Organisateurs : École française d Athènes Centre de Recherches historiques, Fondation Nationale de la Recherche Scientifique Association d Études néo-helléniques (MNIMON) Comité d'organisation scientifique : Maria Couroucli, Servanne Jollivet, École française d Athènes Rika Benveniste, Université de Thessalie Vangelis Karamanolakis, Université d'athènes Triandafillos Sklavenitis, Centre de Recherches historiques, FNRS Odette Varon-Vassard, Université grecque ouverte Οργάνωση: Γαλλική Σχολή Αθηνών Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών/Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, περιοδικό Μνήμων Οργανωτική Επιτροπή: Μαρία ΚΟΥΡΟΥΚΛΗ, Servanne JOLLIVET Οντέτ ΒΑΡΩΝ-ΒΑΣΑΡ Βαγγέλης ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Ρίκα ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ Τριαντάφυλλος ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Page web (http://www.efa.gr) : Panaghiota Patiri
Séance sous la présidence de M. Couroucli, École française d'athènes 18h 00 M. Couroucli, École française d'athènes V. Karamanolakis, EMNE Mnimon T. Sklavenitis, Centre de Recherches Néohelleniques, FNRS Allocutions de bienvenue Jeudi 17 mai École française d'athènes 1 A. HISTORIOGRAPHIE FRANÇAISE ET HISTORIOGRAPHIE GRECQUE : PARCOURS ET CROISEMENTS État des lieux 18h 30 18h 50 19h 10 19h 30 V. Karamanolakis, Université d Athènes, EMNE Mnimon À la recherche des prédécesseurs. Correspondance des Grecs de Paris dans la décennie 1940-1950 I. Petropoulou, Historienne Sur l historiographie de la première période de la Metapolitefsi : trois présupposés institutionnels O. Varon-Vassard, Université Grecque Ouverte La réception de l historiographie française à travers les traductions De l histoire des idées à l histoire culturelle Séance sous la présidence de K. Lappas, Académie d'athènes 10h 00 10h 20 O. Polychandrioti, Centre de Recherches Néohelleniques, FNRS Influences de la pensée française dans l histoire de la littérature néohellénique G. Tolias, Centre de Recherches Néohelleniques, FNRS Les Lumières grecques : la dynamique d un courant d interprétation historiographique Vendredi 18 mai École française d'athènes 1 10h 40 11h 00 11h 20 T. Sklavenitis, Centre de Recherches Néohelleniques, FNRS Histoire du livre : continuités et renouvellements Pause Retour sur le passé national Séance sous la présidence de Y. Kokkonas, Université Ionienne 11h 50 12h 10 T. Kiousopoulou, Université de Crète L influence française sur les études byzantines N. Theotokas, Université Panteion La révolution de 1821. La tradition des Annales et le renouvellement des outils d interprétation - 1 -
Vendredi 18 mai École française d'athènes 1 12h 30 12h 50 13h 10 13h 30 Y. Koubourlis, Université de Crète L étude de l historiographie nationale grecque pendant la Metapolitefsi : du rejet aux tentatives de compréhension du schéma de Paparrigopoulos G. Kokkinos, Université de l Egée L histoire du temps présent et son rôle affaibli dans l historiographie grecque Pause Renouvellement du champ par les sciences sociales Séance sous la présidence de L. Ventoura, Université du Péloponnèse 15h 30 15h 50 16h 10 16h 30 16h 50 S. Petmezas, Université de Crète Recherche sur les limites matérielles du retard économique Histoire économique et sociale de la Grèce pendant la période moderne (xvi e -xviii e siècles) K. Kostis, Université d Athènes Histoire économique de la Grèce aux xix e -xx e siècles Y. Bafounis, Historien L histoire en chiffres : géographie, démographie et statistiques grecques dans l historiographie française Pause Séance sous la présidence de S. Mathaiou, Centre de Recherches Néohelleniques, FNRS 17h 10 17h 30 17h 50 18h 10 18h 30 Ch. Loukos, Historien, Université de Crète Le renouveau de l intérêt pour les études urbaines dans l historiographie grecque et le paradigme français A. Mathaiou, Université de Thessalie La cuisine historienne. Influences françaises sur l histoire grecque du goût D. Samiou, Historienne Les influences françaises sur l histoire du genre en Grèce E. Zei, Université de Crète L étude du social, de la France à la Grèce : sociologie et histoire sociale - 2 -
B. DISCUSSION SUR L HISTORIOGRAPHIE GRECQUE ET FRANÇAISE 10h 00 10h 50 Avec la participation de M. Couroucli, École française d'athènes, de K. Kostis, EHESS, Université d Athènes et de M. Anastasiadou, INALCO Table ronde : recherche et enseignement de l histoire grecque en France aujourd hui Samedi 19 mai Amphithéatre Zerva, EIE/FNRS 2 11h 10 11h 25 12h 15 12h 35 12h 40 13h 30 14h 00 Pause Avec la participation de A-M. Thiesse, CNRS, de Ch. Koulouri, Université Panteion et de S. Jollivet, École française d'athènes Table ronde : le rôle de l historien dans la sphère publique Pause Avec la participation de A. Wieviorka, CNRS, de R. Benveniste, Université de Thessalie et d'o. Varon-Vassard, Université Grecque Ouverte Table ronde : histoire, mémoire, témoignage Pause C. RECHERCHE ET ENSEIGNEMENT DE L HISTOIRE GRECQUE Séance sous la présidence de A. Politis, Université de Crète 18h 00 19h 30 20h 00 Avec la participation des professeurs E. Bibikou-Antoniadou, S. Asdrachas, C. Koumarianou, L. Droulia, V. Kremmydas, K. Vergopoulos Table ronde Conclusions du colloque - Traduction simultanée pour les deux panels du samedi - - 3 -
Πέμπτη 17 Μαΐου Γαλλική Σχολή Αθηνών 1 ΠΡΟΕΔΡΟΣ: M. ΚΟΥΡΟΥΚΛΗ 06: 00 M. ΚΟΥΡΟΥΚΛΗ, Γαλλική Σχολή Αθηνών Β. ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, Εταιρεία Μελέτης Νέoυ Ελληνισμoύ (Μνήμων) T. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Προσφωνήσεις A. ΓΑΛΛΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΙΣ ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ 06: 30 Β. ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Αναζητώντας τους προγόνους. Αλληλογραφία ελληνιστών από το Παρίσι στις δεκαετίες 1940 και 1950 06: 50 Ι. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ Για την ιστοριογραφία της πρώτης Μεταπολίτευσης. Τρεις θεσμικές προϋποθέσεις. 07: 10 O. ΒΑΡΩΝ-ΒΑΣΑΡ Η δεξίωση της γαλλικής ιστοριογραφίας μέσα από τις μεταφράσεις 07: 30 Συζήτηση Παρασκευή 18 Μαΐου Γαλλική Σχολή Αθηνών 1 ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κ. ΛΑΠΠΑΣ 10: 00 Ρ. ΠΟΛΥΚΑΝΔΡΙΩΤΗ Συμβολές της γαλλικής σκέψης στις γραμματολογικές προσεγγίσεις της νεοελληνικής λογοτεχνίας 10: 20 Γ. ΤΟΛΙΑΣ Ο Ελληνικός Διαφωτισμός: δυναμική ενός ερμηνευτικού ιστοριογραφικού σχήματος 10: 40 T. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Ιστορία του βιβλίου: συνέχειες και ανανεώσεις 11: 00 Συζήτηση 11: 20 Διάλειμμα ΣΚΥΒΟΝΤΑΣ ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γ. ΚΟΚΚΩΝΑΣ 11: 50 T. ΚΙΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ Η γαλλική επιρροή στις βυζαντινές σπουδές 12: 10 N. ΘΕΟΤΟΚΑΣ H Επανάσταση του 1821. Η παράδοση των Annales και η ανανέωση των ερμηνευτικών εργαλείων - 4 -
12: 30 Γ. ΚΟΥΜΠΟΥΡΛΗΣ Η μελέτη της ελληνικής εθνικής ιστοριογραφίας στη μεταπολιτευτική περίοδο: από την αναίρεση στην προσπάθεια κατανόησης του παπαρρηγοπούλειου σχήματος 12: 50 Γ. ΚΟΚΚΙΝΟΣ H Ιστορία του παρόντος χρόνου και η ασθενής της παρουσία στην ελληνική ιστοριογραφία 01: 10 Συζήτηση Παρασκευή 18 Μαΐου Γαλλική Σχολή Αθηνών 1 01: 30 Διάλειμμα ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΑΝΑΝΕΩΝΟΥΝ ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Λ. ΒΕΝΤΟΥΡΑ 03: 30 Σ. ΠΕΤΜΕΖΑΣ Αναζητώντας τους υλικούς όρους της οικονομικής καθυστέρησης. Οικονομική και κοινωνική ιστορία της Ελλάδας κατά τα νεώτερα χρόνια (16 ος 18 ος αιώνας) 03: 50 K. ΚΩΣΤΗΣ Οικονομική ιστορία της Ελλάδας κατά τον 19 ο και τον 20 ο αιώνα 04: 10 Γ. ΜΠΑΦΟΥΝΗΣ Οι αριθμοί της Ιστορίας: Η ελληνική γεωγραφία, δημογραφία και στατιστική στον αστερισμό της γαλλικής ιστοριογραφίας 04: 30 Συζήτηση 04: 50 Διάλειμμα ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σ. ΜΑΤΘΑΙΟΥ 05: 10 Χ. ΛΟΥΚΟΣ Η ανανέωση του ενδιαφέροντος για τις πόλεις στην ελληνική ιστοριογραφία και το γαλλικό παράδειγμα 05: 30 Α. ΜΑΤΘΑΙΟΥ Μαγειρεύοντας την ιστορία. Γαλλικές επιρροές στην ελληνική ιστοριογραφία της διατροφής 05: 50 Δ. ΣΑΜΙΟΥ Αναζητώντας τις γαλλικές επιρροές στην ελληνική ιστοριογραφική μελέτη του φύλου 06: 10 Ε. ΖΕΗ Η μελέτη του κοινωνικού από τη Γαλλία στην Ελλάδα: κοινωνιολογία ή κοινωνική ιστορία 06: 30 Συζήτηση - 5 -
Σάββατο 19 Μαΐου Αμφιθέατρο Λ. Ζέρβα Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 2 Β. ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΚΑΙ THN ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ 10: 00 Συνομιλούν η Μ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΟΥ, η Μ. ΚΟΥΡΟΥΚΛΗ κι ο Κ. ΚΩΣΤΗΣ Στρογγυλό τραπέζι: Έρευνα και διδασκαλία της ελληνικής ιστορίας στη Γαλλία σήμερα 10: 50 Συζήτηση 11: 10 Διάλειμμα 11: 25 Συνομιλούν η A-M. THIESSE με τη S. JOLLIVET και τη Χ. ΚΟΥΛΟΥΡΗ Στρογγυλό τραπέζι: Ο κοινωνικός ρόλος του/της ιστορικού 12: 15 Συζήτηση 12: 35 Διάλειμμα 12: 40 Συνομιλούν η A. WIEVIORKA με την Ο. ΒΑΡΩΝ-ΒΑΣΑΡ και τη Ρ. ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ Στρογγυλό τραπέζι: ιστορία, μνήμη, μαρτυρία 13: 30 Συζήτηση 14: 00 Διάλειμμα Γ. ΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: A. ΠΟΛΙΤΗΣ 06: 00 Συμμετέχουν οι: Ε. ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ-ΜΠΙΜΠΙΚΟΥ, Σ. ΑΣΔΡΑΧΑΣ, Α. ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΥ, Λ. ΔΡΟΥΛΙΑ, Β. ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ, Κ. ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟΣ Στρογγυλό τραπέζι 07: 30 Συμπεράσματα του συνεδρίου 08: 00 Λήξη συνεδρίας και συμποσίου - Και στις δυο συνεδρίες του Σαββάτου θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση - - 6 -
Σύνεδροι Μερόπη ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΟΥ, καθηγήτρια σύγχρονης ιστορίας, INALCO Ελένη ΑΝΤΩΝΙΑΔΗ-ΜΠΙΜΠΙΚΟΥ, ιστορικός Σπύρος ΑΣΔΡΑΧΑΣ, ιστορικός Οντέτ ΒΑΡΩΝ-ΒΑΣΑΡ, ιστορικός, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Λίνα ΒΕΝΤΟΥΡΑ, καθηγήτρια μετανάστευσης και διασποράς, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Κώστας ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟΣ, καθηγητής οικονομικών, Πανεπιστήμιο Παρίσι VIII Λουκία ΔΡΟΥΛΙΑ, ιστορικός, ομότιμη διευθύντρια ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Ελευθερία ΖΕΗ, ιστορικός, Πανεπιστήμιο Κρήτης Νίκος ΘΕΟΤΟΚΑΣ, καθηγητής ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Servanne JOLLIVET, φιλόσοφος, Γαλλική Σχολή Αθηνών Βαγγέλης ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, λέκτορας ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών Τόνια ΚΙΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ, αναπληρώτρια καθηγήτρια βυζαντινής ιστορίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Γιώργος ΚΟΚΚΙΝΟΣ, καθηγητής ιστορίας και διδακτικής της ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Γιάννης ΚΟΚΚΩΝΑΣ, αναπληρωτής καθηγητής βιβλιολογίας-βιβλιογραφίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Χριστίνα ΚΟΥΛΟΥΡΗ, καθηγήτρια ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Αικατερίνη ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΥ, ιστορικός Γιάννης ΚΟΥΜΠΟΥΡΛΗΣ, λέκτορας ιστορικής κοινωνιολογίας της νεότερης ελληνικής κοινωνίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Μαρία ΚΟΥΡΟΥΚΛΗ, διευθύντρια ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS), διευθύντρια νεοελληνικών σπουδών, Γαλλική Σχολή Αθηνών Βασίλης ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ, ιστορικός, ομότιμος καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Κώστας ΚΩΣΤΗΣ, καθηγητής οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών Κώστας ΛΑΠΠΑΣ, ιστορικός, τέως διευθυντής ερευνών, Ακαδημία Αθηνών Χρήστος ΛΟΥΚΟΣ, ιστορικός, ομότιμος καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Άννα ΜΑΤΘΑΙΟΥ, αναπληρώτρια καθηγήτρια ιστορίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σοφία ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ιστορικός, δόκιμη ερευνήτρια, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Γιάννης ΜΠΑΦΟΥΝΗΣ, ιστορικός Ρίκα ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ, καθηγήτρια ιστορίας της μεσαιωνικής ευρώπης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σωκράτης ΠΕΤΜΕΖΑΣ, αναπληρωτής καθηγητής ιστορίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ιωάννα ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, ιστορικός Αλέξης ΠΟΛΙΤΗΣ, καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ουρανία ΠΟΛΥΚΑΝΔΡΙΩΤΗ, φιλόλογος, κύρια ερευνήτρια, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Δήμητρα ΣΑΜΙΟΥ, ιστορικός Τριαντάφυλλος Ε. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, ιστορικός, διευθυντής ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Anne-Marie THIESSE, ιστορικός, διευθύντρια ερευνών, Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) Γιώργος ΤΟΛΙΑΣ, ιστορικός, διευθυντής ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Annette WIEVIORKA, ιστορικός, διευθύντρια ερευνών, Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) - 7 -
notes - 8 -
1 2 1 École française d'athènes : 6, Didotou / Διδότου 6 2 Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών : 48, Vasiléos Konstantinou / Βασιλέως Κωνσταντίνου 48