Μυθολογία Γιατί κρυσταλλώνει το μέλι και πως το ρευστοποιούμε ξανά; Το πάγωμα Θεραπευτικές ιδιότητες του μελιού Προέλευση και χρήση του βασιλικού πολτού Γνωρίζεις ότι Βιβλιογραφία
Διαλέξαμε το συγκεκριμένο θέμα διότι θέλαμε να δείξουμε τις θεραπευτικές ιδιότητες του μελιού και τη προέλευση του αφού είναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία της μεσογειακής διατροφής μας, το οποίο αναγράφεται στην διατροφή μας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
«Μελίσσαι» Θεά της γονιμότητας και της παρθενίας, έτσι ονομαζόταν και οι ιερείς της Εφέσιας Άρτεμης, της Ρέας, της Κυβέλης, της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Δίας (Μελισσεύς και Μελισσαίος - Ησύχιος). Ο μύθος αναφέρει σαν τροφούς του Δία τις ιερές μέλισσες που τον μεγάλωσαν στη σπηλιά στο "Ιδαίο Αντρο" της Κρήτης. Απόλλωνας. Ο Απόλλωνας τρεφόταν με νέκταρ και αμβροσία και έγινε τόσο όμορφος, που ο πατέρας του, ο Δίας, τον ονόμασε θεό του φωτός. Ιέρειες Μέλισσες. Με το μέλι συνδέονται μύθοι σχετικά με ιέρειες που είχαν την ικανότητα να προφητεύουν, όπως η Πυθία, και οι Θρίες. Αφροδίτη - Έρωτας-Μέλι. Ο Θεόκριτος στο γνωστό ποίημα του, μας λέει ότι ο Έρωτας θέλησε να κλέψει κηρήθρα με μέλι και οι μέλισσες για τιμωρία τον κεντρίσανε, αναφερόμενος συμβολικά στις χαρές και τις πίκρες του έρωτα. Τροφώνιος. Θεϊκό παιδί που τράφηκε με μέλι από νύμφες μέσα σε ιερή σπηλιά, όπου το δρόμο ως εκεί έδειξαν μέλισσες, οι λεγόμενες τροφωνιάδες. Ο Τροφώνιος ήταν μια προελληνική αγροτική θεότητα (θεός της βροχής και της βλάστησης) με θεραπευτικές και μαντικές ιδιότητες, με γονείς του τον Βάκχο και την Περσεφόνη, τον Απόλλωνα και την Επικάστη, τον Δία και την Ιοκάστη, τον Εργίνο και την Ιοκάστη (ανάλογα με την παραλλαγή του μύθου). Αρισταίος. Άλλη μια προελληνική αγροτική θεότητα της βλάστησης. Γιος του Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης, την οποία απήγαγε ο θεός από τις όχθες του Πηνειού ποταμού και την οδήγησε στη μακρινή Λιβύη. Εκεί γέννησε τον Αρισταίο και ο Ερμής έφερε το νεογέννητο στις Ώρες και στη Γη για να το καταστήσουν αθάνατο, τρέφοντάς το με αμβροσία και νέκταρ. Λατρευόταν σαν προστάτης των κοπαδιών του λαδιού και του μελιού. Σύμφωνα με τον Νόννο (Διονυσιακά, 5, 212-286), στον Αρισταίο οφείλεται η κυψέλη, η λινή φόρμα και η τεχνική του καπνίσματος των μελισσών. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι ο Αρισταίος πρόσφερε στους θεούς και τους ανθρώπους το μέλι και ο Διόνυσος το κρασί.
Ζαχαρωμένο μέλι; Λάθος. Η συγκέντρωση γλυκόζης και νερού, η περιεκτικότητα σε γύρη κ.ά. Επηρεάζουν την ταχύτητα μιας φυσικής διεργασίας που λέγεται κρυστάλλωση. Η κρυστάλλωση είναι φυσιολογική και επέρχεται σε όλα τα μέλια, εκτός από των κωνοφόρων δέντρων. Ένα μέλι με υψηλή περιεκτικότητα σε γύρη θα κρυσταλλώσει, ενώ ένα μέλι που είναι ανακατεμένο πεύκο και ανθόμελο, πολύ αργότερα. Στην αρχή σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι από γλυκόζη στα τοιχώματα και στον πυθμένα του δοχείου και αργότερα προστίθενται νέοι μέχρι να εμφανιστούν συσσώματα γλυκόζης. Επειδή αποκτά μια κρυσταλλική δομή, παρόμοια στην όψη με εκείνη της βρεγμένης ζάχαρης, λένε ότι το μέλι ζαχάρωσε.
Μια άλλη λανθασμένη ονομασία είναι το «πάγωμα», αφού το μέλι στερεοποιείται,δεν παγώνει. Γι αυτό πρέπει να θερμανθεί. ΟΙ εταιρίες, πριν το συσκευάσουν,το ζεσταίνουν, για να μη δυσαρεστήσουν τους πελάτες. Αυτή όμως η θερμική επεξεργασία μειώνει τη διατροφική του αξία, αφού το μέλι θερμαινόμενο σε 70 0 C για περισσότερο από 5 χάνει τα θρεπτικά του συστατικά. Άρα δεν είναι σκόπιμο να αγοράζει κανείς συσκευασμένα μέλια. Μπορούμε να το ξεκρυσταλλώσουμε μόνοι μας σε δοχείο με νερό σε θερμοκρασία μέχρι 40 0 C και ανακατεύοντας το.
Μάτια: πριν από 100 χρόνια ο καθηγητής Χάουζερ θεωρούσε το μέλι άριστο θεραπευτικό μέσο στα εγκαύματα των ματιών. Σήμερα, ύστερα από συμβουλή ειδικού γιατρού, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση παθήσεων του ματιού.. Συκώτι: η γλυκόζη που περιέχεται στο μέλι αυξάνει τις εφεδρείες του γλυκογόνου στο συκώτι και συντελεί στην αύξηση της αντίστασης του οργανισμού στις μολύνσεις. Νεφρά: το μέλι, λόγω της γλυκόζης που περιέχει, συντελεί στη γρήγορη αποβολή από το αίμα και τους ιστούς πολλών άχρηστων υλικών. Έχει σαφή διουρητική ενέργεια και χάρη στις αντισηπτικές του ιδιότητες περιορίζει τα βακτηρίδια της ουροδόχου κύστης. Καρδιά: η καρδιά, εργαζόμενη συνεχώς, έχει ανάγκη ενέργειας με τη μορφή γλυκόζης. Το μέλι περιέχει γλυκόζη και επομένως βοηθά και ζωντανεύει την καρδιά. Αναπνευστικές οδοί και κρυολογήματα: στην αρχαιότητα ήταν γνωστές οι εισπνοές μελιού. Η περιεκτικότητά του σε βιταμίνη C βοηθά στην αντιμετώπιση των κρυολογημάτων. Αϋπνίες: μία γεμάτη κουταλιά του γλυκού σε χλιαρό νερό και... καλή σας νύχτα. Η θαυματουργή και πάλι γλυκόζη, και όχι μόνο, κατευνάζει και ηρεμεί όλο τον οργανισμό. Δέρμα: πληγωθήκατε; Βάλτε μέλι. Η παρουσία του πάνω στην πληγή οδηγεί στην αύξηση της γλουταμίνης, η οποία παίζει σπουδαίο ρόλο στις επανορθωτικές διαδικασίες του οργανισμού, ενώ διαγείρει την αύξηση και τη διαίρεση των κυττάρων, με αποτέλεσμα την επούλωση των πληγών.
Μέλι και μακροζωία: οι μελετητές και οι γιατροί, τόσο της αρχαιότητας όσο και σήμερα, συμφωνούν ότι το μέλι αποτελεί συντελεστή της μακροζωίας. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι, όπως ο Πυθαγόρας, ο Δημόκριτος και άλλοι, έζησαν μέχρι τα βαθειά τους γεράματα και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το μέλι αποτελούσε απαραίτητο στοιχείο της διατροφής τους. Στομαχοεντερικές παθήσεις: το μέλι είναι βασικά αλκαλική τροφή λόγω των μεταλλικών αλάτων που περιέχει. Η αλκαλικότητα αυτή μειώνει την οξύτητα του στομάχου. Το μέλι αποδεικνύεται πολύτιμο μέσο προστασίας κατά των ελκών του στομάχου και δώδεκαδακτύλου. Τέλος το μέλι θεωρείται σαν ένα από τα καλύτερα φυσικά ελαφρά καθαρτικά προϋποθέσεις τερηδόνας. Το δηλητήριο είναι ένα χημικό μίγμα ουσιών και υπάρχει στο κέντρο της βασίλισσας των μελισσών. Έχει την ικανότητα να θεραπεύσει το γαστρικό έλκος,τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και βοηθά στις χειρουργικές επεμβάσεις. Περιορίζει τη νευραλγία, τη μεσοπλεύριο και βρογχική νευραλγία. Σύμφωνα με έρευνες που γίνονται στην Αυστραλία, το δηλητήριο περιέχει μελιτίνη, ουσία που σκοτώνει τα καρκινογόνα κύτταρα, ενώ δεν επηρεάζει, τα υγιή. Στη Ρωσία και την Κούβα ήδη εφαρμόζονται θεραπείες με δηλητήριο σε ασθενείς που πάσχουν από αρθρίτιδες, γαστρικό έλκος, φυματίωση και σκλήρυνση κατά πλάκας.
Ο βασιλικός πολτός είναι μία άσπρη κρεμώδης ουσία, ισχυρά όξινος, με ιδιάζουσα οσμή και υπόπικρη γεύση, εξαιρετικά θρεπτική, η οποία εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών. Προορίζεται για τη διατροφή όλων των προνυμφών μέχρι της ηλικίας των 3 ημερών και των ενήλικων βασιλισσών. Η ονομασία βασιλικός πολτός δόθηκε το 1788 από τον διάσημο Ελβετό ζωολόγο Frannois Huber και προέρχεται από το γεγονός ότι οι προνύμφες που προορίζονται να γίνουν βασίλισσες, καθώς επίσης και οι ενήλικες βασίλισσες, τρέφονται αποκλειστικά με μεγάλη ποσότητα από την τροφή αυτή. Συνήθως χορηγείται άμεσα στη βασίλισσα ή στην προνύμφη απ' ευθείας καθώς εκκρίνεται. Δεν αποθηκεύεται στην κυψέλη και συνεπώς δεν αποτελεί ένα παραδοσιακό μελισσοκομικό προϊόν. Η μόνη θέση στην οποία η συγκομιδή του είναι εφικτή είναι κατά τη διάρκεια διατροφής της βασίλισσας, στις προνύμφες που προορίζονται να γίνουν βασίλισσες, οι οποίες ταΐζονται με αφθονία βασιλικού πολτού. Η προνύμφη δε μπορεί να καταναλώσει την τροφή τόσο γρήγορα όσο της παρέχεται και ο βασιλικός πολτός συσσωρεύεται στα βασιλικά κελιά. Ο φρέσκος πολτός έχει λαμπερό ασπρουδερό χρώμα. Όταν όμως έρθει σε επαφή με τον αέρα ή με το φως, τότε το χρώμα μεταβάλλεται σε ανοιχτό κίτρινο και γκρι. Επειδή οξειδώνει τα μέταλλα, τρώγεται σε μικρή ποσότητα με τη βοήθεια μιας οδοντογλυφίδας.
Η μέλισσα δεν είναι επικίνδυνη. Δεν τσιμπάει χωρίς λόγο. Το μέλι δεν έχει ημερομηνία λήξης. Το μέλι δεν πρέπει να ζεσταίνεται γιατί καταστρέφονται τα ένζυμα και οι θρεπτικές ουσίες του. Το μέλι είναι το μόνο παρθένο φυσικό προϊόν. Για να παραχθεί ένα κιλό μέλι, οι μέλισσες πρέπει να επισκεφθούν πάνω από 4 εκατομμύρια άνθη. Στο μέλι έχουν βρεθεί πάνω από 200 θρεπτικές ουσίες. Το μέλι συνεισφέρει σημαντικά στη θωράκιση της υγείας μας, καθώς είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες, ιχνοστοιχεία όπως κάλιο και σίδηρο, πρωτεΐνες, αμινοξέα και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Τα γυάλινα βάζα ή τα μεταλλικά είναι καταλληλότερα για τη φύλαξη του μελιού. Ο βασιλικός πολτός είναι η πιο πλήρης συμπυκνωμένη τροφή που υπάρχει τη φύση. Έχει βρεθεί η χημική σύσταση του βασιλικού πολτού, αλλά δεν έχουν καταφέρει να τον παρασκευάσουν στο εργαστήριο. Ο βασιλικός πολτός συνιστάται σε άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας και βρίσκονται στο στάδιο της ανάρρωσης, αλλά και σε υγιή άτομα γιατί χαρίζει περισσότερη αντοχή και ευεξία.
Σύμφωνα με τις έρευνές μας είναι φανερό ότι το μέλι με τις θεραπευτικές του ιδιότητες και με την πλούσια γεύση του αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της ελληνικής διατροφής.
Κανελλάκη Ελένη www.det-net.gr www.wikipedia.gr