Την ε ται ρεί α BodyTalk

Εισαγωγή Εί ναι σή με ρα πια κοι νή πα ρα δο χή ό τι ο αθλη τι σμός με την ευ ρύ τε ρη έν νοια (συ μπε ρι λαμ βα νο μέ νης της α να ψυ χής και του α θλη τι κού του ρισμού) α πο τε λεί μια με γά λη και α να πτυσ σό με νη βιο μη χα νί α με με γά λη οι κο νο μι κή δρα στη ριότη τα. Οι ορ γα νι σμοί α θλη τι σμού και α να ψυ χής ποικί λλουν ως προς το μέ γε θός τους α πό τις τε ρά στιες πο λυε θνι κές ε ταιρεί ες (π.χ., ε ται ρεί ες α θλη τι κής έν δυ σης και υ πό δη σης / ε ξο πλι σμού) και τις α θλη τι κές α νώ νυ μες ε ται ρεί ες (π.χ., πο δο σφαι ρι κά σω μα τεί α), ως τους μι κρούς το πι κούς συλ λό γους / σω μα τεί α (μη κερ δο σκο πι κούς οργα νι σμούς) και τις μι κρές οι κο γε νεια κές ε πι χει ρή σεις το πι κού χα ρα κτή ρα (π.χ., γυ μνα στή ρια κι ε ται ρεί ες α θλη τι κής α να ψυ χής). Σε κά θε πε ρί πτω ση, εί ναι σή με ρα α πα ραί τη το τα στε λέ χη των α θλη τικών ορ γανι σμών κι ε πι χει ρή σε ων α να ψυ χής, α νε ξάρ τη τα α πό το μέ γε θος και τους στόχους τους (π.χ., ι διω τι κοί, κρα τι κοί, δη μο τι κοί, μη κερ δο σκοπι κοί) να έ χουν βασι κές γνώ σεις μά να τζμε ντ και μάρ κε τιν γκ, προ κει μένου να κα τα νο ούν το αντα γω νι στι κό πε ρι βάλ λον στο ο ποί ο δρα στη ριοποιεί ται ο ορ γα νι σμός τους και τις στρα τη γι κές α πο φά σεις που πρέ πει να λαμ βά νο νται, προ κει μέ νου να ε πι βιώ σει στην α γο ρά και να πε τύ χει τους στό χους του. Πα ρό λο που οι ό ροι «μά να τζμε ντ» και «μάρ κε τιν γκ» εί ναι αγ γλι κοί, στο πα ρόν βι βλί ο θα χρη σι μο ποι η θούν, ό πως εί ναι, και ό χι με τα φρα σμέ νοι, κα θώς χρη σι μο ποιού νται ευ ρέ ως σή με ρα στην ελ λη νι κή βι βλιο γραφί α. Στό χος αυ τού του συγ γράμ μα τος εί ναι να α να λυ θούν οι βα σι κές και εισαγω γι κές αρ χές μά να τζμε ντ και μάρ κε τιν γκ και μέ σω πα ρα δειγ μά των να ε φαρμο στούν στις α θλη τι κές υ πη ρε σί ες και υ πη ρε σί ες α να ψυ χής και του ρι σμού. Α πευ θύ νε ται στους προ πτυ χια κούς φοι τη τές των πα νε πι στημια κών τμη μάτων που πα ρα κο λου θούν τα μα θή μα τα της ορ γά νω σης και διοί κη σης α θλη τι σμού, α να ψυ χής, του ρι σμού και α θλη τι κού μάρ κε τιν γκ, τα στε λέ χη των α θλη τι κών ορ γα νι σμών, α θλη τικών ε ται ριών κι ε ται ριών α να ψυ χής, τους προ πο νη τές, κα θη γη τές φυ σι κής αγω γής, α θλη τές και σε ό λους ε κεί νους που εν δια φέ ρο νται να κα τα νο ή σουν τον τρό πο με τον οποίο λει τουρ γεί (ή θα έ πρε πε να λει τουρ γεί) η α θλη τι κή α γο ρά και η αγο ρά της α να ψυ χής. 11

Το σύγ γραμ μα δεν έ χει ως στό χο να κα λύ ψει ε κτε τα μέ να ό λα τα θέμα τα μά νατζμε ντ και μάρ κε τιν γκ που έ χουν α να πτυ χθεί στη διε θνή βιβλιο γρα φί α. Έ χει γί νει μια ε πι λο γή θε μά των τα ο ποί α, βά σει της δι δα κτικής κι ε παγ γελ μα τικής ε μπει ρί ας του συγ γρα φέ α, θε ω ρού νται ση μα ντι κά και πιο ε φαρ μο σμέ να στους ορ γα νι σμούς α θλη τι σμού και α να ψυ χής. Ε πίσης, το σύγ γραμ μα δεν έ χει ως στό χο να κά νει μια ε κτε τα μέ νη α να σκόπη ση και πα ρου σί α ση των ε ρευ νη τικών δε δο μέ νων που δη μο σιεύ ο νται στα διε θνή ε πι στη μο νι κά πε ριο δι κά του χώ ρου. Τα κε φά λαια ει σά γουν βα σι κές έν νοιες με στό χο να κα τα νο η θεί η ε φαρμο γή τους στην α θλητι κή α γο ρά μέ σα α πό πα ρα δείγ μα τα. Στο τέ λος ό μως κάθε κε φα λαί ου υ πάρ χει μια λί στα α πό διεθνείς βι βλιο γρα φι κές α να φο ρές στις ο ποί ες ο α να γνώ στης που εν δια φέ ρε ται πε ραι τέ ρω μπο ρεί να α να τρέ ξει. Στη δεύ τε ρη έκ δο ση του βι βλί ου έ γι ναν οι α κόλου θες αλ λα γές / προσθή κες: Ε πι και ρο ποί η ση της βι βλιο γρα φί ας και των πα ρα δειγ μά των α πό την α θλη τι κή α γο ρά. Προ σθήκη των κε φα λαί ων: Ε πι κοι νω νί α, Δη μό σιες Σχέ σεις και Ε ται ρι κή Κοι νω νι κή Ευ θύ νη Α να σταλ τι κοί Πα ρά γο ντες Συμ με το χής σε Δρα στη ριό τη τες Α θλη τι σμού και Α να ψυ χής Α θλη τι κός Του ρι σμός Προ σθή κη Ε μπειρι κών Με λε τών με ε ρευ νη τι κά δε δο μέ να α πό την Ελ λά δα. Προ σθή κη νέ ων case studies (πε ρι πτω σια κές με λέ τες) α πό α θλητι κές ε ται ρεί ες και οργα νι σμούς α να ψυ χής που δρα στη ριο ποιούνται στην Ελ λά δα. Οι πλη ρο φο ρί ες αυ τές συ νο δεύ ο νται α πό μια σει ρά ε ρω τή σεις, με στό χο να ε φαρ μο στεί η θε ω ρί α που πα ρου σιά στη κε στα προ ηγού με να κε φά λαια. Οι πε ρι πτω σια κές αυ τές με λέ τες ε πι λέ χθη καν, με στό χο να κα λύ ψουν διά φο ρες πτυ χές της α θλη τι κής α γο ράς, και πε ρι λαμ βάνουν: 1. Την ε ται ρεί α BodyTalk 12

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Την Έ νω ση Κα λα θο σφαί ρισης Κα βά λας Το Fitness Lifestyle Club Tην ΠΑ Ε ΠΑ ΟΚ Το Πα νε πι στη μια κό Γυ μναστή ριο του ΑΠ Θ Την Κα τα σκή νω ση Yuppi Camp Την Experience Corporate Events & Outdoor Activities Την Ελ λη νι κή Ο μο σπον δί α Φι λά θλων Σω μα τεί ων Α ντι σφαίρι σης Την Α στι κή, μη κερ δο σκο πι κή εταιρεία, «Μα ρα θώ νιος Ο λύ μπου» 10. Τα Πο λι τι στι κά EVENTS: Το πα ρά δειγ μα του CIOFF 11. Τη Real Sport Media 12. Το Δη μο τι κό Α θλη τι κό Κέντρο Εύ ο σμου 13. Τhe European Health & Fitness Association Το βι βλί ο α πο τε λεί ται α πό έ ξι ε νό τη τες: Στην πρώ τη ε νό τη τα πε ριλαμ βά νο νται κε φά λαια που κα λύ πτουν βασι κά αρ χές μά να τζμε ντ. Έ τσι, στο πρώ το κε φά λαιο γί νε ται ο ο ρι σμός της α θλη τι κής α γο ράς και η πε ρι γρα φή της δο μής του ελ λη νι κού α θλη τι σμού και α κο λου θούν τα κε φά λαια των ει σα γω γικών εν νοιών του μά να τζμε ντ, της α νά λυ σης του πε ρι βάλ λο ντος του ορ γα νι σμού και της διοί κη σης του αν θρώ πι νου δυ να μι κού. Στη δεύ τε ρη ε νό τη τα καλύ πτο νται ει σα γω γι κά κι ε ξει δι κευ μέ να θέμα τα μάρ κε τιν γκ. Έ τσι πε ρι λαμβά νο νται τα κε φά λαια του ο ρι σμού του α θλη τι κού προ ϊ ό ντος και των ι διαίτε ρων χα ρα κτη ρι στι κών του, των ε φαρμο γών των βα σι κών αρ χών μάρ κε τιν γκ στους α θλη τι κούς ορ γα νι σμούς και ε πι χει ρή σεις α να ψυ χής, της τμη μα το ποί ησης της α γο ράς, της κα τανα λω τι κής συ μπε ρι φο ράς, της α νά πτυ ξης νέ ων προ ϊ όντων, της έ ρευ νας α γο ράς και των αρ χών για το σχε δια σμό ε νός πλά νου μάρ κε τιν γκ. Η ε νότη τα κλεί νει με την ε νό τη τα της ε πι κοι νω νί ας, των δη μο σί ων σχέ σεων, και εται ρι κής κοι νω νι κής ευ θύ νης. Στην τρί τη ε νό τη τα κα λύ πτο νται ει δι κά θέ μα τα που σχε τί ζο νται με τους α να σταλ τι κούς πα ράγο ντες συμ με το χής σε δρα στη ριό τη τες α θλητι κής α να ψυ χής, τον α θλη τι κό του ρι σμό και την ε κτί μη ση της ποιό τη τας των υ πη ρε σιών α να ψυ χής και α θλη τισμού. 13

Στην τέ ταρ τη ε νό τη τα κα λύ πτο νται τρί α θέ μα τα α πό το χώ ρο της οργα νω σια κής συ μπε ρι φο ράς. Έτσι στο πρώ το κε φά λαιο α να λύ ε ται η πα ρακί νη ση στον ερ γα σια κό χώ ρο, στο δεύ τε ρο κε φά λαιο α να λύ ο νται θέ μα τα η γε σί ας και στο τρί το κε φά λαιο οι βα σικές αρ χές της ο μα δι κής ερ γα σί ας (δυ να μι κής της ο μά δας). Τα τρί α αυ τά θέ ματα ε πι λέ χτη καν συ γκε κρι μένα α πό την ε κτε τα μέ νη θε μα το λο γί α της ορ γα νωσια κής συ μπε ρι φο ράς, για τί έ χουν πολ λές ε φαρ μο γές στο χώ ρο του α θλη τι σμού. Στην πέ μπτη ε νό τη τα, που εί ναι αρ κε τά συ νο πτι κή, γί νε ται μια πα ρουσί α ση των διε θνών ορ γα νι σμών που δρα στη ριο ποιού νται στο χώ ρο του α θλη τι κού μά να τζμεντ και της α να ψυ χής και των διε θνών ε πι στη μο νι κών πε ριο δι κών που προ ω θούν την έ ρευ να στο χώ ρο. Τέ λος, πα ρου σιά ζο νται συ νο πτι κές πλη ρο φο ρί ες για τις σπου δές και το πε ριε χό με νο του προγραμ μά των α θλη τι κού μά να τζμε ντ, βα σι σμέ νες στη διε θνή ε μπει ρί α του συγ γρα φέ α. Τέ λος, στην έ κτη ε νό τη τα, ό πως ή δη α να φέρ θη κε, πα ρου σιά ζο νται cases α πό α θλη τι κούς ορ γα νι σμούς κι εται ρί ες που δρα στη ριο ποιού νται στην α γο ρά του α θλη τι σμού και της α ναψυ χής στην Ελ λά δα. Σε ό λες τις πε ρι πτώ σεις τα στοι χεί α και οι πλη ρο φο ρί ες που πα ρου σιά ζο νται δό θηκαν α πό τους υ πευθύ νους / διοι κή σεις των α ντί στοι χων ορ γα νι σμών / ε ται ριών. Η κά θε πα ρου σί α ση συ νο δεύ ε ται α πό ε ρω τή σεις / α σκή σεις με στό χο την ε φαρ μο γή της θε ω ρί ας στην πρά ξη. Ευ χα ρι στί ες Κλεί νο ντας θα ή θε λα να ευ χα ρι στή σω τις Υ πο ψή φιες Δι δά κτο ρες του ΤΕ ΦΑ Α του ΑΠ Θ, Μπα λά σκα Πα να γιώ τα και Πο λα τί δου Πα ναγιώ τα, που βο ή θη σαν στη συγ γρα φή και ε πι μέ λεια της 2 ης έκ δο σης του βι βλί ου. 14

1.0 ΠΡΩ ΤΗ Ε ΝΟ ΤΗ ΤΑ H Α θλη τι κή Βιο μη χα νία Στόχοι του Κεφαλαίου Ο ο ρι σμός των ό ρων «βιο μη χανί α» και «α θλη τι κή βιο μη χα νί α» Η πε ρι γρα φή ε νός μο ντέ λου της α θλη τι κής βιο μη χα νί ας και το τι πε ρι λαμ βά νει Η κα τα νό η ση της δο μής του ελλη νι κού α θλη τι σμού Η α νά λυ ση των δει κτών ε κτίμη σης της α νά πτυ ξης της α θλη τι κής βιο μη χα νί ας 1.1 Ει σα γω γή Η α θλη τι κή βιο μη χα νί α έ χει α να πτυ χθεί ρα γδαί α τα τε λευ ταία χρό νια σε ό λο τον κό σμο. Στις Η.Π.Α., που εί ναι και η χώ ρα με τη με γα λύ τε ρη α θλη τι κή βιο μη χα νί α, α πο τε λεί σή με ρα μί α α πό τις 10 με γα λύ τε ρες βιομη χα νί ες. Εί ναι χα ρα κτη ρι στι κό ό τι το μέ γε θός της στις Η.Π.Α. αυ ξή θη κε α πό πε νή ντα ο κτώ δισε κα τομ μύ ρια δο λά ρια το 1988, στα 152 δι σε κα τομμύ ρια δο λά ρια το 1995 (Mullin, Hardy, & Sutton, 2003). Τα νού με ρα αυ τά φυ σι κά δεν μπο ρούν να συ γκρι θούν με τα ελ λη νι κά δε δο μέ να. Σύμ φω να με έ ρευ να του Ιν στι τού του Οι κο νο μι κών και Βιο μη χα νι κών Ε ρευ νών (ΙΟ ΒΕ), η συμ με το χή του α θλη τι σμού στο Α ΕΠ α νήλ θε στο 1,7%, συμ βάλλο ντας πα ράλ λη λα στη δη μιουρ γί α ι κα νο ποι η τι κού α ριθ μού θέ σε ων εργα σί ας (1,1% του συ νό λου των α πα σχο λού με νων). Η συ νο λι κή α ξί α των α θλη τικών προ ϊ ό ντων που κα τα σκευά στη καν το 2000 α πό 75 ε ται ρεί ες 15

Κεφάλαιο 1 α νήλ θε σε 34,5 ε κα τομ μύ ρια ευ ρώ. Οι ε ξα γω γές α θλη τι κών ει δών α νήλθαν σε 13,8 ε κα τομ μύ ρια ευ ρώ, ε νώ η συ νο λι κή α ξί α των α θλη τι κών προ ϊ ό ντων που πα ρή χθη σαν ή ει σή χθη σαν στην εγ χώ ρια α γο ρά ή ταν 131 ε κα τομ μύ ρια ευ ρώ. Το 2000 λει τουρ γού σαν στην Ελ λά δα 1.300 ι διω τι κά γυ μνα στήρια στα ο ποί α α θλού νταν 311.500 ά το μα, ερ γά στη καν σε αυ τά 8.450 ά το μα, ε νώ ο τζί ρος τους α νήλ θε σε 164,5 ε κα τομ μύ ρια ευ ρώ. Την ί δια χρο νιά τα «κα θα ρά» έ σο δα των ΜΜΕ α πό τις δρα στη ριό τη τές τους στον α θλη τισμό (δια φη μί σεις, α πό α ντα πο δο τι κά τέ λη α πό την κρα τι κή τηλε ό ρα ση, α πό πω λή σεις α θλη τι κών πε ριο δι κών, ε φη με ρί δων κτλ.) α νέρ χο νται σε 96 ε κα τομ μύ ρια ευ ρώ, ε νώ τα έ σο δα των δια φη μι στι κών ε ται ριών α νέρχο νται σε 4 ε κα τομ μύ ρια ευ ρώ (ΙΟ ΒΕ, 2002). 1.2 Ο ρι σμός του Ό ρου «Βιο μη χα νί α» Σύμ φω να με τους Li, Hofacre, Mahony (2001), για τον ο ρι σμό του ό ρου «βιο μη χα νί α» έ χουν χρη σι μο ποι ηθεί τρεις δια στά σεις: Ο μοιό τη τα προ ϊ ό ντων. Ε ται ρίες που πα ρά γουν πα ρό μοια προ ϊ ό ντα α νή κουν σε ε νιαί ες βιο μη χα νί ες (π.χ., αυτο κι νη το βιο μη χα νί α). Ο μοιό τη τα στον τρό πο πα ρα γωγής των προ ϊ ό ντων (π.χ. του ρι στι κή βιο μη χα νί α). Πα ρό μοια οι κο νο μι κή δρα στηριό τη τα, το ο ποί ο ση μαί νει ε ται ρεί ες με πα ρό μοια οι κο νο μι κά με γέ θη. Οι ο ρι σμοί αυ τοί δεν εί ναι α πό λυ τα ε φαρ μό σι μοι για την κα τα νό η ση του ό ρου Α θλη τι κή Βιο μη χα νί α, κα θώς υ πάρ χει μεγά λη α νο μοιο γέ νεια προ ϊ ό ντων και υ πη ρε σιών, ως προς την πα ρα γω γή, τη διανο μή, και το μέ γε θος της οι κο νο μι κής δρα στη ριό τη τας. Εί ναι δύ σκο λο, για παρά δειγμα, να βρε θεί κά ποια σχέ ση α νά με σα σε μια ε παγ γελ μα τι κή πο δο σφαιρική ο μά δα, σε έ ναν α θλη τι κό ορ γα νι σμό ε νός δή μου και σε μί α εταιρεία πα ραγω γής α θλη τι κών προ ϊ ό ντων. Πα ρά γουν δια φο ρε τι κά προ ϊ ό ντα (ποδό σφαι ρο, μαζι κός α θλη τι σμός, α θλη τι κή έν δυ ση), έ χουν τε ρά στιες διαφο ρές στα οι κο νομι κά με γέ θη, αλ λά και στη δια δι κα σί α πα ρα γω γής των προ ϊ ό ντων. Τα α θλη τικά εί δη πα ρα σκευά ζο νται στο ερ γο στά σιο, το πο 16

δό σφαι ρο παί ζε ται στο γή πεδο και ο α θλη τι κός ορ γα νι σμός του δή μου υ λο ποιεί τα προ γράμ μα τά του στα δη μο τι κά γυ μνα στή ρια. Στη διε θνή βι βλιο γρα φί α η Α θλη τι κή Βιο μη χα νί α έ χει ο ρι στεί ως η α γορά στην ο ποί α τα προ ϊ ό ντα που προ σφέ ρονται εί ναι οι α θλη τι κές δραστη ριό τη τες και τα θε ά μα τα, τα προ γράμ μα τα φυσι κής δρα στη ριό τη τας και ά σκη σης και οι δρα στη ριό τη τες α να ψυ χής (Pitts & Stotlar, 1996). Ο ο ρι σμός αυ τός πε ρι λαμ βά νει 3 βα σι κές έν νοιες: Η Αθλητική Βιομηχανία Το θέ α μα, το ο ποί ο πε ρι λαμ βάνει την ψυ χα γω γί α των α τό μων ως θε α τών. Στην πε ρί πτω ση αυ τή η ψυ χα γω γί α εί ναι πα θη τι κή. Τα προ γράμ μα τα που έ χουν ως στό χο την ευε ξί α και τη βελ τίω ση της φυ σι κής κα τά στα σης των συμ με τε χόντων (fitness). Τα προγράμ μα τα αυ τά προ ϋ πο θέ τουν την ε νερ γη τι κή συμ με το χή του α σκού με νου. Τον α θλη τι σμό α να ψυ χής, ο οποί ος πε ρι λαμ βά νει τη συμ με το χή σε δρα στη ριό τη τες με στό χο την α να ψυ χή των συμ με τε χό ντων. Οι δρα στη ριό τη τες αυ τές μπο ρεί να εί ναι υ παί θριες (βου νό και θάλασ σα) και μπο ρεί να συ νει σφέ ρουν στην προ σέλ κυ ση εγ χώ ριου ή ει σα γό με νου του ρι σμού (ε νερ γη τι κός α θλη τι κός του ρι σμός). Για να ο ρι στεί κα λύ τε ρα η α θλη τι κή βιο μη χα νί α, έ χουν πα ρου σια στεί διά φορα μο ντέ λα στη διε θνή βι βλιο γρα φί α. Στη συ νέ χεια θα α να λυ θεί το μο ντέ λο που προ τά θη κε α πό τους Li, Hofacre, & Mahony (2001), προσαρ μο σμέ νο στην ελ λη νική πραγ μα τι κό τη τα, και θα πα ρου σια στούν παρα δείγ μα τα α πό τον ελ λη νι κό αθλη τι σμό. 1.3 Έ να Μο ντέ λο Πε ρι γρα φής της Α θλη τι κής Βιο μη χα νί ας Οι Li, Hofacre, & Mahony (2001) πρό τει ναν έ να μο ντέ λο που κα τανέμει τους α θλη τι κούς ορ γα νι σμούς σε δύ ο με γά λες κα τη γο ρί ες: Στους ορ γα νι σμούς οι ο ποί οι πα ρά γουν το α θλη τι κό προ ϊ όν (τμήμα πα ρα γωγής του α θλη τι κού προ ϊ ό ντος) Στους ορ γα νι σμούς οι ο ποί οι υ πο στη ρί ζουν το α θλη τι κό προ ϊ όν (τμή μα υ πο στή ρι ξης του α θλη τι κού προ ϊ ό ντος) 17

Κεφάλαιο 1 1.3.1 Τμή μα Πα ρα γω γής του Α θλη τι κού Προ ϊ ό ντος Πε ρι λαμ βά νει α θλη τι κούς ορ γα νι σμούς (ο μά δες, σω μα τεί α, συλ λόγους) οι ο ποί οι «πα ρά γουν» το α θλη τι κό προ ϊ όν ή το α θλη τι κό θέ α μα. Μπο ρούν να τα ξι νομη θούν σε 9 κα τη γο ρί ες (Πί να κας 1): Ε παγ γελ μα τι κά σω μα τεί α: Ε δώ α νή κουν ό λες οι α θλη τι κές ο μάδες (π.χ., πο δο σφαί ρου ή κα λα θο σφαί ρι σης), οι ο ποί ες στην Ελ λάδα α πο τε λούν α νώ νυ μες α θλη τι κές ε ται ρεί ες (π.χ., ΠΑ Ε ΠΑ ΟΚ, ΚΑ Ε Α ΕΚ κτλ). Οι πη γές ε σό δων των ο μά δων είναι πολ λα πλές. Μπορούν να συ νο ψι σθούν στις α κό λου θες: Τη λε ο πτι κά δι καιώ μα τα Χο ρη γοί Χρη μα το δό τη ση α πό τον Ο ΠΑΠ Πωλή σεις ει σι τη ρί ων Μπου τίκ/πω λή σεις α να μνη στι κών/γραμ μι κή ανά πτυ ξη προ ϊ ό ντων (product line extension) Ε νοι κιά σεις χώ ρων (ε μπο ρι κή εκ μετάλ λευ ση συ νο δευ τι κών ε γκα τα στά σε ων) Εκ με τάλ λευ ση του ονό μα τος Συν δρο μές φι λά θλων Συμ με το χή σε λί γκες (Champions League) Συμ με το χή σε τουρ νουά «Πω λή σεις» παι κτών Δυ στυ χώς η οι κο νο μι κή κα τά στα ση πολ λών α πό τις Π.Α.Ε. και Κ.Α.Ε. στην Ελ λά δα δεν εί ναι κα λή. Αυ τό ο φεί λε ται στην κα κή διοί κη ση, την έλ λει ψη στρα τη γι κού σχε δια σμού, την α δυ να μί α προ σέλ κυ σης ε σό δων και την πε ριο ρι σμέ νη α γο ρά (ο μάδες με μι κρό α ριθ μό φι λά θλων). Φαι νόμε να, ό πως η βί α στα γή πε δα, έ χουν συ ντελέ σει σε με γά λο βαθ μό στην αύ ξη ση των οι κο νο μι κών προ βλη μά των των ο μά δων. Το πα ρά δειγ μα της συνέ νω σης των ο μά δων του Α τρό μη του και της Χαλ κη δό νας εί ναι χα ρακτη ρι στικό για την α να γκαιό τη τα ύ παρ ξης ο μά δων βιώ σι μων με ε παρ κή 18

έ σο δα. Στην περί πτω ση αυ τή η Χαλ κη δό να συ νει σέ φε ρε με τους πο δοσφαι ρι στές, τον προ πονη τή και το κε φά λαιο, ε νώ ο Α τρό μη τος με το ό νο μα, το έμ βλη μα και τους φι λά θλους (Γε ωρ γά κης, 2005). Στον ευ ρω πα ϊ κό χώ ρο οι πο δο σφαι ρι κές ο μά δες είναι ε ται ρεί ες με τερά στια ε μπο ρι κή α ξί α. Στη σχε τι κή λί στα που δη μο σιεύ ε ται κά θε χρό νο (www.forbes.com, 2010) με τις πιο ε μπο ρι κές ο μά δες, η σει ρά κα τά ταξης των ο μά δων ως προς την α ξί α τους εί ναι η α κό λου θη: Η Αθλητική Βιομηχανία Η αγ γλι κή Μάντσε στερ (Manchester United) εί ναι η πρώ τη στη λί στα. Η α ξί α της υ πο λο γί ζε ται σε 1.84 δι σε κα τομ μύ ρια δο λά ρια. Η Ρε άλ Μα δρί της (Real Madrid) εί ναι η δεύ τε ρη, με 1.32 δι σε κατομ μύ ρια δο λά ρια. Η Άρ σε ναλ (Arsenal) εί ναι η τρί τη, με 1.18 δι σε κα τομ μύρια δο λάρια. Η Μπαρ τσε λό να (Barcelona) εί ναι η τέ ταρ τη, με 1 δι σε κατομ μύ ριο δο λά ρια. Η Γιου βέ ντους (Juventus) εί ναι η πέ μπτη, με 656 ε κα τομ μύρια δολά ρια. Κά ποια στοι χεί α για τη Μά ντσε στερ εί ναι ε ντυ πω σια κά: Α πό τις τη λεο πτι κές με τα δό σεις, τους α γώ νες της Μά ντσε στερ πα ρα κο λου θούν 192 ε κα τομ μύ ρια «νοι κο κυ ριά» σε ό λο τον κόσμο. Η ο μά δα υ πο λο γί ζε ται ότι έ χει 333 ε κα τομ μύ ρια φι λά θλους σε ό λο τον κό σμο. Η χο ρη γί α με την AON φέρ νει στο σύλ λο γο 34 ε κα τομ μύ ρια δο λάρια το χρό νο, με την AIG 17 ε κα τομ μύ ρια δο λά ρια. Τα έ σο δα α πό τα τη λε ο πτικά δι καιώ μα τα α νέρ χο νται σε 164 ε κατομ μύ ρια δο λά ρια το χρό νο. Ε ρα σι τε χνικά α θλη τι κά σω μα τεί α: Απο τε λούν τη βά ση της α νά πτυξης του α θλη τι σμού σε ό λα τα α θλή μα τα. Εί ναι μη κερ δο σκο πι κοί ορ γα νι σμοί που διοι κού νται κα τά βά ση α πό ε θε λο ντές. Χρημα τοδο τού νται κα τά κύ ριο λό γο α πό τη Γε νι κή Γραμ μα τεί α Α θλη τι σμού 19

Κεφάλαιο 1 και τους Δή μους και κα τά δεύ τε ρο λό γο α πό δω ρε ές και συν δρομές των με λών τους. Η χρη μα το δό τη ση γί νε ται κα τά κύ ριο λό γο βά σει των ε πι τυ χιών των α θλη τών ή των ο μά δων στα πα νελ λή νια πρω τα θλή μα τα. Αυ τό δυ στυ χώς συ ντε λεί στο να δί νε ται έμ φα ση στην α νά πτυ ξη του πρω τα θλη τι σμό έ να ντι της προ ώ θη σης του α θλη τι σμού α να ψυ χής. Πα νε πι στημια κός α θλη τι σμός. Α πο τε λεί ται α πό: Τα ε σω τε ρι κά πρωτα θλή μα τα κά θε πα νε πι στη μί ου, στα ο ποί α συμ με τέ χουν ο μά δες των Πα νε πιστη μια κών Τμη μά των (intramural games). Το πα νελ λή νιο πανε πι στη μια κό πρω τά θλη μα, στο ο ποί ο συμ με τέχουν οι ο μά δες των πα νε πι στημί ων. Τα προ γράμ μα τα ομα δι κής ή α το μι κής ά σκη σης, τα ο ποί α ορ γα νώνο νται α πό τα Γρα φεί α Φυ σι κής Α γω γής των Πα νε πι στη μί ων και τα Πα νε πι στη μια κά Γυ μνα στή ρια. Δυ στυ χώς ο Πα νε πι στη μια κός α θλη τι σμός στην Ελ λά δα εί ναι υ πο βαθμι σμέ νος. Οι α θλη τι κές ε γκα τα στά σεις εί ναι στα πε ρισ σό τε ρα πα νε πι στήμια πε ριο ρι σμέ νες και δεν μπο ρούν να α ντα πο κρι θούν στις α νά γκες των χι λιά δων φοι τη τών του κά θε πα νε πι στη μί ου. Αυ τός εί ναι κι έ να α πό τους βα σι κούς λό γους για τους οποίους η συμμε το χή των φοι τη τών σε προγράμ μα τα ά σκη σης εί ναι χα μη λή σε σύ γκρι ση με χώ ρες, ό πως η Αγ γλί α, η Γερ μα νί α και οι Η.Π.Α. (Alexandris et al., 2001). Τα πα νε πι στή μια θα έ πρε πε να εί ναι βα σι κοί φο ρείς προ ώθη σης του α θλη τι κού τρό που ζω ής και της α θλη τι κής παι δεί ας. Έ να ση μα ντικό ζή τη μα εί ναι η στε λέ χω ση των Πα νε πι στη μια κών Γυ μνα στη ρί ων και των Γραφεί ων Φυ σι κής Α γω γής με ά το μα τα ο ποί α έ χουν γνώ σεις α θλη τι κού μά να τζμεντ και μάρ κε τιν γκ, προ κεί με νου να δου λέ ψουν ό χι μό νο στην ε φαρ μο γή, αλ λά και στο σχεδια σμό και ορ γά νω ση των προ γραμ μά των. Οι Η.Π.Α. α πο τε λούν το πρό τυ πο α νά πτυ ξης του πα νε πι στη μια κού α θλη τι σμού. Οι α θλη τι κοί ορ γα νι σμοί των πα νε πι στη μί ων στις Η.Π.Α είναι αυ τό νο μα τμήμα τα με διοι κη τι κή διάρ θρω ση, στε λέ χη μάρ κε τιν γκ και δι κό τους προ ϋ πο λογι σμό. Δια χει ρί ζο νται τις α θλη τι κές ε γκα τα στά σεις 20

των πα νε πι στημίων και τα δι καιώ μα τα των ο μά δων, οι ο ποί ες συμ με τέχουν στο κο λε για κό πρω τά θλη μα (N.C.A.A., www.ncaasports.com). O κο λε για κός α θλη τι σμός α πο τε λεί μια τε ρά στια βιο μη χα νί α θε ά μα τος, με νού με ρα θε α τών και τη λε θε α τών τα ο ποί α πολ λές φο ρές ξε περνούν και τα ε παγ γελ μα τι κά πρω τα θλή μα τα. Ως συ νέ πεια α πο τε λεί μια πο λύ καλή ε παγ γελ μα τι κή διέ ξο δο για τους α πο φοί τους των τμη μά των φυ σι κής α γωγής και του α θλη τι κού μά να τζμε ντ. Η Αθλητική Βιομηχανία Σχο λι κός αθλη τι σμός: Εκ φρά ζε ται μέσα α πό τη σχο λι κή φυ σι κή α γω γή και τα σχο λι κά πρω τα θλή μα τα που διορ γα νώνο νται σε το πικό και πα νελ λα δι κό ε πί πε δο με τη συ νερ γα σί α και των δή μων. Δη μο τι κά αθλη τι κά προ γράμ μα τα και γυ μνα στή ρια. Τα προ γράμμα τα αυ τά εί ναι γνω στά ε δώ και αρ κε τά χρό νια ως προ γράμ μα τα «μα ζι κού α θλητι σμού». Υ λο ποιού νται α πό τους α θλη τι κούς ορ γα νισμούς των δή μων και κοινο τή των και χρη μα το δο τού νται α πό τους δή μους / τις κοι νό τη τες, τις συν δρο μές των συμ με τε χό ντων και τη Γε νι κή Γραμ μα τεί α Α θλη τι σμού. Έ χουν ως στό χο τη βελ τί ω ση της ποιό τη τας ζω ής των δη μο τών της κά θε πε ριο χής. Χα ρα κτη ρίζο νται α πό χα μη λές συν δρο μές σε σύ γκρι ση με τα ι διω τι κά προ γράμ μα τα. Στην πλειο ψη φί α των δή μων τα προ γράμ μα τα χρειά ζο νται εκ συγχρο νι σμό και ανα βάθ μι ση των προ σφε ρό με νων υ πη ρε σιών (Nassis, 1996). Για μια α κό μη φο ρά εί ναι ε πι τα κτι κή η α νά γκη στελέ χω σης των α θλη τι κών ορ γα νι σμών με α πο φοίτους φυ σι κής α γω γής με γνώ σεις μάρ κε τιν γκ και μά να τζμε ντ. Ιδιω τι κά γυ μνα στή ρια / Κέ ντρα άσκη σης: Εί ναι ι διω τι κές ε ταιρί ες αυ τό νο μες ή ορ γα νω μέ νες σε α λυ σί δες με το σύ στη μα της δι καιοδο σί ας (franchise). Η διε θνής α γο ρά του «fitness» εί ναι πο λύ με γά λη και α να πτυσ σό με νη τα τε λευ ταί α χρό νια. Υ πάρ χουν διε θνείς ε παγγελ μα τι κοί φο ρείς και ορ γα νισμοί, ό πως οι ε νώ σεις International Health, Racquet and Sport Club (IHRSA (cms.ihrsa.org) και Fitness Industry (FIA, www.fia.org.uk), οι οποί ες με λε τούν και κα τα γράφουν τις τά σεις και πα ρέ χουν συμ βου λευ τι κές υ πη ρε σί ες στο χώρο. Στην Ελ λά δα τα τε λευ ταί α χρό νια έ χουν συ ντε λε στεί με γά λες αλ λα γές στο χώ ρο των γυ μνα στη ρί ων. Τα συ νοι κια κά γυ μνα στή ρια της δε κα ε τί ας του 1980 με τις πε ριο ρι σμέ νες πα ρο χές και τις πε 21

Κεφάλαιο 1 ριο ρι σμέ νες πε λα τεια κές ο μά δες πα ρήκ μασαν και ε ξε λί χθη καν σε πο λυ δύ να μα κέ ντρα ά σκη σης. Έ τσι πε ρά σα με α πό το προ ϊ όν της «γυ μνα στι κής» στα προ ϊ ό ντα της «α να ψυ χής», της «ο μορ φιάς», της «ευε ξί ας». Τα γυ μνα στή ρια υ πο στη ρί χθη καν α πό μια σει ρά πα ροχών, ό πως η σάου να, το μα σάζ, τα κομ μω τή ρια, η δια τρο φή κτλ., ε νώ πα ράλ λη λα βελ τιώ θη κε ση μα ντι κά η ποιό τη τα των ε γκα τα στάσε ων και του ε ξο πλι σμού. Ση μα ντι κό ρόλο έ παι ξαν οι α λυ σί δες οι ο ποί ες ορ γα νώ θη καν με το σύ στη μα της δι καιο δο σίας (franchise). Δυ στυ χώς, και παρό λες τις πα ρα πά νω αλ λα γές, δεν υ πάρ χουν σήμε ρα ε πί ση μες κλα δι κές έ ρευ νες οι ο ποί ες να α πει κο νί ζουν την κα τά στα ση στην α γο ρά των γυ μνα στη ρί ων ως προς τον α ριθ μό των με λών και τα οι κο νο μι κά στοι χεί α του κλά δου. Ε ται ρεί ες αθλη τι κής α να ψυ χής: Ε δώ περι λαμ βά νο νται ό λοι οι οργα νι σμοί (κα τά βά ση ι διω τι κοί) οι ο ποί οι δρα στηριο ποιού νται στο χώ ρο της ορ γά νω σης δρα στη ριο τή των που α πο σκο πούν στην α ναψυ χή των συμ με τε χό ντων. Με ρι κά πα ρα δείγ μα τα α πο τε λούν: Τα γή πε δα πο δο σφαί ρου 5Χ5 Οι παι δι κές κα τα σκη νώ σεις Οι ε ται ρεί ες ορ γά νω σης υ παί θριων δρα στη ριο τή των βου νού Τα χιο νο δρο μι κά κέ ντρα Οι ξε νώ νες / κα τα λύ μα τα Οι ε ναλ λα κτι κές μορ φές του ρισμού Οι πι σί νες Οι ε ται ρεί ες ορ γά νω σης θα λάσ σιων δρα στη ριο τή των Η ά σκη ση μέ σα σε ξε νο δο χεί α Τα SPA και κέ ντρα θα λασ σο θε ρα πεί ας Τα θε μα τι κά πάρ κα Πολ λά α πό τα πα ρα πά νω πα ρα δείγ μα τα μπο ρούν να ε ντα χθούν στην έν νοια του α θλη τι κού του ρι σμού, ο ο ποί ος στην Ευ ρώ πη και την Α με ρι κή α πο τε λεί μια τε ρά στια βιο μη χα νί α, η ο ποί α δυ στυ χώς δεν έ χει α να πτυχθεί α κό μη στην Ελ λά δα. Το μέ γε θος της διε θνούς α γο ράς του του ριστι κού α θλη τι σμού ε κτι μά ται στα 45 δι σε κα τομ μύ ρια δο λά ρια (Gibson, 22