ÄÉÌÇÍÉÁÉÏ ÊÁÈÏËÉÊÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÏÕ & ÊÏÉÍÙÍÉÊÏÕ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÉÓÌÏÕ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Oäüò: Óìýñíçò 27-10439 ÁÈÇÍÁ Êùäéêüò: 1044 ÔÅÕ ÏÓ 1049 ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ-ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ 2008 ÔéìÞ ôåý ïõò: 5 åõñþ ÐÑÏÓÊËÇÓÇ ÐíåõìáôéêÞ ðåñéóõëëïãþ ãéá ëáúêïýò Ðñïåôïéìáóßá ãéá ôéò ãéïñôýò ôïõ ÐÜó á 5-6 Áðñéëßïõ 2008 óôï Ðíåõìáôéêü êýíôñï ÌáíñÝóá Ïéíüç - ÄõôéêÞò ÁôôéêÞò (Âßëëéá) Ðëçñïöïñßåò - Äçëþóåéò óõììåôï Þò ùò ôéò 25 Ìáñôßïõ 2008 ð Èåüäùñïò Êïíôßäçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Tçë. 210 88 35 911 E-mail: athensj@jesuites.com âéâëßá Ôï ôåý ïò Íï 1049 äéáôßèåôáé ÄÙÑÅÁÍ óôá óçìåßá: ÁÈÇÍÁ: Âéâëéïðùëåßï Êáëïý Ôýðïõ, Óßíá 2-4 ÓÕÑÏÓ: Ãñáöåßá ÔõðïêõêëáäéêÞò, Åñìïýðïëç Óýñïõ ÔÇÍÏÓ: É. Íáüò Áãßïõ ÍéêïëÜïõ ÁÉÔÇÓÇ ÓÕÍÄÑÏÌÇÓ Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, 10439 ÁèÞíá Þ óôï fax 210 8835914 Þ ìå e-mail: athensj@jesuites.com ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ALPHABANK 344-0021101-058721 Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÏÍÏÌÁ.......................................................................... ÅÐÙÍÕÌÏ........................................................................ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ....................................................................... ÐÏËÇ................................................... Ô.Ê...................... ÅÔÇÓÉÁ 20,00 TÇË.:............................... E-MAIL....................................... ñåõíá: Ôé ðéóôåýïõí ïé ëëçíåò êáèïëéêïß 3ç ÓÕÍÁÎÇ ÔÇÓ ÊÁÈÏËÉÊÇÓ ÅÊÊËÇÓÉÁÓ ìå èýìá ôçí ïéêïãýíåéá ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ÌÍÇÌÅÉÁ óôá ËïõôñÜ ôçò ÔÞíïõ ÐåñéâÜëëïí: ôï ìåãüëï êáé êïéíü ìáò ðñüâëçìá
ÐÅÑÉÅ ÏÌÅÍÁ ÅDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéïöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: É. ÌïíÞ Éçóïõéôþí. Ì. Âüäá 28, 10439 ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, 10439 ÁèÞíá Ôçë. 210 8835911, öáî 210 8835914 e-mail: athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 25 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá: www.mare.gr Åêôýðùóç: ISSN 1105-3216 ÔõðïêõêëáäéêÞ Á.Å. ÌÜíá Óýñïò ôçë. 22810 82748 3 4 12 16 18 22 ÅDITORIAL To èýìá: ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ Åñåõíá: åðéìýëåéá È. Êïíôßäçò Ó üëéï: ÓôÝëëá Öùóêüëïõ ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ÌÍÇÌÅÉÁ ÓÔÁ ËÏÕÔÑÁ ÔÇÓ ÔÇÍÏÕ Ï ãéïò ÉùóÞö: Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò ÔÑÉÔÇ ÓÕÍÁÎÇ ÔÇÓ ÊÁÈÏËÉÊÇÓ ÅÊÊËÇÓÉÁÓ ÑåðïñôÜæ: Ôéìüèåïò Êïýóéïò ÅÌÂÁÈÕÍÏÍÔÁÓ ÓÔÏ ËÏÃÏ ÔÏÕ ÈÅÏÕ Ôá åõáããýëéá ôùí Êõñéáêþí. Áýîçóå ôçí ðßóôç ìïõ. Ðñïóåõ Þ ôçò Êïéíüôçôáò Ðßóôç êáé Öùò ÏÉÊÏËÏÃÉÁ ÐåñéâÜëëïí: ôï ìåãüëï êáé êïéíü ìáò ðñüâëçìá ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç π. Θεόδωρος Κοντίδης Διευθυντής Tο τεύχος αυτό των Ανοιχτών Οριζόντων είναι η αρχή μιας νέας περιόδου στην ιστορία του περιοδικού. Είναι όμως και αρχή μιας νέας περιόδου στην προσπάθειά μας να προσφέρουμε στους αναγνώστες μας τρόπους και μέσα να διερευνήσουν και να καλλιεργήσουν τη σχέση με το συνάνθρωπο και το Θεό, στα πλαίσια μιας κοινής προσπάθειας για πρόοδο στην κοινωνική και πνευματική μας ζωή. Κριτήριο και άξονας στην έκδοση του περιοδικού παραμένει η αναζήτηση της αλήθειας. Επιθυμούμε να αναζητούμε την αλήθεια, χωρίς να φοβόμαστε την επίπονη προσπάθεια ούτε την ανατροπή δεδομένων αντιλήψεων. Η αναζήτηση της αλήθειας είναι για μας αναζήτηση του Θεού. Αυτή εξάλλου είναι η βάση στην πνευματική ζωή, όποια κι αν είναι η θέση μας στην Εκκλησία, αλλά, ακόμη περισσότερο, όποια και αν είναι η ιδεολογική μας τοποθέτηση. Επιθυμούμε μέσα από το γραπτό λόγο να διαφωτίσουμε την προσπάθεια πνευματικής ζωής των αναγνωστών μας και τον αγώνα της χριστιανικής ζωής, δηλαδή τα ερωτήματα και τα διλήμματα, τις δυσκολίες και τις προόδους του, είτε αυτός ασκείται στο πεδίο της κοινωνικής ζωής είτε σε εκείνο των εσωτερικών βιωμάτων και αναζητήσεων. Απευθυνόμαστε πρωτίστως στους καθολικούς πιστούς, με σκοπό το περιοδικό μας να γίνει ένα μέσον ενημέρωσης και καλλιέργειας της πίστης. Ζητάμε όμως και μια ευρύτερη επικοινωνία με πιστούς άλλων δογμάτων ή με μη θρησκευόμενους αναγνώστες. Η αναζήτηση της αλήθειας μάς κάνει συνοδοιπόρους με πολλούς ανθρώπους έξω από το δικό μας κύκλο. Ευχόμαστε καλή συνέχεια. Μακάρι το περιοδικό αυτό να συνεχίσει να είναι χώρος επικοινωνίας και προόδου για τους αναγνώστες και για τους εκδότες του. áñ Þ ìéáò íýáò ðåñéüäïõ óôçí ðñïóðüèåéü ìáò íá ðñïóöýñïõìå óôïõò áíáãíþóôåò ìáò ôñüðïõò êáé ìýóá íá äéåñåõíþóïõí êáé íá êáëëéåñãþóïõí ôç ó Ýóç ìå ôï óõíüíèñùðï êáé ôï Èåü 3
ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ - ÌÉÁ ÅÑÅÕÍÁ Té ðéóôåýïõí ïé ëëçíåò êáèïëéêïß Ðïéá áñáêôçñéóôéêü Ý åé ç ðßóôç ôùí ÅëëÞíùí êáèïëéêþí; Ðñïò ôá ðïý ôåßíåé êáé ðþò åîåëßóóåôáé óôç óçìåñéíþ êïéíùíßá; Ðþò âëýðïõí ôçí Åêêëçóßá, ôçí çèéêþ, ôç óõììåôï Þ óôá ìõóôþñéá; Óå áõôü ôá åñùôþìáôá áðáíôü ç Ýñåõíá ðïõ ðáñüããåéëáí ïé êáèïëéêïß åðßóêïðïé óå åôáéñåßá äçìïóêïðþóåùí ôçò ÁèÞíáò. ÐáñïõóéÜæïõìå åäþ êáé ó ïëéüæïõìå ôá áðïôåëýóìáôá áõôþò ôçò Ýñåõíáò. ÐÜíù óå áõôü ôá èýìáôá ðñýðåé íá ãßíåé Ýíáò åõñýôåñïò äéüëïãïò. Επιμέλεια: π. Θεόδωρος Κοντίδης É. Ç ðßóôç ôùí êáèïëéêþí åßíáé ðåñéóóüôåñï ðáñüäïóç êáé ëéãüôåñï ìåôáóôñïöþ Ãια τους καθολικούς, τις περισσότερες φορές η θρησκεία είναι μια κληρονομιά που λαβαίνουν από την οικογένεια. Είναι συνυφασμένη με την παιδική ηλικία, το κατηχητικό και όλες τις παρεμφερείς δραστηριότητές του (κατασκηνώσεις, εκδρομές κτλ). Οι αρχικές αυτές οικογενειακές και παιδικές εμπειρίες παίζουν σημαντικό ρόλο. Η θρησκευτικότητα και η πίστη αποκτάται από την κοινότητα και την οικογένεια και παραμένει παρά την παρέλευση πολλών ετών. Αυτή η μετάδοση και η συμμετοχή στη θρησκεία φαίνεται να γίνεται χωρίς ιδιαίτερη προσωπική αναζήτηση, χωρίς προσωπική απόφαση και επιλογή της χριστιανικής πίστης. Δεν εμφανίζεται καθαρά η έν- 4 5
ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ - ÌÉÁ ÅÑÅÕÍÁ ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ - ÌÉÁ ÅÑÅÕÍÁ νοια της μεταστροφής. Η σχέση με τη θρησκεία και η πίστη στο Θεό είναι περισσότερο αποδοχή μιας παράδοσης. Η μεταστροφή όμως είναι ουσιαστική διάσταση της χριστιανικής πίστης. Η χριστιανική ζωή συνοδεύεται και συνδυάζεται με τη μετάνοια και τη μεταστροφή. Όσο ένας θρησκευόμενος άνθρωπος δεν έχει αρχίσει να εφαρμόζει την αλλαγή από τον αυθόρμητο ή τον κοινωνικό τρόπο ζωής σε εκείνον του Χριστού και του Ευαγγελίου, δεν έχει αποκτήσει συνειδητή πίστη. Η θρησκευτικότητα είναι, βεβαίως, βίωμα ότι ο πιστός ανήκει κάπου, ό- τι έχει ρίζες στη θρησκευτική παράδοση, αλλά, απαραιτήτως, η πίστη είναι και προσωπική απόφαση για χριστιανικό τρόπο ζωής. Στη συνήθη θρησκευτικότητα των καθολικών επικρατεί ένας συναισθηματικός δεσμός με την Εκκλησία, το Θεό και τη θρησκεία, που οδηγεί στην αυθόρμητη προσευχή και στην περιστασιακή συμμετοχή στα μυστήρια. Χαρακτηρίζεται από την εξοικείωση με την Εκκλησία και τον κλήρο. Οι καθολικοί αναζητούν επιπλέον την εσωτερική γαλήνη και την ηρεμία μέσω της θρησκευτικής πρακτικής. Από το σχήμα όμως αυτό μένει στο περιθώριο η μεταστροφή, όπως είδαμε, η γνώση του Ευαγγελίου, ο αγώνας της χριστιανικής ζωής, δηλαδή η συνειδητή προσπάθεια να ακολουθούμε το Χριστό και να ανήκουμε στη νέα κοινότητα που δημιουργεί. Μένει έξω από αυτόν τον τύπο θρησκευτικότητας η ωρίμανση της πίστης μέσα από την εφαρμογή του Ευαγγελίου και την τριβή με τις αντιξοότητες της ζωής, αλλά και με τις δυσκολίες ή τις αμφιβολίες που προκύπτουν από το Λόγο του Χριστού και το παράδειγμα της ζωής του. Μένει στην άκρη ο ιεραποστολικός ζήλος για τη χριστιανική ζωή. Δημιουργείται σύγχυση ανάμεσα στην πίστη και στη θρησκευτική συγκίνηση. Αυτή η θρησκευτικότητα, παρότι μπορεί να είναι ειλικρινής και ριζωμένη βαθιά στην προσωπικότητα του πιστού, είναι ελλιπής, δεν μπορεί να σταθεί στις δυσκολίες της ζωής. Συναντάται όμως η πεποίθηση στους καθολικούς ότι πρέπει συνεχώς να εμβαθύνουμε και να καλλιεργούμε την πίστη μας. Η μελέτη των Ευαγγελίων, της θέσης της Εκκλησίας στα σύγχρονα προβλήματα, η γνώση της λειτουργικής παράδοσης βοηθούν σε αυτό. Αυτοί που τα ακολουθούν είναι μια μειονότητα μεταξύ των καθολικών, αλλά η έννοια της καλλιέργειας της πίστης και της σχέσης με το Θεό είναι κάτι που φαίνεται ευρύτερα γνωστό, πιθανώς λόγω των σεμιναρίων και των συνεδρίων που συχνά διοργανώνονται. Πρέπει η Καθολική Εκκλησία στον τόπο μας να έχει μια κατήχησή που διδάσκει την παράδοση. Χρειάζεται να προτρέπει όμως και στην μεταστροφή στο Χριστό, τη ρήξη με την κοινωνική ζωή και τον αυθόρμητο τρόπο ζωής, για να υιοθετήσει ο πιστός τον τρόπο του Ευαγγελίου. Πρέπει επίσης να βρει τρόπους να βοηθήσει αυτούς που αναζητούν την πνευματική τους πρόοδο. ÉÉ. ÕðÜñ åé ðßóôç óôïí Éçóïý ñéóôü, áëëü âëýðïõìå êáé ìéá ôüóç êïóìéêþò áíôßëçøçò ôçò æùþò Óχετικά με το ερώτημα του Θεού δίνονται διάφορες απαντήσεις: O Θεός υπάρχει. Αμφιβάλλω αν υπάρχει ο Θεός με τόσο κακό στον κόσμο. Αμφιβάλλω αν υπάρχει, γιατί πώς να δεχθούμε ότι όλο το σύμπαν φτιάχτηκε μόνο για τον άνθρωπο και εμείς ανάμεσα σε όλους έχουμε τον αληθινό Θεό; Από τις τρεις τοποθετήσεις η τρίτη αμφιβολία είναι καινούργια. Πρόκειται μάλλον για μια σύγχρονη δυσκολία στην πίστη. Με άλλα λόγια θα το λέγαμε ως εξής: Πώς είναι δυνατό να έχουμε εμείς δίκιο μέσα σε όλον τον κόσμο και ανάμεσα σε όλους τους άλλους; Σήμερα έχουμε μια ευρεία γνώση και θέα πολύ πέρα από την κοινότητά μας. Αυθόρμητα σκεφτόμαστε: πώς είναι δυνατό να έχουμε εμείς δίκιο και όχι οι άλλοι; Η κατάληξη είναι ένας γενικευμένος σχετικισμός. Όλοι έχουν δίκιο, κάποιο δίκιο, ο καθένας έχει το δίκιο του και την αλήθειά του. Στο ερώτημα ποιος είναι ο Χριστός βρίσκουμε επίσης διάφορες απαντήσεις: Είναι Θεός και άνθρωπος. Είναι ένας φωτισμένος άνθρωπος, ένας που έφτασε στις ανώτερες σφαίρες της συνείδησης και μπορεί να φωτίσει τους άλλους, όπως περίπου ο Βούδας. Ήταν απλώς άνθρωπος σαν εμάς. Είναι ένας μεσάζων, με την αρετή και τον τρόπο της ζωής του δείχνει το δρόμο του Θεού. Στο ερώτημα αν υπάρχει αιώνια ζωή, αν ο Χριστός αναστήθηκε, οι απαντήσεις είναι και θετικές και ανάμικτες και συχνά αμήχανες: Ναι, γιατί αλλιώς δε θα ήμουν χριστιανός, Ισως υπάρχει αιώνια ζωή, ίσως όχι, Θέλω να πιστεύω πως ναι, υπάρχει ζωή μετά θάνατον. Είναι μέρος της θρησκείας μας και πρέπει να το πιστεύουμε, αλλά έχεις ερωτηματικά, Δεν ξέρω, είμαι μπερδεμένος, υπάρχει ίσως μετατροπή της ζωής σε άλλες μορφές Το Ευαγγέλιο για άλλους είναι θεόπνευστο και για άλλους μόνον ανθρώπινο. Ορισμένοι το θεωρούν αξιόπιστο ιστορικά και άλλοι το θεωρούν μια αποσπασματική μόνο άποψη, δεδομένου ότι άλλα ευαγγέλια (τα απόκρυφα) απορρίφτηκαν. Υπάρχει υποψία δηλαδή ότι κάποια πράγματα η Εκκλησία μπορεί να τα κρύβει. Για την Παλαιά Διαθήκη υπάρχει μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα: Η Παλιά Διαθήκη είναι η μυθολογία των Εβραίων. Παρατηρούμε κάποια σύγχυση σχετικά με το Ευαγγέλιο: Όταν το θεωρούν θεόπνευστο, τότε O 6 7
ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ - ÌÉÁ ÅÑÅÕÍÁ ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ - ÌÉÁ ÅÑÅÕÍÁ δεν είναι ανθρώπινο έργο. Αν πάλι είναι ανθρώπινο έργο, τότε δεν είναι θεόπνευστο. Οι απαντήσεις δείχνουν ότι πολλοί καθολικοί δεν έχουν τις γνώσεις ώστε να εξηγήσουν στον εαυτό τους πώς το Ευαγγέλιο είναι συγχρόνως και θεόπνευστο και ανθρώπινο έργο. Στις απόψεις για το Θεό και την πίστη παρατηρούμε την τάση να ερμηνευτεί το περιεχόμενο της πίστης ορθολογικά και να φανεί η χρησιμότητά του στη ζωή ή η πιθανή αξιοπιστία του, με λογικά κριτήρια πάντοτε. Είναι και αυτό ένα νέο χαρακτηριστικό. Οι καθολικοί δυσκολεύονται να δουν τις αλήθειες της πίστης ως Αποκάλυψη του Θεού που έρχεται στον άνθρωπο. Υπάρχει η αντίληψη ότι ο Θεός ίσως να μας οδηγεί στο σωστό δρόμο και να μας φωτίζει μέσα στη ζωή και στον κόσμο. Συναντάμε λιγότερο την πεποίθηση ότι ο Θεός έρχεται κοντά μας για να μας οδηγήσει στο δικό Του κόσμο, ότι μας εισάγει στη δική Του κοινότητα, ότι μας αποκαλύπτει τον εαυτό Του και την αγάπη Του. Hθρησκεία είναι μια σοβαρή υπόθεση, για όσους πιστεύουν είναι σίγουρα η σοβαρότερη. Υπάρχει μια τεράστια διαφορά μεταξύ μιας τυπικής ή παθητικής προσχώρησης από μια έντονη, ουσιαστική και προσωπική αναζήτηση του τι πιστεύουμε. Να καταλάβουμε ότι η θρησκεία δεν είναι κληρονομικό χαρακτηριστικό σαν το χρώμα των ματιών ή σαν την υπηκοότητα, αλλά απόφαση, επιλογή, στάση ζωής και συνεπώς προσπάθεια χριστιανικής ζωής. Μεταστροφή, λοιπόν. Είναι όμως γεγονός ότι η Καθολική Εκκλησία φαίνεται να είναι πολύ πιο ανεκτική απ ό,τι τα παλαιότερα χρόνια. Μετά τη Β Βατικανή Σύνοδο έχουμε την εντύπωση ότι η Εκκλησία ανέχεται σχεδόν τα πάντα και δεν απαιτεί σχεδόν τίποτα. Βέβαια, δεν άλλαξε τη διδασκαλία της, αλλά έχω την εντύπωση ότι της είναι πολύ πιο εύκολο (και ανώδυνο!) να μιλάει γενικά στον κόσμο για την πίστη, τις αρχές της και τις ηθικές της αξίες. Α- ναρωτιέμαι πώς μπορεί να θεωρούνται καθολικοί όλοι εκείνοι που χρησιμοποιούν την Εκκλησία σύμφωνα με δικά τους κριτήρια: περιστασιακή προσέγγιση στα μυστήρια, κατάργηση της εξομολόγησης, αθρόα προσέλευση σε τελετές όπως γάμους και μνημόσυνα και αντικατάσταση με αυτά της κυριακάτικης λειτουργίας. Οι ίδιοι θεωρούν δε ότι έκαναν το καθήκον τους κουβεντιάζοντας στο προαύλιο κατά την ώρα των θρησκευτικών τελετών, ενοχλώντας έτσι και εκείνους που μέσα στο ναό θέλουν να συμμετέχουν στην ιερουργία. Αυτές και άλλες παρατηρήσεις με κάνουν να σκέπτομαι ότι υπάρχει μια Εκκλησία που επιτρέπει και δίνει το δικαίωμα στους δήθεν πιστούς να ζουν τη θρησκεία με αυτά τα κριτήρια και συνεπώς να φέρονται αναλόγως. áðü ôçí ê. ÓôÝëëá Öùóêüëïõ - ÔÞíïò ó üëéï Έχω λοιπόν την εντύπωση ότι μια τέτοια Εκκλησία δεν είναι σε θέση να δώσει αρκετές ευκαιρίες σε κείνους που θα ήθελαν να πορευθούν το στενό δρόμο να δοκιμάσουν τη γλυκύτητα του ζυγού και την ελαφρότητα του φορτίου του Χριστού. Νομίζω ακόμη ότι ο καθολικός, που σήμερα βομβαρδίζεται από μοντέρνα μοντέλα ζωής και αξίες, έχει μεγάλη ανάγκη να προβληματίζεται και να φωτίζεται για το πώς πρέπει να ζει και ποιες αποφάσεις να παίρνει όσον αφορά την καθημερινή του ζωή. Και όχι μόνο γενικά και θεωρητικά - αυτά μάλλον τα ξέρει - αλλά πρακτικά και με λεπτομέρειες. Η Μητέρα Θηρεσία της Καλκούτας είχε πει ότι για την κατάσταση της Εκκλησίας φταίμε εσείς κι εγώ. Άρα επιβάλλεται μια επανόρθωση. Αν ο Ιησούς θέλει οι μαθητές του να είναι το αλάτι της γης, μήπως θα πρέπει να παρθούν κάποιες αποφάσεις που δε θα είναι αρεστές στους περισσότερους; Μήπως και η Εκκλησία θα πρέπει να αλλάξει στάση και από ανεξέλεγκτος διανομέας μυστηρίων να γίνει η μαγιά που μετατρέπει το αλεύρι; Η χριστιανική ζωή δεν είναι μια εφάπαξ επιλογή, αλλά ένα εξελισσόμενο βίωμα, που προϋποθέτει μια εξίσου εξελισσόμενη δέσμευση που μας οδηγεί όλο και πιο πολύ στην ένωση με το Θεό. Χρειαζόμαστε πολύ προβληματισμό φωτισμένο από την προσευχή, που να οδηγήσει σε συλλογικές αποφάσεις. Χρειαζόμαστε ιερείς που να φλέγονται - και αυτό να φαίνεται - από ζήλο για τον οίκο του Κυρίου. Χρειαζόμαστε ανθρώπους που να έχουν την αξιοπρέπεια να διαλέγουν με συνέπεια ποια θέλουν να είναι η ζωή τους. Και μακάρι το Άγιο Πνεύμα να μας θυμίσει ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε να είμαστε το μικρό ποίμνιο. ÉÉÉ. Íáé, ñåéüæåôáé ç Åêêëçóßá, áëëü ùñßò ðïëëïýò êáíüíåò Áρχικά, η Εκκλησία γίνεται αντιληπτή ως θεσμός και ως τόπος όπου συναντάμε τους άλλους και το Θεό. Δηλαδή τονίζεται η έννοια της κοινότητας: Επικοινωνώ με το Θεό και Τον βρίσκω εκεί, Βγαίνεις από την καθημερινότητα, βρίσκεις γαλήνη και εσωτερική ανάπαυση, Διαφωτίζει την πίστη με το λόγο που ακούμε, ενισχύει ηθικά, στηρίζει την πίστη με τις τελετές, Αντλώ κουράγιο στην Εκκλησία. Εμφανίζονται όμως και πιο κριτικές ή αρνητικές απόψεις: η Εκκλησία υπάρχει όμως και για να εξυπηρετεί ανθρώπους και ανθρώπινους σκοπούς, όπως το χρήμα, την εξουσία. Εδώ η Εκκλησία ερμηνεύεται κοσμικά. Η εξομολόγηση π.χ. από ορισμένους αντιμετωπίζεται θετικά, αλλά συχνά με κοσμικά κριτήρια: Βγαίνει ένα βάρος από πάνω σου. Ορισμένες φορές η διαμεσολάβηση του ιερέα δε γίνεται δεκτή. Γιατί μέσω του ιερέα; ή ακόμη Μεσάζοντες δε θέλω. Αυτό που δεν αρέσει ή δυσκολεύει τα πράγματα συχνά παραλείπεται. Είναι σαφές ότι αυτή η τάση ενισχύεται με την πάροδο του χρόνου, όσο η αυθεντία της Εκκλησίας και η ιερότητά της μειώνεται στην αντίληψη των καθολικών. Παλαιότερα, το τι έλεγε και πώς το έλεγε η Εκκλησία είχε μεγαλύτερο βάρος και αποδιδόταν στην άποψη αυτή μια αυθεντία. Σήμερα, η αμφισβήτηση είναι εύκολη και γενικευμένη στάση. Όσον αφορά γενικά στα μυστήρια, αυτά μας κρατάνε στο σωστό δρόμο, μας θυμίζουν, συμβολίζουν τη ζωή του Χριστού. Δημιουργούν μυσταγωγία και ενώνουν την κοινότητα. Οι απαντήσεις σχετικά με τα μυστήρια είναι ποικίλες, βλέπουμε πολλές που μαρτυρούν γνώση και πεποίθηση. Δεν αποφεύγουμε βε- βαίως την επιλογή εκείνων των εντολών που βολεύουν. Γενικά, οι νεότεροι σε ηλικία τείνουν να υιοθετούν στάσεις λιγότερο θετικές ως προς το δόγμα και την εκκλησιαστική πρακτική. Η ενορία κρίνεται θετικά. Είναι τόπος κοινωνικότητας, αλληλοβοήθειας. Στην Αθήνα όμως θεωρούν ότι η ενορία πάσχει και οι σχέσεις των πιστών είναι πλέον απρόσωπες. Ο ιερέας στην αντίληψη των καθολικών πρέπει να είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση και καλός σύμβουλος. Σύμβουλος όμως και όχι καθοδηγητής, όχι παρεμβατικός. Υπάρχει επίσης το αίτημα να είναι οι ιερείς καλοί ιεροκήρυκες. Η αγαμία του κλήρου δεν πείθει τους πιστούς. Θεωρείται ότι είναι αιτία της έλλειψης ιερέων. Και αυτή η στάση είναι κάτι καινούργιο μεταξύ των καθολικών. Υπάρχει και ε- δώ μια κοσμική αντίληψη του θέματος. Η φιλαργυρία κρίνεται πολύ αρνητικά από τους πιστούς. Είναι ένα από τα χειρότερα ελαττώματα που μπορεί να έχει ένας ιερέας. Θεωρείται ότι παρεκτρέπεται από την αποστολή του. Ο πλούτος και η επίδειξη από τους ιερείς και από την Εκκλησία κρίνονται αρνητικά. 8 9
ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ - ÌÉÁ ÅÑÅÕÍÁ ÔÉ ÐÉÓÔÅÕÏÕÍ ÏÉ ÅËËÇÍÅÓ ÊÁÈÏËÉÊÏÉ - ÌÉÁ ÅÑÅÕÍÁ Δεν πρέπει ο ιερέας να έχει το δικό του κύκλο προνομιακών σχέσεων μέσα στην ενορία. Η έλλειψη ιερέων προκαλεί ανησυχία για το μέλλον. Ωστόσο, είναι χαρακτηριστικό ότι οι καθολικοί δηλώνουν ότι δε θα έψαχναν έναν ιερέα για να συζητήσουν κάποιο πρόβλημά τους. Στο ερώτημα αν θα δεχόσαστε ο γιός σας ή η κόρη σας να αφιερωθεί στο Θεό ή να ενδυθεί το ιερατικό σχήμα, οι απαντήσεις είναι μοιρασμένες: Ναι, αν το θέλει πραγματικά ή Σε καμία περίπτωση, γιατί είναι ζωή αφύσικη και πρέπει να κάνει οικογένεια για να ολοκληρωθεί ως άνθρωπος. Πώς οι Έλληνες καθολικοί αντιλαμβάνονται τον πάπα; Ο πάπας θεωρείται εκπρόσωπος της Εκκλησίας, αλλά είναι και μακρινός. Ο Έλληνας καθολικός δε φαίνεται να αισθάνεται IV. ότι έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία γι' αυτόν προσωπικά ο θεσμός αυτός. Το αλάθητο του πάπα, το οποίο ερμηνεύεται χωρίς γνώση, α- πλοϊκά και άμεσα (είναι αλάθητος σε ό,τι κάνει και λέει) κρίνεται αρνητικά ως υπερβολή προερχόμενη από άλλες εποχές. Η αναφορά λοιπόν στον πάπα είναι ουδέτερη και δε φαίνεται να τους αγγίζει. Ο πάπας θεωρείται "συντηρητικός και παίζει πολιτικό ρόλο". Είναι σαφής εδώ η επιρροή των ελληνικών ΜΜΕ, όπου η παρουσίαση του πάπα είναι χονδροειδής και γεμάτη προκαταλήψεις. Η φιλανθρωπία της Εκκλησίας κρίνεται θετικά. Η φιλανθρωπία θεωρείται συστατικό της θρησκείας: Πρέπει να βοηθάει τους ανθρώπους. Ïé ó Ýóåéò ìå ôïõò ïñèüäïîïõò: åßìáóôå ôï ßäéï, áëëü Ý ïõìå êáé äõóêïëßåò Óε προσωπικό επίπεδο οι σχέσεις είναι ομαλές. Οι μικτοί γάμοι είναι σύνηθες φαινόμενο και όλοι είναι εξοικειωμένοι με αυτό. Γενικά συναντάμε στους καθολικούς τις εξής απόψεις: Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ανένδοτη στις θέσεις της, αδιάλλακτη Έχει τεράστια περιουσία Ένα με το Κράτος και τον ελληνισμό Οι ορθόδοξοι δε γνωρίζουν την Καθολική Εκκλησία Οι ορθόδοξοι ιερείς φανατίζουν τον κόσμο Οι θεολογικές διαφορές μεταξύ των δύο Εκκλησιών είναι τεχνητές Το πρόβλημα μεταξύ των Εκκλησιών δημιουργήθηκε για την εξουσία και τα οικονομικά συμφέροντα. Και εδώ πάλι οι ερμηνείες τείνουν να γίνονται με κοσμικά κριτήρια, αυτά που όλοι καταλαβαίνουν καλύτερα. Η πίστη όμως θεωρείται ότι είναι η ίδια και οι διαφορές μεταξύ καθολικών και ορθοδόξων σε τελική ανάλυση είναι αμελητέες. Φαίνεται ότι η προσπάθεια προσέγγισης με τους ορθόδοξους που καταβάλλει η Καθολική Εκκλησία κάνει τους πιστούς της να καταλαβαίνουν ότι οι διαφορές με τους ορθόδοξους είναι αμελητέες. Η ένωση των δύο Εκκλησιών αντιμετωπίζεται θετικά από τους καθολικούς, σαν μια καλή εξέλιξη, την οποία οι Εκκλησίες θα έπρεπε να προωθήσουν. Εδώ όμως θα διακρίνουμε και την επιρροή μιας αντίληψης πιο κοσμικής, που θεωρεί ότι μπροστά στα μεγάλα προβλήματα του κόσμου πρέπει να υπάρχει ενότητα και συνεργασία, συνεπώς τα θεολογικά θέματα πρέπει να παραγκωνί- ζονται. Η απομάκρυνση από τη θρησκεία κάνει τα επιχειρήματα υπέρ της ένωσης πιο κοσμικά. Όσον αφορά στην ανεκτικότητα, υπάρχει η γνώμη ότι το ελληνικό κράτος δεν είναι αμερόληπτο απέναντι στους πολίτες του, είναι υπέρ της Ορθόδοξης Εκκλησίας και δύσπιστο, δηλαδή όχι αρκετά ανεκτικό προς τους μη ορθόδοξους Έλληνες. Οι καθολικοί αναγνωρίζουν ότι υπάρχει ταύτιση ορθοδοξίας και ελληνισμού στην τρέχουσα νοοτροπία της κοινωνίας μας. Αλλά οι ίδιοι θεωρούν ότι το θρήσκευμα και η ιθαγένεια είναι απολύτως διακριτά. Οι καθολικοί εμφανίζονται υπέρ του διαχωρισμού Κράτους και Εκκλησίας. Η ανεκτικότητα είναι μια αξία, θεωρείται αναγκαία, αλλά συχνά το νόημα της είναι ασαφές: ανεκτικότητα στις πολιτικές πεποιθήσεις, στο θρήσκευμα όπως και στην ιδιωτική ζωή και στη σεξουαλική προτίμηση. Ο φανατισμός θεωρείται ένα κακό που υποβαθμίζει τη θρησκεία, αλλά και την κοινωνική ζωή γενικά. V. Ç èñçóêåßá Ý åé êáé ìéá çèéêþ, áëëü, ôåëéêü, åìåßò êñßíïõìå ðïéá Åδώ παρατηρούνται τάσεις τελείως αντίθετες. Σε ορισμένους είναι σαφές ότι η θρησκεία δεσμεύει, ότι επιφέρει ηθικές επιλογές, ότι μπορεί να κάνεις και θυσίες για να μένεις σωστός χριστιανός. Σύμφωνα με άλλους η θρησκεία δε δεσμεύει την ηθική τους ζωή. Άλλοτε υπάρχει η άποψη ότι η θρησκεία ορίζει μια ηθική, οι καθολικοί πρέπει να ζουν σύμφωνα με τη διδασκαλία της θρησκείας τους, και άλλοτε υπάρχει το αντίθετο: Η ηθική δεν έχει σχέση με τη θρησκεία. Εμφανίζεται στους καθολικούς η άποψη ό- τι η θρησκεία είναι υπόθεση εσωτερική, ψυχικών αισθημάτων και διαθέσεων και η ηθική, αν κάποιος είναι καλός και δίκαιος, είναι άσχετο με τα θρησκευτικά του πιστεύω. Αυτή η τοποθέτηση είναι τελείως ξένη στην παράδοση και στις θέσεις της Καθολικής Εκκλησίας, γιατί κατ αυτήν η πίστη ορίζει μια ηθική συμπεριφορά. Εδώ βρίσκουμε μια καινούργια αντίληψη της θρησκείας, που προέρχεται έξω από την Καθολική Εκκλησία. Ο πολιτικός γάμος είναι αποδεκτός. Πρέπει να υπάρχει πολιτικός γάμος και όσοι θέ- λουν να κάνουν θρησκευτικό, να το κάνουν ε- λεύθερα. Η άρνηση του διαζυγίου κρίνεται ως στάση αδιάλλακτη και ζητείται από την Εκκλησία να είναι πιο διαλλακτική. Στο θέμα της έκτρωσης οι απόψεις δεν είναι ενιαίες. Παρουσιάζεται ένα φάσμα διαφορετικών απόψεων. Και εδώ η Εκκλησία θεωρείται αδιάλλακτη, αλλά ωστόσο η θέση της δικαιολογείται: Είναι φυσικό να είναι συντηρητική. Γενικότερα όμως φαίνεται να είναι γνωστό και δεδομένο στους καθολικούς ότι η Εκκλησία δίνει και ηθικές αρχές στους πιστούς. Για τους νεότερους σε ηλικία πιστούς, η Εκκλησία πρέπει να ακολουθεί το πνεύμα της ε- ποχής και να λαμβάνει υπόψη της τα νέα κοινωνικά δεδομένα. Οι νέοι καθολικοί αποφεύγουν να ταυτίσουν την πίστη ή / και το θρησκευτικό συναίσθημα με το συχνό εκκλησιασμό και δεν αποδέχονται πλήρως τους περιορισμούς που επιβάλλει η θρησκεία όσον αφορά στις σχέσεις με το άλλο φύλο. 10 11
ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ÌÍÇÌÅÉÁ ÓÔÁ ËÏÕÔÑÁ - ÔÇÍÏÕ Ïλα ξεκίνησαν από τη σταθερή θέληση, να μη χαθεί ένα αγλαό κτίσμα του 19ου αιώνα, ο ναός του Αγίου Ιωσήφ, στα πάλαι ποτέ ένδοξα Λουτρά της Τήνου, το χωριό με την πλούσια πολιτιστική ιστορία του. Εκεί όπου, ακόμη σήμερα όρθια, δεσπόζουν τα δυο μεγάλα κτίρια, οι δυο μεγάλες καθολικές Μονές, η Σχολή των Ουρσουλινών, όπου για περισσότερο α- πό 150 χρόνια συνέρρεαν και σπούδαζαν κορίτσια από το Αιγαίο και ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και η Μονή των Ιησουιτών με τον περίφημο ναό του Αγίου Ιωσήφ, όπου συνέρρεαν παιδιά, νέοι και ενήλικες, άνδρες και γυναίκες, για να ακούσουν το κήρυγμα, να συμβουλευτούν τον εξομολόγο τους, να λάβουν τα μυστήρια, να προσευχηθούν. Ο ναός έπαψε να λειτουργείται εδώ και είκοσι χρόνια περίπου λόγω έλλειψης μοναχών, αλλά και λόγω σοβαρών στατικών προβλημάτων του κτίσματος. Τα κτιριακά συγκροτήματα των Μονών, σήμερα ταπεινωμένα λες από το χρόνο, αρκούνται στο να εκθέτουν σε μουσειακή κατάσταση τα τεκμήρια της παλιάς τους δραστηριότητας. Και οι χιλιάδες επισκέπτες, που τα επισκέπτονται κάθε καλοκαίρι, τα βλέπουν, τα θαυμάζουν και εκφράζουν τους φόβους τους για το μέλλον αυτών των θησαυρών. Οι Λουτριανοί καθώς και όλοι οι καθολικοί κάτοικοι της Τήνου με νοσταλγία αναπολούν περασμένα μεγαλεία και με θλίψη ατενίζουν τη σημερινή κατάσταση, ενώ κι αυτοί ανησυχούν για το μέλλον. Οι πολιτικοί που κατά καιρούς πέρασαν από τους χώρους αυτούς στα τελευταία 20 περίπου χρόνια, κατά την αποχώρησή τους μοιρολόγησαν κι αυτοί, αλλά, παρά κάποιες υποσχέσεις που δόθηκαν, δεν έγινε τίποτα. Μόνο ο κ. Αλ. Αλαβάνος έθεσε ερώτηση στον Υπουργό Πολιτισμού για το τι προτίθεται να πράξει για τη διάσωση αυτού του ναού, ο οποίος αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του πνεύματος του νεοκλασικισμού που επικράτησε στο νησί τον 19ο αιώνα και ένα από τα σημαντικότερα κέντρα των καθολικών στην Ελλάδα. Το ΥΠΠΟ δεν έχει απαντήσει ακόμη, δίνοντας έτσι την ε- ντύπωση ότι η διάσωση του μνημείου αυτού δεν είναι στα σχέδιά του. Σε πείσμα αυτής της τακτικής της πολιτείας να αφήνει έξω από τα ευρωπαϊκά πακέτα χρηματοδότησης τα μνημεία που ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά της Καθολικής Εκκλησίας (και όχι μόνο) στην Ελλάδα, οργανώθηκε φέτος από μια ομάδα π. Σεβαστιανός Φρέρης ÓçìáíôéêÜ ìíçìåßá óôá ËïõôñÜ ôçò ÔÞíïõ 12 13
ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ÌÍÇÌÅÉÁ ÓÔÁ ËÏÕÔÑÁ - ÔÇÍÏÕ ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ÌÍÇÌÅÉÁ ÓÔÁ ËÏÕÔÑÁ - ÔÇÍÏÕ ÈáõìÜæïõìå ôá ìíçìåßá ôùí Ëïõôñþí, áëëü êáé áíçóõ ïýìå ãéá ôç öèïñü ðïõ Ý ïõí õðïóôåß ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης μια σειρά καλλιτεχνικών παρεμβάσεων υπό το γενικό τίτλο Τα ελάχιστα πράγματα. Κάτω από τη συντονιστική εποπτεία του Μάνου Στεφανίδη, στον όπως όπως αποκαταστημένο χώρο του ναού του Αγίου Ιωσήφ, τοποθετήθηκαν γλυπτά και video art ανάμεσα στα αλτάρια και τ αγάλματα του Χριστού και της Παναγίας, του αγίου Αλοϋσίου και των άλλων αγίων, σαν σε sacra conversatio, ενώ φωτίστηκαν (Γιώργος Φωτόπουλος) το οστεοφυλάκιο και το υπερώο με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργηθεί μια μυστηριακή ατμόσφαιρα. Γράφει ο Μάνος Στεφανίδης: Η φιγούρα με τα 3 πόδια του Σταύρου Διακουμή αντιτείνει τον σουρεαλισμό της στο υπερβατικό του όποιου θαύματος, ενώ η θεατρική Μαγδαληνή της Αλεξάνδρας Μυρεσιώτη ισορροπεί ανάμεσα στην πρόκληση, την αμαρτία και τη λύτρωση. Τέλος, στα εξομολογητήρια του ναού και σε δυο βωμούς παίζουν 4 video, έργα του Μάρκου Βιδάλη και του Γιώργου Κλαδούρη υπό τον τίτλο: Ο Θεός κρύβεται στις λεπτομέρειες. Και συνεχίζει: Εδώ, σ αυτόν τον επιβλητικό και κατανυκτικό τόπο, σ αυτήν την εγκαταλελειμμένη αλλά απίστευτα γοητευτική εκκλησία του Αγίου Ιωσήφ, στο εύτακτο μοναστήρι των Ιησουιτών με τους θόλους, τις κρύπτες και τα μυρωμένα περιβόλια και στο άψογο στην ποιητική του εσωστρέφεια χωριό των Λουτρών, προσπαθώ να κερδίσω ένα στοίχημα. Να στήσω 2-3 πολιτιστικά γεγονότα κυριολεκτικά με ελάχιστα πράγματα. Με τα πιο ασήμαντα μέσα και με την ανιδιοτελή προσφορά όχι μόνο των συμμετεχόντων καλλιτεχνών, αλλά και των εθελοντών από την Τήνο ή την Αθήνα. Μαζί με το ναό του αγίου Ιωσήφ, ζωντάνεψε και η παραπλεύρως ευρισκόμενη Μονή των Ιησουιτών, χάρη στις Παναγίτσες του κόσμου. Μια συλλογή από Παναγίες από ό- λο τον κόσμο: από το βορρά και το νότο, από την ανατολή και τη δύση. Ο κεντρικός διάδρομος του μοναστηριού επιλέχθηκε για να εκτεθούν οι Παναγίες της συλλογής των Νίκου Χατζηκυριάκου και Τίνας Μπερτζελέτου. Μια ιδανική θέση μέσα στο ήσυχο μοναστήρι και δίπλα στο πανέμορφο ναό του αγίου Ιωσήφ, ανάμεσα στα βαριά μανουάλια του πάλαι ποτέ λαμπρού ναού, με τα αναμμένα κε- O ριά τους για να φωτίζουν και να ανυψώνουν το πνεύμα. Οι εκδηλώσεις που προγραμματίστηκαν με στόχο την ευαισθητοποίηση του κόσμου για τη διάσωση και συντήρηση του ιστορικού αυτού ναού, ενταγμένες στο Πολιτιστικό Πρόγραμμα του Δήμου Εξωμβούργου, ολοκληρώθηκαν με τη συμμετοχή του έξοχου τενόρου Ιβ Σεν και της σοπράνο Μαϊτέ Ρενό, οι οποίοι ήρθαν, κι αυτοί εθελοντές, από τη μακρινή Ελβετία για να συμβάλουν με τις καταπληκτικές τους φωνές στη διάσωση μιας πολιτιστικής κληρονομιάς που κινδυνεύει στο νησί της Τήνου. Δύο σύλλογοι έχουν ιδρυθεί με σκοπό την προστασία και διασκευή του ναού. Ο ένας με έδρα την Τήνο και πρόεδρο τον κ. Δελασούδα. Ο άλλος με έδρα τη βρετάνη της Γαλλίας, πρόεδρο τον κ. Fr. Anglade και μέλη τουρίστες απογοητευμένους από την κατάστασή του ναού. 14 15
ÔÑÉÔÇ ÓÕÍÁÎÇ ÔÇÓ ÊÁÈÏËÉÊÇÓ ÅÊÊËÇÓÉÁÓ ÔÑÉÔÇ ÓÕÍÁÎÇ ÔÇÓ ÊÁÈÏËÉÊÇÓ ÅÊÊËÇÓÉÁÓ Ç ÅÊÊËÇÓÉÁ ÙÓ ÊÏÉÍÙÍÉÁ - ÊÏÉÍÏÔÇÔÁ Ç ÏÉÊÏÃÅÍÅÉÁ ÙÓ ÊÁÔ ÏÉÊÏÍ ÅÊÊËÇÓÉÁ Ç ñéóôéáíéêþ ïéêïãýíåéá ùò êáô' ïßêïí Åêêëçóßá Þôáí ôï èýìá ôçò ôñßôçò óýíáîçò ôçò ôïðéêþò ìáò Åêêëçóßáò. Ðåñßðïõ 200 áíôéðñüóùðïé áðü üëåò ôéò êáèïëéêýò åðéóêïðýò ôçò þñáò ìáò, áëëü áðü äéáöïñåôéêýò åèíéêýò êïéíüôçôåò, óõììåôåß áí óå áõôþí ôç óýíáîç, ðïõ Ýëáâå þñá óôïõò þñïõò ôçò Ëåïíôåßïõ Ó ïëþò Ðáôçóßùí óôéò 16 êáé 17 Íïåìâñßïõ 2007. ÌÝóá áðü ôéò åéóçãþóåéò, ôçí ÔÑÉÔÇ ÓÕÍÁÎÇ ÔÇÓ ÊÁÈÏËÉÊÇÓ ÅÊÊËÇÓÉÁÓ áíôáëëáãþ áðüøåùí, ôçí å- íçìýñùóç ãéá ôá êáôü ôüðïõò ðñïâëþìáôá êáé ôéò äéüöïñåò ðñùôïâïõëßåò, ïé óýíåäñïé ìåëýôçóáí ôï èýìá ôïõ ñéóôéáíéêïý ãüìïõ êáé ôçò ñéóôéáíéêþò ïéêïãýíåéáò. Ôïíßóôçêå áñ éêü üôé ï ãüìïò êáé ç ïéêïãýíåéá á- ðïôåëïýí ìéá äõíáôüôçôá æùþò êáé áãüðçò ðïõ ðñïýñ åôáé áðü ôïí ßäéï ôï Èåü, åßíáé Ýíá äþñï ôïõ Èåïý ðñïò ôïí Üíèñùðï. Ç êïéíùíßá áãüðçò, äçìéïõñãéêüôçôáò êáé áëëçëåããýçò, Ýôóé ü- ðùò ôç âëýðïõìå óôï ãüìï êáé óôçí ïéêïãýíåéá, äåí åßíáé ìüíï Ýíá ó Ýäéï áíèñþðéíï, áëëü Ýíá ó Ýäéï ôïõ Èåïý ãéá ôïí Üíèñùðï. ¼ëïé äéáðéóôþíïõìå üôé ï èåóìüò ôïõ ãüìïõ êáé ôçò ïéêïãýíåéáò, ðáñüôé ðáñáìýíåé âáóéêþ áîßá óôçí êïéíùíßá êáé óôïí ðïëéôéóìü ìáò, äéýñ åôáé êñßóç. Ôï íüçìü ôïõ áëëüæåé ãñþãïñá, ç íïïôñïðßá êáé ïé íüìïé áëëüæïõí, ç ïéêïãýíåéá ãåíéêü áðåéëåßôáé áðü ôçí áóôüèåéá, ôçí áâåâáéüôçôá, ôçí áðüññéøç. Ôåëåõôáßá üëï êáé ðåñéóóüôåñåò êõâåñíþóåéò íïìïèåôïýí åíüíôéá óôï ãüìï êáé óôçí ïéêïãýíåéá êáé áðü íýïõò íüìïõò ó åôéêü ìå ôï ãüìï åîáöáíßæåôáé óôáäéáêü ç ëýîç Üíäñáò êáé ãõíáßêá, ðáôýñáò êáé ìçôýñá, êáèþò íýåò ìïñöýò óõìâßùóçò áíáãíùñßæïíôáé éóüôéìá ùò ãüìïò. Áðü ôéò åéóçãþóåéò êáé ôéò óõæçôþóåéò ðñïýêõøáí êüðïéá óõìðåñüóìáôá êáé êüðïéá âáóéêü áéôþìáôá õðïâëþèçêáí óôçí éåñáñ ßá, ôá ïðïßá óõíïðôéêü èá ðáñïõóéüóïõìå åäþ. ÕðÜñ åé ðñïâëçìáôéóìüò êáé áíçóõ ßá ôüóï óå íýïõò üóï êáé óå åíþëéêåò ãéá ôï ðáñüí êáé ôï ìýëëïí ôïõ ãüìïõ êáé ôçò ïéêïãýíåéáò. Ãé áõôü ðñïêýðôåé êáé ôï áßôçìá áðü ôïõò ëáúêïýò ç Åêêëçóßá íá óôçñßîåé ôçí ïéêïãýíåéá áðü ôïí ðëïýôï ôçò ðßóôçò ôçò êáé ôçò ðáñüäïóþò ôçò êáé íá âïçèþóåé ôïõò ðéóôïýò ôçò óôçí ïéêïãåíåéáêþ ôïõò æùþ. Ðéï óõãêåêñéìýíá, öüíçêå üôé ïé ëáúêïß æçôïýí áðü ôïí êëþñï êáé éäéáßôåñá áðü ôïõò åöçìåñßïõò íá åßíáé áõôïß üóï ãßíåôáé ðéï êïíôü óôéò ïéêïãýíåéåò, éäéáßôåñá óôéò íýåò ïéêïãýíåéåò êáé íá ôéò âïçèïýí ìå ôç óõìðáñüóôáóþ ôïõò. éáôõðþèçêå ôï áßôçìá íá äçìéïõñãç- Äèïýí ïìüäåò ðïéìáíôéêþò ôçò ïéêïãýíåéáò óå êüèå åêêëçóéáóôéêþ åðáñ ßá, ïìüäåò äçëáäþ áðïôåëïýìåíåò áðü ëáúêïýò êáé êëçñéêïýò þóôå íá åñãáóôïýí ôüóï ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá ôùí ìåëëïíýìöùí üóï êáé ãéá ôç óõìðáñüóôáóç ìåôü ôï ãüìï. ÄçëáäÞ, ïé ðñïóðüèåéåò ðñïåôïéìáóßáò óôï ãüìï ðïõ Þäç ëåéôïõñãïýí óå üëåò ôéò åêêëçóéáóôéêýò åðáñ ßåò íá åíéó õèïýí êáé íá åìðëïõôéóôïýí þóôå íá ðñïóöýñïõí êáé õðçñåóßåò ìåôü ôï ãüìï. ÁõôÞ Þôáí ìéá óáöþò Ýêêëçóç ôùí ëáúêþí ðñïò ôç äéïéêïýóá Åêêëçóßá. ÁëëÜ ðþò ç ôïðéêþ Åêêëçóßá èá áíôáðïêñéèåß óå áõôü; Äåí ìðïñïýìå íá ôá ðåñéìýíïõìå üëá á- ðü ôïõò éåñåßò. Ï êáéñüò êáôü ôïí ïðïßï êüèå ðñùôïâïõëßá êáé êüèå Ýñãï âáóéæüôáí óå éåñåßò Ý åé ðåñüóåé. Ðáñáôçñïýìå üìùò üôé ìåôáîý ôùí Áëâáíþí êáèïëéêþí, áëëü êáé ôùí Ðïëùíþí êáé ôùí ÖéëéðéíÝæùí, Ý ïõí îå ùñßóåé ï- ñéóìýíïé ìå æþëï ñéóôéáíéêþò æùþò, ïé ïðïßïé Þ- äç óôçñßæïõí ôïõò Üëëïõò ìå ôï ëüãï, ôï ðáñüäåéãìü ôïõò, ôéò åðéóêýøåéò ôïõò êáé ôï êáôç çôéêü ôïõò Ýñãï. ÁõôÜ ôá Üôïìá ðñýðåé íá âïçèçèïýí áðü ôçí éåñáñ ßá þóôå íá ïñãáíùèïýí, íá åäñáéþóïõí êáé íá...ç Åêêëçóßá íá óôçñßîåé ôçí ïéêïãýíåéá áðü ôïí áíáðôýîïõí ôç ðëïýôï ôçò ðßóôçò ôçò êáé äñáóôçñéüôçôü ôïõò. ôçò ðáñüäïóþò ôçò êáé íá âïçèþóåé ôïõò ðéóôïýò ôçò Áõôü óçìáßíåé ïéêï- óôçí ïéêïãåíåéáêþ æùþ... íïìéêþ âïþèåéá þóôå íá áöéåñþóïõí ðåñéóóüôåñï êáéñü óôï óêïðü áõôü êáé ðåñéóóüôåñç óõíåñãáóßá þ- óôå ïé åìðåéñßåò êáé ïé ðñùôïâïõëßåò íá å- ìðëïõôßæïíôáé êáé íá åßíáé ðéï áðïôåëåóìáôéêýò. ÐáñÜëëçëá, ðñýðåé êáé ìåôáîý ôùí ÅëëÞíùí íá ïñãáíùèïýí åðéôñïðýò Þ ïìüäåò ðïéìáíôéêþò óôþñéîçò ôçò ïéêïãýíåéáò. ÇÇ åìðåéñßá äåß íåé üôé, åéäéêü ãéá ôçí ÁèÞíá, ïé ðñïôüóåéò ðñïò ôéò íýåò ïéêïãýíåéåò Ý ïõí ìéêñþ åðéôõ ßá. Ïé ðñïóðüèåéåò íá ãßíïõí óõíáíôþóåéò ðñïóêñïýïõí óå ðïëëü ðñáêôéêü åìðüäéá êáé óôçí Ýëëåéøç ñüíïõ. Áí, üìùò, ïé ðñïôüóåéò åßíáé êáëýò êáé åýóôï åò, ìéá áíôáðüêñéóç, Ýóôù êáé ìéêñþ, èá õðüñîåé. Áðü ôéò óõæçôþóåéò ìåôáîý ôùí áíôéðñïóþðùí ðñïýêõøå ùóôüóï üôé äåí õðþñ å ðüíôá ìéá êïéíþ áíôßëçøç ãéá ôï ãüìï êáé ôçí ïéêïãýíåéá. Ç èåïëïãéêþ âüóç äåí åß å ßóùò åðáñêþò åîçãçèåß Þ äåí åß å ãßíåé åðáñêþò êáôáíïçôþ. ÊÜðïéåò öïñýò ç óõæþôçóç Ýäåé íå üôé ïñéóìýíïé ìéëüíå ãéá ôï ãüìï ãåíéêþò êáé ü é ãéá ôï ñéóôéáíéêü ãüìï, ãéá ôçí ïéêïãýíåéá ãåíéêþò, áëëü ü é ãéá ôç ñéóôéáíéêþ ïéêïãýíåéá. Áðü áõôþí ôç óýã õóç ðñïýñ ïíôáé äýï ðáñåîçãþóåéò: Üëëïôå æçôüìå ðíåõìáôéêüôçôá êáé ñéóôéáíéêþ ç- èéêþ áðü áíèñþðïõò ðïõ äåí Ý ïõí ñéóôéáíéêýò âüóåéò ïýôå Ý- ïõí ðñüèåóç íá æþóïõí ñéóôéáíéêü, Üëëïôå ðüëé ðñïôåßíïõìå ìéá êïóìéêþ áíôßëçøç ôïõ ãüìïõ óå êáèïëéêïýò ðïõ èýëïõí ìéá ñéóôéáíéêþ æùþ, ìå áðïôýëåóìá áõôïß íá ìýíïõí áíéêáíïðïßçôïé. Åßíáé ãé áõôü áíáãêáßï üóïé áó ïëçèïýí êáé üóïé óõíåéóöýñïõí óôçí ðïéìáíôéêþ ôçò ïéêïãýíåéáò íá Ý ïõí êßíçôñá óáöþò ñéóôéáíéêü, íá åßíáé ïé ßäéïé óõãêñïôçìýíïé, íá åßíáé êáôáñôéóìýíïé ó åôéêü ìå ôç äéäáóêáëßá êáé ôçí ðñáêôéêþ ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò óôá èýìáôá áõôü êáé íá ìðïñïýí íá êüíïõí ôç äéüêñéóç áí Ýíá äåäïìýíï æåõãüñé áíáæçôü ìéá ñéóôéáíéêþ æùþ Þ ü é Þ áêüìç áí ïé ðñïèýóåéò ôïõ åßíáé áóáöåßò. Ïé êáèïëéêýò ïéêïãýíåéåò Ý ïõí áíüãêç áðü óôþñéîç êáé êáëëéýñãåéá ôçò ðíåõìáôéêþò ôïõò æùþò êáé åíèüññõíóç. Áõôü äéáôõðþèçêå óáöþò áðü ôïõò áíôéðñïóþðïõò. ÌáêÜñé ùò Åêêëçóßá íá áíôáðïêñéèïýìå óôçí Ýêêëçóç áõôþ. 16 17
ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ Åìâáèýíïíôáò óôï Ëüãï ôïõ Èåïý Κυριακή, 3 Φεβρουαρίου Μτ 5,1-12 Οι Μακαρισμοί: καταστατικός χάρτης Το Ευαγγέλιο των Μακαρισμών κυριαρχεί στη σημερινή ακολουθία του Λόγου. Από τούτη την Κυριακή ξεκινάει έτσι η σημαντική επί του όρους Ομιλία του Ιησού, ό- που παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά στοιχεία του χριστιανού. Όταν κηρύττει ότι ευτυχισμένοι είναι οι ταπεινοί και οι φτωχοί, ο Κύριος μιλάει ό- πως ο Θεός μίλησε στο λαό του τον Ισραήλ μέσω των προφητών (π.χ. του Σοφονία, 2,3-13). Κατά την προσεκτική μελέτη της περικοπής των Μακαρισμών, ο πιστός θα διακρίνει πως ο Ιησούς εστιάζει τη διδασκαλία του στους συνεπείς μαθητές του, όσους μπορούν να ονομαστούν χριστιανοί. Φτωχοί, πράοι, πονεμένοι, ειρηνοποιοί, ε- λεήμονες, δίκαιοι, διωκόμενοι αποτελούν τον κατάλογο των μακαρίων. Ό,τι περιέχουν οι λέξεις αυτές φανερώνει πως δεν θα είναι εύκολη η ύπαρξη του χριστιανού. Ο Παύλος, επίσης, στην προς Κορινθίους επιστολή του υπογραμμίζει ότι ο Θεός ε- πέλεξε τους αδύναμους και τους περιφρονημένους (Α Κορ 1,26-31). Κυριακή, 10 Φεβρουαρίου Μτ 5,13-16 Αλάτι και φως του κόσμου Κατά το πρότυπο της ευαγγελικής παραβολής του Ιησού, οι μαθητές είναι το αλάτι και το φως του κόσμου. Σημαντικότατη αποστολή που προκαλεί δυναμισμό και νόημα. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μαρτυρία τους, που χτίζεται πάνω στην αγάπη προς το φτωχό, οποιοδήποτε φτωχό, προς ό- ποιον έχει ανάγκη από ψωμί, ελπίδα, κουλτούρα, συμπαράσταση. Το πρώτο ανάγνωσμα ήδη υπενθύμιζε: να μοιράζεις το ψωμί σου σ αυτόν που πεινάει, να βάζεις στο σπίτι σου τους ά- στεγους, να ντύνεις το γυμνό που συναντάς (Ησ 58, 7-10). Και συμπληρώνει ο Ψαλμός: Ετσι ένα φως ανατέλλει μέσα στο σκοτάδι (Ψλ 112). Παρουσιάζοντας ο Παύλος στους χριστιανούς της Κορίνθου την ταπεινή τους καταγωγή, παράλληλα αναφέρεται και στη δική του κατάσταση: αδυναμία, φόβος, τρόμος. Ωστόσο τονίζει στην επιστολή του την ουσιαστική επιλογή του: αποφάσισα να σας γνωρίσω μόνο τον Ιησού Χριστό και αυτόν εσταυρωμένο (Α Κορ 2,1-5). Κυριακή, 17 Φεβρουαρίου Μτ 5,17-37 Ο Ιησούς και ο νόμος Ο Ιησούς αναγγέλλει σήμερα το νέο νόμο. Δεν καταργεί ωστόσο ό,τι έδωσε ο Θεός στο λαό του αφήνοντάς τον ελεύθερο να το αποδεχθεί. Με το νέο νόμο του ο Ιησούς συμπληρώνει, ολοκληρώνει, τελειοποιεί, υπογραμμίζοντας κάτι ουσιαστικό, τις εσωτερικές διαθέσεις: Στην καρδιά του ανθρώπου παίζεται η πιστότητά του προς το Θεό και συνάμα στο άνοιγμα του ανθρώπου προς τους άλλους. Ο Παύλος στην επιστολή αναφέρεται στην ανέχειά του: δε διαθέτει ανθρώπινα μέσα. Το Πνεύμα όμως του αποκάλυψε το σχέδιο σωτηρίας που η σοφία του Θεού είχε από πάντα. Σε ευλογώ, Πατέρα, Κύριε του ουρανού και της γης, γιατί αυτά τα έκρυψες από τους σοφούς και τους συνετούς και τα φανέρωσες στους ταπεινούς (Μτ 11,25). Κυριακή, 24 Φεβρουαρίου Μτ 5,38-48 Να αγαπάτε τους εχθρούς σας Στο σημερινό ευαγγέλιο βλέπουμε τον Ιησού να παρουσιάζει το πρόγραμμα ζωής των χριστιανών. Ενώ ο παλαιός νόμος υ- ποχρέωνε τον πιστό να αγαπά το φίλο του όπως τον εαυτό του, ο νόμος του Ιησού προσθέτει κάτι καινούριο και απαιτητικό: οι χριστιανοί οφείλουν να αγαπούν και τους εχθρούς τους. Οι δύο νόμοι όμως συναντιούνται προτείνοντάς μας να μιμηθούμε τον άγιο και τέλειο Θεό. Εύσπλαχνος και ελεήμων είναι ο Κύριος (Ψλ 103): Αυτός που συγχωρεί όλες τις ανομίες σου, που θεραπεύει τις αρρώστιες σου όλες. Αυτός που από το θάνατο γλιτώνει τη ζωή σου, σε πλημμυρίζει με έλεος και αγάπη. Ο απόστολος Παύλος επισήμανε τα καταστροφικά αποτελέσματα της υπερηφάνειας. Στο σημερινό ανάγνωσμα αναφέρεται στο μεγαλείο του χριστιανού: Ανήκουμε στο Χριστό. Το Πνεύμα Του κατοικεί μέσα μας. Είμαστε ναός του Θεού (Α Κορ 3,16). 18 19
ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ Áýîçóå ôçí ðßóôç ìïõ Μτ 9, 27-30 Όταν προχώρησε πιο πέρα ο Ιησούς, Τον ακολούθησαν δύο τυφλοί, που φώναζαν κι έλεγαν: Σπλαχνίσου μας, Υιέ του Δαβίδ. Κι όταν έφτασε στο σπίτι, πήγαν κοντά Του οι τυφλοί και ο Ιησούς τους λέγει: Πιστεύετε πως μπορώ να το κάνω αυτό; Του λένε: Ναι, Κύριε. Τότε, άγγιξε τα μάτια τους και είπε: Όπως το πιστεύετε, να σας γίνει. Κι ανοίχτηκαν τα μάτια τους. Τότε ο Ιησούς τους πρόσταξε λέγοντας: Προσέξτε να μην το μάθει κανένας. Αυτοί όμως, μόλις βγήκαν έξω, διέδωσαν τη φήμη Του σ όλη την περιοχή ε- κείνη. Οι πράξεις που κάνεις καλλιεργούν την πίστη σου. Σε βοηθούν να ζεις σαν κάποιος που πιστεύει πραγματικά στο Θεό Πατέρα και Πατέρα μας. Πιστεύω σημαίνει έχω απόλυτη εμπιστοσύνη σε κάποιον. Διάβασε τώρα τη θεραπεία των δυο τυφλών και ό- πως αυτοί, πες στο Θεό ότι πράγματι πιστεύεις στη δική του παρουσία, ότι Εκείνος φροντίζει για ό,τι σου είναι αναγκαίο. Και σε σένα ο Ιησούς απαντά ότι ο Θεός δρα και θα δρα για χάρη σου, ανάλογα με την πίστη σου. Αν πιστεύεις ότι σε αγαπά και ότι θέλει το καλό σου, η ζωή σου αλλάζει. Δεν είναι αλήθεια; Σήμερα Προσπάθησε να ζήσεις την πίστη σου πιο συνειδητά από πριν. Ξεκίνησε τη μέρα σου, τις διάφορες ασχολίες σου, τις προκλήσεις σου με τη βεβαιότητα ότι ο Θεός επαγρυπνά για σένα και ότι ο Χριστός είναι μαζί σου. Το βράδυ Κοίταξε πόσο αυτή η στάση πίστης σε βοηθά να είσαι χρήσιμος στους άλλους, να τους αγαπάς χωρίς υπερβολή, αλλά βαθιά και σωστά. Ευχαρίστησε τον Κύριο. Κι αν τα πράγματα δεν είναι έτσι, ψάξε να δεις τι σου συμβαίνει και προσευχήσου ως εξής: Κύριε, πιστεύω, αλλά στήριξε την πίστη μου. Βοήθησέ με Κύριε, να καρποφορήσουν οι πράξεις μου αυτές Μπορείς να ζητήσεις από την Παναγία να σε προετοιμάσει, σαν μια γόνιμη γη, να δεχθείς το Λόγο του Θεού, που σε μεταμορφώνει σιγά - σιγά, μέχρι την ωρίμανση. Guy Jonqueres τ.ι Απόδοση Αδ. Αικατερίνη Μαϊδιώτη, Κέρκυρα. Ôï ÖåâñïõÜñéï ìþíá ç Åêêëçóßá ìüò ðñïôñýðåé íá ðñïóåõ çèïýìå ãéá ôá Üôïìá ìå íïçôéêþ õóôýñçóç êáé ôéò ïéêïãýíåéýò ôïõò. ÐáñáèÝôïõìå åäþ ôçí ðñïóåõ Þ áðü ôéò êïéíüôçôåò "Ðßóôç êáé Öùò", ïé ïðïßåò óõãêñïôïýíôáé ãýñù áðü ôéò ïéêïãýíåéåò áõôýò. Ήρθες, Χριστέ, στη γη μας για να μας αποκαλύψεις το Θεό Πατέρα και να μας μάθεις να αγαπάμε ο ένας τον άλλο. Στείλε μας το Πνεύμα Σου το Άγιο, για να μας κάνει όργανα ενότητας και ειρήνης, μέσα σ' έναν κόσμο που διχάζεται και πολεμά. Μας κάλεσες, Χριστέ, για να Σε ακολουθήσουμε μέσα στην Εκκλησία Σου. Θέλουμε να αποδεχθούμε το κάλεσμά Σου. Θέλουμε να ζήσουμε μια διαθήκη αγάπης μέσα σ' αυτή τη μεγάλη οικογένεια που μας έδωσες, για να μοιραστούμε όλοι μαζί τον πόνο και τις δυσκολίες μας, τις χαρές και τις ελπίδες μας. Μάθε μας να δεχόμαστε τα τραύματα και τις αδυναμίες μας, για να εκδηλώνεται μέσα από αυτά η δική Σου δύναμη. Μάθε μας να ανακαλύπτουμε το δικό Σου πρόσωπο και τη δική Σου παρουσία στο πρόσωπο των αδελφών μας και ειδικά των πιο αδύνατων. Μάθε μας να Σε ακολουθούμε στο δρόμο του Ευαγγελίου. Χριστέ, προσφέρουμε τους εαυτούς μας σ' Εσένα, όπως έκανε η Παναγία, η Μητέρα σου. Πρώτη Εκείνη Σε δέχτηκε μέσα της. Βοήθησέ μας να Σε δεχτούμε στις καρδιές μας και στις κοινότητές μας. Βοήθησέ μας να στεκόμαστε πάντα όρθιοι, μαζί με την Παναγία, δίπλα στο Σταυρό, δίπλα στους σταυρωμένους του κόσμου μας. Βοήθησέ μας να αντλήσουμε, όπως Εκείνη, τη Ζωή από τη δική Σου Ανάσταση! Αμήν. 20 21
ÏÉÊÏËÏÃÉÁ ÐåñéâÜëëïí: ôï ìåãüëï êáé êïéíü ìáò ðñüâëçìá Ô ï ïéêïëïãéêü ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ç áíèñùðüôçôá êáé üëïò ï ðëáíþôçò åßíáé Þäç óôá ìüôéá ðïëëþí ôï ðéï óïâáñü êáé ôï ðéï åðåßãïí ðñüâëçìá, ç áíôéìåôþðéóç ôïõ ïðïßïõ áðáéôåß Üìåóá ìýôñá. Äåí ðñüêåéôáé á- óöáëþò ãéá ìéá ôõ áßá åîýëéîç. Åßíáé ðñïúüí ôçò êáêïäéá- åßñéóçò ðïõ åðåöýëáîå ç ßäéá ç áíèñùðüôçôá óôïõò öõóéêïýò ôçò ðüñïõò. Êáé ïé ðüñïé áõôïß äåí åßíáé áíåîüíôëçôïé. Ïé åðéðôþóåéò ìéáò áëüãéóôçò ðáñáãùãþò êáé êáôáíüëùóçò, ðñüãìáôé, äåí ôïðïèåôïýíôáé óôï ìýëëïí áëëü óôï óþìåñá. Åðéóçìáßíåôáé üôé ïé ìåôáâïëýò ðïõ Ý ïõí óçìåéùèåß åßíáé Þäç ìç áíáóôñýøéìåò êáé èá óõíå ßóïõí íá ïîýíïíôáé ìå ôçí ðüñïäï ôïõ ñüíïõ, üóï äå ëáâáßíïõìå ìýôñá êáé ìüëéóôá åðåßãïíôá êáé åðáñêþ ìýôñá. Ôï ïéêïëïãéêü ðñüâëçìá Ý åé ðïëëýò ðôõ Ýò: Öáéíüìåíï ôïõ èåñìïêçðßïõ êáé áëëáãþ ôïõ êëßìáôïò ÐõñçíéêÜ êáé çìéêü áðüâëçôá Õðåñáëéåßá êáé êáôáóôñïöþ ôùí èáëáóóþí ÃåíåôéêÜ ôñïðïðïéçìýíá ôñüöéìá ÊáôáóôñïöÞ êáé áðïøßëùóç ôùí äáóþí Åñçìïðïßçóç êáé áðþëåéá õäüôéíùí ðüñùí Ειρήνη Κουτελάκη Ï ðéï óçìáíôéêüò ßóùò óôü ïò åßíáé ðñïò ôï ðáñüí ç ðåñéêïðþ êáé ç ìåßùóç, ìý ñé ôï 2050, ôùí åêðïìðþí áåñßùí ðïõ ðñïêáëïýí ôç èýñìáíóç ôïõ ðëáíþôç óå åðßðåäá áìçëüôåñá áðü åêåßíá ôïõ 2000, ùñßò, üìùò, íá ðëçãïýí ïé ñõèìïß áíüðôõîçò. Ç ðñïóôáóßá ôïõ êëßìáôïò ðñýðåé íá áðïôåëýóåé áíáðüóðáóôï êïììüôé ôçò âéþóéìçò ïéêïíïìéêþò áíüðôõîçò. Ãé' áõôü ôï ëüãï åßíáé áðáñáßôçôç ç Üìåóç ëþøç êáé ôþñçóç ðïëý óõãêåêñéìýíùí ìýôñùí êáé ç ðñïóáñìïãþ óôá íýá êëéìáôéêü äåäïìýíá. ÏðïéáäÞðïôå ó Ýäéá ïéêïíïìéêþò áíüðôõîçò, êáèþò êáé ç áõîáíüìåíç æþôçóç åíåñãåéáêþí ðüñùí, éäéáßôåñá óôéò áíáðôõóóüìåíåò þñåò, êáôáäåéêíýïõí üôé ïé ðïëéôéêýò ðïõ áöïñïýí áõôïýò ôïõò ôïìåßò èá ðñýðåé íá óôñáöïýí óå ðåñéóóüôåñï ïéêïëïãéêýò ëýóåéò. Óôéò 3-14 Äåêåìâñßïõ 2007 ðñáãìáôïðïéþèçêå ìéá ìåãüëç óõíüíôçóç óôï Ìðáëß ôçò Éíäïíçóßáò. Áíôéðñüóùðïé ðüíù áðü 100 êõâåñíþóåùí óõíáíôþèçêáí ãéá íá óõæçôþóïõí êáé íá ðüñïõí ìýôñá, þóôå íá áíáêüøïõí ôçí õðåñèýñìáíóç ôïõ ðëáíþôç êáé ôçí áëëáãþ ôïõ êëßìáôïò. Ìéá íýá ðáñüìåôñïò ðïõ ðñïóôýèçêå óôéò óõæçôþóåéò Þôáí ôï æþôçìá ôïõ ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï ç ðáãêüóìéá êïéíüôçôá èá âïçèþóåé ôéò öôù Ýò þñåò íá ðñïóáñìïóôïýí óôéò êëéìáôéêýò áëëáãýò êáé íá âåëôéþóïõí ôïí ôñüðï äéáâßùóþò ôïõò. Óêïðüò ôçò óõíüíôçóçò Þôáí íá ëçöèïýí ìýôñá, þóôå ïé óôü ïé ôïõ Êéüôï íá åíéó õèïýí óôç äåýôåñç öüóç ôïõ, ìåôü ôï 2012 êáé íá õðüñ ïõí áðôü áðïôåëýóìáôá ùò ôï 2020. ÔåëéêÜ ïé äåóìåýóåéò ðïõ åðéôåý èçêáí óôï Ìðáëß Þôáí íá áíáèåùñçèåß ç óõìöùíßá ìýóá óôï åðüìåíï Ýôïò êáé íá åíçìåñùèåß ç óõìöùíßá ôïõ Êéüôï. ÕðÜñ ïõí óõãêåêñéìýíåò ðñïôüóåéò áðü ïñéóìýíåò êõâåñíþóåéò êáé ïéêïëïãéêýò ïñãáíþóåéò ðïõ ìðïñïýí íá âïçèþóïõí óôç äñáóôéêþ áíôéìåôþðéóç ôïõ ðåñéâáëëïíôéêïý ðñïâëþìáôïò, üðùò: - ÓôñïöÞ ðñïò Þðéåò ìïñöýò åíýñãåéáò êáé ìåßùóç ôùí áåñßùí ôïõ öáéíïìýíïõ ôïõ èåñìïêçðßïõ êáôü 30% áðü ôéò ôéìýò ôïõ 1990, þóôå ç Üíïäïò ôçò ìýóçò èåñìïêñáóßáò ôïõ ðëáíþôç íá åßíáé êüôù áðü 2 âáèìïýò Êåëóßïõ. - ÁíôéêáôÜóôáóç ðáëéþí åñãïóôáóßùí ðïõ êáôáíáëþíïõí Üíèñáêá ìå Üëëá, íåüôåñçò ôå íïëïãßáò êáé ðéï êáèáñü. Áõôü áöïñü êáé ôç þñá ìáò üðïõ ç ðáñáãùãþ åíýñãåéáò ðñïýñ åôáé åí ìýñåé êáé á- ðü êáýóç ëéãíßôç. - ÌåôáöïñÜ íýáò ôå íïëïãßáò ëéãüôåñï åíåñãïâüñáò áðü ðñïçãìýíåò êáé ðëïýóéåò þñåò ðñïò ôéò öôù Ýò. - Ðñïóôáóßá äáóþí ìå ñçìáôéêýò åíéó ýóåéò ðñïò ôá áíáðôõóóüìåíá êñüôç, ãéá íá ìåéùèåß ôï êßíçôñï ôçò áðïøßëùóçò êáé íá ðñïóôáôåõèåß ï äáóéêüò ôïõò ðëïýôïò. Äåí õðüñ åé üìùò óõìöùíßá ìåôáîý êõâåñíþóåùí ãéá ôá áíùôýñù ìýôñá. Ç ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâüëëïíôïò åßíáé æùôéêþò óçìáóßáò êáé áðáéôåß ðñïóåêôéêïýò êáé óõíåéäçôïðïéçìýíïõò åéñéóìïýò. ¼ìùò, óõãêåêñéìýíåò êõâåñíþóåéò -üðïôå ôý åé íá ìç äçëþóïõí ñçôü êáé áðñïêüëõðôá ôç äéáöùíßá êáé ôç ìç óõììüñöùóþ ôïõò- óõ íü åèåëïôõöëïýí ìðñïóôü ôéò êïéíùíéêýò åðåêôüóåéò ôïõ ðáãêüóìéïõ ïéêïëïãéêïý ðñïâëþìáôïò, ôï ïðïßï êáé ñçóéìïðïéïýí ðñïò üöåëüò ôïõò. ÐïëëÝò ðñïçãìýíåò þñåò áíáðôýóóïõí íýåò ôå íïëïãßåò, öéëéêýò ðñïò ôï ðåñéâüëëïí, ìå ôéò ïðïßåò üìùò èýëïõí íá êñáôþóïõí ìéá çãåìïíéêþ èýóç óôç äéåèíþ âéïìç áíßá. Óõíåðþò, ðñïóäïêïýí áðü ôéò ôå íïëïãßåò íá áðïêôþóïõí ðåñéóóüôåñï ðëïýôï, ùñßò ùóôüóï íá åíäéáöýñïíôáé ðñáãìáôéêü ãéá ôç ëýóç ôïõ ïéêïëïãéêïý ðñïâëþìáôïò. ÕðÜñ ïõí üìùò êáé ìéêñýò áðëýò ðñïôüóåéò ðïõ ìðïñïýí íá Ý ïõí óçìáíôéêýò åðéðôþóåéò, áí õéïèåôçèïýí áðü üëïõò åìüò ôïõò á- ðëïýò êáôáíáëùôýò. Ìéá ôýôïéá ðñüôáóç åßíáé ç áíôéêáôüóôáóç ü- ëùí ôùí ëáìðôþñùí ðõñáêôþóåùò áðü Üëëïõò ëáìðôþñåò, ðïõ êáôáíáëþíïõí ëéãüôåñï. ÏñéóìÝíåò åõñùðáúêýò þñåò, üðùò ç Éñëáíäßá, ðñï ùñïýí ìüëéóôá óôçí áðáãüñåõóç ôùí ðáëáéþí ëáìðôþñùí. Ç Ì. Âñåôáíßá ðñüôåéíå íá ìåéùèïýí äñáóôéêü ïé ðëáóôéêýò óáêïýëåò ðïõ ñçóéìïðïéïýí ôá ðåñéóóüôåñá êáôáóôþìáôá, þ- óôå íá åëáôôùèåß ï üãêïò óêïõðéäéþí ðïõ äå äéáëýïíôáé óôï ðåñéâüëëïí. Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Óôï åðüìåíï ôåý ïò: Ðßóôç êáé áèåúóìüò Ôïí ôåëåõôáßï êáéñü åßäáìå ôç äçìïóßåõóç ìéáò óåéñüò âéâëßùí ôá ïðïßá õðåñáóðßæïíôáé ôïí áèåúóìü. Åßíáé ï áèåúóìüò óýìöùíïò ìå ôç ëïãéêþ êáé ôçí åðéóôþìç, üðùò ïñéóìýíïé éó õñßæïíôáé, Þ ç ëïãéêþ ïäçãåß ìüëëïí ðñïò ôï Èåü; Ïìïßùò, åßíáé ç Âßâëïò ðçãþ âéáéüôçôáò êáé óêïôáäéóìïý Þ áíôßèåôá öùôßæåé ôïí Üíèñùðï êáé ôç æùþ ôïõ; 22 23