ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 23/04/2017- ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ Ο.Π. ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων.. τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε». Γιατί σ αυτή δεν υπάρχουν πολλοί από εκείνους που παραδέχονται ότι ήταν ιππείς, ενώ είναι γραμμένοι μερικοί που είχαν φύγει (από την πατρίδα). Αυτή είναι η πιο μεγάλη απόδειξη όταν δηλαδή επανήλθατε (από την εξορία), αποφασίσατε (με ψήφισμα) να παραδώσουν οι φύλαρχοι κατάλογο όσων ήταν ιππείς, για να πάρετε πίσω από αυτούς το επίδομα. Κανένας λοιπόν δεν μπορεί να αποδείξει για μένα ούτε ότι αναφέρθηκα από τους φυλάρχους ούτε ότι παραδόθηκα στους συνηγόρους του δημοσίου ούτε ότι κατέβαλα το επίδομα. Και ακόμα είναι εύκολο για όλους ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ να καταλάβουν αυτό, ότι δηλαδή ήταν αναγκαίο στους φυλάρχους, αν δεν φανέρωναν εκείνους που είχαν πάρει το επίδομα, να τιμωρούνται οι ίδιοι. Επομένως πολύ πιο δίκαια θα πιστεύατε σε εκείνους τους καταλόγους, παρά σε αυτές (τις πινακίδες). Β1. «Ἔπειτα δέ ἐγγεγραμμένοι εἰσί»: στο παρατιθέμενο απόσπασμα ο Μαντίθεος καταπιάνεται με το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο που επικαλέστηκαν οι κατήγοροι εις βάρος του. Αφού αναφέρετε ποιο είναι να σχολιάσετε την απάντησή του σε αυτή την κατηγορία. Ο Μαντίθεος κατηγορείται από Αθηναίους πολίτες ότι συνεργάστηκε με το ολιγαρχικό καθεστώς των Τριάκοντα τυράννων και συγκεκριμένα ότι υπηρέτησε στο ιππικό την εποχή της ολιγαρχικής διακυβέρνησής τους. Η εις βάρος του κατηγορία στηρίχθηκε στο γεγονός ότι το όνομά του αναγραφόταν στη γύψινη πινακίδα με τα ονόματα των ιππέων εκείνης της περιόδου, η οποία βρισκόταν τοποθετημένη στον χώρο της Αγοράς. Ο Μαντίθεος απαξιώνει ευθύς εξαρχής την πινακίδα χαρακτηρίζοντας ως ανόητο όποιον επικαλείται ένα τέτοιο σαθρό και αναξιόπιστο αποδεικτικό στοιχείο. Τεκμηριώνει τη θέση του αποδεικνύοντας ότι το περιεχόμενο της πινακίδας είχε κατά ένα μεγάλο μέρος αλλοιωθεί, αφού σε αυτήν δεν αναγράφονταν ονόματα Αθηναίων πολιτών που οι ίδιοι παραδέχονταν
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ πως ήταν ιππείς, ενώ αντίθετα περιλαμβάνονταν ονόματα Αθηναίων που αποδεδειγμένα απουσίαζαν από την πόλη τη συγκεκριμένη περίοδο. Η πινακίδα βρισκόταν εκτεθειμένη στον πλέον δημόσιο και πολυσύχναστο χώρο της Αθήνας και ο οποιοσδήποτε είχε εύκολη πρόσβαση σε αυτήν. Γι αυτό και ήταν πολύ εύκολη η αλλοίωση και παραποίηση του περιεχομένου της από τον οποιονδήποτε. Β2. «Ἐκεῖνός δ ἐστίν ὑπὸ τῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι.»: να παραθέσετε και να αξιολογήσετε την επιχειρηματολογία που αναπτύσσει ο Μαντίθεος, προκειμένου να αποδείξει ότι δεν υπηρέτησε στο ιππικό την περίοδο διακυβέρνησης των Τριάκοντα τυράννων. Αφού ο Μαντίθεος απέδειξε στην προηγούμενη παράγραφο ότι η πινακίδα αποτελεί αναξιόπιστο αποδεικτικό στοιχείο, προσκομίζει αμέσως μετά αδιάσειστα, κατά τον ίδιο, στοιχεία που αποδεικνύουν την αθωότητά του. Η επιχειρηματολογία του στηρίζεται στα ακόλουθα δεδομένα: Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας η πολιτεία αποφάσισε να διαλύσει πρόωρα το σώμα των ιππέων, επειδή απαρτιζόταν από συνεργάτες και υποστηρικτές του τυραννικού καθεστώτος. Έτσι, έδωσε εντολή στους φυλάρχους να συγκεντρώσουν τα χρήματα που είχαν δοθεί στους ιππείς στην αρχή της θητείας τους και να τα επιστρέψουν. Για τον σκοπό αυτό οι φύλαρχοι ανέλαβαν να καταρτίσουν καταλόγους με τα ονόματα των ιππέων της φυλής τους, προκειμένου να εισπράξουν το επίδομα από εκείνους. Η σύνταξη αυτών των καταλόγων έγινε με τη μέγιστη δυνατή προσοχή και επιμέλεια, ώστε να μην επιβαρυνθούν οικονομικά οι ίδιοι από την παράλειψη κάποιων ονομάτων. Το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι κατάλογοι αποτελούσαν επίσημα κρατικά έγγραφα, τους καθιστούν αξιόπιστα και αδιάβλητα αποδεικτικά στοιχεία. Στους καταλόγους αυτούς δεν περιλαμβάνεται το όνομα του Μαντίθεου. Επιπροσθέτως, ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν είχε επιστρέψει κανένα χρηματικό βοήθημα ούτε και παραπέμφθηκε σε δίκη επειδή δεν το επέστρεψε, ενώ όφειλε να το πράξει. Η επιχειρηματολογία του είναι αρκετά πειστική και ισχυρή. Όμως, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να μην εισέπραξε ο Μαντίθεος το χρηματικό βοήθημα στην αρχή της θητείας του, λόγω οικονομικής δυσπραγίας της πόλης και, κατά συνέπεια, να μην κλήθηκε να το καταβάλει. Β3. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες: α) Η διαίρεση του ρητορικού λόγου σε μέρη και η χρήση των «εἰκότων» οφείλονται στον Κόρακα και τον Τεισία. Σ β) Το αρχαιότερο δικαστήριο στην Αθήνα ήταν ο Άρειος Πάγος. Σ γ) Σημαντικότερος ρήτορας των συμβουλευτικών λόγων ήταν ο Λυσίας. Λ δ) Τα ενθυμήματα ανήκουν στις άτεχνες πίστεις. Λ ε) Η δοκιμασία ήταν βασικός θεσμός στην Αθήνα των κλασικών χρόνων για τη διασφάλιση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Σ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β4α. Να γράψετε μία λέξη του αρχαίου κειμένου με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις που σας δίνονται: σκέψη, εμβόλιο, σχήμα, αλοιφή, αβουλία. σκέψη: σκοπεῖν εμβόλιο: καταβαλόντα σχήμα: τοὺς ἔχοντας αλοιφή: ἐξαλειφθῆναι αβουλία: τῷ βουλομένῳ Β4β. Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους ένα ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την παραγωγική κατάληξη που σας δίνεται: ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζο ουσιαστικό ἱππεύσαντας -εὺς ἱππεὺς ὁμολογούντων -ία ὁμολογία ἐψηφίσασθε -ος ψῆφος ἀναπράξητε -μα πρᾶγμα ἀποδείξειεν -ις ἀπόδειξις ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ1. Να αποδώσετε στη νέα Ελληνική το παραπάνω κείμενο. Μετά από αυτό περνούν όλοι οι στρατιώτες στο Βυζάντιο. Και αφενός μισθό δεν έδινε ο Αναξίβιος, αφετέρου διέταξε να φύγουν οι στρατιώτες αφού πάρουν /με τα όπλα και τις αποσκευές (τους), και για να (τους)διώξει και συγχρόνως για να (τους)απαριθμήσει. Τότε οι στρατιώτες αγανακτούσαν, επειδή δεν είχαν χρήματα για να αγοράζουν τρόφιμα για την πορεία (τους), και διστακτικά προετοιμάζονταν. Και ο Ξενοφώντας που είχε γίνει φίλος από φιλοξενία με τον Κλέανδρο τον αρμοστή, αφού τον πλησίασε, ασπαζόταν αυτόν για να αποπλεύσει αμέσως. Εκείνος λέει σε αυτόν: Μην κάνεις αυτά διαφορετικά, είπε, θα κατηγορηθείς, επειδή και τώρα κάποιοι ήδη σε κατηγορούν επειδή το στράτευμα εξέρχεται αργά. ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ2. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: στρατιῶται: την κλητική ενικού αριθμού: (ὦ) στρατιῶτα σκεύη: τη δοτική πληθυντικού αριθμού: τοῖς σκεύεσι(ν) ὀκνηρῶς: τον ίδιο τύπο στο συγκριτικό βαθμό: ὀκνηρότερον ταῦτα: την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος: αὗται τινές: την αιτιατική ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος: τὶ διαβαίνουσι: το β ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα: διαβήσει-ῃ λαβόντας: β ενικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή: λαβὲ συνεσκευάζοντο: το α πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου στην ίδια φωνή: συνεσκευάσμεθα ἀποπλευσούμενος: το γ ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού: ἀπέπλει αἰτιῶνται: το γ πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής ενεστώτα: αἰτιῷντο Γ3 α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις του κειμένου και να γράψετε ποιον όρο προσδιορίζουν: ἐξιέναι, ποιήσων, τῷ ἁρμοστῇ, αὐτῷ. ἐξιέναι: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο ρήμα «ἐκήρυξε» της κύριας πρότασης ποιήσων: επιρρηματική τελική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο «Ἀναξίβιος» του ρήματος «ἐκήρυξε», που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο ρήμα «ἐκήρυξε» τῷ ἁρμοστῇ: ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός, παράθεση στο «Κλεάνδρῳ» αὐτῷ: έμμεσο αντικείμενο του ρήματος «λέγει» Γ3β.«ὅτι οὐκ εἶχον ἀργύριον ἐπισιτίζεσθαι εἰς τὴν πορείαν»: Να χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά τη δευτερεύουσα πρόταση και στη συνέχεια να κάνετε τις απαιτούμενες αλλαγές, ώστε να δηλώνεται υποκειμενικότητα ως προς την εισαγωγή της. Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο «ὅτι», γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία. Εξαρτάται από το ρήμα ψυχικού πάθους «ἤχθοντο» της κύριας πρότασης. Εκφέρεται με οριστική «εἶχον», γιατί δηλώνει το ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ πραγματικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα «ἤχθοντο» της κύριας πρότασης. Υποκειμενικότητα ως προς την εισαγωγή: «ὡς οὐκ εἶχον ἀργύριον ἐπισιτίζεσθαι εἰς τὴν πορείαν». Γ3γ. «εἰ δὲ μή, ἔφη, αἰτίαν ἕξεις, ἐπεὶ καὶ νῦν τινὲς ἤδη σὲ αἰτιῶνται ὅτι οὐ ταχὺ ἐξέρπει τὸ στράτευμα»: Να βρείτε τον υποθετικό λόγο που υπάρχει στην περίοδο και να τον χαρακτηρίσετε ως προς το είδος του. Υπόθεση: εἰ δὲ μή (ενν. ποιήσεις - οριστική μέλλοντα ) Απόδοση: αἰτίαν ἕξεις (οριστική μέλλοντα) Ο υποθετικός λόγος είναι ελλιπής ως προς την υπόθεση Δηλώνει: το πραγματικό με χροιά προσδοκωμένου Δ. Λαμβάνοντας υπόψη το πρωτότυπο κείμενο να αναφέρετε ποιες ήταν οι ενέργειες του Αναξίβιου για τους στρατιώτες και ποια ήταν η αντίδρασή τους. Ο Αναξίβιος αρνήθηκε να παρέχει μισθό στους στρατιώτες και έδωσε μάλιστα την εντολή αυτοί να αποχωρήσουν με τον εξοπλισμό και τις αποσκευές τους, με απώτερο σκοπό να τους απομακρύνει. Οι στρατιώτες βρέθηκαν σε δύσκολη θέση και εκτελούσαν την εντολή με ραθυμία, καθώς με τον αναμενόμενο μισθό τους ήθελαν να προμηθευτούν τρόφιμα. ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ