Το Σχέδιο ιαχείρισης της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας συντάχθηκε µε πρωτοβουλία του ΤΕΕ / Τµήµατος Κέρκυρας και του ήµου Κερκυραίων, από τους αρχιτέκτονες : Μαίρη Μητροπία, συντονιστή της Προγραµµατικής Σύµβασης 1995-2005 (ΥΠΕΘΟ - ΥΠΕΧΩ Ε - ΥΠ.ΠΟ. ΕΠΟΣ ΗΜΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑΙΩΝ) για την Παλιά Πόλη Κέρκυρας Λεωνίδα Στανέλλο, συντονιστή της Προγραµµατικής των Οχυρώσεων 1989 2003 (ΥΠ.ΠΟ. ΤΑΠΑ ΑΝΕ Κ ΗΜΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑΙΩΝ) Την επεξεργασία της τελικής διατύπωσης του Σχεδίου ιαχείρισης πραγµατοποίησε η Μαίρη Μητροπία µε την συµµετοχή των σταθερών συνεργατών του Γραφείου Παληάς Πόλης : Μαρία ηµέγγελη, γραµµατέας, στην επεξεργασία κειµένου Σπύρος Βουτσελάς, σχεδιαστής, στην επεξεργασία των φωτογραφιών Για την συγκρότηση του κεφαλαίου 2 «Περιγραφή και Σηµασία του προτεινόµενου Μνηµείου» χρησιµοποιήθηκε ως βάση το σχετικό υλικό του τεύχους υποστήριξης της πρότασης ένταξης της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας στον κατάλογο των Μνηµείων Παγκόσµιας Κληρονοµιάς. Τα εν λόγω στοιχεία επεξεργάστηκαν περαιτέρω από τους µελετητές, προκειµένου να προσαρµοστούν στις απαιτήσεις των προδιαγραφών του Σχεδίου ιαχείρισης, όπως αυτές διατυπώνονται στην έκδοση : Bernard M. Feilden & Jukka Jokilehto, Management Guidelines For World Cultural Heritage Sites, ICCROM, Rome, 1993, καθώς και στις απαιτήσεις των νέων Επιχειρησιακών Οδηγιών της UNESCO, του Φεβρουαρίου 2005. Τέλος, η µετάφραση του ελληνικού κειµένου στα Αγγλικά έγινε από : Elizabeth Fowden Tim Cullen
του Γενικού Γραµµατέα του Υπουργείου Πολιτισµού της Ελλάδας Είµαι ιδιαίτερα περήφανος που παρουσιάζω, είκοσι χρόνια µετά από την πρώτη εγγραφή ελληνικού µνηµείου, της Ακρόπολης, στον Κατάλογο Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO, το Σχέδιο ιαχείρισης της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας. Η Κέρκυρα βρίσκεται σε µια στρατηγικά σηµαντική γεωγραφική θέση, στο άκρο της Ελλάδας και στην είσοδο προς την Αδριατική θάλασσα. Η σηµερινή Παλιά Πόλη της Κέρκυρας και τα περίχωρά της αποτέλεσαν, ήδη από την ελληνική Αρχαιότητα και στο πέρασµα των αιώνων, σηµαντικό πολιτιστικό, κοινωνικό και πνευµατικό σταυροδρόµι. Οριοθετηµένη από τα δύο Φρούριά της, το Παλαιό και το Νέο, η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας, αποτελεί ένα ζωντανό αστικό, αρχιτεκτονικό και εµπορικό οικιστικό σύνολο. Αυτό το εξαιρετικό σύνολο µαρτυρεί τους πολιτισµούς που άφησαν το αποτύπωµά τους στην αρχιτεκτονική του. Η όσµωση µεταξύ των πολιτισµών συνέβαλε στη δηµιουργία των πλέον σηµαντικών χαρακτηριστικών της Κέρκυρας. Έχοντας σαφή επίγνωση των υποχρεώσεων που συνεπάγεται για την Ελλάδα η εγγραφή στον Κατάλογο Παγκόσµιας Κληρονοµιάς, δράττοµαι της ευκαιρίας, για να εκφράσω τη δέσµευση της χώρας µας για την καλύτερη δυνατή προστασία αυτού του µοναδικού µνηµείου, που είναι η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας. Τέλος, θα ήθελα να εκφράσω τις θερµές ευχαριστίες µου προς τον ήµο Κερκυραίων, το Τεχνικό Επιµελητήριο της Ελλάδας Τµήµα Κέρκυρας καθώς και προς όλους όσοι ασχολήθηκαν µε την προώθηση της υποψηφιότητας της Κέρκυρας, για την αφοσίωσή τους, τη σκληρή δουλειά και την πίστη τους στην επιτυχία αυτού του εγχειρήµατος. Το προτεινόµενο Σχέδιο ιαχείρισης της Κέρκυρας είναι αποτέλεσµα µιας συντονισµένης προσπάθειας των κεντρικών και τοπικών αρχών, αντιµετωπίζει όλα τα βασικά θέµατα που αφορούν στην Παλιά Πόλη και σκιαγραφεί τις απαραίτητες δράσεις και µέτρα για την προστασία, ανάδειξη, προβολή, ολοκληρωµένη συντήρηση και µελλοντική ανάπτυξη της. Η αντιµετώπιση των παραπάνω στόχων λαµβάνει υπόψη τις ανάγκες και εµπλέκει ενεργά όλους τους αµέσως ενδιαφεροµένους, είτε πρόκειται για τις τοπικές αρχές, ή τους κατοίκους, επαγγελµατίες και επισκέπτες. Χρήστος Ζαχόπουλος Γενικός Γραµµατέας του Υπουργείου Πολιτισµού της Ελλάδας
ηµάρχου Κερκυραίων Η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας έχει αποκτήσει πλέον ένα ολοκληρωµένο Σχέδιο ιαχείρισης, για την εξαετία 2006-12 και αυτό αποτελεί ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα, που µας γεµίζει ικανοποίηση και προσδοκίες, για µια πόλη που δικαιούται και αξίζει να έχει καλύτερο µέλλον. Η πόλη µας, που πάντα υπήρξε ένα µεταίχµιο µεταξύ Ανατολής και ύσης, που καλλιέργησε τον πολιτισµό µε έναν δικό της, ιδιαίτερο τρόπο, χαρτογραφώντας µοναδικά στον χώρο την πολιτισµική συνύπαρξη που την καθόρισε, έχει την δυνατότητα πλέον να αντιµετωπίσει τις προκλήσεις του 21ου αιώνα, µε συντονισµένο, ακριβή και συνολικό τρόπο. Στις σηµερινές σκληρές και ανταγωνιστικές οικονοµικές συνθήκες, η διατήρηση και προβολή της πλούσιας πολιτιστικής µας κληρονοµιάς, διαµορφώνει µοναδικές ευκαιρίες ανάπτυξης. Η πρωτοβουλία για την υποβολή πρότασης ένταξης της «Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας» στον κατάλογο των Μνηµείων Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO και η διεθνής αναγνώριση και προβολή των πολιτιστικών αξιών της πόλης που την συνοδεύει, έχει συγκεντρώσει τα τελευταία χρόνια µία ευρύτατη τοπική συναίνεση. Η συγκυρία είναι θετική για την εφαρµογή µέτρων και δράσεων εναρµόνισης της λειτουργίας της πόλης µε τον µνηµειακό της χαρακτήρα. Το Σχέδιο ιαχείρισης είναι ο κατευθυντήριος οδηγός για την δράση µας στα επόµενα χρόνια. Συντονίζοντας τις επιλογές πολλών διαφορετικών φορέων, υπηρεσιών και οργανισµών που εµπλέκονται στην ζωή και την λειτουργία της πόλης, µεθοδεύει ιεραρχηµένα αναπτυξιακές επιλογές, που οδηγούν στην εξισορρόπηση της πολιτικής ολοκληρωµένης προστασίας των πολιτιστικών αγαθών, µε την ανάγκη για ανάπτυξη και ευηµερία. Στην δύσκολη αυτή προσπάθεια που είµαστε έτοιµοι να αναλάβουµε, η ενεργητική συµµετοχή όλων αποτελεί την µοναδική εγγύηση για µια αποτελεσµατική εξέλιξη. Ιωάννης Τρεπεκλής, Αρχιτέκτονας, ήµαρχος Κερκυραίων
του Προέδρου του τµήµατος Κέρκυρας του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδας Για το Τµήµα Κέρκυρας του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδας, αποτελεί ιδιαίτερη τιµή η συµµετοχή στην κοινή και επίπονη προσπάθεια, που αφορά στην ένταξη της παλαιάς πόλης της Κέρκυρας στον κατάλογο των µνηµείων παγκόσµιας κληρονοµιάς της Unesco. Η απόκτηση ολοκληρωµένου Σχεδίου ιαχείρισης υπήρξε µία αδιαφιλονίκητη αναγκαιότητα για την πόλη µας, προκειµένου αυτή να διασφαλίσει µε τον καλλίτερο τρόπο το χαρακτήρα του «ζωντανού» µνηµείου, που µέσα στους αιώνες κατάφερε να διατηρήσει ακέραιο, µεταφέροντας µε αυθεντικότητα στον χρόνο τον πολιτισµό, που σφράγισε ανεξίτηλα την περιοχή αυτή της Μεσογείου και την ιστορία των Ιόνιων Νησιών, της Ελλάδας και της Ευρώπης, γενικότερα. Επιθυµώ να ευχαριστήσω αυτούς που εργάστηκαν µε επιµονή για τη σύνταξη του Σχεδίου και ειδικότερα τους αρχιτέκτονες Μαρία Μητροπία και Λεωνίδα Στανέλλο, καθώς και τον προηγούµενο Πρόεδρο του Τµήµατος, Κωνσταντίνο Βλάσση, ο οποίος συνέβαλε τα µέγιστα τόσο στην ιδέα, όσο και στη σύνταξη του αρχικού φακέλου για την υποψηφιότητα της πόλης µας. Η ευθύνη για την εφαρµογή του Σχεδίου βαραίνει όλους µας και η Κέρκυρα περιµένει να δει στην κάθε γειτονιά της τη φροντίδα, την αγάπη και την αξιοποίηση, πάντα µε γνώµονα την προστασία της πολιτιστικής της κληρονοµιάς και του περιβάλλοντος. Στοχεύοντας στην επιτυχή εφαρµογή του Σχεδίου ιαχείρισης είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί η ενεργός συµµετοχή όλων των εµπλεκόµενων φορέων και κυρίως να εξασφαλιστεί η συναίνεση των κατοίκων, προκειµένου η καθηµερινή συµπεριφορά και δραστηριότητα στα όρια της πόλης να είναι συµβατή µε τις µοναδικές πολιτιστικές αξίες του χώρου. Νικόλαος Σπίγγος Πρόεδρος ιοικούσας Επιτροπής
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ 3.1. Εισαγωγή. 46 3.2. Εφαρµογή του Σχεδίου και Επιπτώσεις, ζητήµατα και στόχοι 50 3.3. Προστασία και ιατήρηση, ζητήµατα και στόχοι 63 3.4. Τεκµηρίωση, Εκπαίδευση και Έρευνα, ζητήµατα και στόχοι.. 74 3.5. Πρόσβαση και Μετακινήσεις, ζητήµατα και στόχοι.. 78 3.6. ιαχείριση επισκεπτών, ζητήµατα και στόχοι 88 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Το προτεινόµενο Μνηµείο... 1 H σηµερινή πόλη.... 2 1.2. Το Σχέδιο ιαχείρισης.... 3 Σκοποί. 3 Περιεχόµενο του Σχεδίου ιαχείρισης... 4 Περιοχή εφαρµογής του Σχεδίου ιαχείρισης.. 5 Αναγκαιότητα του Σχεδίου ιαχείρισης. 6 Προετοιµασία του Σχεδίου ιαχείρισης. 7 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ 2.1. Χαρακτηριστικά θέσης. 8 2.2. Οριοθέτηση... 8 2.3. Περιγραφή προτεινόµενου Μνηµείου... 10 Πολιτιστικές Αξίες.. 17 2.4 Η σηµασία του προτεινόµενου Μνηµείου. 31 Περιληπτική καταγραφή της σηµασίας... 31 Τεκµηρίωση για την ένταξη. 34 Ευρύτερη σηµασία της πόλης. 38 2.5. Ιδιοκτησιακό καθεστώς και διαχείριση του προτεινόµενου Μνηµείου 41 4. ΡΑΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 4.1. Εισαγωγή 94 4.2. Εφαρµογή του Σχεδίου και Επιπτώσεις, στόχοι και δράσεις. 97 Συγκεντρωτικός Πίνακας 1 4.3. Προστασία και ιατήρηση, στόχοι και δράσεις. 108 Συγκεντρωτικός Πίνακας 2 4.4. Τεκµηρίωση, Εκπαίδευση και Ερευνα, στόχοι και δράσεις 117 Συγκεντρωτικός Πίνακας 3 4.5. Πρόσβαση και Μετακινήσεις, στόχοι και δράσεις 120 Συγκεντρωτικός Πίνακας 4 4.6. ιαχείριση επισκεπτών, στόχοι και δράσεις. 127 Συγκεντρωτικός Πίνακας 5 5. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5.1. Βιβλιογραφία.. 131 5.2. Ιστορία... 137 5.3. Ενδεικτικά Στοιχεία Κτηριακού υναµικού 142 5.3.1.Κατάλογος Εκκλησιών 143 5.3.2.Ενδεικτικός Κατάλογος Κτηριακού υναµικού 152 5.4. Ζώνη προστασίας του Μνηµείου 161 5.5. Εγκεκριµένα σχέδια σχετικά µε το Μνηµείο.. 168 5.6. Περίληψη Σχεδίου ιαχείρισης.