ΕΚ ΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Αύγουστος 2007 Αρ. φύλλου 03 Συστήµατα µη χρηµατικών ανταλλαγών Τα τελευταία 10 15 χρόνια σε παγκόσµια κλίµακα υπάρχει εκπληκτική άνοδος και αναγνώριση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών σ ένα κόσµο που «οξειδώνεται» από την παγκόσµια κατασπατά- ληση φυσικών και υλικών πόρων σ ένα κόσµο που αρχίζει να βλέπει εφιάλτες από την πλανητική υπερθέρµανση. H αυτό-οργάνωση της κ.τ.π. είναι η µοναδική ελπίδα του κόσµου απέναντι στις καταστροφές του περι- βάλλοντος, την φτώχεια, την ανεργία, τον ανθρώπινο πόνο. Η αυτοάµυνα απέναντι στις εξουσίες, στα κράτη και στις αγορές που έχουν άλλες προτεραιότητες. Πρόκειται για µια έκρηξη της κοινωνίας από τα κάτω, της οριζόντιας και δικτυακής οργάνωσης που εκ των πραγµάτων αλλάζει σε παγκόσµιο επίπεδο πολλές φορές την ατζέντα των θεµάτων υπέρ της βιωσιµότητας των πόλεων και των οικοσυστηµάτων. Κοινός παρανοµαστής όλων αυτών των οργανώσεων είναι ο πολυδιάστατος εθελοντισµός που σε συνδυασµό µε τον µη κερδοσκοπικό τοµέα της οικονοµίας συγκροτούν την αλληλέγγυα κοινωνική οικονοµία στο πλαίσιο της οποίας αξιοποιούνται σηµαντικότατοι ανθρώπινοι πόροι και αυτό αποτελεί τεράστια κοινωνική δύναµη όταν λαµβάνει θεσµική µορφή Όταν τα κράτη αδυνατούν να προσφέρουν λύσεις, οι τοπικές κοινωνίες και οι πολίτες τους, αρχίζουν να στρέφονται, ανακλαστικά προς την αυτοοργάνωση. Είναι η µόνη λύση που αποµένει για την προάσπιση των τοπικών συµφερόντων τους. Και τα παραδείγµατα αρχίζουν να πληθαίνουν, µέρα µε τη µέρα µε τα δίκτυα οικοπροστασίας, τα Lets και την αλληλέγγυα οικονοµία, η οποία δεν είναι κατά ανάγκη σε αντιπαλότητα µε την ανταγωνιστική οικονοµία αλλά συ- µπληρωµατική στα πλαίσια της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης. Μεγάλες οικολογικές ανθρωπιστικές και πολιτιστικές οργανώσεις καλύπτουν, κοινωνικές και οργανωτικές ανάγκες στους τοµείς του περιβάλλοντος, της υγείας, και της εκπαίδευσης που τα κράτη και οι διεθνείς οργανισµοί αδυνατούν ν ανταποκριθούν χωρίς την δική τους συµβολή. Το ίδιο συµβαίνει και µε την δικτύωση χιλιάδων Μ.Κ.Ο. σε δίκτυα κατά της περιβαλλοντικής απειλής και της φτώχειας. Ενδυναµώνουν τους δηµοκρατικούς θεσµούς καθώς πρακτικά ενισχύουν την συµµετοχή των πολιτών σε κοινωνικές δραστηριότητες. Είναι φορείς ανάδειξης συγκριτικών αποτελεσµάτων της κοινωνίας και διάχυσης της γνώσης προς τα κάτω. Απελευθερώνουν τελικά κοινωνικές δυνάµεις που αναζωογονούν την κοινωνική προσφορά και τη συλλογική δηµιουργία. Η λογική των δικτύων διαπερνά σήµερα όλη την παγκόσµια παραγωγική και οικονοµική δραστηριότητα. Τα επαγγελµατικά, επιχειρη- µατικά και διεπαγγελµατικά δίκτυα είναι στην ηµερήσια διάταξη, διασφαλίζοντας συγκριτικά πλεονεκτήµατα και οικονοµίες κλίµακας σε όλα τα συστήµατα και υποσυστήµατα. Από την άλλη µεριά, τα κοινωνικά δίκτυα αλληλεγγύης, οικολογικής και καταναλωτικής προστασίας που έρχονται στην συνέχεια, ιδιαίτερα στις ανεπτυγµένες χώρες, για την αντίστοιχη ανάπτυξη της Κοινωνίας των Πολιτών, πρέπει να σηµειώσουµε ότι συγκριτικά υστερούν, γιατί δεν έχουν ως κινητήρια δύναµη το χρήµα, που - ως γνωστόν - κινεί τα πάντα, αλλά έχουν µια κοινωνική δυναµική. Έχει αποδειχθεί ιστορικά όµως ότι ο εθελοντισµός, στον βαθµό που µπορεί να οργανωθεί µε βάση ένα όραµα και µια κινητήρια ιδέα, µπορεί να γίνει ο ισχυρότερος παράγοντας κίνησης της ιστορίας και της συλλογικής δη- µιουργίας. Έτσι, η οργάνωση των κοινωνικών δικτύων έναντι των επιχειρηµατικών δικτύων και των δικτύων της σύγχρονης εξουσίας, που ού- τως ή άλλως υπάρχουν, µπορεί να επιφέρει την διασφάλιση της κοινωνικής ισορροπίας και είναι ο µόνος τρόπος ενασχόλησης µε τα ουσιώδη ζητήµατα της πολιτικής, όπως είναι το περιβάλλον, η κοινωνική αλληλεγγύη και η κοινωνική δικαιοσύνη, µε στόχο την µείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Χωρίς αυταπάτες Σε µια τέτοια κατεύθυνση δεν µπορούµε να έχουµε αυταπάτες ότι το διαδίκτυο θα καλύψει το έλλειµµα δηµοκρατίας, όπως πολλές φορές ακούµε πως το πρόβληµα της ολοκληρωµένης ενηµέρωσης και συµµετοχής θα λυθεί µέσα από την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας στην πληροφόρηση και ειδικότερα µέσα από την διάδοση του INTERNET και τον πολλαπλασιασµό των χρηστών. Το INTERNET φυσικά διευκολύνει αφάνταστα την ταχύτητα της επικοινωνίας, την πρόσβαση σε τεράστιες βιβλιοθήκες σε όλα τα µήκη και πλάτη της γης. Είναι ένα αµφίδροµο µέσο, όπως το τηλέφωνο, του οποίου βέβαια αποτελεί εξέλιξη και επέκταση στον γραπτό λόγο και στην εικόνα. Αλλά, όπως όλα τα µέσα επικοινωνίας, το διαδίκτυο µεταφέρει το περιεχόµενο, και ιδίως το πολιτικό περιεχόµενο, που οι άνθρωποι το επιφορτίζουν να µεταφέρει. εν επινοεί το INTERNET την ποιότητα της πολιτικής, µεταφέρει εκείνο που έχει παραχθεί και εκείνο που υπάρχει. Η επινόηση της πολιτικής είναι καθαρά ανθρώπινη αναστοχαστική λειτουργία που αναπτύσσεται βέβαια µε τον ελεύθερο διάλογο και την δη- µοκρατία. Σε σχέση µε το παρελθόν, µπορούµε να δεχθούµε ότι το «µέσον» διευκολύνει το άτο- µο τον µεµονωµένο χρήστη και τις µικρές οµάδες να µεταφέρουν µε χαµηλό κόστος τα µηνύµατά τους, όπως µπορούµε να επισηµάνουµε ακόµα ότι το INTERNET ενισχύει την φωνή του πολίτη, ο οποίος δεν έχει εξουσία, και αυτό γίνεται αφού µπορεί να επικοινωνεί οριζόντια, χωρίς την διαµεσολάβηση.
2 Αύγουστος 2007 Έκδοση: Περιφεριακό ίκτυο Οικοπροστασίας Υπεύθυνος: Βασίλης Τακτικός Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Γιάννος Παπαϊωάννου Ελένη Σουπιώνη Ελένη Χορέβα ηµιουργικό: Βίβιαν Κακλαµανάκη ΓΡΑΦΕΙΟ: 3η Σεπτεµβρίου 69, 104 33, Αθήνα. Τηλ./Fax: 210 8226562 mail : anadrash@otenet.gr ΠΡΩΤΟΚΟΛΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Με πρωτοβουλία της Ηράκλειας Ένωσης εθελοντικών οργανώσεων Αττικής και άλλων ΜΚΟ έχει ξεκινήσει η σύσταση ικτύου Συνεργασίας, µε την επωνυµία ΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, µε βάση το παρόν πρωτόκολλο συνεργασίας.που υπογράφεται από εκαό και πλέον οργανώσει Σκοπός του ικτύου είναι ο συντονισµό κοινής δράσης για την ανάπτυξη του πρασίνου στο αστικό περιβάλλον της Αττικής, τον περιορισµό και την καταπολέµηση της ρύπανσης και της ρυπογόνου ενέργειας και την ανάπτυξη της πράσινης οικονοµίας και επιχειρηµατικότητας. Η ένωση των προσπαθειών, η συνεργασία και η δικτύωση µεταξύ των συλλογικών εθελοντικών οργανώσεων για την οικοπροστασία και την οικοανάπτυξη σε όλη την περιφέρεια της Αττικής, δηµιουργώντας ένα κέντρο υποστήριξης και συµβουλευτικής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται για αυτό το σκοπό. Ειδικότερα το ίκτυο θα δραστηριοποιηθεί στο σχεδιασµό και την υλοποίηση περιβαλλοντικών δράσεων για την «Πράσινη Πόλη». Η προγραµµατική συµφωνία, στο επίπεδο των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, Κρατικών Οργανισµών και Φορέων καθώς της Τοπικής Αυτοδιοίκηση είναι πρωταρχική συνθήκη για το ζήτηµα της οικοπραστασίας και του πρασίνου στην Αττική. Βασικός στόχος του πρωτοκόλλου είναι η επίτευξη προγραµµατικής συµφωνίας, στο επίπεδο των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, Κρατικών Οργανισµών και Φορέων καθώς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την από κοινού δράση στο ζήτηµα της οικοπραστασίας και του πρασίνου στην Αττική. Το πρωτόκολλο συνεργασίας θα λειτουργήσει ως βάση σχηµατισµού φορέα υλοποίησης του σχεδίου Οικοπροστασίας της Αττικής µεταξύ των δευτεροβάθµιων συλλογικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, για µια σειρά προγραµµάτων δικτύωσης και επικοινωνίας για το περιβάλλον. Στόχος επίσης του ικτύου είναι η συγκρότηση του διαθέσιµου «κοινωνικού κεφαλαίου» που θα επιτρέψει σε κάθε αρµόδιο Υπουργείο, όπως το Υπουργείο εθνικής οικονοµίας, ΠΕΧΩ Ε, Αγροτικής Ανάπτυξης και το Υπουργείο Παιδείας να εφαρµόσουν πιλοτικά προγράµµατα πρασίνου, ξεκινώντας την πρακτική αυτή από την όψη και λειτουργία των ίδιων των κτιριακών εγκαταστάσεων τους. Για την περαιτέρω προώθηση του σκοπού και την πραγµάτωση των στόχων το ΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟ- ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ στο πλαίσιο του συγκεκριµένου επιχειρησιακού σχεδίου «ΠΡΑΣΙΝΗ ΠΟΛΗ» το ίκτυο θα επιδιώξει : Τη δηµιουργία «κοινότητας γνώσης» και «τράπεζας πληροφοριών» για τους εθελοντές δράσης στους τοµείς του περιβάλλοντος, της οικολογίας, του πολιτισµού της κοινωνικής µέριµνας και ποιότητας ζωής, µε µέσα την οριζόντια επικοινωνία, τη δικτύωση και τη συµβουλευτική. Ειδικότερα θα αναλάβει πρωτοβουλίες : Να επικεντρωθεί στην προώθηση του σχεδίου για την κατάρτιση ενός επιχειρησιακού προγράµ- µατος πράσινης πολιτικής στην Αττική. Να λειτουργήσει ως προωθητικός φορέας σε σχέση µε τους ΟΤΑ, τις ιδιωτικές εταιρείες και τις συλλογικές οργανώσεις και ΜΚΟ, δηµιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την κινητοποίηση ανθρώπινων πόρων στην ευρύτερη περιοχή. Να συνεργαστεί µε τους ήµους που µπορούν να συµµετέχουν σε ένα ευρύτερο πρόγραµµα δράσης εξασφαλίζοντας προϋποθέσεις και άλλες υποστηρικτικές ενέργειες για το πράσινο στην πόλη. Για την προώθηση των προγραµµάτων δράσεων για την ανακύκλωση στην περιφέρεια της Αττικής. Για την προώθηση της κατανάλωσης βιολογικών και οικολογικών προϊόντων Την διοργάνωση ηµερίδων, εκθέσεων, συνέδριων και µεγάλων επικοινωνιακών και οικολογικών γεγονότων, και γενικότερα ενεργειών που συντελούν στην επιµόρφωση και ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων σε σχέση µε το περιβάλλον. Για την προώθηση της αντίληψης για την αξιοποίηση των ήπιων-εναλλακτικών µορφών ενέργειας για την προστασία του περιβάλλοντος. Για τη συνεργασία για τη διεκδίκηση διαπεριφερειακών και διαδηµοτικών κοινοτικών προγραµµάτων στον τοµέα του πολιτισµού και του τουρισµού. Για την ένωση προσπαθειών και τη δικτύωση των τοπικών καταναλωτικών οργανώσεων για την ανάληψη πρωτοβουλιών σχετικών µε τη διάδοση της υγιεινής διατροφής και των βιολογικών προϊόντων. Για την πληροφόρηση κοινωνικών οµάδων νέων και γυναικών για τη δηµιουργία συµβουλευτικής αυτοαπασχόλησης και µικρών επιχειρήσεων στον τοµέα της κοινωνικής οικονοµίας και ειδικότερα της πράσινης επιχειρηµατικότητας. Με βάση τα νέα κοινωνικά δίκτυα οικοπροστασίας αλληλέγγυας οικονοµίας και απασχόλησης που αναπτύσσονται τελευταία µε στόχο την αποτελεσµατικότητα δράσης χιλιάδων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, δίνοντας, κίνητρα συµµετοχής σ όλους τους πολίτες, προτείνεται ένα κοινό σχέδιο δράσης, δικτύωσης και οµοσπονδοποίησης των Μ.Κ.Ο. Το γεγονός ότι, πολλές µεγάλες Μ.Κ.Ο. προτι- µούν τη µεµονωµένη δράση και είναι πράγµατι αποτελεσµατικές σ αυτό που κάνουν, δεν αναιρεί τις πολλαπλασιαστικές δυνατότητες και αποτελέσµατα ενός κοινού σχεδίου δράσης, ειδικότερα των χιλιάδων µικρών συλλογικών οργανώσεων που λειτουργούν σ όλη τη χώρα. Μ αυτό το σκεπτικό της δικτύωσης και της συνδυασµένης κινητοποίησης των ΜΚΟ συνοψίζου- µε τρεις άξονες δράσεις. Βασίλης Τακτικός Α. Πράσινες πόλεις Ο µετασχηµατισµός του ασφυκτικού δοµηµένου περιβάλλοντος των τσιµεντουπόλεων σε πράσινες πόλεις µε αιχµή τις πράσινες στέγες και τα βιοκλιµατικά κτίρια είναι ένας στόχος που όχι µόνο συγκινεί σαν ιδέα τους πολίτες αλλά είναι επιστηµονικά και πολιτικά εφικτός και µπορεί να ενεργοποιήσει χιλιάδες συλλογικές οργανώσεις. Ταυτόχρονα µ αυτό τον τρόπο µπορεί να δοθεί ισχυρή ώθηση στην πράσινη οικονοµία και επιχειρηµατικότητα δηµιουργώντας µια νέα αγορά και δυνατότητες πρόσθετης απασχόλησης. Β. Αλληλέγγυα Οικονοµία και Απασχόληση Η αλληλέγγυα οικονοµία είναι ένας άλλος χώρος οικονοµικής δραστηριότητας πέρα από την ανταγωνιστική οικονοµία και µπορεί να λειτουργήσει συµπληρωµατικά για την απασχόληση/ για την αντιµετώπιση της ανεργίας και της δυσπραγίας απο τους έχοντες πολύ µικρά εισοδήµατα. Η αλληλέγγυα οικονοµία µε τη µορφή συνεργατισµού των µη κερδοσκοπικών εταιριών µπορεί να έχει αντικείµενο δραστηριότητας την προστασία του περιβάλλοντος, την ανθρωπιστική δραστηριότητα και υπηρεσίες υγείας. Να παρέχει αµοιβές απασχόλησης και εισοδήµατα σε τοµείς που δεν υπάρχει αντικειµενικά κίνητρο του κέρδους αλλά το κίνητρο της συνδυασµένης εθελοντικής προσφοράς και κοινωνικής ευθύνης. Γ. Συστήµατα τοπικών µη χρηµατικών ανταλλαγών (LETS) Στις παραδοσιακές αγροτικές οικονοµίες υπήρχε πάντα µια άτυπη µορφή ανταλλαγών σε είδος, εργασία και µέσα παραγωγής, που διευκόλυνε τους χωρικούς στις ανταλλαγές τους που είχαν αντικειµενικά πολύ περιορισµένα χρήµατα. Αντάλλαζαν έτσι όχι µόνον προϊόντα αλλά και χρόνο εργασίας µεταξύ τους. Στις σύγχρονες µεταβιοµηχανικές κοινωνίες παρουσιάζεται ως λύση, τα συστήµατα τοπικών µη χρηµατικών ανταλλαγών µε την µορφή λέσχης, σ αυτούς που δυσκολεύονται να βρουν ικανοποιητική απασχόληση για να καλύψουν τις ανάγκες κι αυτές οι πρωτοβουλίες αναπτύσσονται από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. (Μ.Κ.Ο.) Ανάλογες πρωτοβουλίες έχουν ξεκινήσει και στην χώρα µας και µπορούν να επεκταθούν µε την δικτύωση στη λογική της αλληλέγγυας οικονοµίας σε ευρύτερο επίπεδο µε στόχο την ενίσχυση της απασχόλησης. *Ο όρος αλληλέγγυα οικονοµία είναι η µετάφραση του economia solidária (Πορτογαλικά), economía solidaria (Ισπανικά), économie solidaire (Γαλλικά) και solidarity economy (Αγγλικά). Σε γενικές γραµµές, ορίζει µια µορφή συνεργατικής οικονοµικής που λειτουργεί σε όλο τον κόσµο, ξεκινάει από τα κάτω και εργάζεται για να συνδέσει µαζί τις χιλιάδες τοπικές εναλλακτικές ώστε να δηµιουργήσει µεγάλης κλίµακας, ορατά, δηµιουργικά δίκτυα αντίστασης στην οικονοµία που βάζει πάνω από όλα τα κέρδη το όφελος της κοινωνικής οικονοµίας.
Αύγουστος 2007 3 Η κρίση εµπιστοσύνης που ακολουθεί σή- µερα την παγκόσµια οικονοµική κρίση, αναδεικνύει µε δυναµικό τρόπο την ση- µασία των κοινωνικών δικτύων στην αντι- µετώπιση αυτής της κρίσης και ιδιαίτερα µέσω της κοινωνικής οικονοµίας. Ποτέ πριν στην ανθρώπινη κοινωνία, δεν είχαν δοθεί τέτοιες δυνατότητες απεριόριστης δικτύωσης σε παγκόσµιο επίπεδο. Πρόκειται για την παγκοσµιοποίηση των δικτύων που µπορούν ν αλλάξουν προοδευτικά τις αρνητικές επιπτώσεις της οικονοµικής παγκοσµιοποίησης. οικονοµίας. Υπήρχαν πάντοτε δίκτυα εξουσίας, είτε δίκτυα διεκδίκησης της εξουσίας, εθνικά δίκτυα, φυλετικά δίκτυα, θρησκευτικά δίκτυα, όπως για παράδειγµα ο χριστιανισµός τα πρώτα χρόνια ήταν ένα παγκοσµιοποιηµένο δίκτυο. Υπήρξαν επίσης και υπάρχουν ακόµη, εµπορικά ακόµη και απελευθερωτικά δίκτυα. Η φιλική εταιρεία π.χ. ήταν ένα απελευθερωτικό δίκτυο. Παράλληλα, υπήρξαν και υπάρχουν τα ταξικά δίκτυα ή πολιτικά δίκτυα π.χ. Εργατική διεθνής, Σοσιαλιστική ιεθνής κτλ. ε µιλούµε όµως γι αυτά τα παραδοσιακά Είναι η δικτύωση της συλλογικής γνώσης και δίκτυα τα οποία είχαν και µια άλλη µορφή οργάνωσης : ιεραρχική, εξουσιαστική, και διεκδικητική είτε υπέρ του κράτους ή κατά του κράτους. εν εξετάζουµε δηλαδή τα δίκτυα που κατέχουν και διεκδικούν άµεσα εξουσία µε ταξικά συµφέροντα. Αλλά για δίκτυα µε κίνητρο τον εθελοντισµό και το περιβάλλον, που είναι φαινόµενο αρκετά πρόσφατο στην ιστορία και συνδυάζεται µε τις νέες τεχνολογίες διαδραστικής επικοινωνίας, όπως είναι το διαδίκτυο. 1. Ορισµός των κοινωνικών δικτύων Υπάρχουν τα δίκτυα της αλληλεγγύης, της οικολογίας, του πολιτισµού και του µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα για τα οποία θα µιλήσουµε. Αλλά και τα συντεχνιακά και κερδοσκοπικά δίκτυα που πολλές φορές µπορούν να λειτουργήσουν και ως δούρειος ίππος διαφθοράς στο χώρο της κοινωνίας των πολιτών. Υπάρχουν κλειστά δίκτυα συµφερόντων και ανοικτά δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών. 2. Τα δίκτυα µε κοινωνική αποστολή - Μειώνουν το κόστος συναλλαγών. - Λειτουργούν ως ταµιευτήρες κοινωνικού κεφαλαίου - Λειτουργούν ως προποµπός της κοινωνικής και πράσινης επιχειρηµατικότητας. - Λειτουργούν υπέρ της κοινωνικοποίησης της γνώσης και της τεχνογνωσίας. - Συµβάλλουν στον εκδηµοκρατισµό της πληροφορίας και της ενέργειας. - Κατευθύνουν τις επενδύσεις προς της περιφέρειας και στους κοινωνικά αναγκαίους σκοπούς. - Συγκροτούν Κοινωνικό Κεφάλαιο 3. Ορισµός του Κοινωνικού Κεφαλαίου Ως συσσώρευσης συλλογικής γνώσης οργανωτικής κουλτούρας, αλληλεγγύης, κοινής εµπιστοσύνης και δηµιουργικής θεσµικής λειτουργίας. 4. Ο εθελοντισµός Ως συντελεστής συγκρότησης του κοινωνικού κεφαλαίου 5. Κοινωνική Οικονοµία Και Πράσινη Επιχειρηµατικότητα Ορισµός των κοινωνικών δικτύων Γνωρίζουµε την έννοια των δικτύων κυρίως από τις επικοινωνίες. π.χ. το δίκτυο του Ο.Τ.Ε., το δίκτυο της.ε.η. και της ύδρευσης. Τα κοινωνικά και επικοινωνιακά δίκτυα όµως προϋπήρξαν των τεχνολογικών δικτύων, έστω και αν δεν τα λέγανε έτσι. Η κρίση εµπιστοσύνης που ακολουθεί σή- µερα την παγκόσµια οικονοµική κρίση, αναδεικνύει µε δυναµικό τρόπο την σηµασία των κοινωνικών δικτύων στην αντιµετώπιση αυτής της κρίσης και ιδιαίτερα µέσω της κοινωνικής Κύριο αποτέλεσµα των κοινωνικών δικτύων είναι η µείωση κόστους συναλλαγών, είτε αυτά είναι καταναλωτικά δίκτυα, ή δίκτυα επικοινωνίας ή ακόµη δίκτυα διάχυσης της τεχνογνωσίας. Η οργανωµένη κοινωνικότητα µε όραµα, και αναπτυξιακούς στόχους σε µια περιοχή προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτηµα στις επενδύσεις, µε την έννοια ότι εξασφαλίζεται ένας πρόσθετος δηµιουργικός χρόνος χωρίς κόστος για µία κοινωνική οµάδα. Με άλλα λόγια το κοινωνικό κεφάλαιο µειώνει το κόστους προσαρµογής της επένδυσης και µειώνει το κόστος των ανταλλαγών. Με αυτή την έννοια η ύπαρξη συγκροτηµένου κοινωνικού κεφαλαίου διευκολύνει την εισροή οικονοµικού κεφαλαίου και την βιωσιµότητα της επένδυσης στη συνέχεια, διαµορφώνει το θεσµικό και κοινωνικό περιβάλλον µιας τοπικής αγοράς. Ορισµός του Κοινωνικού Κεφαλαίου Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι µια άυλη αξία γνώσης, εµπιστοσύνης και δηµιουργικής ενότητας µιας κοινωνικής οµάδας που συσσωρεύεται σε µία υποθετική τράπεζα χρόνου και δεξαµενή σκέψης προς κοινό όφελος. ευφυΐας που µετασχηµατίζεται σε πνευµατικό έργο. Καθορίζεται από τους θεσµούς της κοινωνίας πολιτών παρεµβάλλονται ανάµεσα στον πολίτη-ιδιώτη και το κράτος, αποτελώντας έναν «ενδιάµεσο χώρο» (middle ground), που επιτρέπει την ανάπτυξη σταθερών σχέσεων και συµβάλει στον αυτοµατισµό των κοινωνικών σχέσεων, στη συνεργασία και την διάχυση γνώσης που είναι απαραίτητη για νέες παραγωγικές πρωτοβουλίες και καινοτοµίες. Αυτός ο χώρος της ανθρώπινης έκφρασης και δραστηριότητας συγκροτεί τρεις βασικές αξίες του κοινωνικού κεφαλαίου εµπιστοσύνη, συνεργασία, αλληλεγγύη και εµπνέεται από µετα-υλικές ανθρωπιστικές αξίες και εθελοντικής προσφοράς για οικολογική και κοινοτική δράση. Αυτές οι εκδηλώσεις κινητοποιούν ανθρώπινους πόρους και επιθυµίες, που σε διαφορετική περίπτωση παραµένουν στάσιµοι και ανενεργοί. Η προσφορά χρόνου στον εθελοντισµό από την ενοποιητική διαδικασία των δικτύων µπορεί να µετασχηµατίσει ποιοτικά τη ζωή στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Έτσι, µε την προσφορά υπηρεσιών των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών δια- µορφώνεται, συγκροτείται και αναπτύσσεται το λεγόµενο κοινωνικό κεφάλαιο που είναι και η βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονοµίας, καθότι συµβάλλει αποφασιστικά στην πράσινη και πολιτιστική επιχειρηµατικότητα αλλά και στην κοινωνική αλληλεγγύη. Υπό αυτήν την έννοια, το κοινωνικό κεφάλαιο µπορεί να εννοηθεί ως πόρος που έχει τη πηγή του στη συλλογική δράση και µπορεί να έχει αποτελέσµατα σε ευρύτατη οικονοµική και κοινωνική κλίµακα. Το κοινωνικό κεφάλαιο λοιπόν είναι ζήτηµα κοινωνικοποίησης της γνώσης, εµπιστοσύνης και συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο και ικανότητα για καινοτόµες πολιτικές επενδύσεων που πηγαίνουν την κοινωνία µπροστά. Πρόκειται για το σύνολο των µη οικονο- µικών πόρων, πραγµατικών ή φανταστικών, που αποδίδονται σε άτοµα, οµάδα ή σε ένα δίκτυο κοινωνικών σχέσεων και χαρακτηρίζονται από εµπιστοσύνη, αµοιβαιότητα και κοινά αποδεκτούς κανόνες συµπεριφοράς, που διευκολύνουν τη συνεργασία και τη συλλογική δράση των ανθρώπων, µε στόχο το γενικό συµφέρον. Το Κοινωνικό Κεφάλαιο δεν είναι η περιουσία µιας οργάνωσης, ή της αγοράς ή του κράτους, παρόλο που όλοι µπορούν να συµβάλουν στη δηµιουργία του. Είναι µια διαδικασία «εκ των κάτω» και αφορά πολίτες, ίδιας ή διαφορετικής καταγωγής και κουλτούρας, που συνδέονται κοινωνικά και δηµιουργούν δίκτυα και ενώσεις. Σύµφωνα µε τον ορισµό της Παγκόσµιας Τράπεζας, το κοινωνικό κεφάλαιο είναι η συνεκτική «κόλλα» που κρατά δεµένες τις κοινωνίες.
4 Αύγουστος 2007 Τα Συστήµατα Τοπικών µη χρηµατικών Ανταλλαγών έχουν αρχίσει να λειτουργούν και στη χώρα µας προσφέροντας λύσεις σε ανέργους και σε άτοµα µε χαµηλό εισόδηµα. Τα συστή- µατα αυτά είναι έργο ορισµένων Μ.Κ.Ο. και θα µπορούσαν να επεκταθούν εάν επιλεχθούν ως πρακτική από περισσότερες µη κυβερνητικές οργανώσεις. Τα LETS, δηλαδή Local Exchange Trading Systems (Συστήµατα Τοπικών Ανταλλαγών), είναι µια µορφή συναλλαγής, που όµως δεν τοκίζεται, δεν παράγει κέρδος, αλλά βοηθάει τις τοπικές κοινωνίες να αναπνεύσουν, να ζήσουν και να αναπτυχθούν µέσα σε δύσκολες οικονοµικά εποχές. Είναι µε λίγα λόγια ένας τρόπος να ζεις και να εργάζεσαι χωρίς λεφτά. Η µυθολογία της εποχής θέλει αυτά τα συστήµατα να έχουν πάρει το όνοµά τους από τα πάρτι που διοργάνωναν οι άνεργοι εκείνη την εποχή, σε µια προσπάθεια να κρατήσουν ψηλά το ηθικό τους. Το σύνθηµα «lets party», που χρησιµοποιούσαν για να αντέξουν τα αδιέξοδα που είχαν εµφανιστεί στις πόλεις τους, αλλά και η προσπάθεια να µαζέψουν κάποια χρήµατα µέσα από αυτά τα πάρτι, έγιναν ο νονός αυτών των συστηµάτων. Μια οµάδα ανθρώπων που θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν από το χρήµα και τις τι- µές της προσφοράς και της ζήτησης της αγοράς φτιάχνουν ένα ανεξάρτητο σύστη- µα ανταλλαγής υπηρεσιών. Σε αυτό ο καθένας δηλώνει τι µπορεί να προσφέρει και τι έχει ανάγκη. Η ανταλλαγή αφορά αγαθά, υπηρεσίες ή γνώσεις. Ολοι προσφέρουν και όλοι έχουν κάποια στιγµή ανάγκη. εν αγοράζουν, όµως, ούτε πουλούν. Ανταλλάσσουν. Τα συστήµατα αυτά ονοµάζονται LETS (Local Exchange Trading Systems) ή Συστήµατα Τοπικών Ανταλλαγών. Lets υπάρχουν σε πολλές χώρες του κόσµου. Από την Αυστραλία µέχρι το Εκουαδόρ και από τον Καναδά µέχρι την Ιαπωνία. Στην Ευρώπη το Ηνωµένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερµανία, η Ολλανδία αλλά και η Ουγγαρία έχουν δηµιουργήσει LETS την τελευταία 20ετία. Η Ελλάδα έχει ένα τέτοιο σύστηµα, την Τράπεζα Χρόνου Αττικής. Επιστροφή, λοιπόν, στο παρελθόν, όταν δεν υπήρχαν νοµίσµατα και τιµές και οι άνθρωποι αντάλλασσαν αγαθά, υπηρεσίες και γνώσεις. «Σηµαντική η ανταπόκριση στη χώρα µας» Γονείς που µεγαλώνουν µόνοι τους τα παιδιά τους και δύσκολα τα βγάζουν πέρα, συνταξιούχοι που πλήττουν µε τον εξαντλητικό ελεύθερο χρόνο που έχουν στα χέρια τους, νέοι πτυχιούχοι, αλλά άνεργοι, που θέλουν να αποκτήσουν επαγγελµατική εµπειρία, πολίτες που ζουν στα όρια της φτώχειας, αλλά και πολίτες που τα έχουν καταφέρει και βγάζουν περισσότερα από 50.000 ευρώ το χρόνο, γυναίκες και άνδρες θύµατα κακοποίησης, γυναίκες και άνδρες µέσης ηλικίας που έχουν µεγαλώσει τα παι-
Αύγουστος 2007 διά τους και έχουν µια καλή δουλειά. Το πάρε-δώσε της Τράπεζας Χρόνου είναι για όλους. Είναι για όσους έχουν ανάγκη ανταλλαγής χωρίς να πληρώσουν φόρους, αλλά και για όσους χρειάζονται µια µεγάλη γειτονιά. Και µέχρι στιγµής ένα χρόνο µετά το ξεκίνηµά της µετρά 200 µέλη 18-85 ετών. «Η ανταλλαγή των υπηρεσιών είναι ισότιµη. Το νόµισµα της Τράπεζας Χρόνου είναι ο χρόνος. Η µία ώρα νοµικών συµβουλών ισούται µε µία ώρα κηπουρικής. Ολες οι υπηρεσίες ξεπληρώνονται. Η ανταλλαγή δεν γίνεται πάντα µέσα στην εβδοµάδα, αλλά µέσα σε ένα εξάµηνο. Κάποια άτοµα αποθηκεύουν χρόνο για το µέλλον. Υπάρχει µία κεντρική µονάδα που χρεώνει και πιστώνει το λογαριασµό χρόνου κάθε µέλους, όπως µια τράπεζα κρατάει λογαριασµό των αναλήψεων και καταθέσεων». Η Νίκη Ρουµπάνη είναι πρόεδρος του ικτύου Γυναικών Ευρώπης που ζωντάνεψε την ιδέα αυτή στη χώρα µας. Eθελοντές αποταµιεύουν χρόνο προσφοράς υπηρεσιών. H διαδικασία για να γίνει κάποιος µέλος της τράπεζας είναι εξαιρετικά απλή και τελείως δωρεάν. Αρκεί ένα τηλεφώνηµα στο 210-9700.814, στα γραφεία του ικτύου Γυναικών Ευρώπης στη άφνη, το οποίο εφαρµόζει το πρωτοποριακό αυτό πρόγραµµα. Ακολουθεί µια συνάντηση µε τις υπεύθυνες του προγράµµατος, όπου ο υποψήφιος πελάτης αναγράφει σε µια σχετική λίστα τι θα µπορούσε να κάνει και για πόσο καιρό. εν υπάρχει κανένα όριο για τις ώρες προσφοράς ή για το είδος προσφοράς. Τα πλεονεκτήµατα της είναι ότι: ηµιουργούνται σταθερές συνεχείς και πιστές σχέσεις αµοιβαιότητας που ενδυνα- µώνουν τα µέλη. Σε αντίθεση µε τη µισθωτή εργασία βιώνονται ως ελεύθερες και όχι αλλοτριωµένες δραστηριότητες. Είναι περισσότερο επικοινωνιακές συναναστροφές παρά «απασχόληση» Βοηθούν τα άτοµα να ανακαλύψουν ή να αναπτύξουν νέες ικανότητες και δεξιότητες. Περιορίζουν τη σπατάλη. Αναπτύσσουν τοπικούς πόρους. Ευνοούν την αξιοποίηση πόρων. Ενισχύουν την οικολογική συνείδηση. Ενισχύουν την αλληλεγγύη µεταξύ των δύο φύλων αλλά και µεταξύ των γενεών. Η Τράπεζα Χρόνου αφορά: Όλες/ους αυτές/ούς που θέλουν αυτοβούλως να συµµετέχουν. Προσιδιάζει όµως περισσότερο σε άνεργες και άνεργους (που έχουν πολύ χρόνο και όχι χρήµα). Ειδικές πληθυσµιακές οµάδες (µετανάστες, πρόσφυγες, µονογονεϊκές οικογένειες, αναπήρους κ.α.) Συνταξιούχους Τράπεζες Χρόνου έχουν λειτουργήσει επιτυχώς σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπως Γερµανία, Αγγλία «Μας ενδιέφερε να δηµιουργήσουµε ένα τέτοιο σύστηµα συνεργασίας που να µπορούν οι άνθρωποι να δικτυώνονται. Κυρίως όσοι ζουν στο περιθώριο το κοινωνικό, το οικονοµικό. Ο αποκλεισµός δεν είναι µόνο να µην έχεις δουλειά. Είναι κυρίως ότι δεν έχεις προσωπικό δίκτυο, φίλους». Τι ανταπόκριση έχει; «Τρεις νέες οµάδες έχουν ξεκινήσει στην Τράπεζα Χρόνου Αττικής σε τοπικές δο- µές σε Αθήνα, Λαύριο, Βύρωνα, ενώ ενδιαφέρον υπάρχει και από άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως η Βέροια και η Θεσσαλονίκη. Οι πιο δυνατοί πυρήνες αυτή τη στιγµή είναι στα ανατολικά προάστια των Αθηνών, στο Περιστέρι και την Πετρούπολη. Εκεί υπάρχει µια πολύ δυναµική οµάδα γυναικών που λειτουργεί σαν παρέα τοπική και ταυτόχρονα είναι συνδεδεµένη και µε την κεντρική τράπεζα. «Η ανταλλαγή των υπηρεσιών είναι ισότιµη. Το νόµισµα της Τράπεζας Χρόνου είναι ο χρόνος. Η µία ώρα νοµικών συµβουλών ισούται µε µία ώρα κηπουρικής. Ολες οι υπηρεσίες ξεπληρώνονται. Η ανταλλαγή δεν γίνεται πάντα µέσα στην εβδοµάδα, αλλά µέσα σε ένα εξάµηνο. Κάποια άτοµα αποθηκεύουν χρόνο για το µέλλον. Υπάρχουν υπηρεσίες που για να ανταλλαγούν πρέπει να είσαι κοντά, όπως το να κρατήσεις το παιδί κάποιου, αλλά και άλλες που η απόσταση δεν είναι ανασταλτικός παράγοντας, όπως το να µεταφράσεις ένα κείµενο». 5 Οι ειδικότητες; «Από κηπουρική µέχρι ρέικι. Από µαθήµατα πληροφορικής και ισπανικών ή ελληνικών αν τα άτοµα είναι αλλοδαπά, µέχρι χορού, ζωγραφικής, κιθάρας. Νοµικές συµβουλές, ιατρικές ή νοσηλευτικές υπηρεσίες, λογιστικά, ψυχολογική υποστήριξη, ιδιαίτερα µαθήµατα σε µαθητές λυκείου για τις πανελλήνιες, κράτηµα παιδιών, µαγείρεµα, σιδέρωµα. Υδραυλικές ή ηλεκτρολογικές εργασίες, µεταφορές, αγορές δώρων. Τα πάντα. Κάθε νέο µέλος φέρνει και µια νέα ειδικότητα». - «εν σας θυµίζει τίποτα;», «Η ιδέα της ανταλλαγής υπηρεσιών δεν είναι κάτι νέο ή ξενόφερτο για την Ελλάδα. Στις αγροτικές κοινωνίες είθισται οι συγκοµιδές να γίνονται από όλους. Καθένας βοηθούσε στις συγκοµιδές και του υπόλοιπου χωριού. Πήγαινε όλο το χωριό και µάζευε ελιές η την συγκοµιδή δηµτριακών. Μέχρι και τώρα γίνεται αυτό». Ζούµε σήµερα την λεγόµενη παγκοσµιοποιηµένη φάση της οικονοµίας της αγοράς και σε τοπικό και σε παγκόσµιο επίπεδο. Οι κάθε είδους αγορές, από αυτή των εµπορευµάτων µέχρι την αγορά εργασίας, κεφαλαίων ή του ελεύθερου χρόνου, έχουν γίνει οι αόρατοι ρυθµιστές της καθηµερινής ζωής µας. Στις κοινωνίες του αναπτυγµένου κόσµου είµαστε εγκλωβισµένοι σε οικονοµικές και κοινωνικές σχέσεις που την ανάγκη του κάθε ανθρώπου για δράση και εισόδη- µα τη συγχέουν µε την µισθωτή εργασία. Τα τελευταία χρόνια, σε πολλές χώρες του Πρώτου Κόσµου (Η.Π.Α., Καναδάς, Αυστραλία, Αγγλία, Γερµανία, κλπ.) όλο και περισσότεροι άνθρωποι, µη ικανοποιηµένοι από αυτή την κατάσταση, θέλουν να ξεφύγουν απ αυτήν και λειτουργώντας µε την στρατηγική του παραδείγµατος στρέφονται σε µια οργάνωση της ζωής τους τέτοια που άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο τους θέτει εκτός πλαισίου αυτής της εξέλιξης. Έχουν ξεφύγει απ τον µηχανισµό της µισθωτής εργασίας και της αγοράς, καθώς και από την ιδεολογία του καταναλωτισµού και προσπαθούν να αναπτύξουν µια άλλη στάση και κουλτούρα. Πολυάριθµες κοινότητες έχουν δηµιουργηθεί. Σε παγκόσµιο επίπεδο υπάρχουν κάπου 25.000 κοινοτικές πρωτοβουλίες, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ζουν και συνεργάζονται. Στην Ευρώπη υπάρχουν κάπου 1500 τέτοιες εκ των οποίων 400 στην Γερµανία. Η εµπειρία τους είναι χρήσιµη για την γενικότερη έξοδο απ την κοινωνία της αγοράς και της µισθωτής εργασίας. Χρειαζόµαστε σήµερα πραγµατικά µια πολιτική ελπίδας, που θα εξαλείψει το φόβο και το αίσθηµα της αδυναµίας µπροστά σε µεγασυστήµατα που διαµορφώνουν τη ζωή µας. Ένα ευρύ δίκτυο κοινοτήτων που θα ενοποιούν την καθηµερινή οικονοµική, κοινωνική, οικολογική και πολιτική ζωή των µελών τους και θα έχουν στόχους τέτοιους που θα αποτελούν τοπικές εκφράσεις παγκοσµίων στόχων, είναι πραγµατοποιήσιµο και εφικτό στις σηµερινές συνθήκες. Στη χώρα µας οι πρωτοβουλίες για οικοκοινότητες είναι περιορισµένες. Πέρα από διάφορους άλλους κοινωνικούς λόγους, στις πόλεις δεν υπάρχουν µεγάλοι ελεύθεροι χώροι που θα µπορούσαν να στεγάσουν τέτοιες πρωτοβουλίες. Στην επαρχία, παρόλο που υπάρχουν αρκετά παρατηµένα χωριά, επειδή είναι πολύ αποµονωµένα και αποµακρυσµένα µε δύσκολες συνθήκες, απ τη µια, και επειδή δεν υπάρχουν µεγάλα αγροκτήµατα µε αντίστοιχες υποδοµές, απ την άλλη, τέτοιες προσπάθειες, όπου έγιναν, δεν ευνοήθηκαν (βλέπε Σαρακήνικο Ιθάκης, Νιοχώρι Λευκάδας). Τα επόµενα όµως χρόνια θα είναι αρκετοί εκείνοι που θα θελήσουν να αφήσουν πίσω τους την µίζερη ζωή του αποκλεισµένου και απόκληρου των πόλεων και καθώς φυσικά δε θα θέλουν να ενταχθούν στην εξίσου µίζερη ζωή της επαρχίας, θα προτι- µήσουν την διέξοδο προς την κοινοτιστική ζωή. Παράλληλα, η µαζική ανεργία στις πόλεις και το πέρασµα σιγά-σιγά µεγάλου ποσοστού ανθρώπων στην κατηγορία των φτωχών παριών, θα οδηγήσει αρκετούς απ αυτούς, από ανάγκη επιβίωσης, να δηµιουργήσουν κοινοτιστικές σχέσεις και στις γειτονιές των πόλεων.
6 Αύγουστος 2007 Βασικός σκοπός του Οργανισµού είναι η πιστοποίηση προϊόντων βιολογικής γεωργίας. Στους σκοπούς του Οργανισµού συµπεριλαµβάνεται και κάθε άλλη δράση ή ενέργεια που συµβάλλει στην ανάπτυξη και διάδοση της βιολογικής γεωργίας, στην προστασία των οικοσυστηµάτων και της βιοποικιλότητας και γενικότερα στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και στην προστασία της υγείας των καταναλωτών. Συχνά γίνεται λόγος για συµµετοχή των ΜΚΟ στη διαβούλευση µε την πολιτεία. Σε πολλές περιπτώσεις η συµµετοχή αυτή επιβάλλεται και από οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, περίπου 20 οργανώσεις από τις πιο γνωστές καλούνται κατά αυθαίρετη επιλογή και λαµβάνουν µέρος σε διαβουλεύσεις από επιτροπές υπουργείων και αυτό παρουσιάζεται από επικοινωνιακή πλευρά ως διαβούλευση της πολιτείας µε τις οργανώσεις της Κοινωνίας τω Πολιτών. Χιλιάδες άλλες δραστήριες τοπικές και θεµατικές οργανώσεις, οικολογικές και «θεσµοί κοινωνικής αλληλεγγύης» ουδέποτε λαµβάνουν µέρος σε ανάλογες διαβουλεύσεις, εκτός από εκείνες που επιβάλλουν κατά καιρούς µε συλλογικές κινητοποιήσεις και ακτιβισµό, όπως συµβαίνει αυτή την περίοδο π.χ. µε τον Κορινθιακό Κόλπο. Εποµένως, για ποια διαβούλευση γίνεται λόγος; Πρόκειται για µια ελίτ προνοµιούχων οργανώσεων που συµβαίνει να απορροφούν τη µερίδα του λέοντος των κρατικών και τραπεζικών επιχορηγήσεων προσφέροντας το άλλοθι της διαβούλευσης στην κρατική γραφειοκρατία και στους ολιγάρχες της µιντιακής εξουσίας. Βεβαίως, αυτό γίνεται όσο δεν υπάρχει θεσµική αντιπροσώπευση των ΜΚΟ στην Ελλάδα. Αλλά αυτό το παραµύθι κάποτε πρέπει να τελειώσει και η αρχή µπορεί να γίνει ανοίγοντας: το θεσµικό διάλογο µε τις χιλιάδες οργανώσεις που συγκροτούν ένα σηµαντικό κοινωνικό κεφάλαιο συλλογικής δηµιουργίας και κοινωνικής αλληλεγγύης σε όλη τη χώρα, διάλογο στα µεγάλα ζητήµατα του περιβάλλοντος και αντιµετώπισης της ανεργίας, της φτώχειας και δη- µόσιας υγείας, που καταπιάνονται οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία, διάλογος, όµως, και για τη συνολική και συλλογική αντιµετώπιση αυτών των προβληµάτων και όχι µόνο µε τις ατοµικές εκδηλώσεις φιλανθρωπίας και ευαισθησίας για το περιβάλλον, που έχουν περιορισµένη εµβέλεια και δεν απαντούν στην καρδιά του ζητήµατος. Μεγάλος σύµµαχος για όλους είναι η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων του διαδικτύου στην άµεση ηλεκτρονική δηµοκρατία. Οι αυθεντικές µη κυβερνητικές οργανώσεις µε εθελοντές αρθρογράφους, δηµοσιογράφους και ακτιβιστές επικοινωνίας µπορούν να δηµιουργήσουν το δικό τους µεγάλο επικοινωνιακό κόµβο µέσα από το διαδίκτυο. Μπορούν να γράφουν καθηµερινά τη δική τους ηλεκτρονική εφηµερίδα και να στοχεύουν στο διαδικτυακό ραδιόφωνο και τηλεόραση. ηλώστε συµµετοχή και ο στόχος αυτός µπορεί να γίνει πραγµατικότητα. Εκατό (100) εθελοντές αρθρογράφοι συντονισµένοι σε ένα κοινό σκοπό µπορούν να αλλάξουν τον επικοινωνιακό χάρτη της χώρας προς όφελος της γνήσιας διαβούλευσης και της Κοινωνίας των Πολιτών. Το όνοµα ΗΩ αναφέρεται στη ήµητρα, την αρχαία θεά της γεωργίας. Ο Οργανισµός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων - ΗΩ, είναι ο επίσηµος φορέας Ελέγχου και Πιστοποίησης των Βιολογικών Προϊόντων από το 2002, ενώ λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 1993 ως Αστική µη κερδοσκοπική Εταιρεία. Η ΗΩ είναι διαπιστευµένη: µε το Πρότυπο ΕΝ-45011 από το Εθνικό Σύστη- µα ιαπίστευσης (Ε.ΣΥ..) από το Εθνικό Συµβούλιο ιαπίστευσης του Καναδά για τον έλεγχο και την πιστοποίηση βιολογικών προϊόντων που προορίζονται στην αγορά του Καναδά από το Υπουργείο Γεωργίας των Η.Π.Α. για τον έλεγχο και την πιστοποίηση βιολογικών προϊόντων σύµφωνα µε το Πρότυπο NOP Final Rule Ο Οργανισµός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων - ΗΩ είναι ένας από τους αναγνωρισµένους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Οργανισµούς, Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων, ενώ παράλληλα έχει καταρτίσει και λειτουργεί ειδικά Πρότυπα για τον Έλεγχο και την Πιστοποίηση προϊόντων. ΡΑΣΤΗΤΙΟΤΗΤΕΣ ΡΑΣΕΙΣ Ο Οργανισµός ΗΩ: συµβάλλει σηµαντικά στην ευαισθητοποίηση του κοινού για τις επιπτώσεις της χρήσης των χηµικών στη γεωργία και την προώθηση της βιολογικής γεωργίας. Από την ίδρυση της µέχρι και σήµερα έχει οργανώσει και συµµετέχει σε δεκάδες ενηµερωτικές εκδηλώσεις κάθε χρόνο, σε όλη την χώρα. εκπονεί πολλά προγράµµατα ενηµέρωσης και επιµόρφωσης αγροτών γύρω από τη βιολογική γεωργία. διοργανώνει Πανελλήνια και ιεθνή Συνέδρια για τη βιολογική γεωργία. Έχει οργανώσει: Το 4ο Μεσογειακό Συνέδριο της ιεθνής Οµοσπονδίας Οργανώσεων για την Βιολογική Γεωργία, Αθήνα, 1993 Το 1ο Πνελλήνιο Συνέδριο Συνέδριο για τη βιολογική καλλιέργεια της ελιάς, Καλαµάτα, 1994 Το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τη βιολογική καλλιέργεια του αµπελιού, Τρίπολη, 1996 έχει οργανώσει ιεθνή Μεσογειακή συνάντηση µε θέµα: Agenda 2000 και βιολογική γεωργία στις µεσογειακές χώρες Μυτιλήνη 2000. Σε συνεργασία µε τον ιταλικό Οργανισµό ΑΙΑΒ και τον ισπανικό CAAE, συνδιοργάνωσε αντίστοιχες εκδηλώσεις το πρώτο εξάµηνο του 2001, στην Ιταλία (Vignola και Grosseto) και στην Ισπανία (Cordoba). εκδίδει εξειδικευµένα βιβλία για τη βιολογική γεωργία Νοµοθεσία για τη βιολογική γεωργία Βιολογική καλλιέργεια της ελιάς Βασικές αρχές της IFOAM για τη βιολογική γεωργία και την επεξεργασία τροφίµων Το Ανυπολόγιστο ρίσκο Γενετική Μηχανική και γεωργία Οργανική λίπανση και αµειψισπορές Βιολογική καλλιέργεια του αµπελιού Ενδογενείς παράγοντες και βιολογική γονιµότητα του εδάφους. Εκδίδει τριµηνιαίο περιοδικό για την οικολογική γεωργία, µε την επωνυµία ΗΩ - Περιοδικό για την Oικολογική Γεωργία Υποστηρίζει την προώθηση των βιολογικών προϊόντων στην ελληνική και διεθνή αγορά µε συµµετοχή σε εκθέσεις, ιοργανώνει κάθε χρόνο, την Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων - ECOFESTIVAL. Συµµετέχει και υποστηρίζει σε ετήσια βάση την Εβδοµάδα Οικολογικής Γεωργίας ιενεργεί εκστρατείες ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τις αρνητικές επιπτώσεις της γενετικής µηχανικής στη γεωργία και γενικότερα στη διατροφή του ανθρώπου
Αύγουστος 2007 7...Σα φτάσω στ Οροπέδιο και κάµπο αντικρύσω δώσε µου Θέ µου δύναµη τους µύλους να µετρήσω... Μια παλιά µαντινάδα περιγράφει την πληθώρα των ανεµόµυλων στο Οροπέδιο του Λασιθίου. Έτσι ήταν κάποτε... Τότε, που 10 000 αγέρωχοι γίγαντες πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους ακούραστοι και µε την υψηλής αισθητικής παρουσία τους, έφερναν το πολυτιµότερο αγαθό, το νερό στις καλλιέργειες. Τότε, που η γή του Οροπεδίου γινόταν γόνιµη και έσφυζε απο ζωντάνια! Τότε που τα τραγούδια των αγροτών της περιοχής ακούγονταν ως τα πέρατα! Τότε που οι Λασιθιώτες δεν ήταν αναγκασµένοι να βγαίνουν στα µπλόκα για να διεκδικούν την επιβίωσή τους. Τότε που στη σκιά του ιερού κατά την µυθολογία Όρους ίκτη, την γενέτειρα του ία, απλωνόταν το εύφορο Οροπέδιο του Λασιθίου. (βλ. φωτο) Τότε που όλοι οι Ευρωπαίοι, εµπνεύστηκαν για την δηµιουργία των σηµερινών Αιολικών Πάρκων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος! Από την εποχή της Ενετοκρατίας, είχαν αρχίσει να κάνουν την εµφάνισή τους κάποιοι Αλευρόµυλοι. Στα τέλη του 18ου,αρχές 19ου αιώνα (µετά την απελευθέρωση της Κρήτης απο τους Τούρκους το 1912) το Οροπέδιο γέµισε Ανεµόµυλους! (βλ. φωτο.) Σήµερα, που η ανάγκη αξιοποίησης των φυσικών πόρων και η αποδέσµευση απο τα ορυκτά καύσιµα είναι επιτακτική, τι υπάρχει στο Οροπέδιο; Εγκατάλειψη! Οι άλλοτε ηρωικοί στρατιώτες κείτονται νεκροί στο χώµα... (βλ. φωτο) Όσο για την τοπική οικονοµία, ας µη µιλήσουµε καλύτερα. Υπάρχει άραγε δυνατότητα βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων, ανόδου του εισοδήµατός τους, ικανοποίησης των αναγκών τους, χωρίς να υποθηκεύεται το µέλλον των παιδιών τους όπως γίνεται µέχρι σήµερα; Ασφαλώς και υπάρχει! Μεράκι και φαντασία χρειάζεται όπως λέει και ο κ. Μ. Κρασανάκης (εκδότης της εφηµερίδας Παγκρήτια Νέα, www.krassanakis.gr) Πολλές και ενδιαφέρουσες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, θα µπορούσαν να εφαρµοστούν, στα πλαίσια των δυνατοτήτων που παρέχει η Αειφόρος Ανάπτυξη Τι εµποδίζει λοιπόν την αναβίωση της ήδη γνωστής στους Λασιθιώτες Πράσινης Επιχειρηµατικότητας ; Μήπως η απόσταση από τα κέντρα λήψης αποφάσεων; Μήπως η ανυπαρξία θεσµικών πλαισίων ; Μήπως η κακοδαιµονία της φυλής µας; Μήπως όλα µαζί; Η πρόταση του κ. Κρασανάκη φαίνεται να είναι εφικτή, βιώσιµη και άµεσα υλοποιήσιµη(µε την προϋπόθεση ότι εµπλέκεται η τοπική κοινωνία σε συνεργασία µε την τοπική Αυτοδιοίκηση) Να µετατραπεί το Οροπέδιο Λασιθίου σε Αρχαιολογικό χώρο,σε Αιολικό Μουσείο, το πρώτο Αιολικό Μουσείο του κόσµου. Το Αιολικό αυτό Πάρκο σε συνάρτηση µε το ικταίο Αντρο που υπάρχει εκεί (η προβολή του µύθου δηµιουργεί τουριστικό ρεύµα)θα συµβάλλει στην οικονοµική ανάπτυξη του Οροπεδίου. Θα δηµιουργηθούν Αγροτουριστικές µονάδες(µικρές οικογενειακές επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών) στο πλαίσιο της Πράσινης Επιχειρηµατικότητας Θα δηµιουργηθούν επισκέψιµα αγροκτήµατα παραγωγής βιολογικών προϊόντων µε τοπική ταυτότητα όπου οι καταναλωτές θα µπορούν να έχουν άµεση πρόσβαση στον τόπο παραγωγής τους. Θα δηµιουργηθούν µονάδες επεξεργασίας και αξιοποίησης αποβλήτων. Θα δηµιουργηθούν θέσεις εργασίας µε στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, την αξιοποίηση των Ανεµόµυλων για την παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας. Η επένδυση είναι σχετικά µικρή και η απόσβεση άµεση, απο την ίδια την λειτουργία των Ανεµόµυλων που θα έπρεπε να είχαν ήδη συµπεριληφθεί στα Μνηµεία της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς της Κρήτης.
8 Αύγουστος 2007 Αυτό - οργάνωση και θεσµική διαδικασία διαλόγου µέσα από το διαδίκτυο Η πρόταση για άµεση ηλεκτρονική δηµοκρατία, που ξεκίνησε πρόσφατα ως πρωτοβουλία του δικτύου οικοπροστασίας - πράσινης κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονοµίας, µπορεί άµεσα να µπει σε πιλοτική εφαρµογή στο χώρο των χιλιάδων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που χρησιµοποιούν καθηµερινά το διαδίκτυο ως µέσο στην επικοινωνία τους. Αρκεί αυτές να το αποφασίσουν σε πανελλαδική κλίµακα και να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία µε συγκεκριµένη συχνότητα, συµβάλλοντας στο διάλογο και στις κοινές προτάσεις συνεργασίας. Υπάρχει ήδη µια σηµαντική ανταπόκριση στο κάλεσµα των οργανώσεων για την συµµετοχή τους διάλογο, αλλά και η κρίσιµη µάζα για την υποστήριξη αυτής της διαδικασίας. Σε εξέλιξη, επίσης, βρίσκεται η προσπάθεια για το συντονισµό των ΜΚΟ σ όλη τη χώρα, που έχει ξεκινήσει το τελευταίο εξάµηνο. Στο ερώτηµα τι εµπόδιζε τόσο καιρό για να τεθεί σε εφαρµογή µια τέτοια πρόταση και τι είναι αυτό που µπορεί να κινητοποιήσει αυτή τη στιγµή τον χώρο των ΜΚΟ, η απάντηση είναι σύνθετη και κυρίως προϋπoθέτει την ύπαρξη περιεχοµένου πολιτικής που µπορεί να εµπνεύσει και να ενεργοποιήσει τη συµµετοχική διαδικασία. Οι διάφορες εξαγγελίες και αναφορές, µέχρι τώρα, στην χώρα µας δεν είχαν ανάλογη συνέχεια ακριβώς γιατί έµειναν στο επίπεδο προβολής των τεχνικών δυνατοτήτων και της διαδικασίας και δεν προχώρησαν στην περιεκτικότητα του νοήµατος της άµεσης ηλεκτρονικής δηµοκρατίας, εκείνης δηλαδή της ουσίας που µπορεί να γίνει ελκυστική και να κινητοποιήσει. Η περιεκτικότητα σε ιδέες, θεσµικές πρωτοβουλίες και κοινωνικές προτάσεις. Η πράσινη, κοινωνική, και αλληλέγγυα οικονοµία για µια βιώσιµη και ελκυστική σύγχρονη πόλη, θα µπορούσε να είναι το κοινωνικό πρόταγµα και σύµφωνα µε την παραπάνω προϋπόθεση µπορεί να εµπνεύσει σε πανελλαδική κλίµακα. Μια άλλη προϋπόθεση είναι η διαρκής αυτό οργάνωση και αυτοβελτίωση των οµάδων που συµµετέχουν σ αυτή τη διαδικασία οι οποίες είναι ικανές να παράγουν συνεκτικό λόγο και υπηρεσίες µε αποτέλεσµα να µπορούν να υπηρετήσουν υπεύθυνα ένα ουσιαστικό ανοικτό διάλογο µε αρχές. Αυτή την λειτουργία θα µπορούσαµε να την ονοµάσουµε αυτοπροσδιοριζόµενη οριζόντια επικοινωνία των ΜΚΟ απέναντι στο σύστηνα επικοινωνίας που υπηρετεί τη µηχανική της εξουσίας και την υπερκαταναλωτική κουλτούρα. Η περιεκτικότητα του διαλόγου και της οριζόντιας από τα κάτω επικοινωνίας µπορεί να κάνει την ποιοτική διαφορά και να προσφέρει κίνητρα συµµετοχής σε κάθε πολίτη. Για παράδειγµα η αποχή από την τηλεόραση µπορεί να επαναλαµβάνεται συχνά ως καµπάνια. Ωστόσο µιλάµε για ένα περιορισµένο κοµµάτι της κοινωνίας καταρχήν που µπορεί να είναι συνδεδεµένο µε το διαδίκτυο και γι αυτό πρόκειται για πιλοτική εφαρµογή, σ αυτή τη φάση. Υπάρχουν πολλοί σήµερα και ανάµεσα στους πολιτικούς που µιλούν για ηλεκτρονική δηµοκρατία και για αξιοποίηση τεχνολογιών δυνατοτήτων και σίγουρα οι συνθήκες είναι ευνοϊκές από τεχνολογική άποψη αλλά αυτό δεν συνιστά από µόνο του θεσµική εξέλιξη. Χρειάζεται συντονισµένη δράση. Η δυνατότητα ελεύθερης ατοµικής έκφρασης και ακτιβισµού σ ένα κατακερµατισµένο και πολύπλοκο κόσµο χωρίς συνεκτικό λόγο και κοινωνικό πρόσταγµα δεν µπορεί να αντισταθµίσει θετικά τη δύναµη του πολίτη, έναντι µιντιακής ολιγαρχίας των µέσων και σφετερισµού της εκπροσώπησης σε κάθε πολιτικό επίπεδο, ακόµη και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Από την άλλη µεριά οι µεγάλες ΜΚΟ, που λειτουργούν µε συντεχνιακή λογική των ελίτ της οικολογίας και στέκονται ως ουσιαστικό εµπόδιο στην αντίληψη της ανοικτής δικτύωσης όλων των ΜΚΟ και των χιλιάδων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που χαρακτηρίζονται από τη συµµετοχικότητα και όχι τον επαγγελµατισµό πρέπει να διαυγαστεί. Γιατί υπάρχουν και λειτουργούν ΜΚΟ όπως οι µεγάλες επιχειρήσεις µε επαγγελµατίες που ασφαλώς δεν ενδιαφέρονται για την θέσπιση της ηλεκτρονικής δηµοκρατίας αλλά για το πώς θα µονοπωλήσουν τον χώρο. Αυτές, όχι µόνον µονοπωλούν µέχρι σήµερα και τις πολιτικές σχέσεις µε σύστηµα εξουσίας και µε το σύστηµα της µιντιοκρατίας, αλλά αποτελούν εµπόδιο. Για αυτό δε θέλουν ν αποκτήσουν δυνατή φωνή οι µικροµεσαίες ΜΚΟ µε την δικτύωση. Για να ξεπεραστούν λοιπόν αυτά τα εµπόδια χρειάζεται ισχυρός συνεκτικός λόγος της δικτύωσης που θα προκαλέσει την διαρκή θεσµική οργάνωση του διαλόγου. Πρακτικά αυτή η ιδέα µπορεί να ενισχυθεί µε επικοινωνιακά γεγονότα κοινής δράσης και ενηµέρωσης των ΜΚΟ όπως έγινε πρόσφατα µε τη συνεργασία 50 περιβαλλοντικών οργανώσεων στο Σύνταγµα, µε πέντε θεµατικές για το περιβάλλον. Επίσης µε την πρωτοβουλία οργάνωση του ηλεκτρονικού περιπτέρου, µε τη µορφή δικτυακής πύλης όπου θα προβάλλονται όλες οι ενηµερωτικές εκδόσεις των ΜΚΟ.