των απορριµµάτων (χωρίς τελική διάθεση και χωρίς το αντίστοιχο κόστος των κλαδεµάτων) για το δήµο το 2008 ανέρχεται σύµφωνα µε τα στοιχεία του δήµου σε 98,11 /τόνο. Αυτό το κόστος µπορεί να αποφευχθεί εάν αξιοποιηθεί ο χρόνος εργασίας των εργαζοµένων που απελευθερώνεται λόγω οικιακής κοµποστοποίησης. 3. Η ετήσια αύξηση ανά τόνο του κόστους συλλογής µεταφοράς των απορριµµάτων εκτιµάται αρκετά συντηρητικά σε 4% ετησίως. 4. Το κόστος τελικής διάθεσης των απορριµµάτων του δήµου το 2008 εκτιµήθηκε σε 10,50 /τόνο (7,35 /τόνο για το νοµό). Σαν ρεαλιστική αύξηση του κόστους τελικής διάθεσης θεωρούµε το 5% ετησίως για τα επόµενα τουλάχιστον 20 έτη, όταν το ίδιο διάστηµα εκτιµάται ότι ο πληθωρισµός θα είναι 3%. 5. Το κόστος για την υλοποίηση ενός βασικού προγράµµατος ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των δηµοτών, σαν αυτό που περιγράφτηκε προηγούµενα, εκτιµάται σε 0,4 ανά δηµότη και για το αργό και το γρήγορο σενάριο, µε αύξηση αυτού του ποσού 4% ετησίως. Στο κόστος αυτό περιλαµβάνεται και η συστηµατική ενηµέρωση των δηµοτών κατά τη διάρκεια της παράδοσης του κάδου. 6. Το κόστος του ενός ατόµου νέου προσωπικού εκτιµάται σε 17.280 / Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 37/ 151

άτοµο/έτος µε 4% αύξηση ετησίως. Ο αριθµός του αναγκαίου νέου προσωπικού προσδιορίζεται µε την υπόθεση ότι για κάθε 20.000 κατοίκους απαιτείται ένα νέο άτοµο προσωπικό. Επίσης, θεωρείται ότι από το πρώτο έτος του προγράµµατος απασχολούνται και άλλα άτοµα του δήµου, που απελευθερώνονται από την καθαριότητα, λόγω µείωσης των προς συλλογή - µεταφορά ποσοτήτων. 7. Το λειτουργικό κόστος και το κόστος κίνησης του γραφείου υποστήριξης των δηµοτών εκτιµάται σε 2.000 /έτος για κάθε 10.000 κατοίκους του ΟΤΑ µε 4% αύξηση ετησίως. Τα οικονοµικά αποτελέσµατα µε βάση τις παραπάνω παραδοχές και δεδοµένα παρουσιάζονται στους πίνακες 8.19 και 8.20. Επίσης, για την σύγκριση των οικονοµικών δεδοµένων των δύο σεναρίων υπολογίζονται τα συνολικά αποτελέσµατα (σύνολο εσόδων σύνολο εξόδων) κάθε έτους και στην τελευταία στήλη των πινάκων 8.19 και 8.20 ανάγονται τα συνολικά οφέλη ή ζηµιές κάθε έτους σε τιµές του κάθε έτους ή σε τιµές του 2008 και αθροίζονται αυτά τα ποσά για τα έτη 2008 2025. Πίνακας 8.19 Εκτίµηση οικονοµικών αποτελεσµάτων Αργού Σεναρίου ΚΟΣΤΟΣ ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΗΜΕ- ΡΩΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΥΠΟΣΤΗ- ΡΙΞΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ (ΤΙΜΕΣ 2008) 2008-100.798 41.825 4.476-23.107-61.465-139.069-139.069 2009-102.939 88.595 9.573-24.352-64.775-93.897-91.162 2010-105.108 140.750 15.354-25.663-68.264-42.930-40.466 2011-107.306 198.762 21.892-27.045-71.940 14.363 13.144 2012-109.533 263.141 29.261-28.501-75.814 78.553 69.794 2013-111.790 334.438 37.547-30.036-79.897 150.262 129.617 2014-114.077 413.246 46.840-31.654-84.199 230.156 192.752 2015-116.395 500.204 57.242-33.359-88.734 318.959 259.343 2016-118.742 595.999 68.860-35.155-93.512 417.449 329.538 2017-121.121 701.373 81.814-37.048-98.548 526.469 403.495 2018-123.532 817.123 96.233-39.043-103.855 646.926 481.374 2019-125.973 944.109 112.257-41.146-109.448 779.798 563.343 2020-128.447 1.083.254 130.040-43.362-115.342 926.143 649.578 2021-130.954 1.235.552 149.749-45.697-121.554 1.087.096 740.260 2022-133.493 1.402.072 171.565-48.158-128.100 1.263.886 835.578 2023-136.065 1.583.963 195.686-50.751-134.998 1.457.834 935.728 2024-138.671 1.782.461 222.326-53.484-142.268 1.670.363 1.040.915 2025-141.310 1.998.893 251.719-56.365-149.930 1.903.007 1.151.351 ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΟΦΕΛΟΥΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2008 2025 11.195.368 7.525.111 Το σηµαίνει κόστος και χωρίς σηµαίνει όφελος Πίνακας 8.20 Εκτίµηση οικονοµικών αποτελεσµάτων Γρήγορου Σεναρίου Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 38/ 151

ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΗΜΕ- ΡΩΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙ- ΞΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ (ΤΙΜΕΣ 2008) 2008-226.818 94.115 10.072-23.107-61.465-207.203-207.203 2009-231.635 199.359 21.541-24.352-64.775-99.861-96.953 2010-236.516 316.719 34.551-25.663-68.264 20.827 19.632 2011-241.462 447.259 49.261-27.045-71.940 156.072 142.828 2012-246.475 592.127 65.844-28.501-75.814 307.181 272.926 2013-251.553 752.562 84.488-30.036-79.897 475.563 410.225 2014-256.700 929.897 105.401-31.654-84.199 662.745 555.039 2015-261.914 1.125.571 128.807-33.359-88.734 870.371 707.692 2016-25.212 1.192.117 137.734-35.155-93.512 1.175.972 928.323 2017-25.420 1.262.597 147.280-37.048-98.548 1.248.861 957.148 2018-25.630 1.337.245 157.487-39.043-103.855 1.326.204 986.820 2019-25.841 1.416.305 168.402-41.146-109.448 1.408.272 1.017.366 2020-26.054 1.500.040 180.073-43.362-115.342 1.495.355 1.048.812 2021-26.269 1.588.726 192.553-45.697-121.554 1.587.759 1.081.187 2022-26.486 1.682.654 205.899-48.158-128.100 1.685.810 1.114.519 2023-26.704 1.782.136 220.169-50.751-134.998 1.789.851 1.148.837 2024-26.924 1.887.500 235.428-53.484-142.268 1.900.251 1.184.173 2025-27.146 1.999.093 251.744-56.365-149.930 2.017.396 1.220.558 ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΟΦΕΛΟΥΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2008-2025 17.821.428 12.491.930 Το σηµαίνει κόστος και χωρίς σηµαίνει όφελος Επειδή τα πρώτα έτη εµφανίζεται έλλειµµα στην υλοποίηση του προγράµµατος, θα µπορούσε κάποιος να θεωρήσει ότι εάν δεν τοποθετιόντουσαν οι ακριβοί κάδοι τύπου Γ, που εξυπηρετούν µόνο από ένα νοικοκυριό, πιθανά τα οικονοµικά της υλοποίησης να ήταν πολύ καλύτερα από την αρχή. Για το λόγο αυτό στους πίνακες 8.21 και 8.22 υπολογίζονται τα συνολικά οικονοµικά δεδοµένα της εφαρµογής του γρήγορου και του αργού σεναρίου θεωρώντας ότι στο δήµο τοποθετούνται µόνο κάδοι τύπου Α και Β και φυσικά δεν καλύπτεται όλος ο πληθυσµός, αλλά το 64,04% από τους κάδους τύπου Α και Β. Στον πίνακα 8.23 συγκρίνονται τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα των σεναρίων των πινάκων 8.19-8.22. Πίνακας 8.21 Εκτίµηση οικονοµικών αποτελεσµάτων Αργού Σεναρίου µε µερική κάλυψη πληθυσµού χωρίς να τοποθετηθούν κάδοι τύπου Γ ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙ- ΞΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ (ΤΙΜΕΣ 2008) 2008-42.690 26.785 2.867-23.107-61.465-97.611-97.611 2009-43.581 56.736 6.130-24.352-64.775-69.841-67.807 2010-44.484 90.136 9.833-25.663-68.264-38.442-36.235 2011-45.400 127.287 14.019-27.045-71.940-3.078-2.817 2012-46.327 168.516 18.739-28.501-75.814 36.612 32.529 2013-47.267 214.174 24.045-30.036-79.897 81.019 69.888 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 39/ 151

2014-48.219 264.643 29.997-31.654-84.199 130.567 109.348 2015-49.184 320.330 36.658-33.359-88.734 185.712 151.001 2016-50.162 381.678 44.098-35.155-93.512 246.947 194.942 2017-51.152 449.159 52.394-37.048-98.548 314.804 241.271 2018-52.156 523.286 61.627-39.043-103.855 389.858 290.091 2019-53.173 604.607 71.889-41.146-109.448 472.729 341.510 2020-54.204 693.716 83.278-43.362-115.342 564.086 395.638 2021-55.248 791.247 95.899-45.697-121.554 664.648 452.593 2022-56.305 897.887 109.870-48.158-128.100 775.194 512.495 2023-57.377 1.014.370 125.317-50.751-134.998 896.561 575.468 2024-58.462 1.141.488 142.378-53.484-142.268 1.029.651 641.644 2025-59.562 1.280.091 161.201-56.365-149.930 1.175.436 711.158 ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΟΦΕΛΟΥΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2008-2025 6.754.852 4.515.107 Το σηµαίνει κόστος και χωρίς σηµαίνει όφελος Πίνακας 8.22 Εκτίµηση οικονοµικών αποτελεσµάτων Γρήγορου Σεναρίου µε µερική κάλυψη πληθυσµού χωρίς να τοποθετηθούν κάδοι τύπου Γ ΚΟΣΤΟΣ ΕΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙ- ΞΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ (ΤΙΜΕΣ 2008) 2008-96.062 60.272 6.450-23.107-61.465-113.913-113.913 2009-98.068 127.670 13.795-24.352-64.775-45.730-44.398 2010-100.100 202.827 22.126-25.663-68.264 30.927 29.152 2011-102.159 286.424 31.547-27.045-71.940 116.827 106.913 2012-104.246 379.198 42.166-28.501-75.814 212.803 189.073 2013-106.361 481.940 54.106-30.036-79.897 319.753 275.822 2014-108.504 595.506 67.499-31.654-84.199 438.648 367.361 2015-110.675 720.816 82.488-33.359-88.734 570.536 463.898 2016-10.530 763.432 88.205-35.155-93.512 712.439 562.406 2017-10.617 808.567 94.318-37.048-98.548 756.672 579.926 2018-10.704 856.371 100.855-39.043-103.855 803.623 597.971 2019-10.793 907.002 107.845-41.146-109.448 853.460 616.558 2020-10.882 960.626 115.319-43.362-115.342 906.359 635.702 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 40/ 151

2021-10.971 1.017.420 123.311-45.697-121.554 962.509 655.422 2022-11.062 1.077.572 131.857-48.158-128.100 1.022.110 675.735 2023-11.153 1.141.280 140.996-50.751-134.998 1.085.374 696.660 2024-11.245 1.208.755 150.768-53.484-142.268 1.152.525 718.216 2025-11.337 1.280.219 161.217-56.365-149.930 1.223.804 740.422 ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΟΦΕΛΟΥΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2008-2025 11.008.728 7.752.925 Το σηµαίνει κόστος και χωρίς σηµαίνει όφελος Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 41/ 151

Πίνακας 8.23 Σύγκριση συγκεντρωτικού κόστους διαχείρισης απορριµµάτων µε εφαρµογή πιθανών σεναρίων οικιακής κοµποστοποίησης Έτος Μηδενικό Σενάριο 0 Συνέχιση Αργό Σενάριο µε πλήρη κάλυψη πληθυσµού Γρήγορο Σενάριο µε πλήρη Αργό Σενάριο µε µερική κάλυψη πληθυσµού (χωρίς Γρήγορο Σενάριο µε µερική κάλυψη πληθυσµού (χωρίς υπάρχουσας κάλυψη τοποθέτηση κάδων τοποθέτηση κάδων κατάστασης πληθυσµού τύπου Γ) τύπου Γ) Σύνολο κόστους Σύνολο κόστου ς () Σύνολο κόστους Σύνολο κόστου ς () 2008 2.569.045 108 2.708.114 114 2009 2.739.454 112 2.833.351 116 2010 2.921.175 116 2.964.105 118 2011 3.114.960 120 3.100.597 120 2012 3.321.609 125 3.243.056 122 2013 3.541.978 129 3.391.716 124 2014 3.776.977 134 3.546.821 126 2015 4.027.578 139 3.708.620 128 2016 4.294.818 144 3.877.369 131 2017 4.579.802 150 4.053.333 133 2018 4.883.708 155 4.236.782 135 2019 5.207.793 161 4.427.995 137 2020 5.553.398 167 4.627.255 139 2021 5.921.952 173 4.834.855 141 2022 6.314.980 179 5.051.093 144 2023 6.734.107 186 5.276.273 146 2024 7.181.067 193 5.510.704 148 2025 7.657.710 200 5.754.703 151 ΣΥΝΟΛΑ 2008-20284.342.11 73.146.74 5 0 2 ΟΦΕΛΟ Σ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΗΔΕΝΙ ΚΟ ΣΕΝΑΡΙ 11.195.36 Ο 0 8 Σύνολο κόστους Σύνολο κόστου ς () 2.776.2 48 117 2.839.3 15 116 2.900.3 48 115 2.958.8 87 115 3.014.4 29 113 3.066.4 14 112 3.114.23 2 111 3.157.2 07 109 3.118.84 7 105 3.330.9 41 109 3.557.5 04 113 3.799.5 21 118 4.058.0 42 122 4.334.1 92 127 4.629.1 70 132 4.944.2 56 137 5.280.8 17 142 5.640.3 14 148 66.520. 683 17.821. 428 Σύνολο κόστους Σύνολο κόστους () Σύνολο κόστους Σύνολο κόστους () 2.666.65 6 112 2.682.958 113 2.809.29 5 115 2.785.184 114 2.959.61 7 118 2.890.248 115 3.118.03 8 121 2.998.133 116 3.284.99 7 124 3.108.806 117 3.460.95 8 127 3.222.225 118 3.646.41 0 130 3.338.329 119 3.841.86 6 133 3.457.042 120 4.047.87 1 136 3.582.379 121 4.264.99 8 140 3.823.130 125 4.493.84 9 143 4.080.084 130 4.735.06 4 147 4.354.333 135 4.989.31 2 150 4.647.039 140 5.257.30 4 154 4.959.443 145 5.539.78 5 158 5.292.870 151 5.837.54 6 162 5.648.733 156 6.151.41 7 165 6.028.542 162 6.482.27 4 170 6.433.906 168 77.587.2 58 6.754.85 2 73.333.38 3 11.008.72 8 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 42/ 151

Από τους πίνακες 8.19 8.23 συµπεραίνονται τα εξής για την υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο Κοµοτηνής: Η υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο είναι σχεδόν άµεσα συµφέρουσα (µετά το 2-3 ο έτος) και µακροπρόθεσµα πολύ συµφέρουσα, από οικονοµικής και περιβαλλοντικής άποψης, αλλά και από κοινωνικής πλευράς, αφού προβλέπεται στο µέλλον να οξύνονται τα προβλήµατα διαχείρισης και διάθεσης των απορριµµάτων. Σε σχέση µε το πιο σενάριο θα πρέπει να επιλέξει ο δήµος γίνεται αναφορά παρακάτω: Στο Αργό Σενάριο πλήρους κάλυψης του δήµου τα 3 πρώτα έτη υπάρχει οικονοµικό έλλειµµα, που φθάνει τα 270.697 σε τιµές του 2008 (µ.ο. τριετίας 90.232 /y) και µετά υπάρχει πολύ σηµαντικό και αυξανόµενο οικονοµικό όφελος για το δήµο, που για το διάστηµα 2008 2025 σε τιµές 2008 φθάνει τα 7.525.111 (µ.ο. οφέλους δεκαοκταετίας 418.061 /έτος σε τιµές 2008). Ανάλογη και µάλιστα καλύτερη εικόνα υπάρχει στο Γρήγορο Σενάριο πλήρους κάλυψης του δήµου. Tα 2 πρώτα έτη υπάρχει οικονοµικό έλλειµµα, που φθάνει τα 304.155 σε τιµές του 2008 (µ.ο. διετίας 152.078 /y) και µετά υπάρχει πολύ σηµαντικό και αυξανόµενο οικονοµικό όφελος για το δήµο, που για το διάστηµα 2008 2025 σε τιµές 2008 φθάνει τα 12.491.930 (µ.ο. οφέλους δεκαοκταετίας 693.996 /έτος σε τιµές 2008). Στο Αργό Σενάριο µερικής κάλυψης του δήµου τα 4 πρώτα έτη υπάρχει οικονοµικό έλλειµµα, που φθάνει τα 204.470 σε τιµές του 2008, ενώ από το επόµενο έτος αρχίζει να υπάρχει σηµαντικό πλεόνασµα, που για το διάστηµα 2008 2025 σε τιµές 2008 φθάνει τα 4.515.107 (µ.ο. οφέλους δεκαοκταετίας 250.839 /έτος σε τιµές 2008). Στο Γρήγορο Σενάριο µερικής κάλυψης του δήµου τα 2 πρώτα έτη υπάρχει οικονοµικό έλλειµµα, που φθάνει τα 158.310 σε τιµές του 2008, ενώ από το επόµενο έτος αρχίζει να υπάρχει σηµαντικό πλεόνασµα, που για το διάστηµα 2008 2025 σε τιµές 2008 φθάνει τα 7.752.925 (µ.ο. οφέλους δεκαοκταετίας 430.718 /έτος σε τιµές 2008). Από τη σύγκριση των 4 σεναρίων τα σενάρια πλήρους κάλυψης εµφανίζουν τουλάχιστον 61% µεγαλύτερο οικονοµικό όφελος σε σχέση µε τα αντίστοιχα σενάρια µερικής κάλυψης (χωρίς τοποθέτηση κάδου τύπου Γ) για το δήµο. Όµως τα σενάρια γρήγορης κάλυψης του πληθυσµού εµφανίζουν κατά 59% µεγαλύτερο οικονοµικό όφελος για το δήµο σε σχέση µε τα σενάρια αργής κάλυψης. Μάλιστα, από τα 4 σενάρια το Γρήγορο Σενάριο πλήρους κάλυψης του δήµου είναι σαφώς πιο συµφέρον για το δήµο, αφού στην περίοδο 2008-2025 συσσωρεύει το συντριπτικά µεγαλύτερο οικονοµικό όφελος στο δήµο, µειώνοντας περισσότερο από όλα το κόστος ανά τόνο διαχείρισης των Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 43/ 151

απορριµµάτων. Μάλιστα, το Γρήγορο Σενάριο πλήρους κάλυψης του πληθυσµού εµφανίζει την µεγαλύτερη και γρηγορότερη µείωση του κόστους διαχείρισης των απορριµµάτων στο δήµο, και από 117 το 2008 µειώνεται σε 105 το 2016 και φθάνει τα 148 το 2025, που αποτελούν τις χαµηλότερες τιµές από τα 4 σενάρια. Επίσης, η συνολική τοποθέτηση κάδων για τα πρώτα έτη είναι για το 2008 οι 1.839 κάδοι, για το 2009 οι 1.887 κάδοι, για το 2010 οι 1.937 κάδοι και για το 2011 οι 1.987 κάδοι, που εκτιµάται ότι µπορεί ο δήµος µε µια καλή οργάνωση να ανταπεξέλθει επιτυχώς σε αυτήν την ζήτηση, τοποθετώντας κάδους στα νοικοκυριά µε ένα ρυθµό της τάξης των 6-10 κάδων ανά ηµέρα. Εάν η σύγκριση της οικιακής κοµποστοποίησης γίνει µε το ακόµη µεγαλύτερο κόστος των µηδενικών σεναρίων 1-3 (πίνακας 8.7), τότε το όφελος για τον ΟΤΑ είναι ακόµη µεγαλύτερο. Είναι σαφές ότι το Γρήγορο Σενάριο πλήρους κάλυψης του δήµου είναι το συµφερότερο για το δήµο. 8. 2. 2. 5 Δ ι ε ρ ε ύ ν η σ η π η γ ώ ν χ ρ η µ α το δ ότ η σ η ς το υ προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο Παρακάτω εξετάζονται τα δύο σενάρια πλήρους κάλυψης του δήµου σε σχέση µε πιθανές πηγές χρηµατοδότησης. Εάν από τους πίνακες 8.19 και 8.20 αθροιστούν τα κόστη υλοποίησης του προγράµµατος κοµποστοποίησης (κόστη κάδων, ενηµέρωσης και γραφείου) προκύπτει το κόστος που θα πρέπει να καταβάλλει ο δήµος κάθε έτος. Αντίθετα τα οφέλη προκύπτουν από την µείωση υπαρχόντων εξόδων ή µείωση της αύξησής τους και µπορεί να µην φαίνονται καθαρά στα οικονοµικά του ΟΤΑ. Ιδιαίτερα για το δήµο Κοµοτηνής, που αυξάνει ο πληθυσµός και τα απόβλητά του, τα οφέλη από την υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης δεν θα είναι εύκολο να διακριθούν από τις διάφορες κατηγορίες εξόδων, αφού αυτά θα αυξάνουν σηµαντικά κάθε έτος. Έτσι, εκτιµάται ότι τα οικονοµικά οφέλη από την οικιακή κοµποστοποίηση στο δήµο θα εµφανίζονται σαν µείωση της αύξησης των εξόδων της συνολικής διαχείρισης. Για τους παραπάνω λόγους τα πρώτα έτη υλοποίησης προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης θα πρέπει ο δήµος να υπολογίζει, ώστε να εξασφαλίσει το σύνολο του κόστους υλοποίησης (κόστη κάδων, ενηµέρωσης και γραφείου). Στον πίνακα 8.24 παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη αυτού του κόστους υλοποίησης για τα δύο σενάρια και ο υπολογισµός του ετήσιου κόστους ανά κάτοικο. Πίνακας 8.24 Εξέλιξη στα κόστη υλοποίησης προγράµµατος οικιακής Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 44/ 151

κοµποστοποίησης πλήρους κάλυψης του δήµου (άθροισµα κόστους κάδων, ενηµέρωσης και γραφείου) ΑΑ ΈΤΟΣ ΑΡΓΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΡΗΓΟΡΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Κόστος υλοποίησης (σε ) Ετήσιο κόστος ανά κάτοικο (σε ) Κόστος υλοποίησης (σε ) Ετήσιο κόστος ανά κάτοικο (σε ) 1 ο 2008 57.768 185.370 321 311.390 539 2 ο 2009 58.537 192.065 328 320.762 548 3 ο 2010 59.317 199.034 336 330.443 557 4 ο 2011 60.107 206.291 343 340.447 566 5 ο 2012 60.908 213.849 351 350.790 576 6 ο 2013 61.719 221.723 359 361.486 586 7 ο 2014 62.541 229.931 368 372.553 596 8 ο 2015 63.374 238.487 376 384.006 606 9 ο 2016 64.219 247.410 385 153.879 240 10 ο 2017 65.074 256.718 395 161.016 247 11 ο 2018 65.941 266.430 404 168.528 256 12 ο 2019 66.819 276.568 414 176.435 264 13 ο 2020 67.709 287.151 424 184.758 273 14 ο 2021 68.611 298.204 435 193.520 282 15 ο 2022 69.525 309.750 446 202.743 292 16 ο 2023 70.451 321.814 457 212.454 302 17 ο 2024 71.389 334.423 468 222.677 312 18 ο 2025 72.340 347.605 481 233.441 323 Οι δυνατότητες χρηµατοδότησης του προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο είναι οι εξής: Τραπεζικός δανεισµός Αύξηση των δηµοτικών τελών, Συµµετοχή των δηµοτών στο κόστος προµήθειας των κάδων, Χορηγίες διαφήµιση Από εθνικά προγράµµατα & ευρωπαϊκά προγράµµατα Αναλυτικότερη αναφορά γίνεται παρακάτω. Τραπεζικός δανεισµός Μπορεί ο δήµος να αξιοποιήσει τα δεδοµένα έσοδά του για να προβεί σε τραπεζικό δανεισµό, ώστε να καλύπτει µέρος ή όλο το ετήσιο κόστος υλοποίησης της οικιακής κοµποστοποίησης, τουλάχιστον για τα πρώτα έτη. Υπάρχουν τράπεζες που σίγουρα θα συζητήσουν αυτό το ενδεχόµενο και µάλιστα µε συµφερότερους όρους από τους συνήθεις. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 45/ 151

Αύξηση των δηµοτικών τελών Μέσα στις αυξήσεις των δηµοτικών τελών που αναγκάζεται ο δήµος να προχωρήσει, θα µπορούσε φυσικά να εντάξει και κάποια αύξηση για την πλήρη ή µερική κάλυψη του κόστους του προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης. Για την πλήρη κάλυψη του προγράµµατος θα αρκούσε άπαξ τον πρώτο χρόνο υλοποίησης του προγράµµατος µία αύξηση των δηµοτικών τελών της τάξης των 4,81 ή 6,06 ανά κάτοικο, ανάλογα µε το σενάριο που θα επιλεγεί από το δήµο, ώστε να µπορέσουν να συγκεντρωθούν οι οικονοµικοί πόροι του πίνακα 8.24. Συµµετοχή των δηµοτών στο κόστος προµήθειας των κάδων Οι δηµότες συµµετέχοντας στο πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης ωφελούνται και οικονοµικά, αφού κάθε νοικοκυριό, που χρησιµοποιεί κάδο κοµποστοποιητή, µπορεί να παράγει περίπου 76,6 κιλά κοµπόστ ετησίως και να µην αγοράσει αντίστοιχη ποσότητα φυτοχώµατος αξίας περίπου 23,00. Έτσι, ένα νοικοκυριό που θα πληρώσει 90 για όλη την αξία ενός κάδου τύπου Α θα αποσβέσει την αξία του σε λιγότερο από 4 χρόνια. Στον πίνακα 8.25 υπολογίζεται η συµµετοχή στο κόστος απόκτησης κάδου κάθε νοικοκυριού ανάλογα τον τύπο του κάδου που προµηθεύεται και µε το πόσα νοικοκυριά τον µοιράζονται. Ο υπολογισµός έγινε για την περίπτωση που τα νοικοκυριά αποφασισθεί να καλύψουν το 50% ή το 100% του κόστους των κάδων που θα παραλαµβάνουν. Στον πίνακα 8.25 θεωρήθηκε ότι ο κάδος τύπου Α µπορεί να εξυπηρετεί µέχρι το πολύ τρία νοικοκυριά, που µοιράζονται κοινό κήπο. Ο κάδος τύπου Β µπορεί να εξυπηρετεί θεωρητικά µέχρι το πολύ δέκα νοικοκυριά, που διαµένουν σε πολυκατοικία και δεν έχουν πολλά κλαδέµατα από τον κοινόχρηστο κήπο τους ή τα µπαλκόνια τους. Ο κάδος τύπου Γ µπορεί να εξυπηρετεί το πολύ τρία νοικοκυριά, που θα µοιράζονται κοινό µπαλκόνι ή αυλή. Με δεδοµένο ότι σηµαντικό µέρος των κατοίκων του δήµου Κοµοτηνής µπορούν να χρησιµοποιούν κάδους τύπου Α και Β και από τα στοιχεία του πίνακα 8.25 παρατηρούµε ότι στο µεγάλο µέρος του πληθυσµού συµφέρει και από την στενή οικονοµική πλευρά η χρηµατοδότηση από τους ίδιους τους κατοίκους του 50% του κόστους απόκτησης των κάδων, αφού θα τους αποσβέσει σε λιγότερο από 2 έτη. Άρα, η χρηµατοδότηση κατά 50% της αξίας των κάδων από τα νοικοκυριά µπορεί να ειπωθεί ότι είναι µια ρεαλιστική υπόθεση. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 46/ 151

Πίνακας 8.25 Συµµετοχή στο κόστος αγοράς κάδου κάθε νοικοκυριού Είδος κάδου Κάδος Τύπου Α Ελάχιστη τιµή το 2008 (σε µε γεωσκώληκ ες και ΦΠΑ) Αριθµός νοικοκυριών που εξυπηρετούνται Συµµετοχή κάθε νοικοκυριού στο 50% του κόστους Συµµετοχή κάθε νοικοκυριού στο 100% του κόστους (σε ) 90 Κόστος (σε ) Απόσβεση (έτη) Κόστος (σε ) 1 450 196 900 392 Απόσβεση (έτη) 2 225 98 450 196 3 150 65 300 131 1 725 316 1450 631 2 363 158 725 316 Κάδος Τύπου Β Κάδος Τύπου Γ 145,00 145,00 3 242 105 483 210 4 181 79 363 158 5 145 63 290 126 6 121 53 242 105 7 104 45 207 90 8 91 39 181 79 9 81 35 161 70 10 73 32 145 63 1 725 316 1450 631 2 363 158 725 316 3 242 105 483 210 Τελικά, ο δήµος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει: Να χρηµατοδοτήσει κατά 100% την αξία όλων των κάδων, Να χρηµατοδοτήσει κατά 50% την αξία όλων των κάδων, Να χρηµατοδοτήσει κατά οποιοδήποτε ποσοστό την αξία όλων των κάδων, Να χρηµατοδοτήσει κατά 50% την αξία όλων των κάδων τύπου Γ, Να χρηµατοδοτήσει κατά 50% (ή άλλο ποσοστό) την αξία των κάδων, που χρησιµοποιούνται από ένα µόνο νοικοκυριό, Να επιλέξει οποιοδήποτε συνδυασµό κάδων και ποσοστού χρηµατοδότησης. Ανάλογα µε την επιλογή του δήµου για το ποσοστό που µπορούν να συνεισφέρουν τα νοικοκυριά στο κόστος των κάδων, η εξοικονόµηση που προκύπτει για την κοινότητα υπολογίζεται από το συνολικό κόστος των κάδων των πινάκων 8.17 και 8.18. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 47/ 151

Εάν ο δήµος επιλέξει τελικά να συµµετέχουν στο κόστος των κάδων σε κάποιο ποσοστό οι δηµότες, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στο πρόγραµµα ενηµέρωσης, ώστε να γίνει κατανοητή η άµεση ανταποδοτικότητα αυτής της οικονοµικής συµµετοχής τους. Τέλος, από τη µέχρι σήµερα εµπειρία από την υλοποίηση προγραµµάτων οικιακής κοµποστοποίησης, όλοι οι ΟΤΑ που ξεκίνησαν πιλοτικό ή εκτεταµένο πρόγραµµα έχουν καλύψει 100% το κόστος των κάδων χωρίς καµία συµµετοχή των δηµοτών. Χορηγίες διαφήµιση Πιθανή πηγή χρηµατοδότησης του προγράµµατος µπορεί να είναι οι χορηγοί, οι οποίοι µπορούν να προβληθούν µέσα από το πρόγραµµα. Οι χορηγοί µπορεί να είναι ιδιωτικές ή δηµόσιες εταιρείες και καταστήµατα, που παράγουν προϊόντα ή υπηρεσίες και είτε έχουν έδρα το δήµο Κοµοτηνής είτε όχι. Σαν τοπικές επιχειρήσεις θα µπορούσαν να αναφερθούν οι τράπεζες ή κάποιο µεγάλο κατάστηµα ή πολυκατάστηµα, ενώ σαν εταιρείες έξω από το δήµο θα µπορούσαν να αναφερθούν επώνυµες εταιρείες παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων. Ας µην µας διαφεύγει ότι οι πρώτοι ΟΤΑ που θα οργανώσουν προγράµµατα οικιακής κοµποστοποίησης θα προβληθούν αρκετά από τα ΜΜΕ και θα µπορούν να προσελκύσουν και εθνικούς χορηγούς. Η χορηγία µπορεί να αφορά ένα ή περισσότερα έτη ανάλογα την επιθυµία του κάθε χορηγού. Επίσης, έσοδα για το δήµο θα µπορούσαν προέλθουν και από την διαφήµιση κάποιων επιχειρήσεων ή επαγγελµατιών (κυρίως τοπικών) στην ιστοσελίδα του προγράµµατος. Κάποιος πιθανός χορηγός/γοί θα µπορούσε να προβληθεί από το πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης µε τους εξής τρόπους: Με αναφορά στα φυλλάδια, αφίσες, πανό ή άλλο έντυπο υλικό, Με αναφορά (µικρή ή µεγάλη) στην ιστοσελίδα του προγράµµατος, Σε ειδικό έντυπο προβολής του χορηγού, που µπορεί να τοποθετηθεί µαζί µε άλλα φυλλάδια, σε λογαριασµούς που αποστέλλονται στους δηµότες, Με παρουσία εκπροσώπου του /των χορηγού/γών σε προβολή του προγράµµατος σε ΜΜΕ, Σε δελτία τύπου προς τα ΜΜΕ, Με µνεία στα ραδιοφωνικά µηνύµατα ή τα τηλεοπτικά σποτ, Με µνεία σε όλες τις εκδηλώσεις του προγράµµατος (σε σχολεία, κοινωνικούς φορείς κ.α.), Με προβολή επάνω στους ίδιους τους κάδους κοµποστοποιητές (αυτοκόλλητα σήµατα κ.α.), Με άλλους τρόπους που πιθανά να προτείνει ο/οι χορηγός/γοί. Το πρόσφατο παράδειγµα της εταιρείας «Α.Β. Βασιλόπουλος» που πέτυχε Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 48/ 151

πλήρη χρηµατοδότηση από χορηγούς του προγράµµατος ανακύκλωσης συσκευασιών, που επεκτείνει σε όλα τα καταστήµατά της, είναι ενδεικτικό των αυξανόµενων δυνατοτήτων του θεσµού της χορηγίας σε περιβαλλοντικά θέµατα. Συµπερασµατικά θα λέγαµε ότι ο δήµος Κοµοτηνής θα πρέπει να εξετάσει πολύ σοβαρά το θέµα της χρηµατοδότησης ή σ υ γ χ ρ η µ α τ ο δ ό τ η σ η ς τ ο υ π ρ ο γ ρ ά µ µ α τ ο ς ο ι κ ι α κ ή ς κοµποστοποίησης µέσω χορηγιών. Χρηµατοδότηση από εθνικά προγράµµατα & ευρωπαϊκά προγράµµατα Το θέµα χρηµατοδότηση ενός ΟΤΑ από εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράµµατα είναι ένα µεγάλο κεφάλαιο, που απαιτεί σηµαντική υποδοµή, κατάλληλο ανθρώπινο δυναµικό και πολύ καλές επαφές µε τα κέντρα λήψης αποφάσεων και διεργασιών, ώστε να επιτυγχάνεται έγκαιρη πληροφόρηση για τους όρους και τους χρόνους υποβολής προτάσεων. Εάν υπάρχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις τότε θα µπορούσαν να διερευνηθούν οι όροι για να ενταχθεί σε κάποια χρηµατοδότηση το πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης του δήµου Κοµοτηνής. Τέτοια χρηµατοδοτικά προγράµµατα είναι ενδεικτικά το εθνικό ταµείο ΕΤΕΡΠΣ του ΥΠΕΧΩΔΕ, κάποια µέτρα του 4 ου ΚΠΣ, το πρόγραµµα ΘΗΣΕΑΣ και πιθανά κάποια ευρωπαϊκά προγράµµατα, κ.α. Τέλος, δεν πρέπει να µας διαφεύγει ότι ένας δραστήριος ΟΤΑ µε σηµαντικές επαφές στα υπουργεία π.χ. ΠΕΧΩΔΕ ή Εσωτερικών θα µπορούσε να πετύχει να χρηµατοδοτηθεί για τα ποσά που απαιτούνται, όπως για ένα πρόγραµµα οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο. 8.2.2.6 Βασικό συµπέρασµα και πρόταση για την υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στην Κοµοτηνή Το βασικό συµπέρασµα, για την υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο Κοµοτηνής είναι το εξής: Η υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης στο δήµο είναι σχεδόν άµεσα συµφέρουσα (µετά το 2-3 ο έτος) και µακροπρόθεσµα πολύ συµφέρουσα, από οικονοµικής και περιβαλλοντικής άποψης, αλλά και από κοινωνικής πλευράς, αφού προβλέπεται στο µέλλον να οξύνονται τα προβλήµατα διαχείρισης και διάθεσης των απορριµµάτων. Με βάση την ανάλυση των προηγούµενων κεφαλαίων προτείνεται: Ο δήµος Κοµοτηνής θα πρέπει να σκεφθεί πολύ σοβαρά να Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 49/ 151

προχωρήσει στην υλοποίηση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης, προσπαθώντας να υιοθετήσει το γρηγορότερο σενάριο της πλήρους κάλυψης του πληθυσµού µε τους ειδικούς κάδους κοµποστοποιητές µέχρι το 2015. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 50/ 151

8. 3 Π Ρ Ο Γ ΡΑ Μ Μ Α ΚΟ Μ Π Ο Σ ΤΟ Π Ο Ι Η Σ Η Σ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ 8.3.1 ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Πράσινα απορρίµµατα χαρακτηρίζονται τα κλαδέµατα από πάρκα, δρόµους και τους χώρους πρασίνου ενός ΟΤΑ, καθώς και τα κλαδέµατα που αφήνουν σε δηµόσιους χώρους οι δηµότες. Συνηθισµένη τακτική πολλών ΟΤΑ είναι τα πράσινα απορρίµµατα να καίγονται. Από την διαδικασία αυτή, λόγω µείωσης του όγκου, οι ΟΤΑ ωφελούνται από την δραστική µείωση του κόστους µεταφοράς που θα είχαν εάν µετέφεραν τις συνολικές ποσότητες σε χώρους τελικής διάθεσης. Όµως, από την διαδικασία αυτή, εάν αποκλεισθεί η πιθανότητα επέκτασης κάποιας πυρκαγιάς, υπάρχουν σηµαντικές άλλες αρνητικές επιπτώσεις, όπως: Επιβαρύνεται η ατµοσφαιρική ποιότητα γειτονικών περιοχών από την παραγωγή αέριων ρύπων µε µεγάλη συγκέντρωση καπνού και σωµατιδίων, καθώς και µε σηµαντικές συγκεντρώσεις µονοξειδίου του άνθρακα (CO), µονοξειδίου του αζώτου (NO) και υδρογονανθράκων (HCs), Πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων γύρω περιοχών, Χάνεται το ενεργειακό περιεχόµενο των υλικών, Υποβαθµίζεται ο χώρος και η γύρω περιοχή, όπου γίνεται η καύση των υλικών, Συνεισφορά στο φαινόµενο του θερµοκηπίου. Για τους παραπάνω λόγους απαγορεύεται η καύση κλαδεµάτων στους ΟΤΑ. Συγκεκριµένα σύµφωνα µε την κείµενη νοµοθεσία από το 1979 δεν επιτρέπεται η καύση κλαδεµάτων χωρίς ανάκτηση ενέργειας. Επιτρέπεται όµως η διάθεσή τους σε ΧΥΤΑ εφόσον τηρούνται οι ποσοτικοί στόχοι για µείωση των βιοαποικοδοµήσιµων υλικών, σύµφωνα µε την Οδηγία 31/1999 και την Κοινή Υπουργική Απόφαση 29407/3508/16-12-02. Στο δήµο Κοµοτηνής υπάρχουν αρκετά πράσινα απορρίµµατα, τα οποία από τα στοιχεία του 2007 που µας δόθηκαν ανέρχονται σε περίπου 2,625 τόνους εβδοµαδιαίως ή σε περίπου 137 t/y. Για το έτος 2008 µπορεί να θεωρηθεί µία αύξηση 0,5%. Τα πράσινα απορρίµµατα συλλέγονται από το δήµο σε συστηµατική βάση µε ανοικτά οχήµατα και εν συνεχεία µεταφέρονται στο ΧΥΤΑ της Κοµοτηνής, όπου και εναποτίθενται µαζί µε τα απορρίµµατα στην περιοχή Στυλάριο. Σε σχέση µε τις µελλοντικές ποσότητες των πράσινων απορριµµάτων στο δήµο, όπως αναφέρθηκε και αναλύθηκε στο κεφάλαιο 8.1.2.2 η αύξησή τους δεν ακολουθεί την αύξηση των οικιακών και επιπλέον εκτιµήθηκε ότι για τα έτη Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 51/ 151

2008 2025 µια αύξηση των πράσινων απορριµµάτων στο δήµο της τάξης του 0,5% ετησίως είναι πολύ ρεαλιστική προσέγγιση. Για την διερεύνηση του εναλλακτικών µεθόδων διαχείρισης των κλαδεµάτων του δήµου Κοµοτηνής εξετάζεται παρακάτω η διαχρονική εξέλιξη του κόστους διαχείρισης των πράσινων απορριµµάτων στο δήµο για τα εξής 4 σενάρια: Σενάριο 1: Συνέχιση της υπάρχουσας κατάστασης, που ισχύει σήµερα αρχές του 2008, δηλαδή συλλογή µεταφορά µε ανοικτό όχηµα και διάθεση των πράσινων υλικών στο χώρο ταφής του δήµου. Σενάριο 2: Συλλογή µεταφορά όπως σήµερα και παραγωγή κοµπόστ σε µονάδα κοµποστοποίησης κλαδεµάτων στο δήµο και εν συνεχεία µεταπώληση του κοµπόστ. Σενάριο 3: Συλλογή µεταφορά µε ανοικτό φορτηγό και ρυµουλκούµενο θρυµµατιστή και παραγωγή κοµπόστ σε µονάδα κοµποστοποίησης κλαδεµάτων στο δήµο και εν συνεχεία µεταπώληση του κοµπόστ. Σενάριο 4: Συλλογή µεταφορά µε αυτοκινούµενο θρυµµατιστή και παραγωγή κοµπόστ σε µονάδα κοµποστοποίησης κλαδεµάτων στο δήµο και εν συνεχεία µεταπώληση του κοµπόστ. Στα σενάρια 1-4 θεωρείται ότι η αποκοµιδή και µεταφορά των υλικών καθώς και η λογιστική υποστήριξη της κοµποστοποίησης, γίνεται από το υπάρχον προσωπικό του ΟΤΑ, ενώ οι πρόσθετες ανάγκες της κοµποστοποίησης καλύπτονται µε την πρόσληψη νέου προσωπικού. Παρακάτω, γίνεται λεπτοµερής οικονοµική ανάλυση αυτών των σεναρίων. 8.3.2 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΛΑΔΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ 8.3.2.1 Βασικά δεδοµένα µονάδας και προγράµµατος Η οργάνωση ενός προγράµµατος κοµποστοποίησης των πράσινων απορριµµάτων του ΟΤΑ θα µπορούσε να έχει σαν βασική ιδέα την εξής διαδικασία. Τα πράσινα απορρίµµατα θα συλλέγονται χωριστά και θα µεταφέρονται σε χώρο του ΟΤΑ, όπου θα δηµιουργηθεί κατάλληλα εξοπλισµένη µονάδα κοµποστοποίησης κλαδεµάτων. Η προσωρινή αποθήκευση µπορεί να γίνεται στα εξής µέσα και τρόπους: Σε ανοικτές σκάφες. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 52/ 151

Συµπληρωµατικά (αναγκαστικά εφόσον αφήνονται από τους δηµότες) σε δηµόσιους υπαίθριους χώρους του δήµου, όπως και σήµερα µε ανοικτά οχήµατα µε αρπάγη. Μέσα στους ιδιωτικούς χώρους των κατοικιών, όπου µπορούν να παραλαµβάνονται από το δήµο ή να τοποθετούνται από τους δηµότες έξω από τις κατοικίες σε συγκεκριµένη µέρα συλλογής. Η συλλογή, µεταφορά και ο θρυµµατισµός των πράσινων απορριµµάτων µπορεί να γίνεται µε τους εξής τρόπους: Με συλλογή µεταφορά των κοντέϊνερ από ειδικό όχηµα στη µονάδα κοµποστοποίησης, όπου θα αδειάζουν και θα θρυµµατίζονται στο θρυµµατιστή της µονάδας. Αυτή η εκδοχή δεν εξετάζεται στα σενάρια που αναφέρθηκαν, διότι τα πράσινα απορρίµµατα, όταν φορτώνονται σε ανοικτά οχήµατα είναι σαφώς προτιµότερο να οδηγούνται στη µονάδα κοµποστοποίησης αντί να µεταφορτώνονται σε κοντέϊνερ µε αύξηση του κόστους. Με συλλογή µεταφορά των χύδην πράσινων απορριµµάτων µε ανοικτό όχηµα στο χώρο επεξεργασίας (είναι ο σηµερινός τρόπος συλλογής και αρχικής µεταφοράς). Στη συνέχεια στη µονάδα θα θρυµµατίζονται και θα προωθούνται για κοµποστοποίηση. Με συλλογή - µεταφορά των πράσινων απορριµµάτων από αυτοκινούµενο θρυµµατιστή, ο οποίος µπορεί να συλλέγει και να µεταφέρει τα πράσινα απορρίµµατα και ταυτόχρονα να τα θρυµµατίζει στο επιθυµητό µέγεθος, ώστε να εναποθέτει το θρυµµατισµένο υλικό κατ ευθείαν για κοµποστοποίηση. Εν συνεχεία τα θρυµµατισµένα κλαδέµατα θα µετατρέπονται σε κοµπόστ µε χρήση της µεθόδου των σειραδίων. Κατά τη διάρκεια της κοµποστοποίησης (περίπου 3-4 µήνες) θα παρακολουθείται η διαδικασία και θα αναποδογυρίζονται ή θα µετακινούνται χειρονακτικά ή µηχανικά οι σειρές, όταν χρειάζεται. Το παραγόµενο κοµπόστ θα µπορεί να αποθηκευτεί σε στεγασµένο και ασφαλή χώρο για περίπου τρεις µήνες µέχρι την πώλησή του. Η πώληση θα µπορεί να γίνεται είτε χύδην, από τον ίδιο το χώρο σε δηµότες, αγρότες, καλλιεργητές σε σηµαντικές ποσότητες κ.α., είτε µε χρήση κατάλληλου εξοπλισµού να τοποθετείται σε σακούλες των 10 κιλών και να πωλείται χονδρικά σε super market, πρατήρια ή επιχειρήσεις, που εµπορεύονται φυτόχωµα ή λιανικά σε δηµότες, αγρότες, καλλιεργητές κ.α. µέσα στον χώρο της µονάδας. Ένα τέτοιο πρόγραµµα κοµποστοποίησης των πράσινων απορριµµάτων έχει τις παρακάτω προϋποθέσεις και απαιτήσεις: Είναι αναγκαίο να υπάρχει χώρος για τη ζύγιση και τον έλεγχο των φορτίων. Καλό είναι να υπάρχει ζυγαριά µε δυνατότητα ζύγισης φορτηγού οχήµατος ή τουλάχιστον µικρή ζυγαριά µέχρι 1 τόνο, Είναι αναγκαίο να υπάρχει χώρος υποδοχής του υλικού, Απαιτείται η προµήθεια κατάλληλου θρυµµατιστή (εφόσον δεν υπάρχει αυτοκινούµενος ή ρυµουλκούµενος θρυµµατιστής), Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 53/ 151

Είναι αναγκαίο να υπάρχει χώρος κατάλληλα διαµορφωµένος για την υλοποίηση της κοµποστοποίησης των πράσινων απορριµµάτων (πλατφόρµα κοµποστοποίησης), Είναι αναγκαίο να υπάρχει χώρος ωρίµανσης του κοµπόστ, Στην περίπτωση που επιλεγεί η παραγωγή διαφορετικών ποιοτήτων κοµπόστ απαιτείται κατάλληλο κόσκινο για την παραγωγή δύο ή τριών ποιοτήτων κοµπόστ, Στην περίπτωση διαχείρισης σηµαντικών ποσοτήτων κλαδεµάτων θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί και ένας µικρός φορτωτής για την µετακίνηση των υλικών και τη διευκόλυνση της χύδην φόρτωσης, Στην περίπτωση διαχείρισης σηµαντικών ποσοτήτων κλαδεµάτων θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί και ειδικός µηχανικός αναδευτήρας για το ανακάτεµα και τον αερισµό των σωρών, Είναι αναγκαίο να υπάρχουν κάποια συνοδευτικά εργαλεία και άλλος µικρότερος εξοπλισµός Είναι αναγκαίο να υπάρχει χώρος απόθεσης του τελικού προϊόντος, Είναι αναγκαίο να υπάρχει ασφαλής χώρος αποθήκευσης, όπου θα τοποθετείται ο εξοπλισµός για το σακούλιασµα και τη συσκευασία του κοµπόστ, καθώς και ποσότητα του συσκευασµένου προϊόντος. Επίσης, στον ίδιο χώρο µπορεί να υπάρχει και κάποιο µικρό λυόµενο κτίριο γραφείο για το προσωπικό µε βασικό εξοπλισµό Γραφείου (παροχές νερό ηλεκτρικό ρεύµα, τηλέφωνο, Η/Υ, ταµειακή µηχανή, έπιπλα γραφείου). Απαιτείται η συνεχής αναζήτηση και εξεύρεση αγοραστών του κοµπόστ στη χύδην και συσκευασµένη του µορφή, Απαιτείται η υλοποίηση µικρού αλλά συστηµατικού προγράµµατος ενηµέρωσης και προβολής του παραγόµενου προϊόντος (κοµπόστ). Στο σχήµα 8.1 φαίνεται ένας αντιπροσωπευτικός χώρος κοµποστοποίησης πράσινων δηµοτικών απορριµµάτων κλαδεµάτων, που θα µπορούσε να ικανοποιήσει τις ανάγκες του δήµου. Στο ίδιο σχήµα φαίνεται και η ροή του υλικού στα διάφορα στάδια της µονάδας. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 54/ 151

Σχήµα 8.1 Σχέδιο χώρου κοµποστοποίησης πράσινων δηµοτικών απορριµµάτων κλαδεµάτων Η έκταση µιας τέτοιας µονάδας εκτιµήθηκε µε βάση την ευρωπαϊκή εµπειρία διαστασιολόγησης ανάλογων µονάδων, όπου τέθηκαν επιπρόσθετα οι εξής παραδοχές: Τα πράσινα απορρίµµατα στην Κοµοτηνή εκτιµώνται το 2008 σε περίπου 137 τόνους. Η µέγιστη παραγωγή πράσινων απορριµµάτων είναι 50% µεγαλύτερη από το µέσο όρο του έτους, Η µέση αύξηση των πράσινων απορριµµάτων την περίοδο 2008-2025 είναι 0,5% ετησίως, Να µπορεί η µονάδα να διαχειρίζεται τα κλαδέµατα του δήµου τουλάχιστον για 20 έτη. Να µπορεί η µονάδα να διαχειρίζεται τα κλαδέµατα του δήµου ακόµη και εάν διπλασιαστεί η σηµερινή τους ποσότητα µέχρι και για τουλάχιστον 20 έτη. Με βάση τα παραπάνω υπολογίστηκε ότι το εµβαδόν της µονάδας κοµποστοποίησης πρέπει να είναι τουλάχιστον 0,4 στρέµµατα µε πιθανές διαστάσεις ΜxΠ = 28,3 m x 14,1 m. Επιπρόσθετα ο χώρος κοµποστοποίησης των κλαδεµάτων θα µπορεί να λειτουργήσει και ως εξής: Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 55/ 151

Σαν πιθανός χώρος υποδοχής οικιακών κλαδεµάτων, τα οποία θα τα µεταφέρουν οι πολίτες, και σαν αντάλλαγµα να µπορούν να παίρνουν κάποια µικρή ποσότητα κοµπόστ π.χ. για κάθε 10 κιλά οικιακά κλαδέµατα να παίρνουν 1 κιλό κοµπόστ. Γι αυτό προτείνεται το εξής: Εφόσον ο δήµος Κοµοτηνής επιλέξει να υλοποιήσει πρόγραµµα κοµποστοποίησης κλαδεµάτων να διερευνήσει σοβαρά την δυνατότητα να επιλέξει µεγαλύτερο χώρο από αυτόν που αναλογεί στα κλαδέµατα που παράγονται στον δήµο. Εφόσον υπάρχει διαθέσιµος χώρος θα προτείναµε ο χώρος κοµποστοποίησης να έχει έκταση τουλάχιστον ενός στρέµµατος µε πιθανές διαστάσεις ΜxΠ = 45,00 m x 22,2 m, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα εξυπηρέτησης και άλλων συνεργαζόµενων ΟΤΑ. Η χωροθέτηση της µονάδας κοµποστοποίησης είναι χρήσιµο να γίνει µέσα στα όρια του δήµου, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αποστάσεις για την αποκοµιδή και τη µεταφορά των υλικών. 8.3.2.2 Οικονοµική ανάλυση προγράµµατος Στο κεφάλαιο αυτό διερευνάται το κόστος διαχείρισης των κλαδεµάτων στο δήµο Κοµοτηνής για τα 4 βασικά σενάρια που αναφέρθηκαν. Για να εκτιµηθεί το κόστος ή το όφελος από την υλοποίηση του παραπάνω προγράµµατος κοµποστοποίησης των κλαδεµάτων του δήµου εκτιµώνται παρακάτω τα διαχρονικά κόστη και οφέλη για τα 4 σενάρια, τα οποία έχουν τα εξής βασικά δεδοµένα: Σενάριο 1: (Υπάρχουσα κατάσταση) Συλλογή µε ανοικτά οχήµατα και µεταφορά στο χώρο τελικής διάθεσης του δήµου. Σενάριο 2: (Κοµποστοποίηση Ι) Συλλογή των κλαδεµάτων µε ανοικτά οχήµατα, και µεταφορά τους σε οργανωµένη µονάδα µέσα στα όρια του δήµου, για επεξεργασία και διαχείριση, δηλαδή θρυµµατισµό, κοµποστοποίηση, ωρίµανση, κοσκίνισµα και εν συνεχεία πώληση του κοµπόστ είτε χύδην είτε συσκευασµένο. Η Μονάδα έχει τις προδιαγραφές που παρουσιάσθηκαν στο κεφάλαιο 8.3.2.1. Σενάριο 3: (Κοµποστοποίηση ΙΙ) Συλλογή µεταφορά µε ανοικτό όχηµα µε ρυµουλκούµενο θρυµµατιστή. Κατά τη διάρκεια της συλλογής µεταφοράς τα πράσινα υλικά θρυµµατίζονται και µ ε τα φ έ ρ ο ν τα ι γ ι α πα ρ α γ ω γ ή κο µ π ό σ τ σ τ η µ ο ν ά δ α κοµποστοποίησης που βρίσκεται µέσα στα όρια του δήµου. Στη µονάδα τα κλαδέµατα υφίστανται κοµποστοποίηση, ωρίµανση, κοσκίνισµα και εν συνεχεία πώληση του κοµπόστ είτε χύδην είτε Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 56/ 151

συσκευασµένο. Η Μονάδα έχει τις προδιαγραφές που παρουσιάσθηκαν στο κεφάλαιο 8.3.2.1. Σενάριο 4: (Κοµποστοποίηση ΙΙΙ) Συλλογή µεταφορά µε αυτοκινούµενο όχηµα θρυµµατιστή. Κατά τη διάρκεια της συλλογής µεταφοράς τα πράσινα υλικά θρυµµατίζονται και µ ε τα φ έ ρ ο ν τα ι γ ι α πα ρ α γ ω γ ή κο µ π ό σ τ σ τ η µ ο ν ά δ α κοµποστοποίησης που βρίσκεται µέσα στα όρια του δήµου. Στη µονάδα τα κλαδέµατα υφίστανται κοµποστοποίηση, ωρίµανση, κοσκίνισµα και εν συνεχεία πώληση του κοµπόστ είτε χύδην είτε συσκευασµένο. Η Μονάδα έχει τις προδιαγραφές που παρουσιάσθηκαν στο κεφάλαιο 8.3.2.1. Επαναλαµβάνεται ότι στα σενάρια 1-4 θεωρείται ότι η αποκοµιδή και µεταφορά των υλικών καθώς και η λογιστική υποστήριξη της κοµποστοποίησης, γίνεται από το υπάρχον προσωπικό του ΟΤΑ, ενώ οι πρόσθετες ανάγκες της κοµποστοποίησης καλύπτονται µε την πρόσληψη νέου προσωπικού. Για την συγκριτική οικονοµική ανάλυση των τεσσάρων σεναρίων υπολογίσθηκαν διαχρονικά οι παράµετροι κόστους ή οφέλους, που παρουσιάζονται στον πίνακα 8.26. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 57/ 151

Πίνακας 8.26 Υπολογισθέντες παράµετροι κόστους ή οφέλους για τα 4 σενάρια Α/Α Παράµετρος Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3 Σενάριο 4 1 Λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό κ ό σ τ ο ς σ υ λ λ ο γ ή ς κλαδεµάτων (καύσιµα, συντήρηση, ασφάλεια, λειτουργία οχηµάτων) 2 Κόστος προσωπικού για συλλογή κλαδεµάτων (εργαζόµενοι αποκοµιδής και οδηγοί) 3 Λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό κ ό σ τ ο ς κ α ι κ ό σ τ ο ς προσωπικού για µεταφορά κλαδεµάτων στο χώρο τελικής διάθεσης ή στη µονάδα κ ο µ π ο σ τ ο π ο ί η σ η ς ( ε ρ γ α ζό µ ε ν ο ι αποκοµιδής και οδηγοί) 4 Α π ο σ β έ σ ε ι ς π α γ ί ω ν ( ο χ ή µ α τ α, εξοπλισµού κτιριακές εγκαταστάσεις) 5 Κόστος τελικής διάθεσης (στο χώρο ταφής του δήµου) 6 Λειτουργικό κόστος για τεµαχισµό 7 Λειτουργικό κόστος Μονάδας & γραφείου υποστήριξης (προσωπικό, λειτουργικά γραφείου, λειτουργικά µονάδας) και µικρού οχήµατος 8 Κόστος ενηµέρωσης 9 Έσοδα από πωλήσεις του κοµπόστ Για την εκτίµηση των παραπάνω οικονοµικών παραµέτρων των 4 σεναρίων έγιναν οι παρακάτω παραδοχές και υποθέσεις, µέρος των οποίων παρουσιάσθηκαν και στο προηγούµενο κεφάλαιο: 1. H απόσταση του δήµου από το χώρο τελικής διάθεσης των κλαδεµάτων είναι 20 Km (12,4 km για τους ΟΤΑ του νοµού), ενώ θεωρήθηκε ότι η απόσταση δήµου µονάδας κοµποστοποίησης είναι 4 Km (15,9 km για τους ΟΤΑ του νοµού). 2. Για το σενάριο 1, υπολογίσθηκε ότι κατά τη συλλογή κλαδεµάτων µε ανοικτό όχηµα αυτό θα µεταφέρει 0,35 τόνους κλαδεµάτων ανά διαδροµή για την οποία απαιτούνται περίπου 1,47 ώρες απασχόλησης του οχήµατος µε οδηγό και 1,5 εργάτες κατά µέσο όρο για αποκοµιδή και µεταφορά. Επίσης, το όχηµα διανύει 20 Km για αποκοµιδή και συνολικά 60 km για αποκοµιδή και µεταφορά. 3. Για το σενάριο 2, υπολογίσθηκε ότι κατά τη συλλογή κλαδεµάτων µε ανοικτό όχηµα αυτό θα µεταφέρει 1,2 τόνους κλαδεµάτων ανά διαδροµή για την οποία απαιτούνται περίπου 1,76 ώρες απασχόλησης του οχήµατος για αποκοµιδή και µεταφορά µε οδηγό και 1,5 εργάτες κατά µέσο όρο για αποκοµιδή. Επίσης, το όχηµα διανύει 48 Km για αποκοµιδή και συνολικά 56 Km για αποκοµιδή και µεταφορά στη µονάδα. 4. Για το σενάριο 3, υπολογίσθηκε ότι κατά τη συλλογή κλαδεµάτων µε ανοικτό όχηµα και ρυµουλκούµενο θρυµµατιστή αυτό µεταφέρει 2,4 τόνους κλαδεµάτων ανά διαδροµή για την οποία απαιτούνται για αποκοµιδή περίπου 5,30 ώρες απασχόλησης του οχήµατος για Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 58/ 151

αποκοµιδή και µεταφορά µε οδηγό και 1,5 εργάτες κατά µέσο όρο. Επίσης, το όχηµα διανύει συνολικά 82,3 Km για αποκοµιδή και συνολικά 90,3 Km για αποκοµιδή και µεταφορά στη µονάδα. 5. Για το σενάριο 4, υπολογίσθηκε ότι κατά τη συλλογή κλαδεµάτων µε ανοικτό όχηµα και ρυµουλκούµενο θρυµµατιστή αυτό µεταφέρει 1,2 τόνους κλαδεµάτων ανά διαδροµή για την οποία απαιτούνται περίπου 2,56 ώρες απασχόλησης του οχήµατος για αποκοµιδή και µεταφορά µε οδηγό και 1,5 εργάτες κατά µέσο όρο. Επίσης, το όχηµα διανύει συνολικά 48 Km για αποκοµιδή και συνολικά 56 Km για αποκοµιδή και µεταφορά στη µονάδα. 6. Για το θρυµµατισµό των κλαδεµάτων (σενάριο 2) απαιτείται απασχόληση προσωπικού, όπου για το θρυµµατισµό ενός τόνου κλαδεµάτων απαιτείται 0,667 ώρες εργασίας ενός εργάτη. 7. Το λειτουργικό κόστος του ανοικτού οχήµατος αποκοµιδής των κλαδεµάτων θεωρήθηκε ότι είναι 0,7 /km (σενάρια 1-3), και του αυτοκινούµενου θρυµµατιστή 1,1 /km (σενάριο 4). 8. Το συνολικό κόστος λειτουργίας του σταθερού θρυµµατιστή στο σενάριο 2 θεωρήθηκε ότι είναι 18,29, του ρυµουλκούµενου θρυµµατιστή στο σενάριο 3 θεωρήθηκε ότι είναι 11,06, και του αυτοκινούµενου θρυµµατιστή στο σενάριο 4 θεωρήθηκε ότι είναι 11,03. Οι τιµές αυτές προέκυψαν µε ανάλυση λειτουργικών και τεχνικών χαρακτηριστικών συγκεκριµένων µοντέλων θρυµµατιστών, που υπάρχουν στην αγορά, οι οποίοι έχουν επαρκή τεχνικά χαρακτηριστικά για να καλύψουν και όλες τις ποσότητες κλαδεµάτων του νοµού. Σε όλες τις περιπτώσεις θεωρήθηκε ότι το λειτουργικό κόστος αυξάνει κατά 4% ετησίως την περίοδο 2008-2025. 9. Η συγκέντρωση των κλαδεµάτων θεωρήθηκε ότι κατά 100% αφήνονται σε διάφορα σηµεία του δήµου (κυρίως πάνω στο οδικό δίκτυο ή σε προσβάσιµα οικόπεδα), από όπου συλλέγονται. 10.Το κόστος προµήθειας του εξοπλισµού και των κτιριακών λυόµενων υποδοµών, της περίφραξης και της διαµόρφωσης του χώρου της µονάδας κοµποστοποίησης, παρουσιάζονται στον πίνακα 8.27 για κάθε ένα από τα 4 σενάρια. Επίσης, θεωρήθηκε ότι τα οχήµατα και ο εξοπλισµός αποσβένονται σε 10 έτη µε επιτόκιο δανεισµού το 5%, ενώ η κτιριακή υποδοµή θεωρήθηκε ότι αποσβένεται σε 20 έτη µε επιτόκιο δανεισµού το 5%. Οι τιµές του πίνακα 8.27 θα µπορούσαν να είναι µικρότερες στην περίπτωση προµήθειας οικονοµικότερου ή µεταχειρισµένου εξοπλισµού. Με το πέρασµα της 10ετίας για τον εξοπλισµό και της 20ετίας για την κτιριακή υποδοµή θεωρείται ότι επανεπενδύονται ανάλογα κεφάλαια για την αντικατάσταση του εξοπλισµού και των κτιριακών υποδοµών. 11.Θα πρέπει να διατεθεί από τον ΟΤΑ ένας χώρος έκτασης περίπου ενός στρέµµατος. Στο χώρο αυτό θα δηµιουργηθεί η µονάδα κοµποστοποίησης, όπως παρουσιάσθηκε παραπάνω. Επίσης, στη µονάδα προβλέπεται ότι θα υπάρχει γεφυροπλάστιγγα και απλός εξοπλισµός για το σακούλιασµα του κοµπόστ σε σακούλες των περίπου 6-10 κιλών. 12.Η συνολική φροντίδα, καθώς και η στελέχωση της µονάδας κοµποστοποίησης, προβλέπεται να γίνεται από δύο νέους Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 59/ 151

εργαζόµενους πλήρους απασχόλησης που προβλέπεται να προσληφθούν ή να διατεθούν από το υπάρχον προσωπικό. Το ένα άτοµο αφορά διοικητικό προσωπικό και το δεύτερο αφορά εργάτη γενικών καθηκόντων και χειριστή του µηχανικού εξοπλισµού. 13. Το κόστος του νέου προσωπικού (δύο άτοµα) εκτιµάται σε 17.280 / άτοµο/έτος µε 4% αύξηση ετησίως. Επίσης, θεωρείται ότι από το πρώτο έτος του προγράµµατος θα απασχολούνται πιθανά και άλλα άτοµα στη µονάδα όποτε χρειαστεί από το προσωπικό του δήµου. Η εργασία των νέων ατόµων θα µοιραστεί µεταξύ της Μονάδας Κοµποστοποίησης και των απαραίτητων εργασιών της, της προβολής της Μονάδας και της αναζήτησης «πελατών» για το κοµπόστ. 14.Το κόστος τελικής διάθεσης για το δήµο για την υπάρχουσα κατάσταση υπολογίσθηκε σε 10,50 (7,35 για το νοµό). Επίσης, θεωρήθηκε ότι η ετήσια αύξηση του κόστους τελικής διάθεσης θεωρήθηκε συντηρητικά ότι θα αυξάνει 5% ετησίως σε όλες τις περιπτώσεις. 15.Το υπόλοιπο λειτουργικό κόστος της Μονάδας κοµποστοποίησης εκτιµάται σε αρχικό 12.000 /έτος µε 4% αύξηση ετησίως (λογαριασµοί, παροχές, έξοδα γραφείου) και σε 10 µε 4% αύξηση ετησίως, που αφορά πρόσθετες εργασίες για τις οποίες δεν έχει γίνει κάποια πρόβλεψη και απρόοπτα. Επίσης, στο λειτουργικό κόστος περιλαµβάνεται και το κόστος του µικρού οχήµατος για το οποίο θεωρείται ότι διανύει 6 Km/t µε κατανάλωση 0,5 /Km και µε αύξηση του κόστους του κατά 4% ετησίως. 16.Το κόστος διαφήµισης για την προώθηση της πώλησης του κοµπόστ εκτιµάται σε 0,20 ανά δηµότη ετησίως µε αύξηση αυτού του ποσού κατά 1% ετησίως. 17.Στους υπολογισµούς θεωρήθηκε ότι το 40% των πωλήσεων κοµπόστ θα γίνεται µε τιµή 0,15 /kg σε σακούλες των 6-10 κιλών και το 60% θα γίνεται χύδην µε τιµή 0,03 /kg. Σηµειωτέων ότι το 2007 η τιµή πώλησης του φυτοχώµατος στην αγορά κυµαίνεται από 0,4 /kg έως 0,5 /kg, ενώ η τιµή του κοµπόστ στην ευρωπαϊκή αγορά είναι της τάξης των 0,6 0,7 /kg. 18.Επίσης, εκτιµήθηκε ότι η τιµή του κοµπόστ θα αυξάνει 3% ετησίως, που είναι µια αρκετά ρεαλιστική υπόθεση, αφού η τιµή πώλησης τέθηκε σε σαφώς χαµηλότερο επίπεδο από την αγορά και γιατί η ζήτηση του κοµπόστ αναµένεται να αυξάνει στο µέλλον. 19.Επίσης, ελήφθηκαν υπόψη µε βάση τον προϋπολογισµό του 2007 του δήµου και εκτιµήσεις της παρούσας µελέτης και άλλα πρόσθετα έξοδα, που αφορούν αναλώσιµα των εργαζοµένων και έξοδα για µελέτες. Το ποσό αυτό για το 2007 εκτιµήθηκε σε 190 µε 4% αύξηση ετησίως. 20.Για τον υπολογισµό του συνόλου του κόστους σε τιµές του 2008 θεωρήθηκε ότι ο µέσος πληθωρισµός της περιόδου 2008-2025 είναι 3,0%. 21.Για τον προσδιορισµό των αναγκαίων εργαζοµένων και του αναγκαίου εξοπλισµού ανάλογα τη δυναµικότητα της µονάδας θεωρήθηκε ότι: α) οι εργαζόµενοι απασχολούνται 7 καθαρές ώρες απασχόλησης ηµερησίως για 220 εργάσιµες ηµέρες ετησίως, β) χρησιµοποιήθηκαν λειτουργικά δεδοµένα των οχηµάτων και όλου του εξοπλισµού (χρόνοι τεµαχισµού, τυπικές ταχύτητες κίνησης των οχηµάτων, τυπικοί χρόνοι εκτέλεσης Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 60/ 151

εργασιών στην µονάδα κ.α.) από τα τεχνικά εγχειρίδια του κάθε εξοπλισµού και από την διεθνή εµπειρία στην εκτέλεση εργασιών σε ανάλογες µονάδες, γ) ελήφθη υπόψη ότι ο αριθµός των απασχολουµένων θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες από την αύξηση των κλαδεµάτων για µία 20ετία µε βάση την αύξησή τους κατά 0,5% ετησίως, και δ) θεωρήθηκε ότι όλος ο εξοπλισµός και τα οχήµατα µπορούν εν δυνάµει να λειτουργούν για 7 ώρες ηµερησίως και 250 εργάσιµες ηµέρες ετησίως. 22.Τέλος, το ωριαίο κόστος για το δήµο του κάθε εργάτη αποκοµιδής και του οδηγού, θεωρήθηκε, σύµφωνα µε τα στοιχεία του δήµου, ότι είναι 8,21 /h και 8,21 /h αντίστοιχα µε αύξηση 4% ετησίως, ενώ για το νοµό θεωρήθηκε αντίστοιχα σε 6,57 /h και 6,57 /h. Πίνακας 8.27 Ενδεικτικό κόστος µονάδας κοµποστοποίησης κλαδεµάτων σε µε ΦΠΑ για την εξυπηρέτηση του δήµου Κοµοτηνής Κατηγορία εξοπλισµού Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3 Σενάριο 4 ΟΧΗΜΑ* 29.750 71.400 71.400 202.300 ΘΡΥΜΜΑΤΙΣΤΗΣ 0 160.650 119.000 0 ΑΝΑΔΕΥΤΗΡΑΣ 0 95.200 95.200 41.650 ΖΥΓΑΡΙΑ 0 17.850 17.850 17.850 ΚΟΣΚΙΝΟ 0 116.620 116.620 116.620 ΆΛΛΟ ΟΧΗΜΑ ΑΝΟΙΚΤΟ 0 30.000 30.000 30.000 ΦΟΡΤΩΤΗΣ 0 59.000 59.000 23.800 ΥΠΟΛΟΙΠΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 0 59.500 59.500 59.500 ΠΡΟΣΘΕΤΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ 0 0 0 0 ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ 29.750 610.220 568.570 491.720 ΑΡΧΙΚΟΣ ΚΤΙΡΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 0 95.200 95.200 95.200 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΛΥΟΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ 0 0 0 0 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΛΥΟΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 0 0 0 0 ΚΤΙΡΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 0 95.200 95.200 95.200 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ 29.750 705.420 663.770 586.920 *Στο σενάριο 4 το όχηµα είναι µε ενσωµατωµένο θρυµµατιστή Με βάση τις παραπάνω παραδοχές, δεδοµένα και εκτιµήσεις στους πίνακες 8.28 8.31 παρουσιάζεται η οικονοµική ανάλυση των εσόδων και εξόδων της διαχείρισης των πράσινων απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής για τα σενάρια 1-4. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 61/ 151

Πίνακας 8.28 Διαχρονική οικονοµική ανάλυση διαχείρισης πράσινων απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής για το Σενάριο 1 Συλλογή µεταφορά µε ανοικτό φορτηγό και διάθεση στο χώρο ταφής του δήµου Έτος Λειτουρ γικό κόστος συλλογ ής - µεταφορ άς Κόστος προσωπι κού συλλογής - µεταφορά ς Κόστος Μεταφορ άς στο χώρο διάθεσης ή στη µονάδα Αποσβέ σεις Κόστος τελικής διάθεση ς Κόστος τεµαχισ µού Υπόλοιπ ο λειτουργι κό κόστος Μονάδας και προσωπι κού Κόστος ενηµέρ ωσης Έσοδα από πωλήσε ις κοµπόσ τ Σύνολο 1-9 Σύνολο 1-8 σε τιµές 2008 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντο ς έτους () 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2008-5.704-5.352-24.056-3.719-1.437-40.27-40.268-294 2009-5.960-5.594-24.617-3.737-1.517-41.43-40.218-301 2010-6.228-5.847-25.200-3.756-1.600-42.63-40.184-308 2011-6.509-6.111-25.807-3.775-1.689-43.89-40.166-316 2012-6.802-6.387-26.438-3.794-1.782-45.2-40.162-324 2013-7.108-6.676-27.096-3.813-1.881-46.57-40.174-332 2014-7.427-6.978-27.780-3.832-1.984-48 -40.201-340 2015-7.762-7.293-28.493-3.851-2.094-49.49-40.243-349 2016-8.111-7.623-29.236-3.870-2.210-51.05-40.299-358 2017-8.476-7.968-30.009-3.889-2.332-52.67-40.370-368 2018-8.857-8.328-30.814-3.909-2.461-54.37-40.455-378 2019-9.256-8.704-31.653-3.928-2.597-56.14-40.555-388 2020-9.672-9.097-32.527-3.948-2.740-57.99-40.670-399 2021-10.11-9.509-33.438-3.968-2.892-59.91-40.798-410 2022-10.56-9.938-34.387-3.988-3.051-61.93-40.941-422 2023-11.04-10.388-35.377-4.008-3.220-64.03-41.098-434 2024-11.54-10.857-36.408-4.028-3.398-66.23-41.269-447 2025-12.05-11.348-37.483-4.048-3.586-68.52-41.455-460 Γενικό σύνολο σε τιµές 2008 της περιόδου 2008-2025 -729.53 Με (-) υποδηλώνεται κόστος και χωρίς (-) υποδηλώνεται έσοδο Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 62/ 151

Πίνακας 8.29 Διαχρονική οικονοµική ανάλυση διαχείρισης πράσινων απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής για το Σενάριο 2 Συλλογή µεταφορά µε ανοικτό φορτηγό και κοµποστοποίηση σε Μονάδα κοµποστοποίησης Έτος Λειτουρ γικό κόστος συλλογ ής - µεταφορ άς Κόστος προσωπι κού συλλογής - µεταφορά ς Κόστος Μεταφορ άς στο χώρο διάθεσης ή στη µονάδα Αποσβέ σεις Κόστος τελικής διάθεση ς Κόστος τεµαχισ µού Υπόλοιπ ο λειτουργι κό κόστος Μονάδας και προσωπι κού Κόστος ενηµέρ ωσης Έσοδα από πωλήσε ις κοµπόσ τ Σύνολο 1-9 Σύνολο 1-8 σε τιµές 2008 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντο ς έτους () 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2008-5.704-5.352-4.437-83.42-2.504-49.088-11.55 4.591-157.5-157.47-1.150 2009-5.960-5.594-4.547-83.8-2.617-51.065-11.83 4.752-160.7-155.98-1.168 2010-6.228-5.847-4.662-84.18-2.735-53.121-12.1 4.919-164 -154.55-1.186 2011-6.509-6.111-4.781-84.57-2.859-55.261-12.39 5.092-167.4-153.18-1.205 2012-6.802-6.387-4.906-84.96-2.988-57.486-12.68 5.271-170.9-151.87-1.224 2013-7.108-6.676-5.035-85.34-3.123-59.801-12.97 5.456-174.6-150.62-1.244 2014-7.427-6.978-5.170-85.74-3.264-62.210-13.28 5.648-178.4-149.42-1.265 2015-7.762-7.293-5.311-86.13-3.412-64.715-13.59 5.847-182.4-148.28-1.287 2016-8.111-7.623-5.457-86.52-3.566-67.322-13.91 6.052-186.5-147.19-1.309 2017-8.476-7.968-5.610-86.92-3.727-70.033-14.23 6.265-190.7-146.16-1.332 2018-8.857-8.328-5.769-87.32-3.896-72.854-14.57 6.485-195.1-145.18-1.356 2019-9.256-8.704-5.935-87.72-4.072-75.789-14.91 6.713-199.7-144.25-1.381 2020-9.672-9.097-6.108-88.12-4.256-78.842-15.26 6.949-204.4-143.37-1.407 2021-10.11-9.509-6.288-88.53-4.448-82.018-15.62 7.193-209.3-142.54-1.433 2022-10.56-9.938-6.476-88.93-4.649-85.322-15.98 7.446-214.4-141.76-1.461 2023-11.04-10.388-6.672-89.34-4.859-88.759-16.36 7.708-219.7-141.02-1.489 2024-11.54-10.857-6.876-89.75-5.079-92.335-16.74 7.979-225.2-140.34-1.519 2025-12.05-11.348-7.089-90.17-5.308-96.055-17.14 8.259-230.9-139.7-1.550-2.652.8 Γενικό σύνολο σε τιµές 2008 της περιόδου 2008-2025 31 Με (-) υποδηλώνεται κόστος και χωρίς (-) υποδηλώνεται έσοδο Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 63/ 151

Πίνακας 8.30 Διαχρονική οικονοµική ανάλυση διαχείρισης πράσινων απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής για το Σενάριο 3 Συλλογή µεταφορά µε ανοικτό φορτηγό, θρυµµατισµός µε µεταφερόµενο θρυµµατιστή και κοµποστοποίηση σε Μονάδα κοµποστοποίησης Έτος Λειτουρ γικό κόστος συλλογ ής - µεταφορ άς Κόστος προσωπι κού συλλογής - µεταφορά ς Κόστος Μεταφορ άς στο χώρο διάθεσης ή στη µονάδα Αποσβέ σεις Κόστος τελικής διάθεση ς Κόστος τεµαχισ µού Υπόλοιπ ο λειτουργι κό κόστος Μονάδας και προσωπι κού Κόστος ενηµέρ ωσης Έσοδα από πωλήσε ις κοµπόσ τ Σύνολο 1-9 Σύνολο 1-8 σε τιµές 2008 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντο ς έτους () 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2008-3.514-3.211-647 -78.21-1.514-48.339-11.55 4.591-142.4-142.4-1.040 2009-3.671-3.356-663 -78.57-1.582-50.282-11.83 4.752-145.2-140.97-1.056 2010-3.836-3.508-680 -78.92-1.654-52.303-12.1 4.919-148.1-139.59-1.071 2011-4.008-3.667-697 -79.28-1.729-54.405-12.39 5.092-151.1-138.26-1.087 2012-4.188-3.832-715 -79.64-1.807-56.592-12.68 5.271-154.2-136.99-1.104 2013-4.376-4.006-734 -80.01-1.888-58.867-12.97 5.456-157.4-135.77-1.122 2014-4.572-4.187-754 -80.37-1.974-61.233-13.28 5.648-160.7-134.6-1.140 2015-4.777-4.376-775 -80.74-2.063-63.695-13.59 5.847-164.2-133.48-1.158 2016-4.992-4.574-796 -81.1-2.156-66.255-13.91 6.052-167.7-132.41-1.178 2017-5.216-4.781-818 -81.47-2.254-68.918-14.23 6.265-171.4-131.39-1.197 2018-5.450-4.997-841 -81.85-2.356-71.689-14.57 6.485-175.3-130.41-1.218 2019-5.694-5.222-866 -82.22-2.462-74.571-14.91 6.713-179.2-129.48-1.240 2020-5.950-5.458-891 -82.6-2.573-77.569-15.26 6.949-183.3-128.6-1.262 2021-6.217-5.705-917 -82.97-2.690-80.687-15.62 7.193-187.6-127.76-1.285 2022-6.496-5.963-944 -83.35-2.811-83.931-15.98 7.446-192 -126.96-1.308 2023-6.788-6.233-973 -83.73-2.938-87.305-16.36 7.708-196.6-126.2-1.333 2024-7.092-6.514-1.003-84.12-3.071-90.816-16.74 7.979-201.4-125.49-1.358 2025-7.410-6.809-1.034-84.5-3.210-94.467-17.14 8.259-206.3-124.82-1.385-2.385.5 Γενικό σύνολο σε τιµές 2008 της περιόδου 2008-2025 59 Με (-) υποδηλώνεται κόστος και χωρίς (-) υποδηλώνεται έσοδο Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 64/ 151

Πίνακας 8.31 Διαχρονική οικονοµική ανάλυση διαχείρισης πράσινων απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής για το Σενάριο 4 Συλλογή µεταφορά µε αυτοκινούµενο όχηµα θρυµµατιστή και κοµποστοποίηση σε Μονάδα κοµποστοποίησης Έτος Λειτουρ γικό κόστος συλλογ ής - µεταφορ άς Κόστος προσωπι κού συλλογής - µεταφορά ς Κόστος Μεταφορ άς στο χώρο διάθεσης ή στη µονάδα Αποσβέ σεις Κόστος τελικής διάθεση ς Κόστος τεµαχισ µού Υπόλοιπ ο λειτουργι κό κόστος Μονάδας και προσωπι κού Κόστος ενηµέρ ωσης Έσοδα από πωλήσε ις κοµπόσ τ Σύνολο 1-9 Σύνολο 1-8 σε τιµές 2008 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντο ς έτους () 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2008-6.251-3.747-1.294-68.61-1.510-48.339-11.55 4.591-136.7-136.71-999 2009-6.533-3.916-1.326-68.91-1.579-50.282-11.83 4.752-139.6-135.55-1.015 2010-6.827-4.093-1.360-69.22-1.650-52.303-12.1 4.919-142.6-134.45-1.032 2011-7.134-4.278-1.395-69.53-1.725-54.405-12.39 5.092-145.8-133.39-1.049 2012-7.455-4.471-1.431-69.84-1.803-56.592-12.68 5.271-149 -132.39-1.067 2013-7.791-4.673-1.469-70.16-1.884-58.867-12.97 5.456-152.4-131.43-1.086 2014-8.141-4.885-1.508-70.47-1.969-61.233-13.28 5.648-155.8-130.51-1.105 2015-8.508-5.105-1.549-70.79-2.058-63.695-13.59 5.847-159.4-129.64-1.125 2016-8.891-5.336-1.592-71.11-2.151-66.255-13.91 6.052-163.2-128.82-1.146 2017-9.291-5.577-1.636-71.43-2.248-68.918-14.23 6.265-167.1-128.04-1.167 2018-9.709-5.829-1.683-71.75-2.350-71.689-14.57 6.485-171.1-127.31-1.189 2019-10.15-6.093-1.731-72.07-2.456-74.571-14.91 6.713-175.3-126.62-1.212 2020-10.6-6.368-1.781-72.4-2.567-77.569-15.26 6.949-179.6-125.96-1.236 2021-11.08-6.656-1.834-72.72-2.683-80.687-15.62 7.193-184.1-125.35-1.260 2022-11.58-6.957-1.889-73.05-2.805-83.931-15.98 7.446-188.7-124.79-1.286 2023-12.1-7.271-1.946-73.38-2.931-87.305-16.36 7.708-193.6-124.26-1.312 2024-12.65-7.600-2.005-73.71-3.064-90.816-16.74 7.979-198.6-123.76-1.340 2025-13.22-7.944-2.068-74.04-3.202-94.467-17.14 8.259-203.8-123.31-1.368-2.322.2 Γενικό σύνολο σε τιµές 2008 της περιόδου 2008-2025 90 Με (-) υποδηλώνεται κόστος και χωρίς (-) υποδηλώνεται έσοδο Η σύγκριση των παραπάνω σεναρίων γίνεται στον επόµενο πίνακα 8.32. Πίνακας 8.32 Διαχρονική οικονοµική σύγκριση των σεναρίων 1-4 στη διαχείριση των πράσινων απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής Έτος Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3 Σενάριο 4 Ετήσιο κόστος σε τιµές 2008 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντος έτους () Ετήσιο κόστος σε τιµές 2008 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντος έτους () Ετήσιο κόστος σε τιµές 2008 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντος έτους () Ετήσιο κόστος σε τιµές 2008 Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 65/ 151 Κόστος ανά τόνο σε τιµές τρέχοντος έτους ()

2008-40.268-294 -157.465-1.150-142.399-1.040-136.709-999 2009-40.218-301 -155.975-1.168-140.966-1.056-135.554-1.015 2010-40.184-308 -154.547-1.186-139.587-1.071-134.448-1.032 2011-40.166-316 -153.178-1.205-138.262-1.087-133.392-1.049 2012-40.162-324 -151.868-1.224-136.990-1.104-132.385-1.067 2013-40.174-332 -150.615-1.244-135.770-1.122-131.425-1.086 2014-40.201-340 -149.419-1.265-134.600-1.140-130.512-1.105 2015-40.243-349 -148.278-1.287-133.481-1.158-129.644-1.125 2016-40.299-358 -147.191-1.309-132.410-1.178-128.822-1.146 2017-40.370-368 -146.157-1.332-131.387-1.197-128.043-1.167 2018-40.455-378 -145.176-1.356-130.410-1.218-127.308-1.189 2019-40.555-388 -144.247-1.381-129.480-1.240-126.615-1.212 2020-40.670-399 -143.367-1.407-128.595-1.262-125.964-1.236 2021-40.798-410 -142.537-1.433-127.755-1.285-125.354-1.260 2022-40.941-422 -141.756-1.461-126.957-1.308-124.785-1.286 2023-41.098-434 -141.023-1.489-126.203-1.333-124.255-1.312 2024-41.269-447 -140.336-1.519-125.490-1.358-123.764-1.340 2025-41.455-460 -139.696-1.550-124.818-1.385-123.311-1.368 Σύνολ ο 2007-2 -2.652.83 1-2.385.559-2.322.290 024-729.528 Με (-) υποδηλώνεται κόστος και χωρίς (-) υποδηλώνεται έσοδο Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 66/ 151

Το κόστος διαχείρισης των πράσινων υλικών εξαρτάται σηµαντικά από την ποσότητα των προς διαχείριση υλικών. Για το λόγο αυτό παρακάτω γίνεται ανάλυση ευαισθησίας των σεναρίων 1-4. Έτσι, για την διερεύνηση της επίδρασης της ποσότητας των προς διαχείριση πράσινων υλικών στα οικονοµικά µεγέθη των 4 σεναρίων εκτιµήθηκε (πίνακας 8.33) το κόστος ανά τόνο διαχείρισης του έτους 2008 για διάφορες αρχικές ποσότητες πράσινων υλικών. Στους υπολογισµούς για κάθε δυναµικότητα της µονάδας ελήφθη υπόψη όλο το αντίστοιχο αυξηµένο κόστος διαχείρισης (επιπλέον επενδύσεις, προσωπικό, λειτουργικά, πωλήσεις υλικών κ.α.). Όµως, δεν ελήφθη υπόψη το αυξηµένο κόστος µεταφοράς των υλικών, ούτε φυσικά το ενδεχόµενο µεταφόρτωσης στην περίπτωση µεταφοράς από µεγάλη απόσταση. Αυτά τα ενδεχόµενα λαµβάνονται υπόψη στα τελικά σενάρια διαχείρισης του συνόλου των οργανικών του νοµού και της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Οι επιπλέον ποσότητες των πράσινων υλικών µπορούν να προέλθουν από την συνεργασία των ΟΤΑ του νοµού Κοµοτηνής ή και άλλων ΟΤΑ της περιφέρειας Μακεδονίας Θράκης, στα πλαίσια της εφαρµογής του περιφερειακού σχεδιασµού, όπως παρουσιάζεται σε επόµενα κεφάλαια. Πίνακας 8.33 Συνολικό κόστος διαχείρισης* των πράσινων υλικών του Δήµου Κοµοτηνής το 2008 σε για τα σενάρια 1-4 συναρτήσει της αρχικής ποσότητας των πράσινων υλικών Προς διαχείριση ποσότητα πράσινων υλικών το 2008 (t/y) Σενάριο 1 () Σενάριο 2 () Σενάριο 3 () Σενάριο 4 137-294 -1.150-1.040-999** 200-286 -824-726 -707 300-279 -588-499 -495 400-285 -470-385 -390 500-282 -399-317 -326 600-279 -352-272 -284 700-277 -368-264 -279 800-281 -336-266 -285 900-279 -312-261 -280 1.000-278 -292-239 -260 1.500-276 -251-190 -214 2.000-277 -235-171 -196 3.000-276 -212-152 -179 4.000-276 -203-140 -168 5.000-275 -203-133 -161 *Δεν έχει ληφθεί υπόψη το επιπλέον κόστος µεταφοράς των υλικών, αφού θα συλλέγονται σε σαφώς µεγαλύτερες αποστάσεις από τη µονάδα. ** Με τους έντονους χαρακτήρες υποδηλώνεται το οικονοµικότερο σενάριο κοµποστοποίησης από τα σενάρια 2-4. Με (-) υποδηλώνεται κόστος και χωρίς (-) υποδηλώνεται κέδρος. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 67/ 151 ()

Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 68/ 151

Από την παραπάνω διερεύνηση και οικονοµική ανάλυση των διαφόρων σεναρίων διαχείρισης των πράσινων απορριµµάτων του δήµου Κοµοτηνής συµπεραίνονται τα εξής: 1. Το σηµερινό κόστος διαχείρισης των πράσινων υλικών (2008) ξεπερνά τα 40.000 ή τα 294. Το συνολικό κόστος µε την υπάρχουσα κατάσταση (Σενάριο 1) προβλέπεται να µειώνεται λίγο µέχρι το 2012 και να εν συνεχεία να αυξάνει διαχρονικά σε τιµές του 2008. 2. Αντίθετα, στα σενάρια 2-4 το συνολικό κόστος µε κοµποστοποίηση των κλαδεµάτων προβλέπεται να µειώνεται σε τιµές του 2008 και µάλιστα µε µεγαλύτερο ρυθµό µείωσης σε όλο το διάστηµα 2008-2025. 3. Η διαχείριση των κλαδεµάτων µε την υπάρχουσα κατάσταση (Σενάριο 1) για το έτος 2008 και για το σύνολο των ετών 2008-2025 έχει σαφώς το µικρότερο κόστος για το δήµο Κοµοτηνής σε σχέση µε όλα τα επόµενα σενάρια, που περιλαµβάνουν τη δηµιουργία µονάδας κοµποστοποίησης των κλαδεµάτων. 4. Έτσι, τα σενάρια 2-4 (που περιλαµβάνουν µονάδα κοµποστοποίησης) ξεκινούν µε υψηλά συνολικά κόστη το 2008, τα οποία µειώνονται συνεχώς τα έτη 2008-2025 σε τιµές 2008, αλλά παραµένουν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σχέση µε το σενάριο 1. 5. Από τα σενάρια 2-4 το πιο συµφέρον οικονοµικά για την περίοδο 2008-2025 είναι το σενάριο 4 και ακολουθούν το σενάριο 3 και 2. 6. Σε σχέση µε την οικονοµικότητα των σεναρίων ο σηµαντικότερος παράγοντας είναι η αρχική συλλεγόµενη ποσότητα πράσινων υλικών το έτος 2008. Εάν αυτή αυξάνεται, τότε το κόστος διαχείρισης ανά τόνο µειώνεται σηµαντικά. Για αρχικές ποσότητες της τάξης των 600 t/y το σενάριο 3 γίνεται οικονοµικότερο από την υπάρχουσα κατάσταση του σεναρίου 1. Οµοίως για το σενάριο 4 για αρχικές ποσότητες µεγαλύτερες από 900 t/y. 7. Από τα τρία σενάρια κοµποστοποίησης (σενάρια 2-4) το σενάριο 4 είναι πιο οικονοµικό για διαχείριση µέχρι 300 τόνους πράσινων ετησίως. Για µεγαλύτερες ποσότητες πράσινων υλικών το σενάριο 3 είναι το πιο οικονοµικό. Αυτό υποδηλώνεται µε τους έντονους χαρακτήρες στον πίνακα 8.33. Ανεξάρτητα από τα οικονοµικά δεδοµένα των σεναρίων 2-4, κάθε ένα από αυτά έχει σηµαντικά περιβαλλοντικά ή κοινωνικά οφέλη για το δήµο Κοµοτηνής. Το όφελος των σεναρίων 2-4 µε τη δηµιουργία µονάδας κοµποστοποίησης είναι ότι από περιβαλλοντικής πλευράς η διαχείριση και αξιοποίηση των πράσινων υλικών γίνεται µε τον πλέον φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Από τη διαχείριση των πράσινων υλικών παράγεται πολύ καλής ποιότητας κοµπόστ, που θα αξιοποιείται από τους αγρότες και κατοίκους της Κοµοτηνής. Επίσης, η διαχείριση βρίσκεται σε συµφωνία µε την Οδηγία 31/99 για την µείωση των προς τελική διάθεση βιοαποικοδοµήσιµων υλικών, καθώς επίσης και µειώνεται η ποσότητα των προς τελική διάθεση αποβλήτων και Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 69/ 151

δείχνεται έµπρακτα η θέληση του δήµου Κοµοτηνής να αντιµετωπίσει ολοκληρωµένα τη διαχείριση των απορριµµάτων της. 6.3.3 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ Τα συµπεράσµατα από την όλη διερεύνηση της διαχείρισης των κλαδεµάτων στο δήµο Κοµοτηνής είναι τα εξής: Ο Δήµος Κοµοτηνής, από οικονοµικής πλευράς, δεν έχει άµεσο οικονοµικό κίνητρο να προχωρήσει σε αλλαγή στη διαχείρισή τους. Όµως, στο άµεσο µέλλον θα υποχρεωθεί να το κάνει, εφόσον θα προχωρήσει η υποχρεωτική εφαρµογή της Οδηγίας 31/1999. Η πιθανή συνεργασία στη διαχείριση των πράσινων υλικών ή συνολικά στα οργανικά, µε τους υπόλοιπους ΟΤΑ του νοµού ή σε επίπεδο περιφέρειας, θα αυξήσει τις προς διαχείριση ποσότητες και µπορεί να καταστήσει τη µονάδα κοµποστοποίησης πολύ πιο οικονοµική από ότι εµφανίζεται στα σενάρια 2-4, ακόµη και από την σηµερινή κατάσταση. Στην απόφασή του ο Δήµος Κοµοτηνής για τη δηµιουργία µονάδας κοµποστοποίησης, θα πρέπει να συνεκτιµήσει και τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη από την κοµποστοποίηση των πράσινων υλικών του (βλέπε κεφάλαιο µε τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη). Με βάση την προηγούµενη ανάλυση: Θα πρέπει να διερευνηθούν τα σενάρια συνεργασίας των ΟΤΑ του νοµού ή και της περιφέρειας στην δηµιουργία κοινής ή κοινών µονάδων κοµποστοποίησης πράσινων υλικών ή και οργανικών. Η διερεύνηση αυτή παρουσιάζεται σε επόµενο κεφάλαιο. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 70/ 151

8.4 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟ- ΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ Στο κεφάλαιο αυτό διερευνάται το κόστος διαχείρισης των οργανικών απορριµµάτων και των πράσινων υλικών στο δήµο Κοµοτηνής (και εκτίµηση για το νοµό Ροδόπης) µε οργάνωση διαλογής στην πηγή και εν συνεχεία κοµποστοποίηση σε µονάδα. 8.4.1 ΒΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι ΟΤΑ εκτός από την οργάνωση προγράµµατος οικιακής κοµποστοποίησης µπορούν να διαχειριστούν το σύνολο των οργανικών τους απορριµµάτων µε διαλογή στην πηγή (ΔσΠ), και των πράσινων υλικών και δηµιουργία ολοκληρωµένης µονάδας προεπεξεργασίας και κοµποστοποίησής τους. Αυτή η επιλογή περιλαµβάνει τα παρακάτω στάδια ολοκληρωµένης διαχείρισης των οργανικών. Συστηµατική ενηµέρωση των δηµοτών, ώστε να διαχωρίζουν µέσα στο νοικοκυριό τους το σύνολο των οργανικών τους υλικών (όλα τα υπολείµµατα τροφών, σαλατικών και φρούτων, και οτιδήποτε ζωικής ή φυτικής προέλευσης υπόλειµµα, χαρτιά κουζίνας, φίλτρα καφέ, φακελάκια από ροφήµατα, κλαδέµατα από λουλούδια, φυτά και τον κήπο, παλαιό χώµα, στάχτες από τζάκια, κ.α.). Τα υλικά αυτά οι δηµότες µπορούν να τα τοποθετούν σε µικρά πλαστικά καδάκια µέσα στην κουζίνα τους και κάθε 1-2 ηµέρες να τα µεταφέρουν και να εναποθέτουν σε ειδικούς για τα οργανικά υλικά έξω από την κατοικία τους. Εναλλακτικά οι δηµότες µπορούν να τοποθετούν τα οργανικά υλικά σε βιοαποικοδοµίσιµες σακούλες και εν συνεχεία να τοποθετούνται στους ειδικούς κάδους έξω από την κατοικία τους. Την ευθύνη της ενηµέρωσης θα µπορούσε να την έχει ο ΟΤΑ. Τοποθέτηση ειδικών κάδων από τον ΟΤΑ, δίπλα στους κάδους των απορριµµάτων, ώστε οι δηµότες να τοποθετούν τα οργανικά υλικά, είτε χύδην, είτε µαζί µε τις βιοαποικοδοµίσιµες σακούλες, που συλλέγουν στο νοικοκυριό τους. Οι κάδοι µπορεί να είναι πολλών χωρητικοτήτων για να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες αποκοµιδής των οργανικών στον ΟΤΑ, αφού το ειδικό βάρος των οργανικών είναι σαφώς µεγαλύτερο από αυτό των απορριµµάτων. Την ευθύνη της παρακολούθησης και αντικατάστασης των κάδων σε περίπτωση βλάβης ή απώλειας, θα µπορούσε να την έχει ο ΟΤΑ. Ξεχωριστή αποκοµιδή των ειδικών κάδων για τα οργανικά µε τα ίδια απορριµµατοφόρα, που χρησιµοποιούνται στα απορρίµµατα και µε αποκλειστικά δροµολόγια. Την αποκοµιδή θα µπορούσε να την κάνει ο ΟΤΑ. Μεταφορά των οργανικών στην µονάδα κοµποστοποίησης οργανικών από τον ΟΤΑ. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 71/ 151

Συλλογή και µεταφορά και των πράσινων υλικών στη µονάδα κοµποστοποίησης. Θεωρείται αυτονόητο ότι µαζί µε τα οικιακά οργανικά θα πρέπει να µεταφέρονται και τα πράσινα υλικά για να αυξάνει η αναλογία άνθρακα στο υπό κοµποστοποίηση µίγµα. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να προστίθεται υλικό πλούσιο σε άνθρακα (π.χ. πριονίδι). Δηµιουργία µονάδας επεξεργασίας και κοµποστοποίησης των οργανικών υλικών. Η µονάδα θα µπορούσε να αποτελεί µία ξεχωριστή δηµοτική ή διαδηµοτική επιχείρηση του ΟΤΑ. Η µονάδα περιλαµβάνει συνήθως τα εξής: 1. Χώρο υποδοχής των οργανικών υλικών µε σύστηµα µεταφόρτωσης και τροφοδοσίας στην γραµµή επεξεργασίας. 2. Μονάδα προδιαλογής των υλικών, όπου µε χειρονακτικό τρόπο διαχωρίζονται οι προσµίξεις από τα οργανικά υλικά. Στο στάδιο αυτό εκτρέπονται υλικά, που έχουν τοποθετηθεί κατά λάθος, όπως πλαστικά, µέταλλα, γυαλιά ή άλλα ογκώδη υλικά. 3. Μονάδα για τον τεµαχισµό και θρυµµατισµό των οργανικών υλικών. 4. Πιθανά να υπάρχει και δεύτερο στάδιο χειρονακτικού διαχωρισµού των προσµίξεων (στην περίπτωση που υπάρχουν πολλές βιοαποικοδοµίσιµες σακούλες που περιέχουν και αυτές προσµίξεις). 5. Εναλλακτικά των σταδίων 2 και 4 µπορεί να υπάρχει µικρότερο στάδιο χειρονακτικού διαχωρισµού (για τις πολύ ογκώδεις προσµίξεις) και εν συνεχεία σύστηµα περιστροφικών µύλων, όπου διαχωρίζονται οι προσµίξεις µε µηχανικό τρόπο. 6. Από τα στάδια 2 και 4 µπορεί ενδεχοµένως να ανακτηθούν κάποια ανακυκλώσιµα υλικά. 7. Τροφοδοσία των υλικών σε βιοαντιδραστήρες, όπου τα υλικά οµογενοποιούνται και πραγµατοποιείται το βασικό πρώτο στάδιο κοµποστοποίησης των οργανικών υλικών. 8. Εν συνεχεία τα υλικά µεταφέρονται για την συνέχιση της κοµποστοποίησης και την τελική ωρίµανση σε χώρο όπου τοποθετούνται σε σειράδια. Κατά τη διαδικασία ωρίµανσης αναδεύονται περιοδικά οι σωροί για να παραµένει αερόβια η όλη διαδικασία. Στο στάδιο αυτό παρακολουθούνται διάφοροι παράµετροι, όπως θερµοκρασία, υγρασία. Οι σωροί µπορεί να είναι ή όχι κάτω από στέγαστρα. Εναλλακτικά µπορούν να καλύπτονται µε αδιάβροχες διαφανείς επιφάνειες. 9. Εν συνεχεία τα ώριµα υλικά κοσκινίζονται και δηµιουργούνται 2-3 ποιότητες ώριµου κοµπόστ. 10. Το µικρότερης διάστασης κοµπόστ συσκευάζεται σε σακούλες. 11.Ένα ενδεικτικό διάγραµµα της µονάδας παρουσιάζεται στο σχήµα 8.2. Διάθεση ή πώληση του κοµπόστ. Οργανώνεται πρόγραµµα προώθησης των πωλήσεων του παραγόµενου κοµπόστ. Το µεγαλύτερης διάστασης κοµπόστ πωλείται ή διατίθεται χύδην, ενώ το κοµπόστ µικρότερης διάστασης πωλείται στη χοντρική ή λιανική σε διάφορα σηµεία πώλησης. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 72/ 151

Δυναµικότητα µονάδας. Η δυναµικότητα της µονάδας εξαρτάται από τον πληθυσµό που θα εξυπηρετεί και από το ποσοστό εφαρµογής της οικιακής κοµποστοποίησης στον ΟΤΑ ή στους ΟΤΑ του νοµού. Έτσι, η µονάδα θα µπορούσε να εξυπηρετεί α) µόνο το δήµο Κοµοτηνής και β) όλο το νοµό Ροδόπης. Σχήµα 8.2 Ενδεικτικό διάγραµµα µονάδας κοµποστοποίησης οικιακών οργανικών και πράσινων υλικών 8.4.2 ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ο στόχος της παρούσας επεξεργασίας είναι να προσδιορισθεί το κόστος εφαρµογής του προγράµµατος ΔσΠ και κοµποστοποίησης του συνόλου των οργανικών υλικών του δήµου Κοµοτηνής και να εκτιµηθεί το αντίστοιχο κόστος σε επίπεδο νοµού. Για να είναι δυνατή η οικονοµική σύγκριση διαφόρων σεναρίων προσδιορίζεται κάθε φορά το αναγκαίο κόστος υλοποίησης (βλέπε διευκρίνιση στο κεφάλαιο 8.1.3), όπου περιλαµβάνονται όλα τα κόστη, εκτός από το κόστος των οδοκαθαριστών, οι χαµένες εργατοώρες του προσωπικού καθαριότητας και το κόστος απασχόλησης του προσωπικού σε άλλες ασχολίες στο δήµο. Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μαµάη 3, 104 40 Αθήνα Σελίδα 73/ 151