ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 3 ΛΑΜΙΑ Τηλ. 22310-31181,2 Fax 22310-27026 e-mail: tee_lamia@tee.gr, http://www.teetas.gr/ Λαµία 17 9 2015 Θέσεις και Απόψεις του ΤΕΕ/ΤΑΣ στη διαβούλευση του Β1 Σταδίου της µελέτης «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και εξειδίκευση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας» Οι γενικότεροι προβληµατισµοί που τίθενται από τη µελετητική οµάδα είναι καίριοι και ουσιαστικοί δίνοντας ορθά ιδιαίτερο βάρος στις ενδοπεριφερειακές ανισότητες, στη διαρροή εισοδήµατος προς την Αττική, στα περιβαλλοντικά θέµατα από τη µη οργανωµένη βιοµηχανική συγκέντρωση και στη χαµηλή διείσδυση των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων στη δραστηριότητα της Περιφέρειας µας. Οι τρέχουσες συνθήκες οικονοµικής κρίσης δηµιουργούν συνθήκες αλλαγής αναπτυξιακού προτύπου παραγωγής. Ο προσανατολισµός στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, στην ενδυνάµωση του πρωτογενούς τοµέα, στη µετάβαση στην ποιοτική επιχειρηµατικότητα µε αιχµή την καινοτοµία, στον επιλεκτικό τουρισµό (ιατρικός, ιαµατικός, πολιτιστικός, θρησκευτικός, φυσιολατρικός, χιονοδροµικός) είναι στη σωστή κατεύθυνση δράσεις, που άλλωστε είχαν αναφερθεί και σε προηγούµενα στάδια διαβούλευσης. Ωστόσο παρατηρούνται διάφορες παραλείψεις και ερωτηµατικά, όσον αφορά θέµατα στρατηγικού χαρακτήρα αλλά και σε διάφορα επιµέρους θέµατα. Σε θέµατα στρατηγικού χαρακτήρα : Απουσιάζει η σύνδεση της Περιφέρειάς µας µε τις Περιφέρειες Πελοποννήσου και Αττικής µέσω του άξονα Ελευσίνα Θήβα Υλίκη, που είναι σε διαδικασία µελέτης από το Υπουργείο Υποδοµών.
Στους περιφερειακούς άξονες ανάπτυξης είναι προβληµατική η σύνδεση της Λιβαδειάς µε το Νοµό Φωκίδας, ώστε να κατοχυρωθεί ένα ισχυρό σύστηµα ενδοεπικοινωνίας. Η χωροθέτηση βιοµηχανικών εγκαταστάσεων σε συγκεκριµένες περιοχές, κατά µήκος της ΠΑΘΕ από τη θέση του ήµου Τανάγρας µέχρι τη Νότια Λοκρίδα, είναι προτιµότερη σε σχέση µε την ευρύτερη περιοχή Θήβας Θίσβη, λόγω και της µελλοντικής παρουσίας της Λαµίας ως κόµβος συνδυασµένων µεταφορών. εν υπάρχει ιδιαίτερη αναφορά στο υπό λειτουργία αεροδρόµιο της Αγχιάλου και πως αυτό µπορεί να συνδεθεί µε τους κυριότερους τουριστικούς προορισµούς, που ιεραρχούνται από την πρόταση του Χωροταξικού. Ο προτεινόµενος σχεδιασµός πρέπει να αναιρεί την ετεροβαρή ανάπτυξη της Περιφέρειας που έχει διαµορφωθεί κατά µήκος της ΠΑΘΕ. Πρέπει να προβλέπεται η ενίσχυση και σύνδεση των νέων οικονοµικών δράσεων µε τις χωρικές και χωροταξικές ανάγκες και µε τις ζώνες χρήσεων γης. Σε επιµέρους θέµατα που χρήζουν ιδιαίτερης διερεύνησης : Η επιλογή για τη δηµιουργία Περιοχής Ειδικών Χωρικών Παρεµβάσεων κινδυνεύει να µη µπορέσει να υλοποιηθεί λόγω της έντονης γραφειοκρατίας επειδή αποτελεί πρωτόγνωρη διαδικασία για τα ελληνικά δεδοµένα. Επιπλέον έρχεται σε αντίθεση µε τη διατυπωµένη πρόταση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας για τη λειτουργία, στην ευρύτερη περιοχή των Οινοφύτων, Επιχειρηµατικού Πάρκου και Βιοµηχανικής Περιοχής, µε βάση το Ν.3982/2011 η οποία φαίνεται να είναι πιο αποτελεσµατική και λιγότερο χρονοβόρα. Η χωροθέτηση ως περιφερειακό πάρκο της Ευρυτανίας είναι επίσης µια πρωτόγνωρη διαδικασία, που η έλλειψη σωστής οργάνωσης και διαχείρισης στο µεσοδιάστηµα µέχρι την πλήρη θεσµοθέτηση µπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις υφιστάµενες µεταποιητικές επιχειρήσεις αλλά και διάφορες πιο απλές δραστηριότητες (κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια παραγωγής τοπικών προϊόντων κ.λ.π). Είναι απαραίτητη η πρόταση για µεταβατικές διατάξεις για να περιορίσουν οι αστοχίες µεταξύ των επιπέδων σχεδιασµού (Περιφερειακό Χωροταξικό Τοπικά Χωρικά Σχέδια Ειδικά Χωρικά Σχέδια.) Θα έπρεπε να τονίζεται µέσα από το κείµενο του χωροταξικού η ανάγκη για ακριβή χωροθέτηση µε συντεταγµένες όλων των προστατευµένων περιοχών
( ελφικό Τοπίο, Ζώνη ΝATURA κ.λ.π), ώστε να δηµιουργηθεί ένα ασφαλές περιβάλλον προστασίας αλλά και ένα ασφαλές επιχειρηµατικό περιβάλλον, ώστε να αναπτυχθούν τα πλεονεκτήµατα της Περιφέρειάς µας. Επιπλέον, η αποσαφήνιση της στρατηγικής της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας πρέπει οπωσδήποτε να συµπληρωθεί µε ακριβέστερη χαρτογραφική αναφορά, ώστε να αποφεύγονται επικαλύψεις και να αναδειχθούν οι δυνατότητες συγκεκριµένων περιοχών. Η ύπαρξη πολλών µονοκαλλιεργειών σε ευρύτερες εκτάσεις της Περιφέρειας µας µε αρκετά Προϊόντα Ονοµασίας Προέλευσης (ελαιώνας Ανατολικής Φθιώτιδας, ελαιώνας Αµφίσσης, κελυφωτό φιστίκι, βιοµηχανική τοµάτα κ.λ.π) πιθανότατα έχουν εφάµιλλα ή και µεγαλύτερα οικονοµικά µεγέθη από µεγάλες βιοµηχανίες της περιοχής και φαίνεται να απουσιάζει ένα συγκεκριµένο ενιαίο σχέδιο προώθησης και καθιέρωσης. Είναι ανάγκη να υπάρξει πληρέστερος προσδιορισµός των διαδηµοτικών δράσεων µιας και θα είναι δύσκολο να εξειδικευτούν στα υποκείµενα πλαίσια. Η δηµιουργία χωρικής ενότητας περιλαµβάνοντας τις ευρύτερες περιοχές του ήµου Σπερχειάδας Μακρακώµης µε το ήµο οµοκού θεωρούµε ότι είναι θνησιγενής, καθώς οι υφιστάµενες αλληλοεπιδράσεις και συνέργειες είναι ελάχιστες. Είναι χρήσιµη η κατεύθυνση για λεπτοµερέστερη καταγραφή των πολιτιστικών, περιβαλλοντικών και γεωλογικών φαινοµένων που θα µπορούσαν να αποτελέσουν σηµεία ενδιαφέροντος σε τουριστικές διαδροµές-µονοπάτια π.χ. κάστρα της Μενδενίτσας-Πρόερνας-Στρογγυλόκαστρου οµοκού στοιχειοθετούν πλήρη διαδροµή µε αντικείµενο τις οχυρώσεις διαχρονικά στο χώρο της Φθιώτιδας, καθώς και η ένταξη στο σχετικό σχεδιασµό των νέων αρχαιολογικών ευρυµατων (Ασκληπείο αφνούντος στον Άγιο Κωνσταντίνο, Αρχαίο οινοποιείο στον Αχινό, Κάστρο Υπάτης). Απουσιάζει η αναβάθµιση του άτυπου δηµοπρατηρίου τριφυλλιού του Αλίαρτου σε δηµοπρατήριο αγροτικών προϊόντων, η χωροθέτηση αεροδροµίου Cargo στην ευρύτερη περιοχή Βοιωτίας, η δηµιουργία ζώνης καθετοποίησης και εκµετάλλευσης αγροτικών προϊόντων, που θα εξυπηρετήσουν πιο αποτελεσµατικά τους στόχους του περιφερειακού πλαισίου. Να εξεταστεί το πολεοδοµικό πλαίσιο για πιθανή επέκταση του καθεστώτος προστασίας-ως διατηρητέων παραδοσιακών οικισµών, όπως η Τιθορέα, ο παλιός Παλαµάς οµοκού, το Ιστορικό Κέντρο του οµοκού και η Μενδενίτσα.
Ιδιαίτερα άτονη είναι η αναφορά στο ρόλο, που µπορεί να αποκτήσει η Λίµνη των Κρεµαστών στην Ευρυτανία καθώς και τα βυζαντινά µοναστήρια της ευρύτερης περιοχής των Αγράφων. Ιδίως για την Τεχνητή Λίµνη των Κρεµαστών πρέπει να δοθούν δυνατότητες αξιοποίησής της ως υποδοχέας φυσιολατρικού και καταδυτικού τουρισµού. Η αποκατάσταση υποβαθµισµένων οικοσυστηµάτων, κυρίως όπου υπάρχει υποβάθµιση της πανίδας, ερηµοποίηση, αυξηµένα προβλήµατα ρύπανσης και διαθέσιµων υδάτινων πόρων. Η δηµιουργία υποδοµών ώστε να καθιερωθούν µαζικά µικρής κλίµακας κρουαζιέρες στον Ευβοϊκο - Μαλιακό (και στον Κορινθιακό Πατραϊκό αντίστοιχα). Ενδεικτικά, θα έπρεπε να υπάρχουν οι αναγκαίες εγκαταστάσεις στους οικισµούς: Xαλκίδα, Θεολόγος - Κύνος, Λίµνη, Καµµένα Βούρλα - Θερµοπύλες, Αιδηψός, Άγιος Γεώργιος- Λιχαδονήσια, Ράχες, Γλύφα, µε τελικό προορισµό το Πήλιο και τις Σποράδες. Ελλιπής η καταγραφή του µνηµειακού πλούτου και των παραδοσιακών οικισµών. Απουσιάζουν πχ. σηµαντικοί αρχαιολογικοί χώροι σε Φωκίδα, Βοιωτία και Φθιώτιδα, τα µεταβυζαντινά µνηµεία της Ευρυτανίας, οι µεσαιωνικοί πύργοι και οι βυζαντινές εκκλησίες της Εύβοιας κ.α. Αυτό δυσχεραίνει τη χάραξη των πολιτιστικών διαδροµών οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις οφείλουν να είναι διαδηµοτικές ή και να αναπτύσσονται σε διαφορετικές Περιφερειακές ενότητες. Προτείνεται η Κατασκευή ελικοδροµίου στην ευρύτερη περιοχή των Αγράφων για λόγους υγειονοµικούς λόγω έλλειψης γρήγορης πρόσβασης στα Νοσοκοµεία τόσο του Καρπενησίου όσο και της Καρδίτσας. Η προτροπή για αποφυγή δόµησης οριζόντια σε περιοχές, που οι κλίσεις είναι µεγαλύτερες του 20%, χωρίς ευρύτερο σχέδιο µεταφοράς τέτοιων οικισµών, είναι προβληµατική και πιθανότατα µπορεί να δηµιουργήσει προβλήµατα σε κατοίκους και επιχειρήσεις, που πιθανότατα θέλουν να επεκτείνουν κατοικίες ή δραστηριότητες. Η εφαρµοζόµενη µέγιστη κλίση 35%, που ισχύει στις µελέτες ιδιωτικής πολεοδόµησης, φαίνεται πιο κατάλληλη για τη γεωµορφολογία της Περιφέρειάς µας µε µεγάλο πλήθος ορεινών οικισµών. Τέλος στη διαχείριση του υδάτινου δυναµικού έχουν επιλεγεί µέσα από διάφορα προγράµµατα, έργα φραγµάτων και ορεινής υδρονοµίας. Σε επίπεδο έρευνας, υπάρχουν επίσης πολλές προτάσεις και απόψεις, που διατυπώνονται. Θα έπρεπε όλα αυτά τα προτεινόµενα έργα να ενσωµατωθούν στη γενική άποψη για τη συνολική διαχείριση του υδάτινου δυναµικού ανά λεκάνη.
Συµπερασµατικά η κριτική και οι παρατηρήσεις θα πρέπει να ξεφύγουν από µικροτοπικές παρεµβάσεις και αφετηρίες και να επικροτήσουµε στο µεγαλύτερο µέρος την ευρύτερη στρατηγική, που ιεραρχεί η µελετητική οµάδα. Είναι χρυσή ευκαιρία, που πρέπει να την εκµεταλλευτούµε, η χρονική σύµπτωση της εξειδίκευσης του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος 2014-2020 µε την Αξιολόγηση, αναθεώρηση και ειδίκευση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Ο Πρόεδρος Αθανάσιος Λυκόπουλος