Πρόγραμμα Τεχνικής Επαγγελματικής Κ α τάρτιση ς B U I L D UP S k i l l s U PSWING Ε ν ε ρ γ ε ι α κ ή Α π ο δ ο τ ι κ ό τ η τ α κ α ι Ε ξ ο ι κ ο ν ό μ η σ η Ε ν έ ρ γ ε ι α ς σ τ ι ς Ε γ κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς Κ α ύ σ η ς ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ w w w. s k i l l s - u p s w i n g. e u
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ: Το περιεχόμενο αυτής της έκδοσης είναι αποκλειστικά προορισμένο για το(α) άτομο(α) ή νομικό(α) πρόσωπο(α) στο(α) οποίο(α) διανέμεται. Όλα τα δικαιώματα είναι κατοχυρωμένα και ανήκουν στο εταιρικό σχήμα συνεργατών του ευρωπαϊκού έργου BUILD UP Skills UPSWING. Απαγορεύεται η ανατύπωση μέρους ή του συνόλου αυτής καθώς και η διανομή, αντιγραφή ή κοινοποίησή του σε οιοδήποτε άλλο πρόσωπο χωρίς την έγγραφη έγκριση του ΚΑΠΕ, ως συντονιστή του ευρωπαϊκού έργου BUILD UP Skills UPSWING. Τα πνευματικά δικαιώματα για την έκδοση αυτή ανήκουν στους συγγραφείς της. ΑΠΟΚΗΡΥΞΗ ΕΥΘΥΝΩΝ: Παρ όλα τα μέτρα που έχουν ληφθεί από τo εταιρικό σχήμα του έργου BUILD UP Skills UPSWING και τους συγγραφείς για την προετοιμασία αυτής της έκδοσης, καμία εγγύηση δεν παρέχεται για την πληρότητα των πληροφοριών που περιέχονται εντός αυτής. Επίσης, ούτε το ΚΑΠΕ, ούτε οι συνεργάτες του εταιρικού σχήματος του έργου BUILD UP Skills UPSWING δεν είναι υπεύθυνοι ή υπόχρεοι για οποιαδήποτε απώλεια, βλάβη, φθορά, οποιουδήποτε μεγέθους προκύψει λόγω πληροφοριών, οδηγιών ή συμβουλών που περιέχονται σ αυτή την έκδοση. NOΜΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Το έργο BUILD UP Skills UPSWING υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Την αποκλειστική ευθύνη για το περιεχόμενο της έκδοσης αυτής φέρουν οι συγγραφείς της. Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτή δεν απηχούν κατ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη όσον αφορά τη χρήση ή την όποια βλάβη μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα της χρήσης των πληροφοριών που περιλαμβάνονται σε αυτή.
ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ για τους Εγκαταστάτες Συντηρητές Καυστήρα στα θέματα της Ενεργειακής Αποδοτικότητας και Εξοικονόμησης Ενέργειας στις Εγκαταστάσεις Καύσης Τίτλος προγράμματος: Σχετιζόμενο επάγγελμα: Ενεργειακή Αποδοτικότητα και Εξοικονόμηση Ενέργειας στις Εγκαταστάσεις Καύσης Εγκαταστάτης Συντηρητής Καυστήρα ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ / ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: Δραστηριότητες Σπονδύλου 0: Γεώργιος Παπαδάκος Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας Δραστηριότητες Σπονδύλων 1 & 2: Αναστάσιος Μαρής Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Λευτέρης Γιακουμέλος Τμήμα Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος Τμήμα Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ο Οδηγός Πρακτικής Κατάρτισης των Εγκαταστατών Συντηρητών Καυστήρα στα θέματα της Ενεργειακής Αποδοτικότητας και Εξοικονόμησης Ενέργειας στις Εγκαταστάσεις Καύσης εκδόθηκε στο πλαίσιο του έργου BUILD UP Skills UPSWING, που υποστηρίζεται από το πρόγραμμα «Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη» (ΕEE). Το έργο BUILD UP Skills UPSWING στοχεύει στην ανάπτυξη και την πιλοτική εφαρμογή σχημάτων πιστοποίησης προσόντων και προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης και, στη συνέχεια, στην αναγνώριση και εφαρμογή τους σε μεγάλη κλίμακα για τους: i. Τεχνικούς μόνωσης, ii. Αλουμινοσιδηροκατασκευαστές, iii. Εγκαταστάτες - συντηρητές καυστήρων, σύμφωνα με τις προτεραιότητες και συστάσεις του Εθνικού Οδικού Χάρτη Προσόντων για την Ελλάδα, ο οποίος αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Πυλώνα I της Πρωτοβουλίας BUILD UP Skills. Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία BUILD UP Skills: Αποτελεί στρατηγική Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων των εργατών και τεχνιτών του κατασκευαστικού κλάδου. Στόχος της είναι η επάρκεια το 2020 εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, ικανό να υλοποιεί ανακαινίσεις υψηλής ενεργειακής απόδοσης και νέα σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας κτίρια, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι 20-20- 20. Αρχικά, στον Πυλώνα Ι, αναπτύχθηκαν οι Εθνικοί Οδικοί Χάρτες Προσόντων (ΕΟΧΠ) για το 2020 σε 30 Ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα (έργο BUS-GR) στους οποίους προσδιορίζονται μέτρα και δράσεις για την ενίσχυση της συνεχιζόμενης τεχνικής κατάρτισης και του πλαισίου για τα επαγγελματικά προσόντα των εργαζομένων στον κατασκευαστικό κλάδο στα θέματα ΕΞΕ και ΑΠΕ. Βασιζόμενος στους ΕΟΧΠ, ο Πυλώνας ΙΙ της Πρωτοβουλίας BUILD UP Skills υποστηρίζει δράσεις για την ανάπτυξη νέων ή την αναβάθμιση υφιστάμενων σχημάτων κατάρτισης και πιστοποίησης επαγγελματικών προσόντων. Τα μέλη της συντονιστικής επιτροπής του έργου είναι: Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος (Τμήμα Εκπαίδευσης, ΚΑΠΕ), Καθ. Ιωάννης Ψαρράς (ΕΣΑΔ, ΕΜΠ), Καθ. Θεοχάρης Τσούτσος (ReSEL, Πολυτεχνείο Kρήτης), Παρασκευάς Λιντζέρης (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ), Ιάκωβος Καρατράσογλου (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Δρ. Γεώργιος Παπαδάκος (TΕΕ), Δρ. Ιωάννα Δέδε (ΕΟΠΠΕΠ). Οι συγγραφείς και ολόκληρη η κοινοπραξία του έργου είναι βαθιά ευγνώμονες σε όλους εκείνους που συνέβαλαν με την εργασία τους στην προετοιμασία, τη σύνταξη και την αναθεώρηση αυτής της έκδοσης. Επιπλέον, όλοι οι συντελεστές επιθυμούν να εκφράσουν τις ευχαριστίες τους προς τον Εκτελεστικό Οργανισμό για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME) για την υποστήριξή του. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ: ΑΦΟΙ ΜΑΡΗ Ο.Ε. (http://www.o-m.gr/). Είναι ευπρόσδεκτα τα σχόλιά σας γι αυτήν την έκδοση. Εάν υπάρχουν παρατηρήσεις ή ερωτήσεις παρακαλούμε επικοινωνήστε με τον συντονιστή του έργου. Περισσότερες πληροφορίες: Για το έργο BUILD UP Skills UPWSING στη διεύθυνση: http://skills-upswing.gr/el Για την Πρωτοβουλία BUILD UP Skills στην ιστοσελίδα: http://www.buildupskills.eu Για το Πρόγραμμα ΕΕΕ στην ιστοσελίδα: http://ec.europa.eu/energy/intelligent/
Περιεχόμενα 1. Συσχέτιση ωρολογίου προγράμματος και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων... 1 2. Ανάλυση δραστηριοτήτων πρακτικού μέρους κατάρτισης... 3 Δρ.1 Επίδειξη σχεδιασμού για την υλοποίηση ολοκληρωμένων παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης σε κτίριο, και της συνεργασίας των διαφορετικών εμπλεκόμενων συνεργείων... 3 Δρ.2 Επίδειξη της διαδικασίας επικοινωνίας με τον πελάτη και χειρισμού ενός έργου ενεργειακής αναβάθμισης σε όλο τον κύκλο ζωής του... 7 Δρ.3 Εκτίμηση της απαιτούμενης ισχύος του λέβητα, υπολογισμός της πραγματικής ισχύος και σύγκριση αυτών για έλεγχο πιθανής υπερδιαστασιολόγησής του... 7 Δρ.4 Αναγνώριση δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας στην πηγή παραγωγής της θερμότητας... 10 Δρ.5 Αναγνώριση δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας σε εγκατάσταση θέρμανσης... 13 Δρ.6 Παροχή συμβουλών σε δυνητικούς αγοραστές χρήστες συστημάτων θέρμανσης... 17 Δρ.7 Επίδειξη εφαρμογής της αυτονομίας της κεντρικής θέρμανσης ως τεχνικής αυτομάτου ελέγχου της εγκατάστασης θέρμανσης... 18 Δρ.8 Επίδειξη εξαρτημάτων και αυτοματισμών ελέγχου των συστημάτων θέρμανσης... 20 Δρ.9 Διαδικασία εγκατάστασης συστήματος αυτονομίας με αντιστάθμιση της εξωτερικής θερμοκρασίας... 28 Δρ.10 Επίδειξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) τριπλής ενέργειας, με ηλιακούς συλλέκτες στο δώμα του κτιρίου και δοχείο αποθήκευσης (boiler) στο λεβητοστάσιο με ανακυκλοφορία του ΖΝΧ... 31 Δρ.11 Επίδειξη της ηλεκτρολογικής σύζευξης των πηγών θερμότητας σε ένα δοχείο αδρανείας και του προγραμματισμού των αναγκαίων αυτοματισμών... 33
1. Συσχέτιση ωρολογίου προγράμματος και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων α/α ΚΕ Τίτλος Κεφαλαίου Εκπαίδευσης (ΚΕ) 0.3 Ολοκληρωμένες και οικονομικά βέλτιστες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια - Συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων ειδικοτήτων 0.4 Συντήρηση και παρακολούθηση εγκαταστάσεων και εξοπλισμού σε όλο τον κύκλο ζωής των έργων εξοικονόμησης ενέργειας και επικοινωνία με τον πελάτη 1.2 Υπολογισμός ετήσιας ζήτησης ενέργειας για τη θέρμανση κτιρίων - Έλεγχος ισχύος λέβητα 1.5 Ορθές πρακτικές κατά την συντήρηση και αναγκαίες ρυθμίσεις για την αύξηση της αποδοτικότητας 1.6 Επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις θέρμανσης 1.7 Συμβουλές για την αποδοτική, οικονομική και ασφαλή χρήση της εγκατάστασης θέρμανσης 2.1 Τεχνικές αυτομάτου ελέγχου και άλλες τεχνικές που εφαρμόζονται για τη βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος θέρμανσης 2.3 Διαθέσιμα εξαρτήματα και συστήματα ελέγχου για τα συστήματα θέρμανσης 2.4 Εγκατάσταση συστήματος αυτονομίας με αντιστάθμιση εξωτερικής θερμοκρασίας 2.7 Ενεργειακές βελτιώσεις της εγκατάστασης ΖΝΧ Αριθμός ωρών Θεωρία Πρακτική Α/Α Δραστηριότητας Τίτλος προτεινόμενης δραστηριότητας 1 1,5 1 Επίδειξη σχεδιασμού για την υλοποίηση ολοκληρωμένων παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης σε κτίριο, και της συνεργασίας των διαφορετικών εμπλεκόμενων συνεργείων. 1 0,5 2 Επίδειξη της διαδικασίας επικοινωνίας με τον πελάτη και χειρισμού ενός έργου ενεργειακής αναβάθμισης σε όλο τον κύκλο ζωής του. 1 1,5 3 Εκτίμηση της απαιτούμενης ισχύος του λέβητα, υπολογισμός της πραγματικής ισχύος και σύγκριση αυτών για έλεγχο πιθανής υπερδιαστασιολόγησής του 1,5 1 4 Αναγνώριση δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας στην πηγή παραγωγής της θερμότητας 2 1 5 Αναγνώριση δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας σε μία εγκατάσταση θέρμανσης 0,5 0,5 6 Παροχή συμβουλών σε δυνητικούς αγοραστές χρήστες συστημάτων θέρμανσης 1,5 1 7 Επίδειξη εφαρμογής της αυτονομίας της κεντρικής θέρμανσης ως τεχνικής αυτομάτου ελέγχου της εγκατάστασης θέρμανσης 1 0,5 8 Επίδειξη εξαρτημάτων και αυτοματισμών ελέγχου των συστημάτων θέρμανσης 1 1 9 Διαδικασία εγκατάστασης συστήματος αντιστάθμισης 1 1 10 Επίδειξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) τριπλής ενέργειας, με ηλιακούς Σελίδα 1
α/α Τίτλος Κεφαλαίου Εκπαίδευσης Αριθμός ωρών Α/Α Τίτλος προτεινόμενης συλλέκτες στο δώμα του κτιρίου και δοχείο αποθήκευσης (boiler) στο λεβητοστάσιο με ανακυκλοφορία του ΖΝΧ. 2.8 Θερμική φόρτιση του δοχείου αδρανείας και ηλεκτρική σύζευξη των πηγών θερμότητας 2 0,5 11 Επίδειξη της ηλεκτρολογικής σύζευξης των πηγών θερμότητας σε ένα δοχείο αδρανείας και του προγραμματισμού των αναγκαίων αυτοματισμών Σελίδα 2
2. Ανάλυση δραστηριοτήτων πρακτικού μέρους κατάρτισης Δραστηριότητα Νο 1 Τίτλος Επίδειξη σχεδιασμού για την υλοποίηση ολοκληρωμένων παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης σε κτίριο, και της συνεργασίας των διαφορετικών εμπλεκόμενων συνεργείων Είδος Επίδειξη με παραδείγματα Προβλεπόμενη διάρκεια Σκοπός 1,5 ώρα Εξοικείωση με τις οικονομικά βέλτιστες παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια, καθώς και με τα εμπλεκόμενα επαγγέλματα και τις αρμοδιότητές τους κατά την εκτέλεση των εργασιών Περιγραφή Στους εκπαιδευόμενους παρουσιάζεται σενάριο αναβάθμισης κτιρίου (υφιστάμενου) ή/και κατασκευής νέου, σύμφωνα με διάφορες εκδοχές της σχετικής μελέτης (Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης - ΜΕΑ), η οποία αντιστοιχεί στις απαιτήσεις του κτιρίου, και η οποία προτείνει τη χρήση υλικών και Η/Μ συστημάτων που είναι συμμορφούμενα στο πλαίσιο της διανομής και χρήσης τους εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης (διάρκεια έως 30 ) Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το περιεχόμενο της ΜΕΑ, οι εκπαιδευόμενοι έρχονται σε οπτική επαφή με τα προτεινόμενα: o είδη υλικών και τεχνοτροπιών χρήσης τους και o Η/Μ συστήματα και τα χαρακτηριστικά λειτουργίας τους, μέσω της επίδειξης μοντέλων που προσομοιάζουν πραγματικές κατασκευές (διάρκεια έως 30 ). Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές Στη συνέχεια παρουσιάζονται στους εκπαιδευόμενους περιγραφές έργων, υπό μορφή φασεολόγιων εργασιών, για την υλοποίηση των διαφορετικών δυνατών επιλογών (εκδοχών): επεμβάσεων: o τοποθέτησης μόνωσης, o κατασκευής και τοποθέτησης κουφωμάτων και o τοποθέτησης ή/και συντήρησης συστημάτων λέβητα καυστήρα και των δευτερευόντων συστημάτων του λεβητοστασίου, ακόμη και του καπναγωγού και της καπνοδόχου που εμπλέκουν και δομικές εργασίες, στα ως άνω περιγραφόμενα έργα, τα οποία τους παρουσιάζονται μέσω κατασκευαστικών σχεδίων / σκαριφημάτων / φωτογραφιών. Εναλλακτικά, η παρουσίαση των φάσεων υλοποίησης των έργων μπορεί να παρουσιαστεί στους εκπαιδευόμενους μέσω της προβολής βιντεοσκοπημένων εργασιών, αρκεί το βίντεο που θα προβληθεί να είναι επαρκώς μονταρισμένο έτσι ώστε να μην ξεπερνά σε διάρκεια τα 25. Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην επισήμανση της τήρησης της αλληλουχίας των εργασιών, ειδικά εάν εμπλέκονται συνεργεία / τεχνίτες για συμπληρωματικές δραστηριότητες, όπως ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, συγκολλητές κ.α. Σελίδα 3
Κατά την επίδειξη των διάφορων υλικών και συστημάτων θα πρέπει να περιλαμβάνονται τουλάχιστον τα υλικά για τα οποία έχουν δημοσιευθεί προδιαγραφές σε Ευρωπαϊκά Πρότυπα που περιλαμβάνουν τεχνικές προδιαγραφές για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης προϊόντων, όπως αυτά που σχετίζονται με τον Κανονισμό 305/2011 και την Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/42/ΕΟΚ όπως αυτή έχει τροποποιηθεί, όπως επίσης συστήματα λέβητα καυστήρα που να συμμορφώνονται με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς 811/2013 & 812/2013 που έχουν θεσπιστεί σε εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2010/30/ΕΚ και τους 813/2013 & 814/2013 που έχουν θεσπιστεί σε εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2009/125/ΕΚ. Στα πιο κάτω σχήματα παρουσιάζονται ενδεικτικά κάποια μοντέλα παρουσίασης πραγματικών δομικών στοιχείων σε τομή: [Πηγή: http://www.amalgam-models.co.uk] τα οποία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν και δομικά στοιχεία που είναι χρήσιμα για τη λειτουργία του συστήματος λέβητα καυστήρα, διασφαλίζοντας τους όρους ταυτόχρονης εξάσκησης και των τριών ειδικοτήτων (μονωτών αλουμινοσιδηροκατασκευαστών τεχνικών καυστήρα), [Πηγή: http://www.stovesonline.co.uk] Σελίδα 4
και σκαρίφημα συστήματος λέβητα - καυστήρα με όλα τα βοηθητικά συστήματα σε τομή (το οποίο θα μπορούσε να είναι και πραγματικό): Σημειώσεις: [Πηγή: http://www.weishaupt-corp.com] Είναι επιθυμητό τα μοντέλα επίδειξης να περιλαμβάνουν και ειδικές τεχνοτροπίες όπως κανάλια αποστράγγισης στην περίπτωση των μοντέλων δομικών στοιχείων. Η επίδειξη μπορεί να αφορά και κατηγορίες υλικών και Η/Μ συστημάτων οι οποίες δεν περιγράφονται στα εναρμονισμένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο εκπαιδευτής μπορεί να παρουσιάσει αντίστοιχες προδιαγραφές οι οποίες περιγράφονται σε Διεθνή Πρότυπα (π.χ. ISO, IEC), σε Περιφερειακά Πρότυπα πλην των Ευρωπαϊκών (π.χ. ASTM), σε Εθνικά Πρότυπα που δεν έχουν υιοθετηθεί ως Ευρωπαϊκά (π.χ. ΕΛΟΤ, DIN, ή ακόμη και ANSI) ή σε οδηγούς Οργανισμών που δεν αποτελούν Οργανισμούς Τυποποίησης (π.χ. ASHRAE). Σε αυτές τις περιπτώσεις επισημαίνεται από τον εκπαιδευτή προς τους εκπαιδευόμενους η βαρύτητα του κάθε εγγράφου και το γεγονός ότι δεν καλύπτουν την υποχρέωση συμμόρφωσης του προϊόντος στο πλαίσιο της κυκλοφορίας του εντός της Ευρωπαϊκής αγοράς. Η επίδειξη δεν είναι υποχρεωτικό να περιορίζεται στα παραπάνω προϊόντα, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει και άλλα τα οποία είτε χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά λόγω ειδικής εφαρμογής ή είναι προϊόντα τα οποία είναι πλέον σύγχρονα, επομένως δεν περιλαμβάνονται στις επίσημα δημοσιευμένες Ευρωπαϊκές ή άλλες προδιαγραφές. Σε κάθε περίπτωση όμως, όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα έκδοσης δήλωσης συμμόρφωσης από τον κατασκευαστή για εμπορεία και διανομή εντός της Ευρωπαϊκής αγοράς, θα πρέπει να επισημαίνεται το γεγονός αυτό από τον εκπαιδευτή προς τους εκπαιδευόμενους. Κατά την επίδειξη των μοντέλων, θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην αναγνώριση των λεπτομερειών του σχεδιασμού και της κατασκευής τους που συσχετίζονται με απαιτήσεις ορθής χρήσης τους ή με προδιαγραφές της κατασκευής και των υλικών. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται και μοντέλα στα οποία να είναι ορατές ατέλειες, είτε λόγω αστοχίας υλικού ή λόγω κακοτεχνίας (π.χ. ρηγμάτωση του υλικού ή μη επαρκής πρόσφυση Σελίδα 5
Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται μεταξύ των υλικών στην περίπτωση έργου προσθήκης μόνωσης, μη ορθή τοποθέτηση των κοχλιών για την τοποθέτηση κουφωμάτων, μη ορθή συναρμογή / συνεργασία της μόνωσης του κτιρίου με τα στοιχεία της καπνοδόχου, λανθασμένη επιλογή μπεκ ή διασκορπιστή στην περίπτωση καυστήρα κ.α.). Είναι επιθυμητό, ο εκπαιδευτής, με χρήση των μοντέλων επίδειξης, να εξηγεί στους εκπαιδευόμενους τη φύση των εργαστηριακών δοκιμών που περιγράφονται στα Ευρωπαϊκά Πρότυπα που αφορούν τις διαδικασίες τεκμηρίωσης της συμμόρφωσης των προϊόντων προς τους αντίστοιχους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και Οδηγίες. Είναι σημαντικό να τονίζεται στους εκπαιδευόμενους ότι σε πολλές περιπτώσεις η τεκμηρίωση συμμόρφωσης προϊόντων δεν έχει αξιολογηθεί από διαπιστευμένο ή κοινοποιημένο φορέα, δηλαδή βασίζεται σε αυτοδήλωση. Επομένως είναι κρίσιμο να τονίζονται τα σημεία της τεκμηρίωσης του κατασκευαστή όπου μπορεί ο τεχνικός / τεχνίτης να ελέγχει «ύποπτα» πιστοποιητικά. Επίσης είναι κρίσιμο να τονίζεται στους εκπαιδευόμενους η επικινδυνότητα που τίθεται λόγω μη χρήσης συμμορφούμενων προϊόντων, ειδικά σε σχέση με την ενεργειακή αποδοτικότητα του συστήματος του κτιρίου. Ο εκπαιδευτής ή/και εκπαιδευτικός φορέας θα πρέπει να μεριμνούν έτσι ώστε τα Πρότυπα που διαθέτουν και τα οποία περιγράφουν τεχνικές τοποθέτησης / εφαρμογής προϊόντων ή τεχνικές προδιαγραφές αυτών των προϊόντων να είναι στην έκδοση του αντίστοιχου Ελληνικού Προτύπου που βρίσκεται σε ισχύ. Σε αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει η αναζήτηση ενός τύπου συνδρομής στον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης έτσι ώστε να τους παρέχεται ετήσια ενημέρωση σε σχέση με τις αλλαγές στα εν λόγω Πρότυπα. Μπορεί να προηγείται της Δραστηριότητας Νο 2, εισάγοντας το υπό εξέταση σενάριο. Η Δραστηριότητα Νο 1 μπορεί να αποτελέσει αφορμή γνωριμίας των εκπαιδευόμενων με τους χώρους του εκπαιδευτικού φορέα, εάν ταυτόχρονα με αυτήν παρουσιαστούν και οι αντίστοιχες εγκαταστάσεις. Μοντέλα προϊόντων με κατάλληλα διαμορφωμένες τομές για την επίδειξη των βασικών υλικών, συστημάτων, διατάξεων και τεχνικών εφαρμογής. Τα μοντέλα αυτά δεν απαιτείται να έχουν πραγματικές διαστάσεις. Μπορεί να είναι φορητά και η επίδειξή τους να γίνεται πάνω σε πάγκο εργασίας. Τα μοντέλα είναι επιθυμητό να περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικό πλήθος τμημάτων δομικών στοιχείων (οπτοπλινθοδομή, κουφώματα, μαρμαροποδιές, επίστρωση πλακιδίων, βαφές κλπ.) και Η/Μ συστημάτων (καυστήρας, τμήμα εισαγωγής λέβητα κ.α.) σε τομή, έτσι ώστε να φαίνονται και τα σημεία συναρμογής τους. Σελίδα 6
Κατασκευαστικά σχέδια ή/και προοπτικά σκαριφήματα ή/και φωτογραφίες από πλήθος διαφορετικών πραγματικών δομικών κατασκευών και Η/Μ συστημάτων. Πρότυπα μεθόδων κατασκευής, οδηγοί χρήσης, τεχνικές προδιαγραφές των υλικών και των Η/Μ συστημάτων. Δραστηριότητα Νο 2 Τίτλος Επίδειξη της διαδικασίας επικοινωνίας με τον πελάτη και χειρισμού ενός έργου ενεργειακής αναβάθμισης σε όλο τον κύκλο ζωής του Είδος Άσκηση με παράδειγμα Προβλεπόμενη διάρκεια ½ ώρα Σκοπός Αντιμετώπιση / διαχείριση πελατών κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής έργων ενεργειακής αναβάθμισης Περιγραφή Αφού επισημανθούν στους εκπαιδευόμενους οι βασικοί κανόνες επικοινωνίας με τον υποψήφιο πελάτη, αυτοί καλούνται να αναγνωρίσουν τα σφάλματα που έχουν γίνει κατά την υποθετική επικοινωνία πελάτη τεχνίτη ή τεχνικού σε υποθετικά σενάρια που τους δίνονται γραπτά. Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές Πρέπει να επισημαίνονται στους εκπαιδευόμενους οι περιπτώσεις που οι προτάσεις τους για βελτίωση της διαδικασίας επικοινωνίας βασίζονται σε μη ρεαλιστικές υποθετικές καταστάσεις και σε ιδανικά θετικές προσδοκώμενες αντιδράσεις των δύο μερών που επικοινωνούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι εκπαιδευτές θα πρέπει να ωθούν τους εκπαιδευόμενους στην αναζήτηση ρεαλιστικών Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται προτάσεων. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα θα μπορούσε να ακολουθεί τη Δραστηριότητα Νο 1, για μία από τις εκδοχές μελέτης που θα έχουν χρησιμοποιηθεί σε αυτήν. Γραπτές τεχνικές περιγραφές εκδοχών επεμβάσεων τοποθέτησης μόνωσης, αλλαγής κουφωμάτων και λέβητα - καυστήρα σε υπάρχουσες κατασκευές οι οποίες παρουσιάζονται μέσω κατασκευαστικών σχεδίων / σκαριφημάτων / φωτογραφιών. Τρεις διαφορετικές γραπτές οικονομικές προσφορές για κάθε μία από τις ως άνω τεχνικές περιγραφές. Εκτυπώσεις επικοινωνίας υποθετικού πελάτη υποθετικού τεχνίτη / τεχνικού (υποθετικά ηλεκτρονικά μηνύματα email ή/και υποθετικοί διάλογοι) όπου περιγράφονται υποθετικές καταστάσεις όπου ο τεχνίτης έχει υποπέσει σε σφάλματα επικοινωνίας. Δραστηριότητα Νο 3 Τίτλος Εκτίμηση της απαιτούμενης ισχύος του λέβητα, υπολογισμός της πραγματικής ισχύος και σύγκριση αυτών για έλεγχο πιθανής υπερδιαστασιολόγησής του Σελίδα 7
Είδος Προβλεπόμενη διάρκεια Σκοπός Περιγραφή Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές Άσκηση στην τάξη 1 ώρα (Μέρος Α: ½ ώρα, Μέρος Β: ½ ώρα) Εντοπισμός πιθανής υπερδιαστασιολόγησης του λέβητα σε ένα σύστημα θέρμανσης Α) Χρήση της απλοποιημένης μεθόδου για τον υπολογισμό του μεγέθους του λέβητα Β) Προσεγγιστικός υπολογισμός της πραγματικής ισχύος του λέβητα Α) Για την εκτίμηση του μεγέθους του λέβητα ενός κτιρίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας εμπειρικός τύπος, μέσω του οποίου μπορεί να γίνει μία «χοντρική» εκτίμηση αυτού. Το μέγεθος το λέβητα υπολογίζεται (κατά προσέγγιση) από την παρακάτω σχέση: Όπου: H max = Μέγεθος του λέβητα σε kw E C = Ετήσια κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση σε kwh/m 2 S = Θερμαινόμενη επιφάνεια σε m 2 To min = Ελάχιστη θερμοκρασία σχεδιασμού σε βαθμούς Κελσίου DD h (t bal ) = ο αριθμός των βαθμοημερών που αντιστοιχεί σε μια ορισμένη θερμοκρασία βάσης (συνήθως στους 18 C). Το 1,5 αντιστοιχεί σε συντελεστή ασφαλείας 50% Το 24 χρησιμοποιείται για τη μετατροπή από ημέρες σε ώρες. Από την παραπάνω ανάλυση, είναι προφανές ότι για τον υπολογισμό του μεγέθους του λέβητα θα πρέπει να βρεθούν από τους Πίνακες με τα κλιματικά δεδομένα των Ελληνικών πόλεων (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. 20701-3/2010) τα εξής: οι βαθμοημέρες θέρμανσης και οι συνθήκες σχεδιασμού χειμώνα σε o C καθώς και από το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης (ΠΕΑ): η ετήσια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για θέρμανση (σε kwh/m 2 ) η θερμαινόμενη επιφάνεια (σε m 2 ). Παράδειγμα: Από το ΠΕΑ (πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης) ενός κτιρίου προκύπτουν τα εξής: Πόλη: Γλυφάδα Θερμαινόμενη επιφάνεια = 158 m 2 Ετήσια κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση = 102 kwh/m 2 Σελίδα 8
Από τους Πίνακες με τα κλιματικά δεδομένα των Ελληνικών πόλεων (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. 20701-3/2010) για την περιοχή της Γλυφάδας (παίρνουμε το κοντινότερα σημείο, δηλ. τον σταθμό του Ελληνικού): Βαθμοημέρες θέρμανσης DD με θερμοκρασία αναφοράς 18 o C= 239+207+177+60+78+186=947 Συνθήκες σχεδιασμού χειμώνα σε o C = 3,0 ή 1,0 Τότε η εξίσωση γίνεται Άρα, εάν ο λέβητας έχει ισχύ πάνω από 16 kw σημαίνει ότι αυτός είναι υπερδιαστασιολογημένος. Σημείωση: Στην περίπτωση που δεν υπάρχει ΠΕΑ, ο συντελεστής Ε c μπορεί να υπολογιστεί ρωτώντας τον ιδιοκτήτη της εγκατάστασης πόσα λίτρα πετρέλαιο ή Νm 3 φυσικό αέριο έκαψε π.χ. κατά μέσο όρο την τελευταία πενταετία (βάσει τιμολογίων). Από αυτό μπορεί να υπολογιστεί μια μέση τιμή κατανάλωσης καυσίμου κατ έτος, η οποία πολλαπλασιαζόμενη με τη θερμογόνο δύναμη του καυσίμου (και διαιρούμενη με τη θερμαινόμενη επιφάνεια του κτιρίου - που εν γένει είναι γνωστή) δίνει τον συντελεστή Ε c. Β) Για τον προσεγγιστικό υπολογισμό της πραγματικής ισχύος του λέβητα θα ακολουθηθεί η παρακάτω μεθοδολογία: 1) Για καυστήρα πετρελαίου: Ο εκπαιδευόμενος χρησιμοποιώντας αναλυτή καυσαερίων - θα ρυθμίσει τον καυστήρα (παροχή καυσίμου/αέρα) ώστε η θερμοκρασία καυσαερίων του λέβητα να είναι περίπου 180 ο C. Στην συνέχεια, θα υπολογίσει την ψεκαζόμενη ποσότητα πετρελαίου στο θάλαμο καύσης, είτε υπολογιστικά με βάση το μπεκ και την πίεση της αντλίας πετρελαίου (V2 = V1 * (P2/P1)), είτε χρησιμοποιώντας έτοιμους πίνακες για το σκοπό αυτό. Πολλαπλασιάζοντας την ποσότητα αυτή με τη θερμογόνο δύναμη του πετρελαίου (περίπου 10.000 kcal/kg) θα υπολογίσει την πραγματική ισχύ του συγκεκριμένου λέβητα. Πρόκειται για την πραγματική ισχύ εισόδου (QInput), από την οποία αφαιρώντας το ποσοστό των απωλειών καύσης μπορεί με καλή προσέγγιση να βρεθεί η ονομαστική/ ωφέλιμη ισχύς του λέβητα (Qoutput). Σελίδα 9
Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται 2) Για καυστήρα αερίου: Ο εκπαιδευόμενος - χρησιμοποιώντας αναλυτή καυσαερίων - θα ρυθμίσει τον καυστήρα (παροχή καυσίμου/αέρα) ώστε η θερμοκρασία καυσαερίων του λέβητα να είναι περίπου 180 ο C. Στην συνέχεια, θα παρακολουθήσει τις ενδείξεις του μετρητή φυσικού αερίου με διαφορά ενός λεπτού της ώρας. Τη διαφορά τους θα πολλαπλασιάσει με το 60 και θα βρει έτσι την προσαγόμενη ποσότητα (σε m 3 ) του αερίου. Πολλαπλασιάζοντας την ποσότητα αυτή με τη θερμογόνο δύναμη του φυσικού αερίου (περίπου 8500 kcal/m 3 ) θα υπολογίσει την πραγματική ισχύ του συγκεκριμένου λέβητα. Πρόκειται για την πραγματική ισχύ εισόδου (QInput), από την οποία αφαιρώντας το ποσοστό των απωλειών καύσης μπορεί με καλή προσέγγιση να βρεθεί η ονομαστική/ ωφέλιμη ισχύς του λέβητα (Qoutput). Η παρούσα Δραστηριότητα εξετάζει θέματα πού έχουν σχέση με την εξοικονόμηση της ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης και συνδέεται συνεπώς άμεσα με τις Δραστηριότητες Νο 4 & 5, που περιγράφονται στη συνέχεια. Ηλεκτρονικός υπολογιστής με υπολογιστικά φύλλα (π.χ. Excel) ή χαρτί και στυλό Πίνακες με τα κλιματικά δεδομένα Ελληνικών περιοχών (από Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. 20701-3/2010) Παράδειγμα πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης Πίνακας με την ποσότητα πετρελαίου συναρτήσει του μπεκ και της πίεσης της αντλίας πετρελαίου Λειτουργούσα εγκατάσταση με λέβητα πετρελαίου και λέβητα φυσικού αερίου Δραστηριότητα Νο 4 Τίτλος Αναγνώριση δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας στην πηγή παραγωγής της θερμότητας Είδος Άσκηση σε πραγματικές συνθήκες Προβλεπόμενη διάρκεια 1 ώρα Σκοπός Η εξοικείωση των εκπαιδευόμενων με τους παράγοντες που οδηγούν στη μείωση της πραγματικής ωφέλιμης ισχύος ενός λέβητα, τις διορθωτικές ενέργειες που μπορούν να αναλάβουν προκειμένου να διασφαλιστεί η επανάκτηση της ισχύος αυτής, και τη σωστή επιλογή λέβητα-καυστήρα με σκοπό την ορθή συνεργασία λέβητα-καυστήρα, την κάλυψη των θερμικών αναγκών του κτιρίου και την εξοικονόμηση ενέργειας Περιγραφή Οι εκπαιδευόμενοι, κατά την τακτική συντήρηση της εγκατάστασης θέρμανσης και ιδιαίτερα κατά τη ρύθμιση του συστήματος λέβητακαυστήρα θα πρέπει να αναγνωρίζουν τις δυνατότητες και να προβαίνουν σε ενέργειες βελτίωσης της ισχύος αλλά και της Σελίδα 10
Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές συνολικής απόδοσης του λέβητα με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας. Έμφαση εδώ δίνεται σε διορθωτικές ενέργειες που στοχεύουν στην επανάκτηση της αρχικής ωφέλιμης ισχύος του λέβητα και στην αύξηση του συνολικού βαθμού απόδοσης του συστήματος λέβητακαυστήρα, το οποίο αν μη τι άλλο θα πρέπει να λειτουργεί στην πραγματική ωφέλιμη ισχύ του. Θα πρέπει κατ αρχήν να γίνει συζήτηση στην τάξη σχετικά με τους παράγοντες που μειώνουν την πραγματική ωφέλιμη ισχύ ενός λέβητα, καθώς και της επίδρασης του καθενός από αυτούς στην ορθή λειτουργία του λέβητα, όπως είναι: 1) η συσσώρευση καταλοίπων καύσης στο εσωτερικό του λέβητα, που μειώνει την συναλλαγή θερμότητας μεταξύ θερμών καυσαερίων και νερού στον υδροθάλαμο του λέβητα, 2) η επικάθιση σκληρών καθαλατώσεων στο εσωτερικό του υδροθαλάμου του λέβητα, που αφενός μειώνουν την συναλλαγή θερμότητας προς το νερό που ρέει εντός του υδροθαλάμου και αφετέρου μπορεί να οδηγήσουν σε διάρρηξη του λέβητα λόγω κακής ψύξης των τοιχωμάτων του, 3) η αφαίρεση στροβιλιστών ή επιβραδυντών καυσαερίων, που οδηγεί σε σημαντική μείωση της προσλαμβανόμενης θερμότητας από το νερό και αύξηση των απωλειών των καυσαερίων, 4) η παράκαμψη δεύτερης και τρίτης διαδρομής καυσαερίων λόγω διάτρητου κάδου ή κακής εφαρμογής του κάδου διαχωρισμού των διαδρομών, 5) οι βουλωμένοι φλογοαυλοί ή διαδρομές καυσαερίων, που γενικά οδηγούν σε μεγάλες μειώσεις της ισχύος του λέβητα, 6) η αφαίρεση των θερμομονώσεων και των καλυμμάτων του λέβητα, που οδηγεί σε μείωση του συνολικού βαθμού απόδοσης του λέβητα αφού μέρος της παραγόμενης θερμότητας χάνεται προς το περιβάλλον του λεβητοστασίου, 7) καυστήρες που δεν διαθέτουν αυτόκλειστο ντάμπερ αέρος, οπότε αέρας διέρχεται μέσω του καυστήρα στο λέβητα και στη συνέχεια στην καμινάδα με αποτέλεσμα να κρυώνει το λέβητα και να σπαταλάται ενέργεια, Αυτά τα θέματα μπορούν να καλυφθούν με φωτογραφικό υλικό και επίδειξη αντικειμένων, όπως στροβιλιστές-επιβραδυντές κλπ. Σημειώνεται ότι, στη Δραστηριότητα Νο 3 έχει γίνει η απαραίτητη εκπαίδευση σχετικά με την εκτίμηση της πραγματικής ωφέλιμης ισχύος ενός λέβητα, κάτι που είναι προαπαιτούμενο για την συγκεκριμένη άσκηση. Κατόπιν, με επιτόπια επίσκεψη σε εν λειτουργία σύστημα θέρμανσης θα υποδειχθούν στους εκπαιδευόμενους οι διορθωτικές ενέργειες Σελίδα 11
που οφείλουν κάθε φορά να εκτελούν για την επανάκτηση της ισχύος του λέβητα, όπως είναι: 1) ο πλήρης καθαρισμός του φλογοθαλάμου και των διαδρομών καυσαερίων, 2) ο χημικός καθαρισμός του υδροθαλάμου του λέβητα και απομάκρυνση των ιζημάτων, 3) η προσθήκη όλων των προβλεπόμενων από τον κατασκευαστή στροβιλιστών ή επιβραδυντών καυσαερίων, 4) η αποκατάσταση των προβλημάτων και εξασφάλιση όλων των διαδρομών καυσαερίων που προβλέπονται από τον κατασκευαστή, 5) το ξεβούλωμα των φλογοαυλών, 6) η επανατοποθέτηση των θερμικών μονώσεων και των καλυμμάτων του λέβητα, 7) η αντικατάσταση του καυστήρα με άλλον που διαθέτει αυτόματο ή ημιαυτόματο ντάμπερ αέρα ή η εγκατάσταση ηλεκτροκίνητου ντάμπερ στον καπναγωγό του λέβητα. Έτσι, σε εγκατάσταση με χαλύβδινο λέβητα εν λειτουργία μπορούν να επιδειχθούν μέσω της χρήσης αναλυτή καυσαερίων αφενός η επίδραση των στροβιλιστών καυσαερίων στην ισχύ του λέβητα (εισαγωγή-εξαγωγή των ελατηρίων προκειμένου να αντιληφθεί ο εκπαιδευόμενος την επίδρασή τους στην ισχύ του λέβητα), αφετέρου η επίπτωση στη λειτουργία της εγκατάστασης των βουλωμένων φλογοαυλών (βουλώνοντας με μεταλλικές τάπες τους αυλούς, προσομοιώνοντας έτσι το βούλωμα από τα κατάλοιπα). Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται Τέλος, οι εκπαιδευόμενοι θα κληθούν να προσαρμόσουν την ισχύ του καυστήρα με βάση την πραγματική ισχύ του λέβητα και όχι με βάση την αναγραφόμενη. Ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να διερευνήσει εάν το επιθυμητό σημείο λειτουργίας του λέβητα - ή το υποχρεωτικό με βάση την πραγματική του κατάσταση - βρίσκεται εντός της περιοχής λειτουργίας του καυστήρα και να επιχειρήσει τη ρύθμισή του σε αυτό το σημείο. Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να προτείνει αντικατάσταση του λέβητα ή του καυστήρα ανάλογα με τις προδιαγραφές της μελέτης - ώστε το σύστημα να λειτουργεί απροβλημάτιστα και οικονομικά. Η παρούσα Δραστηριότητα εξετάζει θέματα πού έχουν σχέση με την εξοικονόμηση της ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης και συνδέεται συνεπώς άμεσα με τις Δραστηριότητες Νο 3 (αφού και στις δύο εμπλέκεται ο υπολογισμός της πραγματικής ισχύος του λέβητα) και 5. Φωτογραφίες παρουσιάσεις, εξαρτήματα του λέβητα (όπως στροβιλιστές-επιβραδυντές), διαγράμματα λειτουργίας καυστήρων, Ηλεκτρονικός αναλυτής καυσαερίων - Τρόμπα αιθάλης - Κλίμακα Σελίδα 12
Bacharach - Μανόμετρο μέτρησης πίεσης αντλίας πετρελαίου - Πίνακας παροχών πετρελαίου με μπεκ και πιέσεις - μανόμετρο πίεσης αερίου - μετρητής παροχής αερίου. Σύστημα καυστήρα λέβητα σε πλήρη λειτουργία. Δραστηριότητα Νο 5 Τίτλος Αναγνώριση δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας σε εγκατάσταση θέρμανσης Είδος Συζήτηση επίδειξη στην τάξη ή άσκηση σε πραγματικές συνθήκες Προβλεπόμενη διάρκεια Σκοπός Περιγραφή Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές 1 ώρα Η εξοικείωση των εκπαιδευόμενων με τα απλά μέτρα (νοικοκύρεμα) για την εξοικονόμηση ενέργειας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις θέρμανσης, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν τις δυνατότητες και να προβαίνουν στις κατάλληλες επεμβάσεις Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να κάνουν προτάσεις για την ενεργειακή βελτίωση των εγκαταστάσεων θέρμανσης. Έτσι: α) Στα πλαίσια συζήτησης στην τάξη όπου θα τους επιδειχθούν προκατασκευασμένα φύλλα ελέγχου καύσης, θα πρέπει οι εκπαιδευόμενοι μέσα από τα φύλλα ελέγχου και μόνο - να βρουν πιθανές επεμβάσεις βελτίωσης του βαθμού απόδοσης καύσης του συστήματος. β) Κατά την επίδειξη φωτογραφιών από εγκαταστάσεις θέρμανσης ή ζεστού νερού χρήσης που χρήζουν βελτιώσεων (αμόνωτες καπνοδόχοι, αμόνωτα δίκτυα σωληνώσεων, εγκαταστάσεις χωρίς αυτονομία κλπ.), οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει αρχικά να εντοπίσουν τα προβλήματα και στη συνέχεια να προτείνουν βελτιωτικές επεμβάσεις. γ) Κατά την επίσκεψη σε εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης - εφόσον υπάρχει αυτή η δυνατότητα - οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να εντοπίσουν προβλήματα σπατάλης ενέργειας και να προτείνουν επεμβάσεις εξοικονόμησης Θα πρέπει να γίνει συζήτηση στην τάξη (με επίδειξη φύλλων ελέγχου καύσης ή φωτογραφιών από υφιστάμενες εγκαταστάσεις) ή επιτόπια επίσκεψη σε εγκατάσταση θέρμανσης και να υποδειχθούν από τους εκπαιδευόμενους επεμβάσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας. Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να αναγνωρίσουν τις δυνατές επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας με βάση το σημείο στο οποίο γίνεται η σπατάλη, ως εξής: Α) Πηγή παραγωγής της θερμότητας 1) Συσκευές με τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης Στην περίπτωση υφιστάμενης εγκατάστασης θέρμανσης, με την επίδειξη των ταμπελών των λεβήτων, οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να Σελίδα 13
αναγνωρίσουν εάν αυτοί φέρουν τις αναγκαίες σημάνσεις που υποδηλώνουν τις σχετικές απαραίτητες πιστοποιήσεις τους (CE Mark). Εάν όχι, θα πρέπει να προτείνουν διορθωτικά μέτρα (π.χ. την αντικατάστασή τους). 2) Σωστή επιλογή (ταίριασμα) λέβητα-καυστήρα Το σημείο λειτουργίας του λέβητα θα πρέπει να βρίσκεται εντός της περιοχής λειτουργίας του καυστήρα. Οι εκπαιδευόμενοι, θα πρέπει να απαντήσουν θετικά ή αρνητικά, με τη σχετική αιτιολόγηση βέβαια, εάν μπορούν να συνεργαστούν συγκεκριμένα ζευγάρια λεβήτωνκαυστήρων που θα τους δοθούν τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους. Πηγή: http://kalomirisenergy.gr/shop/kafstires-aeriou-bentone/bentone-bg-1b2b/ 3) Ρύθμιση συστήματος λέβητα-καυστήρα για βελτιστοποίηση του βαθμού απόδοσης καύσης Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να επιδείξουν στους εκπαιδευόμενους φύλλα ελέγχου καύσης και εκείνοι να αποφανθούν για το εάν το σύστημα επιδέχεται βελτίωση του βαθμού απόδοσης καύσης και στη συνέχεια να προτείνουν συγκεκριμένους τρόπους γι αυτό. Η άσκηση αυτή θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί και σε λεβητοστάσιο εν λειτουργία, όπου οι εκπαιδευόμενοι θα κάνουν λήψη καυσαερίων σε πραγματική κατάσταση και στη συνέχεια θα προτείνουν τις ενδεδειγμένες λύσεις βελτίωσης του βαθμού απόδοσης καύσης. 4) Θερμομόνωση καπναγωγού και καπνοδόχου Έλεγχος της κατάστασης και προτάσεις για βελτίωση αυτής. 5) Μετατροπή εγκαταστάσεων από ανοικτού σε κλειστού δοχείου διαστολής (ΚΔΔ) Σε επίδειξη φωτογραφιών εγκαταστάσεων ανοικτού δοχείου διαστολής (ΑΔΔ), οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να προτείνουν μέτρα βελτίωσης, με την κατάλληλη τεκμηρίωση, όπως π.χ. η μετατροπή της εγκατάστασης από ανοικτού σε κλειστού δοχείου διαστολής (ΚΔΔ). Σε αυτή την περίπτωση οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να ερωτηθούν Σελίδα 14
σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των μεν έναντι των δε. Πηγή: http://energeiakotzaki.gr/199-- Πηγή: http://www.euroclimahellas.gr/ Β) Δίκτυο διανομής της θερμότητας 1) Θερμομόνωση δικτύων μεταφοράς θερμότητας Οι εκπαιδευόμενοι, είτε μέσω επίδειξης σχετικών φωτογραφιών είτε σε επίσκεψη σε πραγματική εγκατάσταση, θα πρέπει να ελέγξουν κατά πόσο τα δίκτυα σωληνώσεων, αεραγωγών και εν γένει τα δίκτυα μεταφοράς θερμότητας είναι επαρκώς ή μη μονωμένα και αναλόγως να προτείνουν βελτιωτικές ενέργειες. 2) Διαχωρισμός των δικτύων μεταφοράς της θερμότητας σε ανεξάρτητες ζώνες Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τα πιθανά προβλήματα (θέρμανση χώρων με εντελώς διαφορετικές χρήσεις, ώρες λειτουργίας και θερμοκρασία του μέσου μεταφοράς) σε υφιστάμενο λεβητοστάσιο και να προτείνουν λύσεις για την αντιμετώπισή τους. 3) Υδραυλική εξισορρόπηση δικτύων θέρμανσης Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να αναγνωρίσουν τις συσκευές που χρησιμοποιούνται για την υδραυλική εξισορρόπηση των δικτύων θέρμανσης σε φωτογραφίες - είτε σε πραγματική εγκατάσταση - και σε περίπτωση απουσίας τους, να προτείνουν διορθωτικές ενέργειες. Πηγή: http://www.andrianos.gr/gr/nea/nea-proionta Σελίδα 15
4) Έλεγχος κυκλοφορητών, αντλιών και ανεμιστήρων τύπου inverter Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει (σε λειτουργούσα εγκατάσταση θέρμανσης) να ελέγξουν εάν οι κυκλοφορητές, οι αντλίες ή/και οι ανεμιστήρες τύπου inverter αυτής είναι συμβατοί με τις απαιτήσεις της Οδηγίας EuP, περί των απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια (Energy using Products). Εάν όχι, τότε με βάση τον δείκτη ΕΕΙ (Energy Efficiency Index) στην πινακίδα με τα στοιχεία του εκάστοτε μηχανήματος, να συγκρίνουν ανταγωνιστικά μεταξύ τους προϊόντα και να κάνουν τις ανάλογες προτάσεις. 5) Παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) μαζί με τη θέρμανση χώρων Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να ελέγξουν εάν υπάρχει ανεξάρτητη λειτουργία του ΖΝΧ (δηλ. εάν υπάρχει ηλεκτροβάνα ή ανεξάρτητος κυκλοφορητής στο μπόιλερ ή όχι). Εάν δεν υπάρχει τέτοια, θα πρέπει να προτείνουν τις κατάλληλες βελτιωτικές ενέργειες για την ανεξαρτητοποίηση της παραγωγής ΖΝΧ από τη θέρμανση των χώρων. Γ) Διάθεση της θερμικής ενέργειας 1) Σωστή εγκατάσταση, χρήση και συντήρηση των διατάξεων εκπομπής θερμότητας Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να ελέγξουν το κατά πόσο οι τελικοί εναλλάκτες θερμότητας που αποδίδουν τη θερμότητα στο χώρο (θερμαντικά σώματα, FCU, Κεντρικές Κλιματιστικές Μονάδες κλπ.) είναι ορθά τοποθετημένοι και εάν συντηρούνται τακτικά ώστε να αποδίδουν όσο το δυνατόν καλύτερα τη μεταφερόμενη θερμότητα. Επίσης, θα πρέπει να προτείνουν βελτιωτικές ενέργειες. 2) Θερμοστάτες χώρου Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να ελέγξουν την καταλληλότητα των θερμοστατών χώρου και το κατά πόσο αυτοί είναι τοποθετημένοι στη σωστή θέση. Σε αντίθετη περίπτωση, θα πρέπει να προτείνουν βελτιωτικές επεμβάσεις (π.χ. αντικατάσταση των διμεταλλικών θερμοστατών χώρου με σύγχρονους ηλεκτρονικούς). 3) Έλεγχος της θερμοκρασίας του ζεστού νερού χρήσης Οι εκπαιδευόμενοι θα εξετάσουν σε ένα σύστημα παραγωγής ΖΝΧ εάν ελέγχεται η θερμοκρασία του. Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να προτείνουν την κατάλληλη λύση (π.χ. εγκατάσταση εμβαπτιζόμενου θερμοστάτη σε συνδυασμό με μία ηλεκτροβάνα και ένα θερμοστάτη χώρου με δύο εντολές). Σελίδα 16
Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται Πηγή: http://www.ergo-tel.gr/index.php Η παρούσα Δραστηριότητα εξετάζει θέματα πού έχουν σχέση με την εξοικονόμηση της ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης, συνεπώς συνδέεται άμεσα με τις Δραστηριότητες Νο 3 & 4. Φωτογραφίες παρουσιάσεις ή επιτόπια επίσκεψη σε λειτουργούσα εγκατάσταση θέρμανσης (και παραγωγής ΖΝΧ) Δραστηριότητα Νο 6 Τίτλος Παροχή συμβουλών σε δυνητικούς αγοραστές χρήστες συστημάτων θέρμανσης Είδος Παιχνίδι ρόλων Προβλεπόμενη διάρκεια ½ ώρα Σκοπός Η ανάπτυξη της ικανότητας των καταρτιζομένων να διαχειρίζονται έργα και να επικοινωνούν με ευχέρεια με τους πελάτες Περιγραφή Οι εκπαιδευόμενοι (όλοι ή ορισμένοι από αυτούς) θα αναλάβουν να παίξουν κάποιο ρόλο (του τεχνίτη, του πελάτη, του πωλητή κλπ.) ώστε να αποκτήσουν χρήσιμες εμπειρίες, να διαπιστώσουν τις ελλείψεις στην επικοινωνία και να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους στην παροχή κατάλληλων συμβουλών προς τους πελάτες. Οδηγίες προς τους Καθορισμός στόχων εκπαιδευτές Οι λεπτομέρειες σχετικά με το τι θα χρειαστεί να κάνει ο εκπαιδευτής εξαρτώνται εξ ολοκλήρου από το τι αυτός θέλει να συμπεριλάβει στο «παιχνίδι ρόλων». Πιο συγκεκριμένα ο εκπαιδευτής θα πρέπει να σκεφτεί: Ποια θέματα θέλετε να καλύψει η άσκηση; Πόσο χρόνο πρέπει να διαθέσετε για την προετοιμασία Τι περιμένετε από τους εκπαιδευόμενους σας: έρευνα, Σελίδα 17
εκθέσεις, παρουσιάσεις; Θέλετε οι εκπαιδευόμενοι να παίζουν ρόλο, χωριστά ή από κοινού; Θέλετε να συμπεριλάβετε ένα στοιχείο πρόκλησης ή σύγκρουσης; Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτής θα πρέπει να εισάγει τους εκπαιδευόμενους στο σενάριο περιγράφοντας τα δεδομένα και το πρόβλημα. Δώστε τους πληροφορίες που έχετε ήδη προετοιμάσει για τον χαρακτήρα(ες) τους: τους στόχους και τις βασικές πληροφορίες. Προσδιορίστε πόσοι από τους συμμετέχοντες έχουν παίξει σε παιχνίδι ρόλων κατά το παρελθόν και εξηγήστε τι θα πρέπει να κάνουν σε αυτή την άσκηση. Περιγράψτε τις προσδοκίες σας από αυτούς και τονίστε τι περιμένετε να μάθετε σε αυτό το μάθημα. Σύνοψη της Δραστηριότητας Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται Στο τέλος του παιχνιδιού ρόλων πρέπει να γίνει ένας απολογισμός για τους καταρτιζόμενους που να καθορίζει το τι αποκόμισαν από τη διαδικασία. Αυτό μπορεί να γίνει με μια συζήτηση στην τάξη. Ο εκπαιδευτής μπορεί να επωφεληθεί της ευκαιρίας και να ρωτήσει τους καταρτιζόμενους εάν απέκτησαν περισσότερες ικανότητες και γνώσεις στα θέματα που ορίστηκαν πριν αρχίσει το παιχνίδι ρόλων. Η παρούσα Δραστηριότητα εξετάζει θέματα πού έχουν σχέση με την εξοικονόμηση της ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης και, συνεπώς, συνδέεται άμεσα με τις Δραστηριότητες Νο 3, 4 & 5. Γραπτές οδηγίες για τον ρόλο που θα παίξει ο κάθε εκπαιδευόμενος Δραστηριότητα Νο 7 Τίτλος Επίδειξη εφαρμογής της αυτονομίας της κεντρικής θέρμανσης ως τεχνικής αυτομάτου ελέγχου της εγκατάστασης θέρμανσης Είδος Άσκηση επί χάρτου ή πρακτική άσκηση σε εγκατάσταση πλήρους λειτουργίας Προβλεπόμενη διάρκεια 1 ώρα Σκοπός Η εξοικείωση των εκπαιδευομένων με τα συστήματα-διατάξεις και εξαρτήματα αυτομάτου ελέγχου και με την εφαρμογή τους για την αυτονόμηση των εγκαταστάσεων θέρμανσης Περιγραφή (Α) Σε υποθετική εγκατάσταση ενός κτιρίου νοσηλευτικού ιδρύματος στο οποίο ο λέβητας λειτουργεί ταυτόχρονα για τη θέρμανση της Σελίδα 18
Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές κλινικής, των γραφείων και του ζεστού νερού χρήσης χωρίς έλεγχο, οι εκπαιδευόμενοι θα κληθούν να επανασχεδιάσουν την εγκατάσταση τοποθετώντας εξαρτήματα και συσκευές ελέγχου, ώστε - κατά το δυνατόν - οι τρεις αυτές διαφορετικές χρήσεις να λειτουργούν ανεξάρτητα, σύμφωνα με το ωράριό τους και με τις επιθυμητές θερμοκρασίες. (Β) Κατά την επίσκεψη σε λεβητοστάσιο ενός κτιρίου νοσηλευτικού ιδρύματος στο οποίο ο λέβητας λειτουργεί ταυτόχρονα για τη θέρμανση της κλινικής, των γραφείων και του ζεστού νερού χρήσης χωρίς έλεγχο, οι εκπαιδευόμενοι θα κληθούν να προτείνουν την εγκατάσταση εξαρτημάτων και συσκευών ελέγχου, ώστε οι τρεις αυτές διαφορετικές χρήσεις να λειτουργούν - κατά το δυνατόν - ανεξάρτητα, σύμφωνα με το ωράριό τους και με τις επιθυμητές θερμοκρασίες. Τόσο στην υποθετική εγκατάσταση (άσκηση επί χάρτου) όσο και στην επίσκεψη σε λειτουργούσα εγκατάσταση, οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να εξοικειωθούν με την ιδέα του πλήρους ελέγχου δηλ. αυτονομίας - των διαφορετικών φορτίων σε μία εγκατάσταση και με τις τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν για την επίτευξη αυτού. Σε κάθε διαφορετικό φορτίο-χρήση, είναι απαραίτητος ο έλεγχος: α) του χρόνου λειτουργίας του και β) της θερμοκρασίας λειτουργίας του. Έτσι, ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει ανά φορτίο να εξετάσει τις εξής ανάγκες: ΜΠΟΙΛΕΡ ΖΕΣΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΧΡΗΣΗΣ: Υπάρχει δυνατότητα αυτονόμησης του μπόιλερ; Εάν ναι, πώς μπορεί να γίνει αυτό (με μία δίοδη ή τρίοδη ηλεκτροκίνητη βάνα). Έλεγχος του χρόνου λειτουργίας του μπόιλερ (24-ωρος ή περιορισμένος στη διάρκεια του 24-ώρου) και διαμόρφωση πρότασης για τη βελτίωση της κατάστασης (π.χ. εγκατάσταση χρονοδιακόπτη λειτουργίας Στη δεύτερη περίπτωση). Ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει επίσης να ελέγξει εάν υπάρχει έλεγχος της θερμοκρασίας του ΖΝΧ, και εάν όχι να προτείνει κατάλληλες επεμβάσεις (π.χ. εγκατάσταση εμβαπτιζόμενου θερμοστάτη). Θα πρέπει επίσης να ελέγξει εάν υπάρχει ανακυκλοφορία του ΖΝΧ, και εάν όχι τότε θα πρέπει να προτείνει την κατάλληλη (η ανακυκλοφορία επιτυγχάνεται με ένα κυκλοφορητή ανακυκλοφορίας, ενώ ο έλεγχός της μπορεί να γίνει με την εγκατάσταση ενός χρονοδιακόπτη και δύο θερμοστατών). ΧΩΡΟΙ ΓΡΑΦΕΙΩΝ: Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να ελέγξουν τους χώρους γραφείων (το χρόνο λειτουργίας τους, την απαιτούμενη θερμοκρασία για θερμική άνεση). Σε περίπτωση που τροφοδοτούνται με ανεξάρτητο δίκτυο σωληνώσεων από αυτό της κλινικής, τότε θα πρέπει να προτείνουν Σελίδα 19
την καταλληλότερη κατά περίπτωση τεχνική αυτονόμησης (π.χ. με την εγκατάσταση δίοδης ή τρίοδης ηλεκτροκίνητης βάνας και ενός θερμοστάτη χώρου σε αντιπροσωπευτικό σημείο, σε συνδυασμό με ένα εβδομαδιαίο ή ημερήσιο χρονοδιακόπτη, εγκατάσταση θερμοστατικών διακοπτών στα θερμαντικά σώματα, εγκατάσταση αντιστάθμισης με τρίοδη ή τετράοδη αναμικτική βάνα, εγκατάσταση ηλεκτροθερμικών διακοπτών στα θερμαντικά σώματα και διασύνδεσή τους με κεντρικό χρονοδιακόπτη). ΧΩΡΟΙ ΚΛΙΝΙΚΗΣ: Αφού έχει γίνει η αυτονόμηση των άλλων δύο φορτίων (μπόιλερ και χώρι γραφείων), οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να εξετάσουν τις δυνατότητες που υπάρχουν για αυτονόμηση των χώρν της κλινικής (δωμάτια ασθενών) και να προτείνουν τις κατάλληλες λύσεις (π.χ. τοποθέτηση θερμοστατικών διακοπτών για την αποφυγή υπερθερμάνσεων λόγω προσανατολισμού ή αποκλίσεων από τις παραδοχές της αρχικής μελέτης-μέγεθος σωμάτων). Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται Τέλος, και δεδομένου ότι με την εκ των υστέρων παρεμβολή εξαρτημάτων για την αυτονόμηση των φορτίων αλλά και με την αυτονόμηση αυτή καθεαυτή επηρεάζονται τα υδραυλικά δίκτυα, ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο εμφάνισης υπερπιέσεων και να προτείνει λύσεις για την αποφυγή αυτών (π.χ. εγκατάσταση βαλβίδων διαφορικής πίεσης όπου υπάρχει τέτοιος κίνδυνος). Η παρούσα Δραστηριότητα εξετάζει θέματα πού έχουν σχέση με τον έλεγχο των συστημάτων θέρμανσης και συνδέεται συνεπώς άμεσα με τις Δραστηριότητες Νο 8 & 9, που περιγράφονται στη συνέχεια. Ιδανικά, η δραστηριότητα αυτή πρέπει να υλοποιηθεί σε μία ολοκληρωμένη εγκατάσταση θέρμανσης που φέρει τέτοια συστήματα (ηλεκτροβάνες, κυκλοφορητές, θερμοστατικούς διακόπτες, κλπ.). Εναλλακτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σχηματικά διαγράμματα μιας εγκατάστασης προκειμένου να γίνουν «ασκήσεις επί χάρτου» Δραστηριότητα Νο 8 Τίτλος Επίδειξη εξαρτημάτων και αυτοματισμών ελέγχου των συστημάτων θέρμανσης Είδος Επίδειξη συσκευών - εξαρτημάτων Προβλεπόμενη διάρκεια 1 ώρα Σκοπός Η εξοικείωση των καταρτιζομένων με τα εξαρτήματα και τα συστήματα έλεγχου θέρμανσης καθώς και με τις δυνατότητες που αυτά παρέχουν για εξοικονόμηση ενέργειας Σελίδα 20
Περιγραφή Στην παρούσα άσκηση οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να αναγνωρίσουν τα εξαρτήματα που εν γένει χρησιμοποιούνται στους αυτοματισμούς ελέγχου μιας εγκατάστασης θέρμανσης, και σε συνδυασμό με την επίδειξή τους - είτε στην τάξη είτε σε λειτουργούσα εγκατάσταση- να εξηγήσουν αφενός με ποιο τρόπο το καθένα από αυτά συμβάλλει στον έλεγχο της εγκατάστασης και αφετέρου πώς η τοποθέτηση καθενός από αυτά σε μία υφιστάμενη εγκατάσταση θα μπορούσε να συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας. Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές Θα γίνει επίδειξη των κυριοτέρων συσκευών και εξαρτημάτων που εφαρμόζονται για την αυτοματοποίηση αλλά και τον έλεγχο της λειτουργίας των συστημάτων θέρμανσης στους εκπαιδευόμενους, είτε με επιτόπια επίσκεψη σε σύστημα θέρμανσης είτε μέσω της παρουσίασης κάποιων από τις συσκευές ή μέσω φωτογραφιών τους. Για κάθε μία από αυτές τις συσκευές / τα εξαρτήματα (υδραυλικές, ηλεκτρολογικές, ηλεκτρονικές) οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να εξηγήσουν τη λειτουργία της, τον τρόπο σύνδεσής της, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτή η συσκευή / το εξάρτημα συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας μίας εγκατάστασης θέρμανσης. Οι κυριότερες συσκευές/εξαρτήματα που θα πρέπει να επιδειχθούν είναι τα εξής: 1) Θερμοστάτης χώρου Παρουσίαση του κύριου προορισμού καθώς και των διάφορων εκδοχών του, ανάλογα με την αρχή λειτουργίας και τις δυνατότητές του (διμεταλλικός, ηλεκτρονικός, ψηφιακός, με ενσωματωμένο χρονοδιακόπτη, με δεύτερη εντολή για ενεργοποίηση της θέρμανσης του ΖΝΧ, κλπ.). Πηγή: http://hlektrologia.gr 2) Modem απομακρυσμένης ενεργοποίησης Παρουσίαση της λειτουργίας του (ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση της εγκατάστασης θέρμανσης απομακρυσμένα μέσω τηλεφώνου Σελίδα 21
σταθερού ή κινητού), καθώς και των πληροφοριών που παρέχει για τη λειτουργία της εγκατάστασης (ανάλογα με την συσκευή). Πηγή: http://www.thermatica.gr/products/ 3) Αισθητήριο θερμοκρασίας χώρου Παρουσίαση του ρόλου του ως εξάρτημα μίας ολοκληρωμένης μονάδας αντιστάθμισης (μετάδοση της τρέχουσας θερμοκρασίας του χώρου στην κεντρική συσκευή), καθώς και των λοιπών δυνατοτήτων του (στην έκδοση ολοκληρωμένης μονάδας χώρου, εκτός από τη μετάδοση της θερμοκρασίας ο χρήστης μπορεί να ρυθμίζει και την επιθυμητή θερμοκρασία). Πηγή: https://products.ecc.emea.honeywell.com/greece/ecatdata/pg_t7470a.html 4) Αισθητήριο εξωτερικής θερμοκρασίας Παρουσίαση του ρόλου του ως εξάρτημα μίας εγκατάστασης αντιστάθμισης (μετάδοση της τρέχουσας θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στην κεντρική συσκευή), καθώς και των εναλλακτικών επιλογών (π.χ. σε πιο απλά συστήματα θερμοστάτης περιβάλλοντος, Σελίδα 22
ο οποίος επιτρέπει ή όχι τη λειτουργία του καυστήρα συγκρίνοντας την τρέχουσα θερμοκρασία περιβάλλοντος και την ρυθμισθείσα). Πηγή: http://www.telethermansi.gr/el-gr/products.aspx 5) Αισθητήριο θερμοκρασίας νερού επαφής ή εμβάπτισης Παρουσίαση του ρόλου του ως βασικού εξαρτήματος μίας μονάδας αντιστάθμισης (μετάδοση της τρέχουσας θερμοκρασίας του νερού προσαγωγής στην κεντρική συσκευή) καθώς και της επίδρασής του στις άλλες συσκευές του συστήματος. Πηγή: http://www.aenaos-sa.gr/ 6) Ψηφιακό θερμόμετρο αποστάσεως με ή χωρίς εντολή Παρουσίαση του κύριου προορισμού (απομακρυσμένη ένδειξη της τρέχουσας θερμοκρασίας του ζεστού νερού χρήσης) καθώς και των εκδοχών του, ανάλογα με την αρχή λειτουργίας του και με τις δυνατότητές του (ράγας ή επίτοιχο, απλή μορφή χωρίς εντολή, με δυνατότητα εντολής στο χρήστη). Σελίδα 23
Πηγή: http://www.a-store.gr/eshop/ 7) Θερμοστάτες επαφής (α) εμβαπτίσεως (β) ασφαλείας (γ) Παρουσίαση του προορισμού (έλεγχος καυστήρα και κυκλοφορητή) και των δυνατοτήτων τους (μαζί με τα σχετικά μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα). (α) (β) Πηγή: http://www.floga-sa.gr/ Πηγή: https://www.klimacontrol.com.cy/ (γ) Πηγή: https://products.ecc.emea.honeywell.com/greece/ecatdata/pg_stb1.html 8) Πίνακας οργάνων λέβητα Παρουσίαση των λειτουργιών του (διαχείριση της λειτουργίας του καυστήρα και κυκλοφορητή μέσω των θερμοστατών αποστάσεως που διαθέτει) και των δυνατοτήτων του (π.χ. οι σύγχρονοι πίνακες οργάνων διαθέτουν ενσωματωμένες συσκευές αντιστάθμισης ή αλληλουχίας λεβήτων). Σελίδα 24
Πηγή: http://www.telethermansi.gr/el-gr/products.aspx 9) Πίνακας αλληλουχίας λεβήτων Παρουσίαση των λειτουργιών (διαχείριση λειτουργίας περισσοτέρων του ενός λεβήτων) και δυνατοτήτων του. Πηγή:http://www.telethermansi.gr/el-gr/Products.aspx 10) Χρονοδιακόπτης Παρουσίαση των λειτουργιών (χρονοπρογραμματισμός λειτουργίας της θέρμανσης, του ζεστού νερού χρήσης, της ανακυκλοφορίας του ζεστού νερού χρήσης κ.ά.) καθώς και των εκδοχών του (επίτοιχος μηχανικός, ράγας ψηφιακός, ενσωματωμένος σε θερμοστάτη χώρου, κλπ.). Πηγή: http://www.ilmako.gr/hager-eh710-hronodiakoptis-epitoihos-72x72-24- oron-horis-efedreia-me-epafi-anastrofis.html 11) Μονάδα αντιστάθμισης Παρουσίαση των λειτουργιών (αυτόματη ρύθμιση της ηλεκτροβάνας ανάμιξης νερού με βάση τις προρυθμίσεις και τις τρέχουσες θερμοκρασίες περιβάλλοντος, νερού προσαγωγής και χώρου) και των διαφορετικών μοντέλων που υπάρχουν στην αγορά γι αυτή την ηλεκτρονική συσκευή. Σελίδα 25
Πηγή: http://www.telethermansi.gr/el-gr/categories.aspx 12) Διακόπτης θερμαντικού σώματος θερμοστατικός (α) ή / και ηλεκτροκίνητος (β) Παρουσίαση των λειτουργιών (έλεγχος της θερμοκρασίας ανά δωμάτιο) και των δυνατοτήτων τους, καθώς και των (σχετικών) πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων. (α) Πηγή: http://www.telethermansi.gr/ (β) Πηγή: http://www.energycycle.gr/ 13) Δίοδη (α) / τρίοδη (β) ηλεκτροβάνα αυτονομίας Παρουσίαση των λειτουργιών τους, ως βασικού εξαρτήματος για την αυτονόμηση διαφορετικών ιδιοκτησιών ή ζωνών θέρμανσης ή χρήσεων (θέρμανση, ΖΝΧ), καθώς και των πεδίων εφαρμογής τους. (α) (β) Πηγή: http://www.electricallab.gr/ Πηγή: http://www.thermovent.gr/ Σελίδα 26
14) Τρίοδη (α) / τετράοδη (β) ηλεκτροκίνητη βάνα ανάμιξης Παρουσίαση των λειτουργιών τους (ρύθμιση της θερμοκρασίας του νερού σε μία εγκατάσταση θέρμανσης με αντιστάθμιση, αλλά και σε κάθε άλλη εγκατάσταση στην οποία είναι επιθυμητή η ρύθμιση της θερμοκρασίας του νερού με ανάμιξη) και των δυνατοτήτων τους. (α) (β) Πηγή: http://www.alphaclimagr.gr/ Πηγή: http://www.interplast.gr/el/products/ 15) Κυκλοφορητής θερμού ύδατος (α) και ανακυκλοφορίας ΖΝΧ (β) Παρουσίαση των λειτουργιών τους και των δυνατοτήτων τους (επίτευξη της επιθυμητής ροής σε κάθε κύκλωμα και με κατάλληλο υδραυλικό δίκτυο της αυτονόμησης ζωνών χωρίς τη χρήση ηλεκτροβανών, για τον 1 ο, επίτευξη ελεγχόμενης ανακυκλοφορίας του ΖΝΧ για τον 2 ο ). (α) Πηγή: http://www.monachos.gr/forum/ (β) Πηγή: http://www.antlies.gr/2013/ 16) Θερμιδομετρητής σώματος Παρουσίαση των λειτουργιών του και δυνατοτήτων του (ως του εξαρτήματος με τη βοήθεια του οποίου γίνεται εφικτή η κατανομή δαπανών θέρμανσης κατά τη μετατροπή μίας παλιάς εγκατάστασης κεντρικής θέρμανσης σε εγκατάσταση με αυτονομία). Σελίδα 27
Πηγή: http://www.kokaras.gr/siemens.php 17) Βαλβίδα διαφορικής πίεσης (α) και εξισορρόπησης δικτύου (β) Παρουσίαση των λειτουργιών και των δυνατοτήτων τους (εξάρτημα ασφάλειας και λειτουργικότητας έναντι των υπερπιέσεων που δημιουργούνται σε μεγάλες εγκαταστάσεις αυτονομίας με δίοδες ηλεκτροβάνες, για την 1 η, επίτευξη ενός ισορροπημένου υδραυλικού δικτύου στο οποίο οι ροές νερού ανά κλάδο είναι οι επιθυμητές βάσει της μελέτης, για την 2 η ). Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται (α) Πηγή: http://www.kyriakoglou.gr/el/ Πηγή: http://www.chryssafidis.gr/list.210/ Η παρούσα Δραστηριότητα εξετάζει θέματα πού έχουν σχέση με τον έλεγχο των συστημάτων θέρμανσης (εξαρτήματα / συσκευές) και συνδέεται συνεπώς άμεσα με τις Δραστηριότητες Νο 7, 9, 10 και 11. Εξαρτήματα / συσκευές ελέγχου (πραγματικά) της εγκατάστασης κεντρικής θέρμανσης. Εικόνες ή/και φωτογραφίες εξαρτημάτων / συσκευών ελέγχου συστημάτων θέρμανσης. Εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης με διάφορα συστήματα ελέγχου. (β) Δραστηριότητα Νο 9 Τίτλος Διαδικασία εγκατάστασης συστήματος αυτονομίας με αντιστάθμιση της εξωτερικής θερμοκρασίας Είδος Επίδειξη δοκιμών και δραστηριοτήτων σε όλη την ομάδα Σελίδα 28
Προβλεπόμενη διάρκεια Σκοπός Περιγραφή Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές ½ ώρα Η εξοικείωση των εκπαιδευόμενων με όλα τα είδη αντιστάθμισης Αντιστάθμιση είναι η διαδικασία ρύθμισης της θερμοκρασίας του θερμαντικού νερού προς τα θερμαντικά σώματα σε σχέση με την θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος. Το σύστημα αποτελείται από τα εξής: α) Τρίοδη ή τετράοδη περιστροφική βάνα. β) Σερβοκινητήρας βάνας. γ) Κεντρική ηλεκτρονική συσκευή. δ) Αισθητήριο εξωτερικής θερμοκρασίας. ε) Αισθητήριο νερού προσαγωγής. στ) Επιλογέας θερμοκρασίας. Όλα τα παραπάνω όργανα και εξαρτήματα προσαρμοσμένα σε μια εγκατάσταση θέρμανσης μέσα στο λεβητοστάσιο λειτουργούν ως εξής: Το αισθητήριο της εξωτερικής θερμοκρασίας μεταδίδει στην κεντρική ηλεκτρονική συσκευή τις μεταβολές της εξωτερικής θερμοκρασίας. Η ηλεκτρονική συσκευή με τη σειρά της και ανάλογα με τις εντολές που δέχεται από το εξωτερικό αισθητήριο ρυθμίζει μέσω του σερβοκινητήρα την περιστροφική τρίοδη ή τετράοδη βάνα. Η βάνα ρυθμίζει τη θερμοκρασία προσαγωγής του νερού προς τα θερμαντικά σώματα από 30 μέχρι 90 C. Δηλαδή, ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία η βάνα ανοίγει και κλείνει. Η ρύθμιση της θερμοκρασίας του νερού μπορεί να γίνει: α) είτε μέσω της ανάμιξης β) είτε μέσω μεταβολής της παροχής. Με την ηλεκτρονική συσκευή συγκεκριμένα ρυθμίζονται τα εξής: Τα χρονικά διαστήματα λειτουργίας υψηλής και χαμηλής θερμοκρασίας, σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση. Επιλέγεται η καμπύλη λειτουργίας της συσκευής. Η καμπύλη λειτουργίας καθορίζει τη θερμοκρασία του νερού που θα πάει στα σώματα σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος. Το ποια καμπύλη θα επιλέξουμε έχει να κάνει με τη θερμομόνωση του κτιρίου. Η επιθυμητή θερμοκρασία για τον χώρο. Πόσο είναι επιθυμητό να πέφτει η θερμοκρασία κατά τις ώρες μειωμένης λειτουργίας (π.χ. νυχτερινές). Η ευαισθησία της συσκευής. Η επιλογή λειτουργίας: Διακοπή, χειροκίνητη, με χρονοδιακόπτη, χωρίς χρονοδιακόπτη. Οι εντολές του συστήματος αντιστάθμισης για διακοπή και λειτουργία μεταφέρονται μέσω του πίνακα αντιστάθμισης στον Σελίδα 29
καυστήρα με την κατάλληλη σύνδεση. Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζεται η διάταξη αντιστάθμισης με τετράοδη βάνα και έλεγχο της θερμοκρασίας του νερού και στην εικόνα μία τυπική ηλεκτρονική συσκευή (το χειριστήριο ρύθμισης) αντιστάθμισης. Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται Η παρούσα Δραστηριότητα εξετάζει θέματα πού έχουν σχέση με τον έλεγχο των συστημάτων θέρμανσης και συνδέεται συνεπώς άμεσα με τις Δραστηριότητες Νο 7 & 8, που έχουν ήδη περιγραφεί. α) Τρίοδη ή τετράοδη περιστροφική βάνα. β) Σερβοκινητήρας βάνας. γ) Κεντρική ηλεκτρονική συσκευή. δ) Αισθητήριο εξωτερικής θερμοκρασίας. ε) Αισθητήριο νερού προσαγωγής. στ) Επιλογέας θερμοκρασίας. Σελίδα 30
Δραστηριότητα Νο 10 Τίτλος Επίδειξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) τριπλής ενέργειας, με ηλιακούς συλλέκτες στο δώμα του κτιρίου και δοχείο αποθήκευσης (boiler) στο λεβητοστάσιο με ανακυκλοφορία του ΖΝΧ. Είδος Επίδειξη στην τάξη σχεδίων, φωτογραφιών, συσκευών και εξαρτημάτων Προβλεπόμενη διάρκεια 1 ώρα Σκοπός Περιγραφή Η εξοικείωση των εκπαιδευομένων με το σχεδιασμό, τις συσκευές, τα εξαρτήματα και τους αυτοματισμούς που εμπλέκονται σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) τριπλής ενέργειας, με ηλιακούς συλλέκτες στο δώμα του κτιρίου και δοχείο αποθήκευσης στο λεβητοστάσιο, με ανακυκλοφορία του ΖΝΧ. Επίδειξη στους εκπαιδευόμενους των σχεδίων μίας μεγάλης (και πολύπλοκης) εγκατάστασης παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ), όπως αυτές που υφίστανται στην περίπτωση μεγάλων μονοκατοικιών ή και πολυκατοικιών που το δοχείο αποθήκευσης του ΖΝΧ βρίσκεται στο υπόγειο λεβητοστάσιο του κτιρίου και οι ηλιακοί συλλέκτες στο δώμα του κτιρίου. Στην εγκατάσταση αυτή, το νερό χρήσης θερμαίνεται από τρεις διαφορετικές πηγές : Ηλεκτρικό ρεύμα, νερό από λέβητα κεντρικής θέρμανσης και νερό από ηλιακούς συλλέκτες. Στην εγκατάσταση συνυπάρχουν τρία διαφορετικά υδραυλικά κυκλώματα : το κύκλωμα του νερού των ηλιακών συλλεκτών, το κύκλωμα του λέβητα και το κύκλωμα του ΖΝΧ. Κάθε ένα από αυτά τα κυκλώματα απαιτεί το δικό του κυκλοφορητή και τις δικές του συσκευές ελέγχου. Η συνολική διαχείριση όμως και των τριών πηγών γίνεται από μία κεντρική ηλεκτρονική συσκευή που λέγεται διαφορικός ηλιακών, σε συνδυασμό με άλλους αυτοματισμούς που βρίσκονται εντός του ηλεκτρολογικού πίνακα (χρονοδιακόπτες, θερμοστάτες κλπ.). Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές Στόχος είναι να επιτευχθεί η ορθή ηλεκτρολογική διασύνδεση όλων των συσκευών και αυτοματισμών και η ρύθμισή τους, με βάση πάντα τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες του χρήστη. Οι εκπαιδευτές θα πρέπει αρχικά να επιδείξουν σχέδια και εικόνες (όπως αυτό που παρατίθεται στη συνέχεια) από ένα πλήρες σύστημα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) τριπλής ενέργειας, με ηλιακούς συλλέκτες στο δώμα του κτιρίου και δοχείο αποθήκευσης (boiler) στο λεβητοστάσιο, με ανακυκλοφορία του ΖΝΧ. Η παρουσίαση τέτοιων ολοκληρωμένων συστημάτων επί σχεδίου θα βοηθήσει τους εκπαιδευόμενους να αποκτήσουν σφαιρική εικόνα της εγκατάστασης και θα κάνει την συνέχεια της εκπαίδευσης ευκολότερη. Σελίδα 31
Στη συνέχεια, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να εξηγήσουν τις αρχές λειτουργίας του συστήματος αυτού και τα διαφορετικά κυκλώματα που συνυπάρχουν σε ένα τέτοιο σύστημα, επιδεικνύοντας μάλιστα κάθε ξεχωριστή συσκευή και εξάρτημα που φαίνεται στο σχέδιο και εξηγώντας το ρόλο του στην εγκατάσταση. Όταν οι εκπαιδευόμενοι κατανοήσουν το ρόλο και τη λειτουργία του κάθε ξεχωριστού κυκλώματος, θα είναι σε θέση να κατανοήσουν και τους τρόπους ελέγχου και αυτοματοποίησης της λειτουργίας του, καθώς και τις ασφαλιστικές του διατάξεις. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στα εξής: ΚΥΚΛΩΜΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΗΛΙΑΚΩΝ ΣΥΛΛΕΚΤΩΝ: Ο κυκλοφορητής ανακυκλοφορίας του διαλύματος ενεργοποιείται από τον διαφορικό των ηλιακών, όταν η διαφορά της θερμοκρασίας του διαλύματος εντός των συλλεκτών από τη θερμοκρασία εντός του δοχείου αποθήκευσης υπερβεί τη ρυθμισθείσα τιμή (συνήθως 8-12 o C). Η τοποθέτηση αντεπίστροφων βαλβίδων στο κύκλωμα αυτό είναι υποχρεωτική για την αποφυγή της αντίστροφης ροής του διαλύματος κατά τη διάρκεια της νύχτας με επακόλουθο κρύωμα του ΖΝΧ. ΚΥΚΛΩΜΑ ΝΕΡΟΥ ΛΕΒΗΤΑ: Απαιτεί δικό του κυκλοφορητή και ηλεκτροβάνα για την αυτονόμησή του (η παραγωγή ΖΝΧ λειτουργεί και σε περιόδους εκτός χειμώνα). Η ενεργοποίηση του εν λόγω κυκλώματος γίνεται εφόσον η ηλιακή ενέργεια δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των χρηστών σε ΖΝΧ. ΚΥΚΛΩΜΑ ΑΝΑΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΖΝΧ: Απαιτεί το δικό του κυκλοφορητή - κατάλληλο για ΖΝΧ - το δικό του δοχείο διαστολής και τη δική του βαλβίδα ασφαλείας. Για την ανακυκλοφορία του ΖΝΧ μπορούν να Σελίδα 32
χρησιμοποιηθούν κατάλληλοι χρονοδιακόπτες, που σε συνδυασμό με θερμοστάτες και διακόπτες εντός της κατοικίας μπορούν να επιτύχουν ανακυκλοφορία του ΖΝΧ που δεν θα οδηγεί σε σπατάλη ενέργειας και νερού. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ: Αυτή ελέγχεται από το δικό της θερμοστάτη και ενεργοποιείται όταν η ηλιακή ενέργεια είναι ανεπαρκής, ενώ δεν είναι επιθυμητή η θέρμανση του ΖΝΧ μέσω του λέβητα. Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται Καθώς η εμπλοκή των εν λόγω τεχνικών είναι στην ηλεκτρολογική διασύνδεση όλων των συσκευών και εξαρτημάτων και στη ρύθμισή τους, οι εκπαιδευτές στη συνέχεια πρέπει να αναφερθούν αναλυτικά στους τρόπους ελέγχου και αυτοματοποίησης της εγκατάστασης αυτής. Έτσι, δεδομένου ότι ο στόχος σε μία τέτοια εγκατάσταση είναι η μεγιστοποίηση της εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας και η ελαχιστοποίηση των απωλειών ενέργειας, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να εστιάσουν σ αυτό και να ζητήσουν από τους εκπαιδευόμενους να προτείνουν (με πλήρη ανάλυση και τεκμηρίωση) τους κατάλληλους αυτοματισμούς που θα το επιτρέψουν. Για παράδειγμα: α) Μέσω ενός χρονοδιακόπτη μπορεί να σταματάει η ανακυκλοφορία κατά τη διάρκεια της νύχτας που δεν υπάρχει ζήτηση σε ΖΝΧ. β) Μέσω ενός διακόπτη και ενός ρελέ μπορεί να ενεργοποιείται η ανακυκλοφορία του ΖΝΧ έξω από το μπάνιο της κατοικίας. γ) Μέσω ενός ψηφιακού θερμομέτρου (με ή χωρίς εντολή) που είναι εγκατεστημένο εντός της οικίας, μπορεί ο χρήστης να βλέπει τη θερμοκρασία του ΖΝΧ εντός του δοχείου και αναλόγως να ενεργοποιεί το λέβητα ή την αντίσταση ή την ανακυκλοφορία. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα διαπραγματεύεται τις συσκευές και τους αυτοματισμούς που εμπλέκονται σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ), οπότε υπάρχει συσχέτιση τόσο με τη δραστηριότητα Νο 8 (όσον αφορά τα αναγκαία εξαρτήματα / αυτοματισμούς) όσο και με τη Νο 11. Σχέδια και εικόνες από σύστημα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) τριπλής ενέργειας, με ηλιακούς συλλέκτες στο δώμα του κτιρίου και δοχείο αποθήκευσης (boiler) στο λεβητοστάσιο, με ανακυκλοφορία του ΖΝΧ. Χρήσιμη θα ήταν επίσης και η επίδειξη διαφορικών θερμοστατών ηλιακών. Δραστηριότητα Νο 11 Τίτλος Επίδειξη της ηλεκτρολογικής σύζευξης των πηγών θερμότητας σε ένα δοχείο αδρανείας και του προγραμματισμού των αναγκαίων αυτοματισμών Είδος Επίδειξη δοκιμών και δραστηριοτήτων σε όλη την ομάδα Προβλεπόμενη διάρκεια ½ ώρα Σελίδα 33
Σκοπός Περιγραφή Οδηγίες προς τους εκπαιδευτές Η εξοικείωση των εκπαιδευομένων με το δοχείο αδρανείας και τις διαφορετικές πηγές με τις οποίες συνδέεται, καθώς και με την ηλεκτρολογική σύζευξη αυτών Το δοχείο αδρανείας (buffer tank) μπορεί να φορτίζεται παράλληλα από διαφορετικές πηγές ενέργειας. Ο στόχος σε μια τέτοια εγκατάσταση είναι η μεγιστοποίηση της εκμετάλλευσης των δωρεάν αρχικά και των φθηνών στη συνέχεια διαθέσιμων πηγών ενέργειας σε συνδυασμό πάντα με την αδιάλειπτη κάλυψη των θερμικών αναγκών του χρήστη. Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να μπορούν να συνδέουν ηλεκτρικά τα διάφορα εξαρτήματα ελέγχου μίας εγκατάστασης με δοχείο αδρανείας, κατάλληλα με τις πηγές θερμότητας (λέβητας, θερμικό ηλιακό σύστημα, αντλία θερμότητας) και τις καταναλώσεις (θέρμανση σώματα καλοριφέρ / ενδοδαπέδια, ΖΝΧ) και να κάνουν τον προγραμματισμό των αυτοματισμών που απαιτούνται για τη σύζευξη όλων αυτών των «πηγών» στο δοχείο αδρανείας. Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να εξηγήσουν στους εκπαιδευόμενους την αξία της εκμετάλλευσης των διαφορετικών φθηνών διαθέσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή, θερμική, κλπ.) και τη λειτουργία του δοχείου αδρανείας ως βασικού εξαρτήματος / συνιστώσας αυτής της διαδικασίας. Αφού γίνει αυτό, θα πρέπει - μέσω σχεδίων αρχικά και, στη συνέχεια, επί πραγματικής εγκατάστασης - να δοθούν κατευθύνσεις για την ορθή υδραυλική και ηλεκτρική διασύνδεση των εμπλεκομένων συσκευών. Επίσης, οι εκπαιδευτές οφείλουν να εστιάσουν στο ότι το σύστημα θα πρέπει να εξασφαλίζει την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη εκμετάλλευση της διαθέσιμης ενέργειας και την απροβλημάτιστη λειτουργία ανεξαρτήτου αριθμού πηγών ενέργειας, και ότι η διαχείριση αυτών των διαφορετικών πηγών γίνεται είτε με έτοιμες ηλεκτρονικές συσκευές διαχείρισης είτε μέσω αυτοματισμών που ο τεχνικός θα κατασκευάσει. Έτσι, ανάλογα με τη χρήση του δοχείου αδρανείας (αποκλειστική ή συμπληρωματική πηγή παροχής θερμικής ενέργειας προς την εγκατάσταση θέρμανσης), τις πηγές θερμότητας, τη συνεισφορά του στη θέρμανση του ΖΝΧ, κλπ. επιλέγονται οι κατάλληλοι αυτοματισμοί και εξαρτήματα ελέγχου της λειτουργίας του και παραμετροποιείται η λειτουργία αυτών ώστε να μεγιστοποιείται ο συνολικός βαθμός απόδοσης της εγκατάστασης, διατηρώντας παράλληλα τη λειτουργία της χωρίς προβλήματα. Οι συσκευές και τα εξαρτήματα ελέγχου και αυτοματισμού είναι ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνται σε όλες τις εγκαταστάσεις θέρμανσης και που έχουν αναπτυχθεί στη θεωρία και σε άλλες Δραστηριότητες του οδηγού. Εξαιρετικής σημασίας είναι η μέγιστη επιθυμητή θερμοκρασία αποθήκευσης εντός του δοχείου αδρανείας, αφού συνδέεται άμεσα Σελίδα 34
τόσο με τις απώλειες θερμότητας λόγω στάσης όσο και με το βαθμό συμμετοχής των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, καθώς επίσης και με το μέγεθος των θερμοπομπών στο κτίριο. Επίσης, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στη διαστρωμάτωση της θερμοκρασίας του νερού που δημιουργείται σε ένα κατακόρυφο δοχείο αδρανείας, φαινόμενο που δεν είναι τόσο έντονο σε οριζόντια δοχεία. Στο σημείο αυτό ο εκπαιδευτής θα πρέπει να δώσει τις κατάλληλες κατευθύνσεις στους εκπαιδευόμενους. Πηγή: http://polydomiki.gr/iliaka-sustimata/iliaki-thermansi/ Πιθανή συσχέτιση δραστηριότητας με επόμενες και προηγούμενες δραστηριότητες του προγράμματος Υλικά μέσα που απαιτούνται Πρέπει, τέλος, να τονιστεί από τον εκπαιδευτή ότι, επειδή πρόκειται για δοχείο αποθήκευσης νερού, θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία από υπερπιέσεις (δοχεία διαστολής, βαλβίδες ασφαλείας, κλπ.) ενώ ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να λαμβάνεται για την προστασία των δικτύων, των συσκευών και του δοχείου από τις ηλεκτρολύσεις εξαιτίας των διαφορετικών μετάλλων της εγκατάστασης. Άμεσα συσχετιζόμενη τόσο με τη Δραστηριότητα Νο 10 (όσον αφορά τη διαχείριση του ΖΝΧ), αλλά και με τη Δραστηριότητα Νο 8, στο θέμα των εξαρτημάτων / διατάξεων αυτοματισμού και ελέγχου. Δοχείο αδρανείας (μαζί με την ηλεκτρονική συσκευή διαχείρισης) σε εγκατάσταση θέρμανσης - ψύξης μεγάλου κτιρίου (κτίριο γραφείων, ξενοδοχείο ή νοσηλευτικό ίδρυμα). Σελίδα 35
Σελίδα 36
Εταίροι του έργου BUILD UP Skills UPSWING Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) - Συντονιστής του Έργου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης Πολυτεχνείο Κρήτης (ΠΚ) Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ) Ινστιτούτο Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ) Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ)