Πρακτικά της Βουλής των Αντιπροσώπων Ζ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ - ΣΥΝΟΔΟΣ Γ. Συνεδρίαση 8ης Ιουλίου (Ώρα έναρξης: 4.35 μ.μ.) (Αρ.

Πρακτικά της Βουλής των Αντιπροσώπων Ζ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ - ΣΥΝΟΔΟΣ Γ Συνεδρίαση 8ης Ιουλίου 1999 (Ώρα έναρξης: 4.35 μ.μ.) (Αρ. 37) (ΣΠ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ) Κηρύσσω την έναρξη των εργασιών της σημερινής συνεδρίας της Βουλής και παρακαλώ τους κ. γραμματείς να διαπιστώσουν αν υπάρχει απαρτία. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: (Θ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ) Υπάρχει απαρτία, έντιμε κύριε Πρόεδρε. Όπως συνήθως, κατά κανόνα, μπαίνουμε στη νομοθετική εργασία, αλλά πριν απ αυτό θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα θέμα ξεχωριστό. Σήμερα είναι η τελευταία συνεδρία για έναν καταξιωμένο υπάλληλο της Βουλής, που υπηρέτησε το σώμα για τριάντα τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Πρόκειται για τον αγαπητό Φρίξο Κουτσίδη, τον οποίο όλοι βλέπετε απέναντί σας, από τα έδρανά σας, στο γυάλινο θάλαμο. (Χειροκροτήματα) Τον βλέπουμε πάντα να χειρίζεται τα μηχανήματα και να φροντίζει για την πιστή ηχογράφηση όλων των λεγομένων και διαδραματιζομένων σ αυτή την αίθουσα συνεδριάσεων της ολομέλειας του σώματος. Ο Φρίξος Κουτσίδης διορίστηκε, σε ηλικία είκοσι έξι χρόνων, το 1965 και από τότε παρακολούθησε και ηχογράφησε ανελλιπώς όλες τις μέχρι σήμερα συνεδρίες της

2 Βουλής, που ανέρχονται περίπου στις χίλιες πεντακόσιες και κράτησαν συνολικά, και πάλι περίπου, πέντε χιλιάδες και πεντακόσιες ώρες. Σήμερα ο Φρίξος Κουτσίδης, υποκείμενος όπως όλοι μας στις συνέπειες του χρόνου, αφυπηρετεί και μας αποχαιρετά, αφού συμπληρώνει το εξηκοστό έτος της ηλικίας του. Με την ευκαιρία αυτή, όλα τα μέλη της Βουλής, το προσωπικό και εγώ προσωπικά αποχαιρετούμε τον αγαπητό Φρίξο και του ευχόμαστε υγεία και ευτυχία τόσο για τον ίδιο όσο και για την οικογένειά του. Αυτά ήθελα να αναφέρω με την ευκαιρία της αφυπηρέτησης του αγαπητού Φρίξου. (Χειροκροτήματα) Το πρώτο θέμα, το πρώτο κεφάλαιο Παρακαλώ, ο κ. Χρίστου. Α. ΧΡΙΣΤΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, με την άδειά σας Στη Βουλή έχουν κατατεθεί δύο προτάσεις νόμου, που αφορούν το σοβαρό και καυτό θέμα υποχρεωτικής χρήσης κράνους από μοτοποδηλάτες. Τη δική μας πρόταση νόμου, με μήνυμα το οποίο μου απέστειλε ο κ. Πιττοκοπίτης, μου δήλωσε ότι την προσυπογράφει. Έχω την άποψη ότι το θέμα είναι πολύ σοβαρό και θα εισηγούμουν όπως το θέμα ως τέτοιο, όχι κατ ανάγκη το περιεχόμενο των προτάσεων νόμου, κηρυχθεί επείγον, όπως η επιτροπή Συγκοινωνιών συνέλθει τώρα προς το σκοπό Ξέρω ότι υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις, έχω κουβεντιάσει με διάφορους συναδέλφους και εκπροσώπους κοινοβουλευτικών ομάδων. Έχω ταυτόχρονα την άποψη ότι μπορεί να εξευρεθεί μια μέση συνισταμένη μεταξύ αυτών που συμφωνούν και μεταξύ αυτών που διαφωνούν, με στόχο να απαμβλύνουμε την κατάσταση γι αυτή τη δύσκολη περίοδο και, χωρίς να καταργούμε το νόμο, να μπορέσουμε να τον δούμε με όλη την άνεση χρόνου τον Οκτώβριο.

3 Ο κ. Δημητρίου. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, είναι γεγονός ότι αυτός ο νόμος, ο οποίος ετέθη σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου, έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις από εκείνους οι οποίοι εξαναγκάζονται να συμμορφωθούν προς το νόμο. Υπάρχουν οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις: ότι, χάριν της διάσωσης ζωών, η κάποια ταλαιπωρία είναι αναγκαία και η άλλη προσέγγιση, ότι, ναι, αλλά αυτή η ταλαιπωρία είναι πολύ μεγάλη και προσκρούει στην αντίδραση όλων εκείνων, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, που χρησιμοποιούν αυτό το κράνος που προβλέπει ο νόμος. Είναι γεγονός ότι ουδείς μπορεί να τοποθετηθεί μεταξύ άσπρου και μαύρου και μία αναστολή της εφαρμογής του νόμου, με σχετική τροποποίηση του νόμου, ίσως να μην ήταν και τόσο μοιραία για εκείνους οι οποίοι υποστηρίζουν την πρώτη άποψη, εννοώ να μην ανατρέπει τη θέση τους. Και δε θα φέραμε ένσταση, αν η πρόταση για τροποποίηση του νόμου αποσκοπεί απλώς στην αναστολή εφαρμογής του, μέχρις ότου δούμε το θέμα και καταλήξουμε οριστικά και αμετάκλητα, λαμβάνοντας υπόψη και αυτό το νέο κλίμα που έχει δημιουργηθεί. Και προς τούτο δε θα φέρναμε ένσταση, αν η αίτηση είναι για κήρυξη της οποιασδήποτε πρότασης ή προτάσεων νόμου ως επειγουσών, για να μπορέσουμε να δούμε, όπως ανέφερα, το θέμα νηφαλιότερα και λαμβάνοντας υπόψη και το αίσθημα και τις αντιδράσεις εκείνων οι οποίοι επηρεάζονται. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Ο κ. Παπαδόπουλος. Τ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ:

4 Κύριε Πρόεδρε, υπενθυμίζω ότι εμείς είχαμε ψηφίσει εναντίον της επιβολής αυτής της πρόνοιας, με εξαίρεση τον κ. Ματσάκη, ο οποίος και σήμερα ενίσταται. Α. ΧΡΙΣΤΟΥ: Ψηφίσατε μαζί μας, θέλετε να πείτε. Τ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: Ψηφίσαμε μαζί σας. Άρα ήταν οριακή η έγκριση του σχετικού άρθρου του νόμου. Όμως αυτή η περίπτωση είναι ακόμα μια των κακών που υφίσταται αυτή η Βουλή, όταν η κυβέρνηση ή οι βουλευτές αφήνουν θέματα που έχουν ζωηρό ενδιαφέρον να συζητούνται τελευταία ημέρα, χωρίς πλήρη εξάντληση του θέματος και χωρίς να έχουν λεχθεί και αναλυθεί όλες οι απόψεις. Είναι ένα παράδειγμα. Το λέω, γιατί υποθέτω ότι έχει και άλλα στη συνέχεια των πενήντα δύο θεμάτων που παραμένουν στην ημερήσια διάταξη σήμερα. Δεύτερον, θέλω να πω ότι εμείς πολύ προβληματιστήκαμε με το θέμα της αναστολής ή όχι, διότι είναι μεγάλος αριθμός ανθρώπων που, συμμορφούμενοι με το νόμο, έχουν αγοράσει αυτά τα κράνη και είναι και πολλοί άλλοι άνθρωποι οι οποίοι ενόψει του νόμου έχουν εισαγάγει αυτά τα κράνη. Αυτή είναι μια δυσκολία, όμως ποτέ δεν υπάρχει η τέλεια άποψη. Και, επειδή πιστεύουμε ότι η βαρύνουσα πλειοψηφία της Βουλής είναι να μην εφαρμοστεί ο νόμος, αντί να καταργηθεί -που θεωρώ ότι είναι δύσκολο, με επαφές που έχουμε κάνει, σήμερα να εγκριθεί η κατάργησή του, διαφορετικά δε θα περάσει- επιλέγουμε την αναστολή, όχι διότι είναι αναγκαστικά η καλύτερη λύση, αλλά διότι, όπως σας είπα, είναι δυνατόν να επιτευχθεί έτσι η πλειοψηφία. Δεύτερον, γιατί είναι γεγονός ότι στους θερινούς μήνες η οποιαδήποτε δυσκολία προκαλείται από τη χρήση κρανών γίνεται δυσκολότερη, γίνεται μεγαλύτερη αυτή η δυσκολία.

5 Γι αυτό το λόγο εμείς υποστηρίζουμε την πρόταση που έχει κάνει ο κ. Χρίστου μαζί με τον κ. Πιττοκοπίτη. Ο κ. Χατζηδημητρίου. Τ. ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, φοβούμαι ότι αυτό το θέμα του κράνους είναι από αυτά τα θέματα που δείχνουν ότι η Βουλή δεν έχει το σθένος να σταθεί στις αποφάσεις της και ότι, ναι, με τις αντιδράσεις που είναι δυνατόν να προκληθούν, είναι δυνατόν να αλλάξει γνώμη και απόφαση και, αν τούτο συμβαίνει σ αυτό το θέμα, γιατί να μη συμβεί και σε άλλα και σε άλλα. Και είναι από αυτά που κλονίζουν το κύρος της Βουλής. Όλα αυτά τα επιχειρήματα γύρω από το κράνος είχαν λεχθεί και κατά τη συνεδρίαση της επιτροπής Συγκοινωνιών, όταν συζητούσε το θέμα. Όταν συζητήθηκε εδώ στην ολομέλεια, έγινε διεξοδική συζήτηση και, αν έγινε τοποθέτηση, δεν έγινε τοποθέτηση, για να πληγεί ή να επηρεαστεί ή να τιμωρηθεί η οποιαδήποτε τάξη, η τάξη των κλητήρων ή οποιωνδήποτε άλλων, αλλά με το σκεπτικό ότι προστατεύεται η υγεία και η ζωή των ανθρώπων. Είναι με αυτό το κριτήριο, διότι τα νοσοκομεία μας είναι γεμάτα από τραυματίες και τα νεκροτομεία με σκοτωμένους. Τώρα, αν έρχεται κάποιος και λέει «ξέρεις, είναι από την τάδε μοτοσικλέτα και όχι από την τάδε κ.λπ.», αυτά είναι θέματα στατιστικής και ο καθένας που χρησιμοποιεί αυτά τα οχήματα, ναι, είναι υποψήφιος για δυστύχημα, είτε φταίει είτε δεν φταίει. Και ένα από τα επιτυχέστερα θέματα -δε θέλω να μπω στην ουσία, κύριοι συνάδελφοι, αλλά απλώς να υποστηρίξω την άποψή μου- από τις επιτυχέστερες καμπάνιες που έγιναν για την αποτροπή δυστυχημάτων ήταν εκείνη που έδειχνε ένα μοτοσικλετιστή που ξεκίνησε από το σπίτι του και στο δρόμο, χωρίς να φταίει, κινδύνεψε δέκα φορές να πάθει δυστύχημα από σφάλματα άλλων.

6 Λοιπόν, είναι από αγάπη, από εκτίμηση, από σεβασμό που ψηφίσαμε την υπόθεση του κράνους και έχω την εντύπωση ότι πρέπει να είμαστε τίμιοι, αν θέλουμε να πούμε ότι θα αναθεωρήσουμε την απόφασή μας ή ότι την καταργούμε, διότι αναβολή σημαίνει ότι ουδέποτε θα εφαρμοστεί. Και είναι το μάθημα που έχω μάθει μέσα στη Βουλή τα όσα χρόνια είμαι. Ευχαριστώ. Ο κ. Ματσάκης. Μ. ΜΑΤΣΑΚΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, εγώ έχω να αναφέρω τα εξής: Καταρχάς, συζητήθηκε το όλο θέμα, όπως έχει αναφερθεί από τους συναδέλφους ήδη, και έτυχε ψηφοφορίας και αποφάσισε αυτή η Βουλή να θέσει σε εφαρμογή αυτό το νόμο και ο νόμος ετέθη σε εφαρμογή πριν από οκτώ μέρες. Νομίζω πρέπει να μας προβληματίσει το κατά πόσο θα διατηρήσουμε τη σοβαρότητα αυτού του σώματος, αν οκτώ μέρες μετά που ετέθη σε εφαρμογή ερχόμαστε εδώ να αλλάξουμε βασικά γνώμη. Το δεύτερον, κύριε Πρόεδρε, που θέλω να αναφέρω είναι το εξής: Βάσει στοιχείων της αστυνομίας, που έχουν δώσει σε όλους μας, φέτος, το 1999, είχαμε σαράντα έξι νεκρούς από τροχαία δυστυχήματα μέχρι στιγμής, από τους οποίους οι δεκαεφτά ήταν οδηγοί μοτοσικλέτας. Αν κάνετε μια διαίρεση, θα δείτε ότι είναι περίπου δυόμισι με τρεις το μήνα. Αν καθυστερήσουμε, λόγω αυτής της αναστολής, την ψήφιση για έξι μήνες, θα είναι δυόμισι με τρεις νεκροί το μήνα περισσότεροι. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Δυόμισι δε γίνεται. Μ. ΜΑΤΣΑΚΗΣ:

7 Δύο με τρεις. Στατιστικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και κλάσματα. Νομίζω, μπαίνουμε στην ουσία. Παρακαλώ! Μ. ΜΑΤΣΑΚΗΣ: Κάτι άλλο που ήθελα να αναφέρω, κύριε Πρόεδρε, αν μου επιτρέπετε Μπαίνουμε στην ουσία. Υπάρχει θέμα διαδικασίας. Μ. ΜΑΤΣΑΚΗΣ: Αν μου επιτρέπετε, κύριε Πρόεδρε Έχουν ακουστεί πολλά. Παρακαλώ! Μπαίνουμε στην ουσία του θέματος. Εδώ υπάρχει μια πρόταση. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, έχει πενήντα πέντε νομοσχέδια. Ή θα τηρηθεί η διαδικασία ή θα μείνουμε ως το πρωί. Και να μείνουμε όμως. Ναι, καλά! Είναι αυτό που θέλω να πω. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Ή θα μιλούμε πάνω στην αναβολή ή θα μπούμε στα επιχειρήματα. Είναι αυτό που ήθελα να πω. Δεν μπαίνουμε Μ. ΜΑΤΣΑΚΗΣ: Ε, όταν μιλούμε για ζωές ανθρώπων, κύριε Πρόεδρε, νομίζω ότι όλοι μας είμαστε έτοιμοι να μείνουμε μέχρι και αύριο το πρωί και μεθαύριο το πρωί. Ακούστε. Νομίζω έγινε μία πρόταση συγκεκριμένη. Η πρόταση αυτή

8 Με συγχωρείτε που διακόπτω, αλλά αντιλαμβάνομαι ότι φεύγει η αποστολή από τη Γερμανία -ο πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Γερμανικού Κοινοβουλίου δρ Friedbert Pflueger και τα μέλη της επιτροπής από όλα τα πολιτικά κόμματα της Γερμανίας- ήταν εδώ από κάποια ώρα. Η επιτροπή πραγματοποιεί διήμερη επίσκεψη εργασίας. Είχαμε πολύ ουσιαστικές συνομιλίες σήμερα και η επιτροπή Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και ο ομιλών. Είμαι βέβαιος ότι θα συμβάλει αυτή η αποστολή και οι συνομιλίες στις προσπάθειες της δικής μας πλευράς για ένταξή μας στην Ευρώπη και με την ευκαιρία που είναι εδώ και βλέπω ότι αποχωρούν, διότι έχουν άλλες δεσμεύσεις, απλώς θέλω να επισημάνω το γεγονός και να ευχηθώ εκ μέρους όλων σας αυτή η σύντομη παραμονή τους στην Κύπρο να είναι ευχάριστη για τους ίδιους και εποικοδομητική και χρήσιμη. (Χειροκροτήματα) Λοιπόν, συνεχίζουμε. Υπάρχει πρόταση συγκεκριμένη. Δεν πρέπει να εμπλακούμε σε συζήτηση της ουσίας αυτή τη στιγμή. Η πρόταση είναι: δύο προτάσεις νόμου να τεθούν ενώπιον της Βουλής. Αν η Βουλή συμφωνεί ότι πρέπει αμέσως να μελετηθούν, ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη, τότε η Βουλή αποφασίζει, η επιτροπή συνέρχεται, η επιτροπή επανέρχεται με τις εισηγήσεις της και στη συνέχεια η Βουλή αποφασίζει ναι ή όχι επ αυτών των προτάσεων νόμου. Και επομένως, για να μην καθυστερούμε, διότι πρέπει να προχωρούμε με κάποια σχετική ταχύτητα, χωρίς να θυσιάζουμε βεβαίως την ουσία σήμερα, θέτω σε ψηφοφορία την πρόταση που έχει θέσει ενώπιον της Βουλής ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις κ. Ανδρέας Χρίστου. Πόσοι είναι υπέρ της πρότασης να κηρυχθούν αυτές οι δύο προτάσεις νόμου ότι επείγουν και επομένως η αρμόδια επιτροπή της Βουλής Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ:

9 Κύριε Πρόεδρε, Ναι, ο κ. Δημητρίου. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: μια διευκρίνιση. Επειδή αυτό το θέμα εκτάκτως έχει παρουσιαστεί, ως κοινοβουλευτική ομάδα δεν είχαμε την ευκαιρία να το μελετήσουμε και γι αυτό αναφέρω προκαταβολικά ότι η κοινοβουλευτική ομάδα μας, έτσι όπως είναι τώρα, θα αντιμετωπίσει το θέμα όπως νομίζει ορθό. Πόσοι ψηφίζουν υπέρ; ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Είκοσι έξι. Πόσοι ψηφίζουν εναντίον; ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Δεκαέξι, κύριε Πρόεδρε. Αποχές; ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Δύο. Η πρόταση γίνεται αποδεκτή και παρακαλώ την αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή να ασχοληθεί κατεπειγόντως με αυτές τις δύο προτάσεις νόμου. Παρακαλώ, ο κ. Θεοδώρου. Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ:

10 Κύριε Πρόεδρε, θέλω να κάνω μια εισήγηση, η οποία ίσως διευκολύνει τα πράγματα. Δεν ξέρω ακριβώς τι προτείνει το ΑΚΕΛ με την πρόταση νόμου που έχει, δεν την έχω δει, αλλά έχω τη γνώμη ότι, αν προταθεί τελικά εξαίρεση της υποχρέωσης για όσους χρησιμοποιούν μοτοποδήλατα ιπποδύναμης κάτω των πενήντα cc, ίσως να μην είναι η πιο σοφή λύση. Πιθανότατα, κύριε Χρίστου, να δούμε μήπως θα ήταν πιο σωστό να εισαγάγουμε την επαγγελματική άδεια για την περίπτωση των μοτοποδηλάτων και να εξαιρέσουμε τις υποχρεώσεις Καλά. Εγώ νομίζω η επιτροπή να δει οποιαδήποτε εισήγηση υπάρχει. Οποιαδήποτε εισήγηση υπάρχει να τεθεί ενώπιον της επιτροπής. Κατόπιν αυτής της εξέλιξης, θα σας παρακαλέσω να αρχίσουμε με το Κεφάλαιο Δεύτερο, διότι οι δύο προτάσεις νόμου κατατίθενται τώρα και εγκρίνεται η παραπομπή τους στην αρμόδια επιτροπή. Ναι, κύριε Συλλούρη. Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, έχω πληροφορηθεί ότι στη σύσκεψη των αρχηγών κομμάτων Παρακαλώ! Παρακαλώ! Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Επειδή, κύριε Πρόεδρε, έχω πληροφορηθεί ότι στη σύσκεψη των αρχηγών των κομμάτων έγιναν πάρα πολλές αναβολές για το Σεπτέμβρη, χωρίς να ρωτηθούμε, δε θίγω το θέμα αρχής ή τάξεως κ.λπ., αλλά δύο από τα θέματα είναι προτάσεις νόμου που αφορούν τα κομπιούτερ για το 2000. Οι ίδιοι οι εγγράψαντες, όταν ήρθε το θέμα στην επιτροπή Εμπορίου και Βιομηχανίας πριν από λίγες μέρες, μας τόνισαν ότι η επιτροπή έχει ήδη καθυστερήσει. Θα εισηγούμουν στους εισηγητές, αν θα γίνει αυτή η

11 αναβολή, για να δούμε αυτό το θέμα τον Οκτώβρη, να αποσύρουν τις προτάσεις τους, διότι δεν έχει καμία έννοια να εξετάσουμε τον Οκτώβρη, για να ψηφίσουμε το Νιόβρη, για να εφαρμοστούν το Δεκέμβρη προτάσεις νόμου για το 2000. Ευχαριστώ. Παρακαλώ! Εγώ νομίζω ότι έχει ξεπεραστεί αυτό το θέμα. Τελειώσαμε. Κάναμε ψηφοφορία, ελήφθη απόφαση. Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Πού κάναμε έτσι ψηφοφορία; Η επιτροπή άρχισε να λειτουργεί. Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Είναι για άλλο θέμα, κύριε Πρόεδρε. Α, μιλάτε για το Ναι, παρακαλώ! Α. ΧΡΙΣΤΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, εισηγούμαι Είναι γεγονός ότι στη σύσκεψη των εκπροσώπων των κομμάτων -οι αρχηγοί δεν παρουσιάζονται, με εξαίρεση τον κ. Κυπριανού- έγινε μία συζήτηση για την ημερήσια διάταξη και επισημάνθηκαν ορισμένα νομοσχέδια και προτάσεις νόμου, που ενδεχομένως η ψήφισή τους να δημιουργήσει να μην είναι έτοιμα καταρχάς ή να προβληθούν διάφορες υπαρκτές δυσκολίες. Μεταξύ αυτών είναι και οι δύο προτάσεις νόμου. Εμείς εισηγούμαστε, εγώ, ως ένας από τους προτείνοντες, να έρθουμε σ αυτό το σημείο και, αν πράγματι προκύπτει ότι η πρόταση νόμου στη μορφή που έχει Εγώ

12 δεν την είδα. Ομολογώ, εγώ που την κατέθεσα δεν την είδα στην τελική της μορφή. Όταν θα έρθουμε σ εκείνο το σημείο -και αυτό εισηγούμαι και για τα άλλα νομοσχέδια και τις προτάσεις νόμου- μπορεί να υπάρχει επιμονή να ψηφιστούν, μπορεί να υπάρχει επιμονή να μην ψηφιστούν. Γιατί να ξεκινήσουμε προκαταβολικά; Να ξεκινήσουμε την ημερήσια διάταξη και στην πορεία αποφασίζουμε. Οι αποφάσεις των συσκέψεων των αρχηγών των κομμάτων δεν είναι δεσμευτικές. Επομένως Εγώ είχα αντιληφθεί ότι μιλούσατε για το ίδιο θέμα, αλλά για οποιοδήποτε θέμα η Βουλή, η ολομέλεια, έχει το δικαίωμα να αποφασίσει. Μπορεί να γίνουν εισηγήσεις για κάποιες αναβολές. Ναι, έχουν συζητηθεί, αλλά, αν υπάρχει επιμονή για συζήτηση και λήψη απόφασης, η Βουλή θα αποφασίσει. Επομένως, η παράκλησή μου είναι Δεν ξέρω αν λέω κάτι στο οποίο κάποιος είναι αντίθετος, νομίζω η Βουλή η ίδια θα αποφασίσει αν συμφωνεί για αναβολή ή δε συμφωνεί για αναβολή. Ο κ. Χατζηγιάννης. Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, με έχει προλάβει ο κ. Συλλούρης για τις δύο προτάσεις νόμου. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Κύριε Πρόεδρε Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Ένα λεπτό, κύριε Κατσουρίδη. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Δεν ξέρω τι θα πει ο κ. Χατζηγιάννης, εάν θα θέσετε θέμα. Επιτέλους θα τηρηθεί η διαδικασία. Η σύσκεψη δεν μπορεί να αφαιρέσει από την ατζέντα κανένα θέμα. Αυτό είπα και εγώ.

13 Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Έχει σημασία όμως, κύριε Κατσουρίδη. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Μα και εγώ έχω πέντε νομοσχέδια. Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Αν όλοι περιφρονούμεθα και αποφασίζετε και διαγράφετε και αναβάλλετε Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Δε διαγράφηκε κανένα θέμα. Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Αυτό έγινε. Παρακαλώ! Κύριοι, αυτή η συζήτηση Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Αυτό έγινε. Τότε θα διεκδικήσω και εγώ τα συνταγματικά μου δικαιώματα και θα ζητήσω τις εκθέσεις. Κυκλοφόρησαν σήμερα και παρακαλώ να σημειωθούν. Θα ζητήσω να αναβληθούν όλα τα θέματα που είναι στις εκθέσεις που πήρα μόλις τώρα, κύριε Πρόεδρε, που μπήκα στη Βουλή. Κύριε Χατζηγιάννη Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Δεν υπάρχει ο ανάλογος σεβασμός από τους άλλους συναδέλφους. Όταν περιμένουμε για μήνες ολόκληρους και περιμένουν χιλιάδες κόσμου να ψηφιστεί συγκεκριμένος νόμος και έρχονται διαμιάς και τον διαγράφουν, χωρίς να ρωτήσουν είτε τον πρόεδρο της επιτροπής ή οποιονδήποτε, εγώ ασκώ τα

14 Παρακαλώ! Σας ανακαλώ σε τάξη! Σας παρακαλώ! Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Ωραία! Εγώ ασκώ τα συνταγματικά μου δικαιώματα. Σας παρακαλώ! Δε συνηθίζω να αφαιρώ λόγο, αλλά νομίζω ότι είναι πολύ ξεκάθαρα τα πράγματα. Δε βλέπω τίποτα που είναι σοβαρό. Εδώ λήφθηκε απόφαση με ψηφοφορία, η πρόταση η οποία έγινε να πάει στην επιτροπή. Η επιτροπή θα έλθει Τώρα, όσον αφορά τα άλλα, επαναλαμβάνω: Ουδεμία απόφαση των συσκέψεων δεσμεύει την ολομέλεια της Βουλής. Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Δεν είναι γι αυτό που μιλούσα. Σας παρακαλώ! Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Είναι για άλλο πράγμα που μιλώ, κύριε Πρόεδρε. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Κύριε Χατζηγιάννη Λυπούμαι, κύριε Πρόεδρε, υπάρχει Συγνώμη, κύριε Δημητρίου. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Διαδικασία. Να ζητήσεις το λόγο. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Να ζητήσω το λόγο ή να υπάρχει και κάποια τάξη και κάποια συμπεριφορά; Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Είναι γι αυτό που λέγω. Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ:

15 Εσύ πετάσσεσαι πάνω, επιδεικνύεις συμπεριφορά και κάνεις παρατηρήσεις στους άλλους συναδέλφους; Δεν μπορώ να το καταλάβω τούτο το πράγμα. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Κύριε Χατζηγιάννη Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Ακόμα δε γίνατε πρόεδρος της Βουλής. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Κύριε Χατζηγιάννη, μη συγχύζεσαι. Ο Πρόεδρος της Βουλής σας είπε Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Σας έδωσε το λόγο; Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: «σας ανακαλώ σε τάξη» και επιμένετε. Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Εμένα; Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Βεβαίως, σε σας είπε, αλλά πού να προσέξετε την ώρα που σας παίρνει ο χείμαρρος. Λοιπόν, εδώ δεν έχει τεθεί τέτοιο θέμα. Και εσείς και ο κ. Συλλούρης κακώς -κατά τη γνώμη μου- και εκτός διαδικασίας θέσατε ανύπαρκτο θέμα. Ο καθένας μπορεί να τοποθετηθεί, αν τεθεί θέμα αναβολής. Ποιος είπε ότι υπάρχει θέμα αναβολής για το Σεπτέμβρη; Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Θα σας εξηγήσω. Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Να μη μας εξηγήσετε.

16 Παρακαλώ! Όταν μπούμε στη νομοθετική εργασία Ν. ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ: Να μπούμε στη νομοθετική εργασία. Όταν μπούμε στη νομοθετική εργασία, ο καθένας μπορεί να διατυπώσει απόψεις και έχω την εντύπωση ότι στα θέματα στα οποία αναφέρεται ο κ. Χατζηγιάννης, θέματα επιτροπής Παιδείας, υπάρχει κάποια ομοφωνία. Υπάρχει ομοφωνία; Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: Και ομοφωνία υπάρχει και Επομένως, ποιο είναι το πρόβλημα; Σ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: και ανάγκη να ψηφιστούν υπάρχει. Προχωρούμε στο Κεφάλαιο Δεύτερο. Να τελειώνουμε με την κατάθεση. Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Κύριε Πρόεδρε Νομίζω ότι έχετε διάθεση να ορίσουμε ακόμα μια συνεδρία. Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Κύριε Πρόεδρε Ναι, κύριε Συλλούρη. Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ:

17 Κύριε Πρόεδρε, επειδή ο κ. Κατσουρίδης είπε ότι κακώς θέσαμε το θέμα, διότι δεν ετέθη ποτέ έτσι θέμα, εγώ προσωπικά, ως πρόεδρος της επιτροπής Εμπορίου, είχα ειδοποιηθεί επίσημα από τη γραμματέα της επιτροπής ότι έγινε αυτή η αναβολή των δύο θεμάτων, όχι σκέψη. Ε, είναι σκέψεις που μεταφέρουν οι γραμματείς; Τότε έχει πρόβλημα λειτουργίας η Βουλή. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Ναι, κύριε Συλλούρη, διότι η τελική απόφαση είναι εδώ που θα ληφθεί. ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ: Έτσι είναι. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Και πρέπει, κύριε Πρόεδρε Ναι, κύριε Δημητρίου. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ:...επιτέλους αυτό το πράγμα πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε. Η σύσκεψη των αρχηγών και εκπροσώπων των κομμάτων λειτουργεί στη βάση του να βοηθήσει το σώμα να μπορεί να είναι αποδοτικότερο στην εργασία του. Δε λαμβάνει αποφάσεις. Εκείνο το οποίο έγινε σήμερα είναι ό,τι γίνεται και σε άλλες περιπτώσεις, να γίνονται κάποιες σκέψεις και κάποιες εισηγήσεις εν σχέσει με το χειρισμό κάποιων θεμάτων. Σήμερα, είναι γεγονός, λαμβάνοντας υπόψη μια πρώτη αναφορά και εξήγηση για το περιεχόμενο κάποιων νομοσχεδίων που είναι ενώπιόν μας, έγινε σκέψη, επαναλαμβάνω σκέψη, για να αναβληθούν. Δεν υπάρχει απόφαση. Και αν κάποιοι συνάδελφοι -και με λόγους ισχυρούς, τους οποίους αντιλαμβάνομαι ή και για οποιουσδήποτε λόγους- έχουν ένσταση στην κάποια εισήγηση, η οποία έγινε όχι για να υπερκαλύψει ή να υποκαταστήσει το ρόλο οποιουδήποτε, τότε, αν αυτή η

18 οποιαδήποτε εισήγηση ή και λόγοι τεθούν υπόψη μας, οπωσδήποτε ανατρέπουν τη δική μας εισήγηση, που δεν είναι απόφαση. Αυτό να είναι καθαρό. Δεν έχουμε αποφασίσει τίποτα που να υποκαθιστά Είναι καθαρότατο! Το είπα έξι φορές ως τώρα! Έβδομη, είναι καθαρότατο! Αν υπάρχει απόφαση και προτίμηση να μη γίνεται σύσκεψη των αρχηγών των κομμάτων, για να γίνεται ευκολότερα η δουλειά, πέστε το. Δεν έχω καμιά αντίρρηση. Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ: Εγώ το εισηγούμαι, κύριε Πρόεδρε. Όμως είναι ξεκάθαρο ότι οι συσκέψεις είναι για να υποβοηθήσουν το έργο της Βουλής, χωρίς να σημαίνει ότι η κατάληξη πάνω σε διάφορα θέματα περί αναβολής ή μη αναβολής δεσμεύουν το σώμα. Το σώμα αποφασίζει για όλα. Είναι ξεκάθαρο το θέμα. Λοιπόν, υπό το φως του τι προηγήθη, προχωρούμε με το Κεφάλαιο Δεύτερο: Η κατάθεση νομοσχεδίων και εγγράφων είναι όπως αυτή έχει διανεμηθεί στους βουλευτές. Τίτλος νομοσχεδίων, κανονισμών και εγγράφων Κατατέθηκε/αν από το υπουργείο Παραπέμπεται/ονται στην επιτροπή 1) Ο περί της Προστασίας του Ανταγωνισμού (Τροποποιητικός) Νόμος του 1999. Εξωτερικών Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων 2) Ο περί Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού Νόμος (Αρ. 7) του 1999. Οικονομικών Οικονομικών και Προϋπολογισμού

19 3) Εκθεση του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 2 του νόμου 74/88. Προτάσεις νόμου: 1) Ο περί Μηχανοκινήτων Οχημάτων και Τροχαίας Κινήσεως (Τροποποιητικός) (Αρ. 4) Νόμος του 1999. 2) Ο περί Μηχανοκινήτων Οχημάτων και Τροχαίας Κινήσεως (Τροποποιητικός) (Αρ. 5) Νόμος του 1999. 3) Ο περί της Διαδικασίας Πρόσληψης Εκτάκτων Υπαλλήλων στη Δημόσια και Εκπαιδευτική Υπηρεσία (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Κατατέθηκε από Ευάγγελο Σαμμούτα, βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Αμμοχώστου Αντρέα Χρίστου εκ μέρους της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ- Αριστερά-Νέες Δυνάμεις και Νίκο Πιττοκοπίτη, βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Πάφου Αβραάμ Αντωνίου, βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας Εμπορίου και Βιομηχανίας Παραπέμπεται στην επιτροπή Συγκοινωνιών και Εργων Συγκοινωνιών και Εργων Οικονομικών και Προϋπολογισμού

20 του 1999. 4) Ο περί της Διαδικασίας Πρόσληψης Εκτάκτων Υπαλλήλων στη Δημόσια και Εκπαιδευτική Υπηρεσία (Τροποποιητικός) (Αρ. 4) Νόμος του 1999. Πρόδρομο Προδρόμου, βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας Οικονομικών και Προϋπολογισμού Αν δεν υπάρχει οποιαδήποτε διαφωνία -και δε βλέπω να υπάρχει- επανερχόμεθα στο πρώτο θέμα, που είναι η νομοθετική εργασία. Ήθελα σ αυτό το σημείο να υποδείξω το εξής: Και πάλι δεν είστε δεσμευμένοι. Οι σκέψεις σήμερα στη σύσκεψη των αρχηγών των κομμάτων -νομίζω θα βοηθήσει τη συνεδρία, αν το αναφέρω- είναι ότι, ό,τι δε θεωρείται επείγον και ό,τι περίπου έχει παρουσιαστεί ή παρουσιάζεται χωρίς την αναγκαία μελέτη και προεργασία, θα ήταν προτιμότερο να αναβληθεί για την επόμενη σύνοδο, χωρίς τούτο να σημαίνει ότι αφαιρεί από οποιονδήποτε το δικαίωμα να έχει αντίρρηση, να εγείρει το θέμα, να γίνει συζήτηση και να ληφθεί απόφαση. Έχουμε ογδόντα δύο θέματα. Ο αριθμός να μη φοβίζει, γιατί υπάρχουν αρκετά θέματα που είναι κανονισμοί, που έχουν αποσυρθεί από την εκτελεστική εξουσία και θα επανεξεταστούν σε επόμενη συνεδρία στη νέα σύνοδο. Όμως να αρχίσουμε κανονικά με τη νομοθετική εργασία, ένα προς ένα τα θέματα, και ο καθένας μπορεί να πει ό,τι θέλει ανάλογα. Αυτή τη στιγμή θα ήθελα να χαιρετίσω την παρουσία του προέδρου της Μικτής Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ιρλανδικού Κοινοβουλίου και των μελών της επιτροπής. Και με την αντιπροσωπία της Ιρλανδίας είχαμε πάρα πολύ χρήσιμες συνομιλίες και η επιτροπή Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και ο ομιλών και θα ήθελα ξανά να χαιρετίσω την παρουσία τους στη Βουλή και να τους ευχηθώ

21 ευχάριστη παραμονή στην Κύπρο. Σίγουρα οι συνομιλίες υπήρξαν εποικοδομητικές και χρήσιμες. Είναι απέναντί σας η αντιπροσωπία. (Χειροκροτήματα) Το πρώτο θέμα στην ημερήσια διάταξη είναι «Ο περί Εντάξεως Εκτάκτων Υπαλλήλων στη Δημόσια Υπηρεσία (Τροποποιητικός) Νόμος του 1998». Πρόταση νόμου. Η έκθεση έχει διαβαστεί. Παρακαλώ, ο κ. Δημητρίου. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, το ακανθώδες αυτό πρόβλημα είναι γνωστό πόσες συζητήσεις έχει δημιουργήσει, έχει προκαλέσει σε αυτό το σώμα. Οπωσδήποτε, αν ξεκινήσουμε να συζητούμε το θέμα, όπως είναι στην ουσία της η πρόταση, θα δημιουργήσει και πάλι και από πλευράς χρόνου και από πλευράς διαλόγου κάποια ένταση αχρείαστη. Κάποιες σκέψεις υπάρχουν από διάφορες πλευρές. Κάποιες εξελίξεις εν σχέσει με την πρόθεση της κυβέρνησης φαίνεται ότι μπορούν να διαμορφωθούν σε μια κοινή θέση σε κάποιο στάδιο. Γι αυτό η παράκλησή μου είναι να μετατεθεί σήμερα από την ημερήσια διάταξη, να μετατεθεί, όχι να αναβληθεί, μέχρις ότου διαμορφωθεί κάποια σχετική τελική πρόταση, που να αντιμετωπίζει το πρόβλημα και πρακτικά και στα πλαίσια του συντάγματος. Δηλαδή, απλώς εισηγούμαι μετάθεση όσον αφορά την ημερήσια διάταξη. Ο κ. Αντωνίου. Α. ΑΝΤΩΝΙΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, είναι γεγονός ότι αυτό το θέμα είναι μπροστά μας από έξι, οκτώ μήνες. Το έχουμε συζητήσει στην επιτροπή Οικονομικών κατ επανάληψη μεταξύ μας

22 και δυστυχώς όλες οι προσπάθειες που έγιναν μέχρι τώρα με την εκτελεστική εξουσία, για να υποβάλει προς τη Βουλή οποιαδήποτε πρόταση, δεν κατέληξαν πουθενά. Η δική μας κοινοβουλευτική ομάδα βλέπει ότι και η μετάθεση του θέματος δε δημιουργεί δυνατότητες διαφοροποίησης των προτάσεων που είναι μπροστά μας. Η θέση της δικής μας ομάδας είναι να υποστηρίξει αυτή την πρόταση νόμου στα δύο της σκέλη, όπως είναι στην έκθεση, και δε βλέπω πώς θα μπορεί να αλλάξει αυτή τη θέση της, αλλά βεβαίως θα ακούσουμε και άλλες πλευρές πώς αντιμετωπίζουν το θέμα. Συνεπώς, η δική μας θέση είναι μάλλον να προχωρήσουμε στη συζήτηση και στην ψήφιση αυτών των προτάσεων νόμου. Ο κ. Παπαδόπουλος. Τ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: Είναι το ίδιο όπως την προηγούμενη φορά που συζητούμε, διότι εγώ έχω μια τροποποίηση νόμου και δεν τη βλέπω να αναφέρεται στο υπ αριθμόν 1 θέμα της ημερήσιας διάταξης. Αναφέρεται στο υπ αριθμόν 10. Ισχύει και για τα δύο βεβαίως. Και πρώτα θα συζητηθεί η δική μου τροποποίηση και σπεύδω να πω -καλά είναι να λέει ο κ. Αντωνίου ότι έχει συζητηθεί επανειλημμένως και οι θέσεις είναι γνωστές- αλλά μόνο εγώ ακούω τις απόψεις των εκτάκτων να λένε «είσαι ο μόνος που είσαι εναντίον μας». Και βέβαια το οξύμωρο είναι ότι είμαι ο μόνος που είμαι υπέρ τους, διότι εγώ θέλω να καταργηθεί ο νόμος που να επιλέγουμε σε ποιους θα παρατείνεται η υπηρεσία και ποιους θα διώχνουν. Η όλοι ή κανένας, λέω εγώ. Μόνο εγώ το λέω. Επομένως, κύριε Αντωνίου, και αν έχει εξαντληθεί, όχι, λυπούμαι πάρα πολύ, διότι όποιους από εσάς συναντήσουν οι έκτακτοι τούς λένε ότι ο κ. Παπαδόπουλος είναι εναντίον και δεν τους λέτε ότι ο μόνος που είναι υπέρ είναι ο κ. Παπαδόπουλος.

23 Ναι, κύριε Αντωνίου. Α. ΑΝΤΩΝΙΟΥ: Να διευκρινίσω το εξής: Κύριε Παπαδόπουλε, πρώτα-πρώτα, αν αναφέρεστε σε εμένα, ποτέ δεν έχω πει σε κανέναν από τους εκτάκτους ποιος είναι υπέρ του και ποιος είναι εναντίον του. Το δεύτερο που πρέπει να πω είναι ότι η πρόταση του κ. Παπαδόπουλου είναι μέρος της προτάσεως που καλύπτει η έκθεση του θέματος υπ αριθμόν 1. Τ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Αντωνίου, γράφει εδώ «τροποποίηση όσον αφορά το θέμα υπ αριθμόν 10». Είναι και για το 10, αλλά κατά κύριο λόγο είναι στο 1. Και αν εγκριθεί η πρότασή μου στο 1, δε χρειάζεται να μπει στο άλλο. Α. ΑΝΤΩΝΙΟΥ: Λέω ότι η πρότασή σας είναι... γι αυτό μπορεί να τη βάλετε σε ψηφοφορία και αν περάσει, περνά. Αν δεν περάσει... Παρακαλώ, επειδή μπορεί να πάρει πολλή ώρα αυτή η συζήτηση, η εισήγησή μου είναι να γίνει αποδεκτή η εισήγηση του κ. Δημητρίου. Να το αφήσουμε πιο ύστερα, για να ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις. Αυτό θα το συζητήσουμε εντός της ημέρας. Δε μιλούμε για αναβολή. Θα το συζητήσουμε εντός της συνεδρίας αυτής, την ώρα που θα ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις. Μόλις ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις, παρακαλώ να ενημερωθώ, για να χειριστώ ανάλογα το θέμα. Τα θέματα υπ αριθμόν 2 και 3 στην ημερήσια διάταξη, που είναι «Ο περί Λιπασμάτων Νόμος του 1999» και «Οι περί Λιπασμάτων Κανονισμοί του 1999» αναβάλλονται. Το επόμενο θέμα είναι «Ο περί Αξιωματούχων του Κράτους και Αλλων

24 Προσώπων (Δήλωση και Ελεγχος Περιουσίας) Νόμος του 1999». Είναι η αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας που αφορά το νόμο που ψήφισε η Βουλή για το πόθεν έσχες. Αντιλαμβάνομαι από την έκθεση ότι όλες οι πλευρές επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν ως προς το αν δέχονται ή όχι την αναπομπή του Προέδρου κατά τη συζήτηση του θέματος στην ολομέλεια σήμερα. Επίσης, βλέπω ότι η επιτροπή είναι διατεθειμένη να δεχθεί τη νομοτεχνική διόρθωση κάποιων σημείων που φαίνεται ότι χρήζουν τέτοιας διόρθωσης, σύμφωνα με εισήγηση του Γενικού Εισαγγελέα, η οποία περιλαμβάνεται στην επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Παρακαλώ τον πρόεδρο της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής να διαβάσει την έκθεση στο σώμα. Α. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, εμείς ως μέλη αυτής της επιτροπής δεν έχουμε πάρει ακόμα αυτή την έκθεση. Παρακαλώ να μας δοθεί έστω και τώρα. Δεν έχω ένσταση για να προχωρήσετε, αλλά έστω και τώρα... για να δούμε τι ενεγράφη. Γιατί, αν αυτό που λέτε ενεγράφη, δεν έγινε τέτοια συμφωνία στην επιτροπή. Ο κ. Δημητρίου. Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Είναι γεγονός, κύριε Πρόεδρε, πριν προβώ στην ανάγνωση της έκθεσης, ότι με τα όσα έχετε πει δημιουργείται κάποια παρεξήγηση, η οποία πρέπει να αρθεί, αν προσέξουν οι συνάδελφοι το περιεχόμενο της έκθεσης που θα διαβάσω. Εκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών για τον αναπεμφθέντα νόμο που τιτλοφορείται «Ο περί Αξιωματούχων του Κράτους και Αλλων Προσώπων (Δήλωση και Ελεγχος Περιουσίας) Νόμος του 1999» Παρόντες:

25 Παναγιώτης Δημητρίου, πρόεδρος Αριστοφάνης Γεωργίου Καίτη Κληρίδου Ρίκκος Ερωτοκρίτου Γιαννάκης Αγαπίου Χριστόδουλος Στάθης Κιττής Βενιαμίν Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών επανεξέτασε σε σημερινή συνεδρία της τον πιο πάνω νόμο, που ψήφισε η Βουλή στις 10 Ιουνίου 1999, ύστερα από αναπομπή του που έγινε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κατ επίκληση του άρθρου 51.1 του συντάγματος. Οι κυριότεροι λόγοι της αναπομπής, όπως αναφέρονται στη σχετική επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας με ημερομηνία 30 Ιουνίου 1999 προς τον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, συνοψίζονται στα ακόλουθα: 1) Η μεγάλη επέκταση του κύκλου των ελεγχόμενων προσώπων σε σχέση με το αρχικά κατατεθέν στη Βουλή κυβερνητικό νομοσχέδιο καθιστά την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή του αναπεμφθέντος νόμου προβληματική. 2) Το άρθρο του αναπεμφθέντος νόμου με το οποίο προβλέπεται ότι ο διορισμός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας του προέδρου και των μελών του Συμβουλίου Ελέγχου που καθιδρύεται με το νόμο αυτό θα υπόκειται στην έγκριση της Βουλής των Αντιπροσώπων είναι αντισυνταγματικό, γιατί συνεπάγεται συμμετοχή της Βουλής στην άσκηση εκτελεστικής εξουσίας από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και συγκρούεται με την αρχή της διακρίσεως των εξουσιών. 3) Η εξομοίωση του τρόπου ελέγχου του προέδρου και των μελών του Ανώτατου Δικαστηρίου, αλλά και των μελών των κατώτερων δικαστηρίων, με τον έλεγχο που θα ασκείται επί των υπόλοιπων ελεγχομένων πλήττει την κατοχυρωμένη από το σύνταγμα ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών.

26 Τα πρόσωπα αυτά και κατά λογική συνέπεια όσοι από τους ελεγχομένους υπηρετούν με βάση το σύνταγμα «υφ ους όρους οι δικασταί του Ανωτάτου Δικαστηρίου», δηλαδή ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, πρέπει να εξαιρεθούν από τις διατάξεις του αναπεμφθέντος νόμου και ο έλεγχός τους να ρυθμιστεί διαφορετικά. 4) Η αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων και ειδικότερα περιουσιακών στοιχείων συνιστά επέμβαση στο δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής, που κατοχυρώνεται από το άρθρο 15 του συντάγματος και από το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία έχει κυρωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία με το Νόμο 39 του 1962 και ως εκ τούτου έχει επαυξημένη τυπική ισχύ έναντι της εσωτερικής νομοθεσίας. Η διάταξη για δημοσιοποίηση των δηλώσεων των ελεγχομένων πρέπει επομένως να απαλειφθεί. 5) Η συμπερίληψη στον κύκλο των ελεγχομένων άλλων προσώπων, που δεν ασκούν κρατική εξουσία, όπως είναι οι πρόεδροι των διοικητικών συμβουλίων και οι διευθυντές των μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι αρχισυντάκτες, οι εκδότες εφημερίδων κ.ά., συνιστά επέμβαση στην ιδιωτική ζωή των προσώπων αυτών, η οποία δεν μπορεί να αιτιολογηθεί σύμφωνα και με όσα έχουν προαναφερθεί για το άρθρο 15.2 του συντάγματος και το άρθρο 8.2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 6) Ο όρος «διευθυντές νομικών προσώπων και οργανισμών δημοσίου δικαίου», οι οποίοι επίσης είναι ελεγχόμενοι σύμφωνα με τον αναπεμφθέντα νόμο, δημιουργεί αμφιβολίες ως προς το ποιοι στην πραγματικότητα θα υπέχουν υποχρέωση για δήλωση περιουσιακής κατάστασης με βάση αυτόν.

27 7) Στα άρθρα 5(2) και 13(3) του αναπεμφθέντος νόμου πρέπει να γίνουν κάποιες φραστικές διορθώσεις, οι οποίες εξυπηρετούν καλύτερα την αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου αυτού. Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, επανεξετάζοντας τον αναπεμφθέντα, σύμφωνα με τα πιο πάνω, νόμο και όλους τους λόγους στους οποίους στηρίχθηκε η εν λόγω αναπομπή, άκουσε τις θέσεις του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, ο οποίος κλήθηκε ενώπιόν της και ο οποίος εξέθεσε τις απόψεις του σε σχέση με τα άρθρα που επισύρουν αντισυνταγματικότητα. Περαιτέρω, ενημερώθηκε για τους λόγους αναπομπής που αναφέρονται στις παραγράφους 6 και 7 πιο πάνω, οι οποίοι σύμφωνα με την άποψή του αποσκοπούν σε διόρθωση των αντίστοιχων άρθρων για καλύτερη νομοτεχνική διατύπωσή τους. Με βάση τη συζήτηση που διεξήχθη, κατά την επανεξέταση του όλου θέματος, όλες οι πλευρές που παρέστησαν στη συνεδρία της επιτροπής αποφάσισαν να τοποθετηθούν τελικά ως προς το αν αποδέχονται ή όχι την αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας για όλους τους λόγους που προτάσσονται και αφορούν θέματα ουσίας του αναπεμφθέντος νόμου κατά τη συζήτηση του όλου θέματος στην ολομέλεια του σώματος. Ως προς τους λόγους που αναφέρονται στη σχετική επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας στις παραγράφους 10, 11 και 12 αυτής και σύμφωνα με την οποία ο όρος «διευθυντές νομικών προσώπων και οργανισμών δημοσίου δικαίου» δημιουργεί αμφιβολίες, αλλά και ως προς τις προτεινόμενες φραστικές διορθώσεις για καλύτερη εφαρμογή του νόμου, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών αποδέχεται την αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας και ειδικότερα εισηγείται τη διόρθωση του πιο πάνω όρου, ώστε αυτός να αναφέρεται ως «γενικοί διευθυντές νομικών προσώπων και οργανισμών δημοσίου δικαίου».

28 Κύριε Πρόεδρε, ως προέδρου της επιτροπής να μου επιτρέψετε να πω λίγα λόγια σχετικά με το θέμα, όπως σήμερα παρουσιάζεται, δηλαδή το θέμα της αναπομπής. Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όπως θυμάστε, κατά τη μακρά συζήτηση αυτού του νόμου όπως είναι σήμερα, νομοσχέδιο ήταν τότε, είχαν εκφραστεί πολλές επιφυλάξεις εν σχέσει με αρκετές πρόνοιες. Δεν πρόκειται να επαναλάβω τα επιχειρήματα ή να συνοψίσω τα όσα έχουν λεχθεί κατά τη συζήτηση εκείνη. Ομως το γενικό συμπέρασμα το οποίο βγήκε ήταν ότι κάπου αυτός ο νόμος με την πίεση από το κλίμα που δημιουργήθηκε είχε ατέλειες και ελλείψεις. Και μάλιστα ήταν και η άποψη εκείνων που ψήφισαν το νόμο να τον ψηφίσουμε επιτέλους και να επανέλθουμε σε κάποιο στάδιο, για να τον διορθώσουμε εκεί που επιβαλλόταν να γίνει διόρθωση. Ηταν με αυτό το πνεύμα και με αυτές τις επιφυλάξεις που αντιλαμβάνομαι ότι και εκείνοι που τον ψήφισαν τον ψήφισαν, ως είχε τροποποιηθεί στο τέλος με τις διάφορες τροπολογίες. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει αναπέμψει αυτό το νόμο. Εκείνη η πίεση, η οποία υπήρχε τότε και μάλιστα βάρυνε και τη Βουλή και τον καθένα ξεχωριστά με όλα τα υπονοούμενα που ακούγονταν κατά καιρούς, έχω τη γνώμη ότι έχει εκλείψει. Και αν το κλίμα που υπάρχει σήμερα εν σχέσει με το τι είναι ο καθένας εκτός της Βουλής... και εκείνοι που δε γνώριζαν το θέμα εντός της Βουλής είχαν τότε πάρει τη θέση όπως την είχαν πάρει με βάση εκείνο το κλίμα, εφόσον έχει διαφοροποιηθεί, έχουμε όλη την άνεση εκείνα που θέλαμε να κάνουμε τότε να τα κάνουμε τώρα. Δηλαδή, αν δεχθούμε την αναπομπή και επανέλθουμε το Σεπτέμβριο, για να το δούμε πιο νηφάλια και χωρίς εκείνη την πίεση, επαναλαμβάνω, ούτε ακόμη λαμβάνοντας υπόψη, μπορώ να πω, πλήρως και τους λόγους της αναπομπής αλλά αυτόβουλα και μόνοι μας, και αν ακόμη δεν είχε αναπεμφθεί, να δούμε πώς μπορούμε να διορθώσουμε όλα εκείνα τα οποία επισημάνθηκαν ότι αποτελούσαν κενά, ελλείψεις και μειονεκτήματα του νόμου, νομίζω ότι θα είμαστε πιο αποτελεσματικοί και πιο

29 ουσιαστικοί στη νομοθετική μας δουλειά. Τώρα, αν ακολουθήσουμε τη θέση της απόρριψης της αναπομπής, σημαίνει ότι ο Πρόεδρος θα πρέπει να το αναφέρει στο Ανώτατο Δικαστήριο. Εκεί θα βγουν κάποια πορίσματα και δέχομαι τη θέση ότι τουλάχιστο θα είναι τελεσίδικα. Ναι, όμως εμείς ξέρουμε ήδη από τις τοποθετήσεις που έγιναν ότι κάποια θέματα το Ανώτατο Δικαστήριο θα τα βρει πράγματι ότι είναι αντισυνταγματικά. Τοποθετηθήκαμε κάποιοι επ αυτού. Γιατί αυτά τα αντισυνταγματικά σημεία ή πρόνοιες να μην τα δούμε με νηφαλιότητα, επαναλαμβάνω, τον Οκτώβριο, όταν θα ανοίξει η Βουλή και να περάσουμε μέσα από αυτή τη διαδικασία; Και αν επιμένουμε, η πλειοψηφία της Βουλής, στην υιοθέτηση αυτών των προνοιών των αμφιλεγόμενων, τότε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να ασκήσει το δικαίωμά του να κάνει την αναφορά του στο Ανώτατο. Υπάρχει ενδεχόμενο -και πάλι για να δούμε την προοπτική των πραγμάτων- μετά την οποιαδήποτε τελεσίδικη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου να επανέλθουμε εδώ πάλι και να κάνουμε αυτό το οποίο μπορεί να κάνουμε εκ των προτέρων και δυνατόν να λύσει και το πρόβλημα της αντισυνταγματικότητας, το οποίο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να λάβει υπόψη και να μην τον αναπέμψει και έτσι να κλείσουμε αυτό τον κύκλο χωρίς πολλές περιπλοκές. Γι αυτό η δική μου εισήγηση ως προέδρου της επιτροπής αλλά και ως απλού βουλευτή είναι, αντί να απορρίψουμε την αναπομπή, να την εγκρίνουμε με αυτή την επιφύλαξη. Να τα δούμε ξανά όχι διότι, επαναλαμβάνω, υπάρχουν οι λόγοι της αναπομπής, αλλά διότι και εμείς μόνοι μας αυτόβουλα, όταν συνεζητείτο το θέμα, είπαμε ότι χρειάζεται να το ξαναδούμε, για να το δούμε μέσα στον Οκτώβριο και ανάλογα να αποφασίσουμε. Και αν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βρει και τότε, με την τελική τοποθέτηση της Βουλής, ότι υπάρχουν σημεία αντισυνταγματικότητας, τότε να κάνει την αναφορά του απευθείας και να μην κάνει αναπομπή, για να έχουμε

30 επανάληψη μάλλον νέας διαδικασίας. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Ο κ. Παπαδόπουλος. Τ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, κύριοι συνάδελφοι, εμείς θα επιμένουμε στο νόμο, όπως τον έχει ψηφίσει η Βουλή, απορρίπτοντας την αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Φθάνουμε σε αυτό το αποτέλεσμα με μέρος των ίδιων επιχειρημάτων που λέει ο κ. Δημητρίου, αλλά από την ανάποδη. Οι συνάδελφοι θα θυμούνται ότι, όταν ήρθε από την επιτροπή το νομοσχέδιο, κατά τη γνώμη μου ισοζυγισμένο και μελετημένο, ώστε οι πιθανότητες να περιλαμβάνει πρόνοιες αντισυνταγματικές ελάχιστες, που κατά πάσα πιθανότητα θα λυγούσε στην επικύρωσή του και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και από το Ανώτατο Δικαστήριο, η Βουλή δε δέχθηκε την εισήγηση, την οποία είχε υποβάλει η ομάδα μου, να εγκριθεί ο νόμος όπως έχει και, αφού έτσι και αλλιώς για την εφαρμογή του έπρεπε να παρέλθει κάποιο χρονικό διάστημα, σε αυτό το χρονικό διάστημα οι εισηγήσεις των συναδέλφων για τροποποιήσεις ή για προσθήκες άρθρων που είχαν κάνει να μπορούσαν να εξεταστούν με νηφαλιότητα. Εγώ νομίζω πάντα τους εξετάζουμε με νηφαλιότητα, αλλά εννοούσα με περισσότερη άνεση, για να μπορέσουμε τουλάχιστον εκεί που ήταν να συζητηθούν αυτές οι πρόνοιες να διαμορφωθούν κατά τρόπο που να μην προσκρούει σε βασικές συνταγματικές πρόνοιες και να είναι αντισυνταγματικός ο νόμος. Δεν έγινε αποδεκτή εκείνη η πρόταση. Τώρα την ακούω να επαναλαμβάνεται από τον κ. Δημητρίου μόνο για τα θέματα τα οποία η εκτελεστική εξουσία, κατά κύριο λόγο, περιλαμβάνει στην αναπομπή της. Εδώ να κάνω δύο διευκρινίσεις: Το νομοσχέδιο το οποίο κατατέθηκε από την

31 κυβέρνηση, υποθέτω μετά από έγκριση του Γενικού Εισαγγελέα, υποθέτω, χωρίς να περιλαμβάνει αντισυνταγματικές πρόνοιες, ως νόμος περιλαμβάνει έξι από τους δέκα λόγους αναπομπής, τους οποίους τώρα, μετά που ψήφισε το νομοσχέδιο η Βουλή χωρίς να τροποποιήσει αυτά τα άρθρα, κρίνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά συμβουλή του Γενικού Εισαγγελέα ότι προσκρούουν σε συνταγματικές πρόνοιες. Πότε είχαν δίκαιο; Τότε που το έστειλαν ως συνταγματικό ή τώρα που, μετά που τις ενέκρινε η Βουλή τις δικές τους πρόνοιες, ανακαλύπτουν ότι πιθανώς να προσκρούουν σε συνταγματικές πρόνοιες; Γιατί το λέω αυτό το πράγμα; Τίποτε το επιλήψιμο δεν υπάρχει να έκανε δεύτερες σκέψεις η κυβέρνηση και να ήρθε με δεύτερες σοφότερες σκέψεις. Λέω όμως ότι, ακόμα και αν τροποποιηθεί το νομοσχέδιο μερικώς μετά την αναπομπή και όπως εισηγείται η κυβέρνηση, αν δεχθούμε τους λόγους της αναπομπής, παραμένει πάντα σε αμφισβήτηση ότι αρκετές πρόνοιες αυτού του νομοσχεδίου θα κριθούν αντισυνταγματικές. Αρα δε διορθώνουμε τίποτε με το να απαλείψουμε τέσσερις ή πέντε από τις προτάσεις, για να κάνουμε δεκτή την αναπομπή του Προέδρου, και άρα να πάει στο Προεδρικό Μέγαρο, που πιθανώς έτσι ή αλλιώς θα γίνει η αναφορά στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Αν όμως δε γίνει αναφορά στο Συνταγματικό Δικαστήριο, τι θα γίνει; Σε τρεις μήνες όλες αυτές οι εκατοντάδες, μερικοί λένε είναι χιλιάδες, των προσώπων που καλύπτονται πρέπει να υποβάλουν τις δηλώσεις τους, διότι η κυβέρνηση οφείλει να υποβάλει τους κανονισμούς για τη λειτουργία της επιτροπής για την υποβολή αυτών των δηλώσεων. Ο ένας πολίτης από τις χιλιάδες που θα κρίνει ότι ο νόμος είναι αντισυνταγματικός θα πάει στο Συνταγματικό Δικαστήριο και θα κηρυχθεί αντισυνταγματικός πότε; Αφού στο μεταξύ έχουν διοριστεί τα πέντε μέλη της επιτροπής σε ανώτατες κλίμακες και πρόσωπα ανώτατου επιπέδου επαγγελματικής υπόστασης και ηθικής και επομένως αυτοί οι άνθρωποι μπορεί είτε να

32 αλλάξουν τη σταδιοδρομία τους είτε να δεχτούν διορισμό. Και διορισμό επί συμβολαίω, παρακαλώ, επί πενταετία ή να παραιτηθούν από θέσεις τις οποίες κατέχουν, για να αναλάβουν αυτή την τιμητική θέση, για να κηρυχθεί ο νόμος μετά έξι μήνες ή οποτεδήποτε προσφύγει ο ένας πολίτης αντισυνταγματικός, όχι αναγκαστικά για τις πρόνοιες που τώρα έχουμε τροποποιήσει ή που μπορούμε να τροποποιήσουμε αλλά για άλλες πρόνοιες. Είναι η άποψη η δική μου ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που με το σύνταγμα είναι ο θεματοφύλακας της συνταγματικής τάξης, εκεί που έχει αμφιβολία αν ένας νόμος είναι συνταγματικός ή όχι έχει καθήκον, έχει υποχρέωση να ακολουθήσει τη μόνη πορεία που μπορεί να διαλευκάνει τελεσίδικα τη βεβαιότητα του νόμου. Και όσοι είναι δικηγόροι ξέρουν τι σημαίνει να υπάρχει βεβαιότητα του νόμου. Φοβούμαι ότι, αν τροποποιήσουμε το νόμο αποδεχόμενοι μέρος της αναπομπής, δε θα έχουμε αυτή τη βεβαιότητα του νόμου ούτε εμείς ούτε οι πολίτες ούτε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Και αυτό νομίζω θα οδηγήσει, πρώτον, στην υπόσκαψη της εγκυρότητας του νόμου, δεύτερον, στη δημιουργία σύγχυσης μεταξύ των πολιτών ως προς το ποιοι καλύπτονται και ποιοι δεν καλύπτονται, πώς πρέπει να καλυφθούν, τι δικαιώματα έχουν κάτω από το σύνταγμα και κάτω από το νόμο. Και κάποιος πολίτης θα προσφύγει; Γι αυτό η δική μου εισήγηση είναι ότι η Βουλή θα επιμένει στο νομοσχέδιο που ψήφισε σε νόμο στην περασμένη συνεδρία. Δηλαδή, θα επιμένει στο νόμο που έχει εγκρίνει με πλειοψηφία ή άλλως πως και δεν έχει σημασία βεβαίως. Οταν εγκρίνεται ο νόμος, είτε με πλειοψηφία -κύριε Ηλιάδη, το λέω ειδικώς για εσάς, για να καθησυχάσετε- όταν εγκρίνεται ο νόμος, είτε με μία ψήφο εγκρίνεται είτε ομόφωνα, την ίδια ισχύ έχει και την ίδια εγκυρότητα. Το λέω για να καθησυχάσετε ότι αμφισβητώ αυτή τη θεωρία, ότι τότε όντως ο Πρόεδρος θα υποβάλει την αναφορά, για να ξέρουμε εμείς

33 με βεβαιότητα ποιες είναι οι υποχρεώσεις του πολίτη, ποια είναι τα δικαιώματα του πολίτη, ποιες πρόνοιες είναι συνταγματικές ή αντισυνταγματικές. Θα τελειώσω με ακόμα ένα σημείο, κύριε Πουργουρίδη. Δε θα αργήσω. Εγώ σήμερα δεν ήμουν στην επιτροπή Νομικών που εξέτασε αυτό το θέμα, γιατί, πρώτον, στην επιτροπή Εξωτερικών βλέπαμε την αντιπροσωπία των βουλευτών από τη Γερμανία και μετά, η ώρα 10.30 μ.μ., μέχρι ώρας προχωρημένης ήμαστε σε συνεδρία μαζί με τον Πρόεδρο της Βουλής, την καθιερωμένη συνεδρία που κάνουν οι εκπρόσωποι των κομμάτων και οι αρχηγοί των κομμάτων, αν έρχονται, όταν έρχονται. Επομένως, εγώ δε συμφωνώ ότι οι τροποποιήσεις που έγιναν είναι οι μόνες λογικές και αναγκαίες ή ότι δείχνουν συνέπεια. Για παράδειγμα, ένας από τους λόγους αναπομπής είναι ότι πρόσωπα τα οποία δεν ασκούν κρατική εξουσία, αλλά που είναι ανεξάρτητοι, δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στο νόμο. Ενας τέτοιος είναι ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, για παράδειγμα. Είναι ο Γενικός Ελεγκτής. Είναι διάφοροι άλλοι αξιωματούχοι, για να μην κάνουμε τώρα απαρίθμηση. Αρα, κατά τη γνώμη μου, είναι αδύνατον να ανθολογήσουμε τέσσερις ή πέντε πρόνοιες από όσες έχει αναπέμψει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και να πούμε «α, αν διορθώσουμε αυτές τις πέντε, τότε ο νόμος είναι εντάξει», γιατί τότε τι γίνεται; Τότε σημαίνει ότι ηθελημένα εξετάσαμε, σταθμίσαμε τους λόγους της αναπομπής, επιλέξαμε από τους λόγους της αναπομπής μερικούς και απορρίψαμε τους άλλους, πράγμα που πιστεύω δεν έγινε. Καταλήγω ότι η δική μας εισήγηση είναι να απορριφθεί η αναπομπή του Προέδρου. Εμείς θα επιμένουμε στο νόμο ακριβώς όπως τον είχε ψηφίσει η Βουλή την περασμένη συνεδρία και νομίζω ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που είμαι βέβαιος ότι έχει πλήρη επίγνωση και των δικαιωμάτων του και των υποχρεώσεών του ως θεματοφύλακα του συντάγματος και της νομιμότητας, ναι, θα κάνει αναφορά στο δικαστήριο που είναι το μόνο όργανο της Δημοκρατίας που μπορεί να δώσει βεβαιότητα

34 νόμου. Ο κ. Ηλιάδης. Δ. ΗΛΙΑΔΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, επειδή έχουν λεχθεί όλα τα επιχειρήματα, νομίζω ότι δεν ωφελεί να επαναλαμβάνουμε ο ένας τον άλλο. Είναι πράγματι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι ίδιες διατάξεις οι οποίες προτάθηκαν από την Εισαγγελία και την κυβέρνηση προτάθηκαν ως συνταγματικές και σήμερα χαρακτηρίζονται ως αντισυνταγματικές, εξ ου και καλείται η Βουλή να τις αναθεωρήσει. Επειδή εγείρονται όλα τα θέματα τα οποία έχει αναφέρει ο κ. Τάσσος Παπαδόπουλος, επειδή βεβαιότητα και εγκυρότητα μπορεί να υπάρξει μόνο ύστερα από απόφαση του δικαστηρίου, μετά από αναφορά του Προέδρου της Δημοκρατίας, δε νομίζω ότι υπάρχει λόγος να καθυστερούμε τις διαδικασίες, να πηγαίνει και να έρχεται ανάμεσα στη Βουλή και το Προεδρικό, για να καταλήξει τελικά στο δικαστήριο, το οποίο τελικά θα αποφανθεί ύστερα από κάποια αίτηση κάποιου πολίτη, γιατί υπάρχουν πολίτες που σίγουρα θα προσφύγουν, επηρεαζόμενοι, που θεωρούν ότι κακώς περιλαμβάνονται στις διατάξεις του νομοθετήματος. Άρα δε βλέπω ότι υπάρχει πιο συνετή και πιο ασφαλής οδός από το να επιμείνουμε στο νομοθέτημα, ως το έχουμε ψηφίσει, και ακολούθως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ασκώντας τις εξουσίες του, να ρωτήσει το δικαστήριο, το οποίο θα αποφανθεί αν και σε ποια σημεία είναι αντισυνταγματικό το νομοθέτημα. Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Ο κ. Αγαπίου. Γ. ΑΓΑΠΙΟΥ:

35 Κύριε Πρόεδρε, πραγματικά μου προκαλεί κατάπληξη, πρώτον, η στάση του προέδρου της επιτροπής Νομικών και, δεύτερον, του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν εγκρίναμε το νομοσχέδιο όπως το έστειλε η κυβέρνηση, τρεις λόγοι τουλάχιστον, που σήμερα αναφέρεται ότι αποτελούν αντισυνταγματικότητα, περιέχονταν στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης. Συγκεκριμένα, οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο Γενικός Λογιστής, ο Γενικός Ελεγκτής περιέχονταν στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης. Η αναδρομικότητα περιείχετο στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης. Αν εγκρίναμε το νομοσχέδιο όπως είχε σταλθεί τότε από την ίδια την κυβέρνηση, θα μας έκαμνε ο Πρόεδρος αναπομπή του νομοσχεδίου που έστειλε ο ίδιος, που έστειλε η εκτελεστική εξουσία; Ερχομαι στο δεύτερο τώρα σημείο, τη στάση του προέδρου της επιτροπής Νομικών. Το νομοσχέδιο διαμορφώθηκε, μετά από συζήτηση στη Βουλή, από τον ίδιο τον πρόεδρο της επιτροπής Νομικών. Είχε σταχυολογήσει όλες τις απόψεις που εκφράστηκαν, έκανε ένα δικό του νομοσχέδιο με βάση το νομοσχέδιο το κυβερνητικό και τις απόψεις που εκφράστηκαν στη Βουλή. Πάλι εκείνο το νομοσχέδιο, αν κατετίθετο όπως είχε χωρίς τις τροπολογίες που έγιναν την τελευταία στιγμή στη Βουλή, πάλι θα εθεωρείτο αντισυνταγματικό, όπως θεωρείται αντισυνταγματικό και το νομοσχέδιο όπως έχει τροποποιηθεί. Φυσικά, εμείς έχουμε τις επιφυλάξεις μας για τη συνταγματικότητα των μερών εκείνων που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με εισήγηση του Γενικού Εισαγγελέα αναπέμπει το νομοσχέδιο. Εχουμε τις επιφυλάξεις μας για την ορθότητα του ισχυρισμού περί αντισυνταγματικότητας ή όχι, τις οποίες θα προβάλουμε, αν και εφόσον το νομοσχέδιο παραπεμφθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ομως πιστεύω ότι είναι σωστές οι απόψεις των συναδέλφων που μίλησαν προηγουμένως, δηλαδή να απορριφθεί η αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ας το παραπέμψει στο Ανώτατο

36 Δικαστήριο, για να ξέρει ο κόσμος επιτέλους αν είναι ή όχι αντισυνταγματικό. Οφείλω να δώσω μια εξήγηση για τις τροπολογίες ή για την αποδοχή που έχουμε κάνει για τους τελευταίους τρεις λόγους της αναπομπής. Οι τελευταίοι τρεις λόγοι της αναπομπής είναι επουσιώδεις λόγοι και γι αυτό τους αποδεχθήκαμε. Το ένα μιλά για ένα «ή», το άλλο μιλά για μια τελεία και το άλλο λέει «να αναφέρεται και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας». Ουδεμία ένσταση γι αυτά τα θέματα. Αλλά πέστε ότι δεχθήκαμε την αναπομπή γι αυτά τα τρία θέματα, παραμένει το νομοσχέδιο όπως έχει ψηφιστεί από τη Βουλή; Αν παραμένει όπως έχει ψηφιστεί από τη Βουλή και δέχεται ο Πρόεδρος την απόρριψή του και τη μη προσφυγή του στο Ανώτατο Δικαστήριο, να ψηφίσουμε, να δεχθούμε την αναπομπή για τα τελευταία τρία σημεία. Από τη στιγμή όμως που τα τρία αυτά σημεία είναι επουσιώδη και εν πάση περιπτώσει δε λύουν το πρόβλημα, κάποιος, όπως είπε σωστά ο κ. Παπαδόπουλος και ο κ. Ηλιάδης, θα προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο για αντισυνταγματικότητα, νομίζω ότι το ορθότερο είναι να απορριφθεί η αναπομπή και, αν θέλει ο Πρόεδρος να το παραπέμψει στο Ανώτατο Δικαστήριο, είναι συνταγματικό του δικαίωμα. Θέλω όμως να πω δυο λόγια που μπορεί να είναι και πικρά για την εκτελεστική εξουσία. Εχω την εντύπωση ότι, παρ όλο που αυτό το νομοσχέδιο ήρθε από την κυβέρνηση, η ίδια η κυβέρνηση ύστερα από πιέσεις υπέκυψε και δε θέλει να προχωρήσει, δε θέλει να ψηφιστεί. Αν η κυβέρνηση ήθελε να ψηφιστεί αυτό το νομοσχέδιο, δε θα το άφηνε οκτώ χρόνια στη Βουλή. Θα ενδιαφερόταν γιατί δεν προχωρεί, γιατί δεν ψηφίζεται, γιατί δεν προχωρεί για ψήφιση στη Βουλή. Θα έστελλε το Γενικό Εισαγγελέα να καθίσει με την επιτροπή Νομικών να διαμορφώσει ένα νομοσχέδιο που κατά την αντίληψή τους και κατά την αντίληψη της επιτροπής Νομικών θα ήταν πλήρως συνταγματικό. Και η σημερινή αναπομπή ακόμη αποτελεί και αυτό μια ένδειξη της αντιμετώπισης του νομοσχεδίου από την κυβέρνηση.