ΥΠΠΟΤ ΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΙΑ ΚΑΙ ΠΟΥΛ Ζ Ω Α Σ ΤΟ Ο ΑΙΟΛΟΓΙΚ Χ Ρ Α ΝΩ εκπαιδευτικό πρόγραμμα Ι ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝ Ν ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2011
ΠΟΥΛΙΑ ΚΑΙ ΖΩΑ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Μια φορά κι έναν καιρό Μια φορά κι έναν καιρό μια παρέα ζώων συναντήθηκε σε ένα Μουσείο. Ήταν μια αλλιώτικη παρέα. Τα ζώα ήταν φτιαγμένα από διαφορετικό υλικό το καθένα. Άλλα ήταν από μάρμαρο, άλλα από χαλκό και άλλα από πηλό. Κάθε βράδυ τα ζώα έβγαιναν από τις γυάλινες προθήκες τους, μαζεύονταν στο μεγάλο διάδρομο του Μουσείου και έλεγαν ιστορίες. Όλα άρχισαν ένα βράδυ που το μαρμάρινο λιοντάρι είχε αϋπνίες. Αφού τεντώθηκε και χασμουρήθηκε, πήδηξε από το βάθρο του και κάθισε νωχελικά στο δάπεδο. Εκείνο ήταν που μίλησε πρώτο: Μια ζεστή, αυγουστιάτικη μέρα, κάπου κοντά στην Πρέβεζα, βγήκα από το χώμα. Ήμουν ακίνητο, μαρμαρωμένο. Κάτω από τα έκπληκτα βλέμματα των εργατών της ανασκαφής είδα τον γαλανό ουρανό. Το ίδιο γαλάζιο είχα αντικρύσει αιώνες πριν, όταν με τοποθέτησαν εκεί για να προστατεύσω τρία κοριτσάκια. Χέρια επιδέξιου τεχνίτη λάξευσαν τη χαίτη και έκαναν τα σαγόνια μου φοβερά και το 1
σώμα δυνατό. Θα χιμούσα σε όποιον Μπορείτε να βρείτε τα παρακάτω ζώα στις αίθουσες του Μουσείου; τολμούσε να πειράξει τις τρεις μικρούλες. Στο σημείο αυτό ακούστηκαν πνιχτά γελάκια. Τα τρία κοριτσάκια έτρεξαν να κρυφτούν στην άλλη αίθουσα. Δίπλα στο λιοντάρι είχαν αφήσει τα παιχνίδια τους. Ένα περιστέρι, ένα σκύλο, ένα γαϊδουράκι, ένα ελάφι, μια μικρή χελώνα και ένα σκαντζόχοιρο. Όλα ήταν φτιαγμένα από πηλό. Μαζί μου έπαιζαν οι μικρούλες, είπε το περιστέρι. Άλλοτε με έβαζαν σε ένα ξύλινο κλουβί, δίπλα στην αυλή, και άλλοτε με κρατούσαν με μια κόκκινη κλωστή από το πόδι μου για να μη φύγω. Από κουτάβι με είχαν μαζί τους, είπε ο σκύλος. Μερικές φορές έδεναν πάνω μου ένα αμαξάκι και το τραβούσα. Αλλά και εγώ ήμουν καλός τους φίλος, είπε το γαϊδουράκι. Τους έφερνα φρούτα και λαχανικά 2
Υπάρχει στο Μουσείο το ζώο που βλέπετε στην εικόνα; Κυκλώστε τη σωστή απάντηση. ΝΑΙ ΟΧΙ Αν η απάντηση είναι ΝΑΙ, βάλτε σε κύκλο τις απαντήσεις που περιγράφουν το λιοντάρι του Άγριο Ήμερο Καθιστό Όρθιο Μεγάλο Μικρό από το περιβόλι, τις πήγαινα και βόλτες. Ένα από τα αγαπημένα τους παιγνίδια ήταν,,, Στα παραμύθια της γιαγιάς και στους μύθους του Αισώπου, ζούσαμε εμείς, είπαν το ελάφι, η χελώνα και ο σκαντζόχοιρος. Εγώ ζούσα στους αγρούς και τα λιβάδια, είπε εκείνη τη στιγμή ο ανάγλυφος ταύρος της πέτρινης πλάκας. Μη με βλέπετε έτσι μικρό. Είμαι ο μεγάλος ηπειρωτικός ταύρος. Οι πρόγονοί μου ζούσαν στην 3
Ήπειρο εδώ και χιλιετίες. Ήταν μεγαλύτεροι και δυνατότεροι από εμένα. Όμως και εγώ είμαι δυνατός. Με σκυμμένο το κεφάλι έτρεχα με όλη μου τη δύναμη, και παράσερνα σαν το αφρισμένο ποτάμι τα πάντα στο πέρασμά μου. Κανένας δεν μπορούσε να μου αντισταθεί, ούτε και οι γρύπες του παραμυθιού. Τι και αν είχαν κεφάλι αετού και σώμα λιονταριού; Ήμουν ανίκητος. Ο ίδιος ο Δίας με ξεχώριζε από τα άλλα ζώα. Και οι Ηπειρώτες με αγαπούσαν πολύ. Είχαν κοπάδια με ταύρους και βόδια, ονομαστά για το νόστιμο κρέας τους. Γι αυτό και έβαλαν την εικόνα μου στα νομίσματά τους, με στεφάνωσαν με κλαδιά βελανιδιάς και χάραξαν δίπλα το όνομά τους, «ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ». Και όχι μόνον αυτό. Αιώνες αργότερα με έκαναν σύμβολο της ποδοσφαιρικής τους ομάδας. Γιατί όμως έβαλαν στο νόμισμα στεφάνι βελανιδιάς; ρώτησε το λιοντάρι. Η Ήπειρος είναι κατάφυτη με βελανιδιές, είπε ο μικρός χάλκινος αετός, που μέχρι τότε δεν είχε μιλήσει. Η βελανιδιά ήταν το ιερό δέντρο του μεγάλου θεού των Ηπειρωτών, του Δία. Ο Δίας εξουσίαζε τους κεραυνούς και τα σύννεφα. Θα θυμάμαι πάντα τη στιγμή που πρωτοαντίκρισα εκείνη τη θεϊκή λάμψη. Πετούσα ψηλά στα σύννεφα, όταν είδα κάτω, χαμηλά, ανάμεσα στις βελανιδιές της Δωδώνης, να λαμποκοπά ένα άγαλμα από κοκκινωπό χαλκό. Ήταν το άγαλμα του Δία. Χίμηξα από ψηλά, έσκισα τα σύννεφα και στάθηκα στο σκήπτρο του θεού, πάνω σε ένα μπουμπούκι. Και από τότε, εγώ ο βασιλιάς 4
Ενώστε κάθε ζώο με την εικόνα του, με μία γραμμή. περιστέρι σκαντζόχοιρος χελώνα πάπια των πουλιών έμεινα πιστός στον βασιλιά των θεών. Στεκόμουν στο σκήπτρο με το κεφάλι στραμμένο προς εκείνον, έτοιμος να πετάξω στο πρώτο νεύμα του. Στις αρχές του περασμένου αιώνα με βρήκαν οι αρχαιολόγοι. Το υγρό κλίμα της Δωδώνης έκανε τα φτερά μου γαλαζοπράσινα. Χρόνια μετά οι Ηπειρώτες με έκαναν σύμβολο του Πανεπιστημίου τους. 5 Καλά όλα αυτά, είπε ο ταύρος. Όμως εσύ γιατί δεν μιλάς;
Η ερώτηση απευθυνόταν σε έναν πάνθηρα, που βρισκόταν στη λαβή ενός ξίφους. Δεν έχω τίποτε να πω μαζί σας. Η καταγωγή και ο ρόλος μου δεν το επιτρέπουν, είπε ο πάνθηρας και τέντωσε τα αυτιά του. Ανήκα κάποτε σε έναν γενναίο στρατηγό των Ηπειρωτών. Ούτε εγώ θυμάμαι πια το όνομά του. Θυμάμαι όμως την φασαρία της μάχης, την ιδρωμένη παλάμη που με έσφιγγε δυνατά, το ξίφος που διέγραφε κύκλους στον αέρα. Εγώ έδινα τη δύναμη στο χέρι που κρατούσε το ξίφος. Εγώ τον έκανα αήττητο στη μάχη Ναι καλά, μόνον εσύ, είπε ο αετός. Κοιτάξτε, ξημερώνει. Ώρα να επιστρέψουμε στις προθήκες μας. Μια νέα μέρα στο Μουσείο αρχίζει. ΠΟΥΛΙΑ ΚΑΙ ΖΩΑ στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ για μαθητές προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας κείμενα Ιουλία Κατσαδήμα, Ελένη Βασιλείου, Αναστασία Γιοβαννοπούλου αρχαιολόγοι Ελένη Καμπέρη σύμβουλος προσχολικής αγωγής εικονογράφηση Χρήστος Δήμος καλλιτεχνική επιμέλεια Δημήτρης Καλπάκης ΙΒ ΕΠΚΑ ΥΠΠΟΤ, 2011 6
ΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ και ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ www.amio.gr ΙΒ ΕΠΚΑ ΥΠΠΟΤ ISBN 9789603860174 Η έκδοση επιχορηγείται από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ