Ημερίδα : Παράκτιες Αμμοθίνες με είδη Κέδρων Θέμα Παράκτιες αμμοθίνες με είδη κέδρων και δίκτυο «Natura 2000» στο νησί της Ρόδου Εισηγητές Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος Δέσποινα Σιδέρη, Δασοπόνος Ρόδος 28 Ιουνίου 2013
Η Ρόδος βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ελλάδας. Έκταση 1.407τ.χλμ. Μήκος ακτογραμμής περί τα 250χλμ. Είναι το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων και το τέταρτο μεγαλύτερο στην Ελλάδα.
5 περιοχές έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. Οι 2 από αυτές αποτελούν Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (SAC) όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Oι υπόλοιπες 3 εντάσσονται στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EK «για τη διατήρηση των άγριων πτηνών». Αυτές οι 5 περιοχές καλύπτουν το 25% περίπου της συνολικής έκτασης του νησιού.
Μετά από έρευνα στο πεδίο καταγράφηκαν και αποτυπώθηκαν σε χάρτη όλες οι εκτάσεις που καλύπτονται από αμμοθίνες με κέδρους στις ακτές της Ρόδου. Τα οικοσυστήματα αυτά καταλαμβάνουν έκταση ίση με 1.810στρ. και εκτείνονται σε λωρίδα μήκους σχεδόν 52χλμ. παράλληλα προς την ακτή. Δηλαδή οι αμμοθίνες με κέδρα καλύπτουν σε μήκος το 21% περίπου της ακτογραμμής της νήσου Ρόδου. Εμφανίζονται κυρίως στις νότιες ακτές του νησιού.
Όπως προκύπτει από τον χάρτη εμβαδόν 691στρ. περιλαμβάνεται στη Ειδική Ζώνη Διατήρησης με κωδικό GR4210005 και ονομασία «ΡΟΔΟΣ, ΑΚΡΑΜΥΤΗΣ, ΑΡΜΕΝΙΣΤΗΣ, ΑΤΤΑΒΥΡΟΣ». Προστατεύεται ως οικότοπος προτεραιότητας με κωδικό 2250. Εμβαδόν 202στρ. περιλαμβάνεται στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας με κωδικό GR4210031 και ονομασία «ΝΟΤΙΟ ΑΚΡΟ ΡΟΔΟΥ, ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ, ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ ΛΙΒΑΔΙ ΚΑΤΤΑΒΙΑΣ». Προστατεύεται έμμεσα με μέτρα αποφυγής υποβάθμισης των βιοτόπων. Δυστυχώς μόλις το 49% της συνολικής τους έκτασης έχει ενταχθεί σε περιοχές του δικτύου Natura 2000.
ΕΙΔΗ ΚΕΔΡΩΝ Juniperus macrocarpa (άρκευθος)
Juniperus phoenicea (θαμνοκυπάρισσο)
ΕΙΔΗ ΣΕ ΜΙΞΗ ΜΕ ΚΕΔΡΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΜΜΟΘΙΝΕΣ Σχοίνος (Pistacia lentiscus)
Θυμάρι (Thymus capitatus)
ΕΙΔΗ ΣΕ ΜΙΞΗ ΜΕ ΚΕΔΡΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΜΜΟΘΙΝΕΣ Κυπαρίσσι οριζοντιόκλαδο (Cupressus sempervirens var. horizontalis)
Ρείκι (Erica manipuliflora)
Χαρουπιά (Ceratonia siliqua)
Κουμαριά (Arbutus unedo)
Απειλές Κατά τις επισκέψεις μας στο πεδίο εντοπίσαμε σειρά περιβαλλοντικών προβλημάτων που αποτελούν απειλή για την υποβάθμιση των οικοτόπων αυτών με κίνδυνο μέχρι και την εξαφάνιση τους. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τις κυριότερες από αυτές.
Τουρισμός Οι έντονες τουριστικές δραστηριότητες κυρίως στις ανατολικές ακτές του νησιού δημιουργούν έντονα προβλήματα στα εν λόγω οικοσυστήματα. Πολλές τουριστικές επιχειρήσεις προκειμένου να εκμεταλλευτούν τμήματα της παραλιακής ζώνης προβαίνουν σε εκχερσώσεις των αμμοθινών
ενώ παρατηρήθηκαν και έντονες κλαδεύσεις των κέδρων μπροστά από παραλιακά ξενοδοχειακά συγκροτήματα.
Κατασκήνωση Οι αμμοθίνες με δενδρώδους μορφής Κέδρα αποτελούν ιδανική τοποθεσία για τους κατασκηνωτές. Δυστυχώς όμως η άγνοιά τους για την σημαντικότητα των οικοσυστημάτων αυτών και η μη φιλική προς το περιβάλλον συμπεριφορά τους, όπως απόρριψη σκουπιδιών και κόψιμο κλαδιών, που σε ορισμένες περιπτώσεις φθάνει μέχρι και την υλοτόμηση ολόκληρου του κέδρου, επιβαρύνουν ιδιαίτερα τους οικοτόπους αυτούς.
Εντονότατο πρόβλημα εντοπίζεται στο Πρασονήσι.
Οικοδόμηση-Διάνοιξη δρόμων Η έντονη ανάπτυξη του κλάδου της παραθεριστικής κατοικίας τα προηγούμενα χρόνια, κυρίως στις περιοχές Κιοτάρι, Γεννάδι και Λαχανία, οδήγησε στην εκχέρσωση αρκετών δασικών εκτάσεων κοντά σε παραλίες με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό των δασικών λωρίδων και την απώλεια της συνέχειας των αμμοθινών με κέδρα.
Το ίδιο αποτέλεσμα είχε και η αλόγιστή και παράνομη διάνοιξη δρόμων με σκοπό την πρόσβαση στις παραλίες.
Σκουπίδια Το φαινόμενο των σκουπιδιών είναι πολύ έντονο, στις ανατολικές ακτές ιδιαίτερα στις θέσεις που προτιμούνται από τους κατασκηνωτές
ενώ στη δυτική πλευρά του νησιού εντοπίζεται σε μεγάλο μήκος της ακτογραμμής αφού ξεβράζονται συνεχώς απορρίμματα από τη θάλασσα.
Αγροτικές καλλιέργειες και βόσκηση Κυρίως στις δυτικές ακτές της Ρόδου που δεν έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα τουριστικά, εντοπίζονται πολυάριθμες καλλιέργειες οι οποίες με τον καιρό εισέρχονται ολοένα και πιο πολύ στη ζώνη των αμμοθινών με αποτέλεσμα τον περιορισμό της έκτασης που καταλαμβάνουν.
Ακόμη εντοπίστηκαν αιγοπρόβατα να βόσκουν εντός των αμμοθινών με εμφανή τα ίχνη υποβάθμισης των οικοσυστημάτων.
Πυρκαγιές Εντοπίστηκαν ελάχιστες καμένες εκτάσεις γεγονός που αποδεικνύει ότι το φαινόμενο δεν επαναλαμβάνεται συχνά. Όμως λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κέδρα δεν είναι είδη πυράντοχα η καταστροφή μετά από μια πυρκαγιά είναι ολοκληρωτική και επομένως θα πρέπει να υπάρχει πρόληψη.
Φωτογραφίες Νικόλαος Θεοδωρίδης Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος Δέσποινα Σιδέρη