Η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει το ενδιαφέρον της στην προστασία της φύσης. Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει το ενδιαφέρον της στην προστασία της φύσης Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει το ενδιαφέρον της στην προστασία της φύσης Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική ιεύθυνση Περιβάλλοντος

Αντίτυπα αυτής της έκδοσης διατίθενται δωρεάν µέχρις εξαντλήσεώς της στην παρακάτω διεύθυνση: Centre d'information(bu-9 0/11)(Κέντρο Πληροφόρησης) Direction générale de l'environnement (Γενική ιεύθυνση Περιβάλλοντος) Commission européenne (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) B-1049 Bruxelles Φαξ (32-2) 299 61 98 E-mail: env-pubs@cec.eu.int Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το Internet µέσω του εξυπηρετητή Europa (http://europa.eu.int). Βιβλιογραφικό δελτίο υπάρχει στο τέλος του τεύχους. Λουξεµβούργο: Υπηρεσία Επισήµων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 2002 ISBN 92-894-1405-7 Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2002 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή µε αναφορά της πηγής. Printed in Belgium ΤΥΠΩΜΕΝΟ ΣΕ ΑΝΑΚΥΚΛΩΜEΝΟ ΧΑΡΤI

3 Πρόλογος Η βαρύτητα των ενεργειών που αποσκοπούν στην προστασία της φυσικής κληρονοµιάς µας αυξήθηκε στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τα τελευταία 30 χρόνια. Το 1973 τέθηκε σε ισχύ το πρώτο πρόγραµµα δράσης για το περιβάλλον. Τον Απρίλιο του 1979 η οδηγία για τα πτηνά ήταν το πρώτο νοµοθέτηµα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποσκοπούσε στη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος τόσο για εµάς όσο και για τις επερχόµενες γενεές. Το 1951 τα έξι ιδρυτικά έθνη που υπέγραψαν τη συνθήκη των Παρισίων και δηµιούργησαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα επικέντρωναν το ενδιαφέρον τους µάλλον στην ανάπτυξη των αντίστοιχων βιοµηχανικών κλάδων παρά στην αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον. Από το 1970 όµως, η προσοχή σε διεθνές επίπεδο άρχισε να εστιάζεται στις ολοένα µεγαλύτερες ζηµίες που προκαλούσε ο τρόπος ζωής µας στη φύση και τους πόρους της. Έκτοτε, η πρόνοια για τα ζώα, τα πτηνά, τα φυτά και τα τοπία που απαντούν στα εδάφη µας κατέστη συστατικό στοιχείο της χαρασσόµενης πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αποφάσεις που αφορούν καθοριστικά ζητήµατα όπως οι µεταφορές, η ενέργεια και η γεωργία δεν λαµβάνονται πλέον δίχως να συνυπολογίζονται οι επιπτώσεις τους στην άγρια ζωή και το περιβάλλον. Πολλοί από τους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ευαισθητοποιήθηκαν σε ό,τι αφορά τις απειλές που αντιµετωπίζει το περιβάλλον και ύψωσαν τη φωνή τους ζητώντας την ανάληψη δράσεων σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα 15 κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλύπτουν µια περιοχή που εκτείνεται από τον Αρκτικό Κύκλο στον Βορρά έως τα θερµά ύδατα της Μεσογείου στον Νότο. Από τις ανεµοδαρµένες ακτές του Ατλαντικού και ώς τις κορυφές των Άλπεων, η Ένωση καλύπτει ευρύ φάσµα φυσικών ενδιαιτηµάτων που χαρακτηρίζονται από εντυπωσιακή ποικιλία πανίδας και χλωρίδας. Παντού όµως η ως άνω «βιοποικιλότητα» αντιµετωπίζει κινδύνους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση καθιέρωσε νέα και

4 ισχυρότερα εργαλεία τόσο νοµικά όσο και χρηµατοοικονοµικά για τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος. Ορισµένοι θεωρούν ότι η προστασία της φύσης συνεπάγεται υποβάθµιση των συνθηκών διαβίωσης, αναστολή της οικονοµικής ανάπτυξης και περιορισµό των ατοµικών ελευθεριών όσον αφορά την απόλαυση της φύσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιθέτως θεωρεί, βασιζόµενη στο γεγονός ότι οι άνθρωποι αποτελούν µέρος της φύσης, ότι τα δύο αυτά στοιχεία αποδίδουν καλύτερα συνεργαζόµενα. Θεωρούµε ότι η πρόνοια για το περιβάλλον είναι δυνατόν να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων, καθώς και να τονώσει οικονοµικούς τοµείς όπως ο δασικός τοµέας και ο τουρισµός. Η προστασία της άγριας ζωής είναι δυνατόν να συνυπάρξει µε τα κοινωνικά και οικονοµικά συµφέροντα, αλλά προκειµένου να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να υλοποιήσουµε τη λεγόµενη «αειφόρο ανάπτυξη»,δηλαδή να αναζητήσουµε µεθόδους βελτίωσης της ποιότητας διαβίωσης δίχως να επιβαρύνουµε το περιβάλλον, τις µελλοντικές γενεές και τους λαούς τόσο των ευκατάστατων όσο και των αναπτυσσόµενων χωρών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει ότι η υποστήριξη και η συµµετοχή των ανθρώπων σε τοπικό επίπεδο, στη «βάση», είναι καθοριστικής σηµασίας προκειµένου να διασωθούν τα φυσικά ενδιαιτήµατα και η άγρια ζωή. Αλλά η Ένωση δύναται επίσης να διαδραµατίσει εν προκειµένω καθοριστικό ρόλο. Κατά πρώτον, η πανευρωπαϊκή νοµοθεσία παρέχει ένα συνεκτικό πλαίσιο εντός του οποίου εγγράφονται οι δραστηριότητες των εθνικών και των τοπικών αρχών, των µη κυβερνητικών οργανώσεων και των ατόµων που ασχολούνται µε τη διατήρηση της φύσης. Κατά δεύτερον, τα προγράµµατα χρηµατοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφέρουν ζωτική υποστήριξη προς τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας. Στο παρόν φυλλάδιο συνοψίζεται η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά µε την προστασία της φύσης.

5 Η προστασία της φύσης Τα ζητήµατα Είδη και ενδιαιτήµατα Τα 15 κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλύπτουν το µεγαλύτερο µέρος της υτικής Ευρώπης, µε επιφάνεια που υπερβαίνει τα 3 εκατ. km 2 και πληθυσµό 370 εκατ. Η πλούσια φυσική κληρονοµιά µας περιλαµβάνει τεράστια ποικιλία µορφών ζωής καθώς και τοπία αξιοθαύµαστου και ξεχωριστού φυσικού κάλλους. Περιλαµβάνει επίσης πολλές χιλιάδες τύπους ενδιαιτηµάτων, όπου φιλοξενούνται 150 είδη θηλαστικών, 520 είδη πτηνών, 180 είδη ερπετών και αµφίβιων, 150 είδη ιχθύων, 10 000 φυτικά είδη και τουλάχιστον 100 000 είδη ασπόνδυλων ( 1 ). Εντούτοις, και παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν µε τις πολιτικές τους σχετικά µε τη διαφύλαξη της φύσης τα κράτη µέλη, πολλά από τα είδη συρρικνώνονται ταχέως. Σήµερα τα µισά των ειδών των θηλαστικών και το ένα τρίτο των ειδών των ερπετών, πτηνών και ιχθύων βρίσκονται σε κίνδυνο. Η ρύπανση και η αλιεία απειλούν σοβαρά θαλάσσια είδη όπως η φώκια-µοναχός και οι θαλάσσιες χελώνες. Πουλιά όπως η λεπτοµύτα έχουν καταστεί τόσο σπάνια που κινδυνεύουν να εκλείψουν, ενώ έχουν µειωθεί θεαµατικά και οι αριθµοί κοινών ειδών όπως ο κορυδαλλός και η ποταµίδα. Υπάρχουν 3 000 φυτικά είδη που κινδυνεύουν 27 εκ των οποίων κινδυνεύουν µάλιστα να εκλείψουν. ( 1 ) Τα αριθµητικά στοιχεία από τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), Κοπεγχάγη, 1995.

6 Η οδηγία για τους οικοτόπους του 1992 προσδιόρισε τα είδη που αντιµετωπίζουν κίνδυνο και τα ενδιαιτήµατα που χρήζουν προστασίας στο έδαφος των κρατών µελών: Εµβαδόν ως Βιογεωγραφικές ποσοστό ζώνες επί % της ΕΕ Ενδιαιτήµατα Είδη Μεσογειακή ζώνη 27,2 % 142 386 Ατλαντική ζώνη 24 % 118 132 Ηπειρωτική ζώνη 20,3 % 135 173 Αρκτική ζώνη 20,2 % 84 99 Αλπική ζώνη 8 % 100 165 Μακαρονησία 0,3 % 38 151 Πηγή: Ευρωπαϊκό Θεµατικό Κέντρο ιατήρηση της φύσης, όπως ενηµερώθηκε τον εκέµβριο του 1999.

7 Πολλά από τα ως άνω είδη αντιµετωπίζουν κινδύνους λόγω της απώλειας των φυσικών ενδιαιτηµάτων τους. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, οι ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η γεωργία, η βιοµηχανία και ο τουρισµός απορρόφησαν τεράστιες εκτάσεις γης, αποµακρύνοντας τις αυτόχθονες µορφές άγριας ζωής ή περιορίζοντάς τες σε ελάχιστα ή ακατάλληλα εδάφη. Τα ποτάµια οικοσυστήµατα και οι ποταµόκολποι όπου ευδοκιµούν πολλές ποικιλίες της χλωρίδας και της πανίδας υπέστησαν σοβαρότατες ζηµίες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Παράλληλα εξαφανίζονται σταδιακά και άλλα σηµαντικά ενδιαιτήµατα. Οι ρεικόφυτες στέπες και έλη µειώθηκαν κατά 60 έως 90 %, ενώ κατά τον τελευταίο αιώνα το 75 % των αµµοθινών στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία εξαφανίστηκαν. Επί αιώνες οι παραδοσιακές αγροτικές πρακτικές εξασφάλιζαν ένα ισορροπηµένο περιβάλλον για την άγρια ζωή. Πουλιά όπως η κοκκινοκαλιακούδα, για παράδειγµα, εξαρτώνται από λειµώνες και η κοπή και η ξήρανση του σανού συνέβαλαν στην εξάπλωση πληθυσµών τοπικών ποωδών φυτών. Οι µέθοδοι αυτές όµως δυστυχώς αντικαταστάθηκαν από εντατικές µεθόδους που αποµακρύνουν ή καταστρέφουν πτηνά, ζώα και άγρια φυτά. Η ρύπανση Η ρύπανση και τα ατυχήµατα συµβάλλουν επίσης στην υποβάθµιση του φυσικού περιβάλλοντος. Τον εκέµβριο του 1999, το πετρελαιοφόρο Erika βυθίστηκε σε απόσταση 60 km από τις γαλλικές ακτές. Το πετρέλαιο που χύθηκε από το ναυαγισµένο πλοίο ρύπανε περίπου 400 km της ακτής στη Βρετάνη και έβλαψε ή κατέστρεψε περίπου µισό εκατοµµύριο θαλάσσια πτηνά. Στις χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης που επί του παρόντος αναµένουν την προσχώρησή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η κληρονοµιά απρόσεκτης βιοµηχανικής ανάπτυξης εγκυµονεί σήµερα µεγαλύτερους κινδύνους για τη φύση. Στη Ρουµανία, η διαρροή υδροκυανίου

8 από αυστραλιανής ιδιοκτησίας ορυχεία τον Ιανουάριο του 2000 είχε ως αποτέλεσµα να δηλητηριαστούν εκατοντάδες χιλιόµετρα ποταµού, καταστρέφοντας οικοσυστήµατα και σκοτώνοντας τόνους ψαριών. Κάθε χρόνο, οι Ευρωπαίοι πετούν εκατοντάδες εκατοµµύρια τόνους απόβλητα, ορισµένα µάλιστα εκ των οποίων είναι επικίνδυνα. Τα απόβλητα καταλαµβάνουν χώρο και ελευθερώνουν ρύπους που είναι επιβλαβείς για το έδαφος, το νερό και την ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα. Παράλληλα υπάρχει κίνδυνος η ζήτηση φυσικών πόρων όπως το νερό και η ξυλεία να υπερβεί την προσφορά. Η ανεξέλεγκτη υλοτοµία καταστρέφει δάση και η αύξηση της ζήτησης για νερό σε συνδυασµό µε τη διάβρωση των εδαφών οδηγεί στην απερήµωση ορισµένων εκτάσεων στον Νότο. Οι υπέρµετρες αλιευτικές δραστηριότητες έχουν ως αποτέλεσµα να αποδεκατίζονται τα ιχθυακά αποθέµατα κατά µήκος των ακτών. Όλες οι δραστηριότητες αυτές απειλούν τα άγρια είδη και τα ενδιαιτήµατά τους. Η αλλαγή του κλίµατος Μια άλλη απειλή για την αυτόχθονα πανίδα και χλωρίδα στην Ευρώπη προέρχεται από την αλλαγή του κλίµατος. Από τα διαθέσιµα στοιχεία καθίσταται ολοένα σαφέστερο ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες οδηγούν στην παραγωγή αερίων που συµβάλλουν στο φαινόµενο του ατµοσφαιρικού θερµοκηπίου µε αποτέλεσµα να αυξάνουν οι θερµοκρασίες στην επιφάνεια της γης. Έως το 2100, οι µέσες θερµοκρασίες στην Ευρώπη αναµένεται να αυξηθούν κατά 1 έως 6 o C. Εάν δεν τεθεί υπό έλεγχο η κατάσταση, ο ρυθµός της κλιµατικής αλλαγής θα είναι τόσο γρήγορος που τα φυτικά και ζωικά είδη στις επιµέρους κλιµατικές ζώνες δεν θα έχουν τον απαραίτητο χρόνο για να προσαρµοστούν ή να µεταναστεύσουν. Οι συνέπειες για την άγρια ζωή ενδέχεται να είναι καταστροφικές. Οργανισµοί γενετικώς τροποποιηµένοι Η ελευθέρωση γενετικώς τροποποιηµένων οργανισµών στο περιβάλλον ενδέχεται να έχει άγνωστες ακόµα επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα.

9 Το επιµερισµένο ενδιαφέρον εδοµένου ότι η φυσική κληρονοµιά µας αντιµετωπίζει απειλές από τόσο πολλές πλευρές, είναι προς το συµφέρον µας να σταµατήσουµε τις καταστροφές. Επιθυµούµε οι επερχόµενες γενεές να είναι σε θέση να απολαύσουν τη φυσική οµορφιά που µας περιβάλλει. Επιπλέον, η ζωή πολλών ανθρώπων εµπλουτίζεται χάρη στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες που εξαρτώνται από το φυσικό περιβάλλον είτε πρόκειται για παρατήρηση πτηνών, είτε πρόκειται για ψάρεµα, είτε πρόκειται για ορειβασία, καταδύσεις ή απλά έναν περίπατο µε το σκύλο. Το καθαρό νερό και ο αέρας είναι καθοριστικής σηµασίας για την υψηλή ποιότητα ζωής, και η ρύπανση αυτών των βασικών αγαθών θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία. ιακυβεύονται επίσης σοβαροί οικονοµικοί παράγοντες όσον αφορά τη διατήρηση καθοριστικής σηµασίας φυσικών πόρων. Η ορθή δασική διαχείριση εξασφαλίζει τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας, παράλληλα όµως αποτελεί µακροπρόθεσµα οικονοµικό προσόν. Η καλή ποιότητα του εδάφους δεν είναι µόνο το απαραίτητο υπόβαθρο για τη φυσική ανάπτυξη φυτών, αλλά και για τις επιτυχείς αγροτικές δραστηριότητες. Οι παράκτιες ζώνες φιλοξενούν περίπου το ένα τρίτο του πληθυσµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και παράλληλα µερικά από τα πλέον πλούσια και εύθραυστα οικολογικά ενδιαιτήµατα. Η απώλεια των ενδιαιτηµάτων αυτών µέσω της υπέρµετρης ανάπτυξης επηρεάζει επίσης την ευηµερία των τοπικών κοινοτήτων. Και το κυριότερο, η προστασία της φύσης όχι µόνο δεν περιορίζει την ελευθερία των ανθρώπων αλλά µπορεί να προσφέρει και νέες ευκαιρίες για τουρισµό. Ο τουρισµός είναι ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόµενους κλάδους παγκοσµίως. Αποδίδει περίπου το 6 % του ΑΕγχΠ στην Ευρώπη και απασχολεί σηµαντικό ποσοστό των εργαζοµένων. Κατά το παρελθόν «ο µαζικός τουρισµός» προκάλεσε περιβαλλοντικές καταστροφές ιδιαίτερα στις παράκτιες και ορεινές περιοχές. Αλλά όσο περισσότεροι άνθρωποι απολαµβάνουν υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης, σε συνδυασµό µε τον περιορισµό των ωρών εργασίας και τον

10 Ο χάρτης του αειφόρου τουρισµού ( 2 ) α) σέβεται τα όρια της φέρουσας ικανότητας του περιβάλλοντος β) συµβάλλει στη διατήρηση και τη βελτίωση της κληρονοµιάς γ) διατηρεί τους φυσικούς πόρους δ) υποστηρίζει την τοπική οικονοµία ε) προάγει τη συµµετοχή των κατοίκων στ) προωθεί τον υψηλής ποιότητας τουρισµό ζ) καθιστά τις προστατευόµενες περιοχές προσβάσιµες σε όλους η) αναπτύσσει νέες µορφές απασχόλησης θ) ενθαρρύνει τη συµπεριφορά που σέβεται το περιβάλλον ι) χρησιµεύει ως µοντέλο για άλλους οικονοµικούς τοµείς και επηρεάζει τις πρακτικές τους. µεγαλύτερο χρόνο ζωής µετά τη συνταξιοδότηση, αυξάνει και η διάθεση για νέες εµπειρίες όπως ο «οικολογικός τουρισµός». Χάρη σε νέες πρωτοβουλίες επιτυγχάνεται η συµφιλίωση του τουρισµού µε το φυσικό περιβάλλον και η συµµετοχή των τοπικών κοινοτήτων και των οµάδων των ενδιαφεροµένων. Ο ευρωπαϊκός χάρτης για τον αειφόρο τουρισµό, που εκπονήθηκε από την Οµοσπονδία Europarc, δοκιµάζεται επί του παρόντος πειραµατικά σε δέκα ευρωπαϊκές περιοχές. Η διεύρυνση Η διατήρηση της φύσης θα αποτελέσει καθοριστικής σηµασίας θέµα για τα υποψήφια κράτη. Όταν οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (XKAE), η Μάλτα και η Κύπρος προσχωρήσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα αυξηθεί κατά 58 % το κοινοτικό έδαφος (κατά 34 % χωρίς την Τουρκία, προσθέτοντας πολλά τοπία, δάση και πάρκα που δεν έχουν θιγεί. Η διεύρυνση αναµένεται να εµπλουτίσει τη βιοποικιλότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: για παράδειγµα ο πληθυσµός του λύκου θα αυξηθεί από 3 200 σε 10 250. ( 2 ) Λεπτοµέρειες από τη γαλλική οµοσπονδία για τα περιφερειακά φυσικά πάρκα: e-mail: Isagaert@parcs-naturels-regionaux.tm.fr

11 Εντούτοις, οι χώρες αυτές καλούνται να θεσπίσουν νέα πρότυπα για την προστασία της φυσικής κληρονοµιάς τους. Σε διεθνές επίπεδο Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη µέλη της έχουν αναλάβει διεθνείς δεσµεύσεις για την προστασία της φύσης υπογράφοντας σειρά συµβάσεων όπως: η σύµβαση Ramsar για τη διατήρηση των υγροτόπων (1971), η σύµβαση του Ελσίνκι για τη Βαλτική Θάλασσα (1974), η σύµβαση της Βαρκελόνης για τη Μεσόγειο (1976), η σύµβαση της Βόννης για τα αποδηµητικά είδη (1979), η σύµβαση της Βέρνης για την άγρια ζωή και τους φυσικούς οικοτόπους στην Ευρώπη (1979), η σύµβαση για την προστασία των Άλπεων (1991), και, το σηµαντικότερο, η σύµβαση του Ρίο το 1992 µε την οποία θεσπίστηκε η αρχή της αειφόρου ανάπτυξης. Micheal O'Briain

12 Τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση; Η διατήρηση της φύσης, όπως και όλες οι άλλες πτυχές της περιβαλλοντικής προστασίας, αποτελεί θέµα το οποίο δεν µπορεί να αντιµετωπιστεί χωριστά από τις επιµέρους χώρες. Αφορά όλους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα αποδηµητικά πτηνά δεν λαµβάνουν υπόψη τους τα σύνορα. Πολλά καθοριστικής σηµασίας ενδιαιτήµατα, όπως οι αλπικές περιοχές ή οι παράκτιες ζώνες, υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, και όταν η ρύπανση επιβαρύνει τα ποτάµια ύδατα επηρεάζει διάφορα κράτη. Για το λόγο αυτό είναι καθοριστικής σηµασίας για την επιτυχία των προσπαθειών διατήρησης της φύσης η υιοθέτηση µιας πανευρωπαϊκής προσέγγισης. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνειδητοποιεί ότι επιβάλλεται να αναληφθεί πρακτική δράση επιτόπια και µε την υποστήριξη των τοπικών πληθυσµών και των κοινοτήτων τους. Ως εκ τούτου η περιβαλλοντική νοµοθεσία σέβεται την αρχή της «επικουρικότητας», εκχωρώντας στο µέτρο του δυνατού στις εθνικές και τοπικές αρχές το δικαίωµα λήψης αποφάσεων σχετικά µε τις προτεραιότητές τους και τη διαχείριση των προγραµµάτων τους. Ο ρόλος της Ένωσης είναι να υποστηρίζει και να συντονίζει τις επιµέρους πρωτοβουλίες ελέγχοντας παράλληλα κατά πόσον οι κυβερνήσεις ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους. Η συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992 επιβεβαίωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλλεται να ενσωµατώσει την περιβαλλοντική προστασία σε κάθε δραστηριότητά της. Micheal O'Briain

13 Micheal O'Briain Το άρθρο 6 της συνθήκης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας «Οι απαιτήσεις της περιβαλλοντικής προστασίας πρέπει να ενταχθούν στον καθορισµό και την εφαρµογή των κοινοτικών πολιτικών και δράσεων ( ) ιδίως προκειµένου να προωθηθεί η αειφόρος ανάπτυξη.» Αυτή η επικρατούσα προσέγγιση σηµαίνει ότι όλες οι µείζονες στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η κοινή γεωργική πολιτική ή τα διασυνοριακά οδικά σιδηροδροµικά δίκτυα, θα πρέπει να συνυπολογίζουν τη διατήρηση των τοπίων και της άγριας ζωής. Η µεταρρύθµιση της κοινής γεωργικής πολιτικής του 1992, για παράδειγµα, συνέβαλε στο να µειωθεί η χρήση των αζωτούχων και φωσφορούχων λιπασµάτων κατά 25 και 30 % αντιστοίχως. Βάσει της Agenda 2000 η προστασία του περιβάλλοντος θεωρήθηκε µείζων στόχος της µεταρρύθµισης της κοινής γεωργικής πολιτικής και αποδόθηκε σηµασία στις ολοκληρωµένες αγροτικές δραστηριότητες που επιτυγχάνουν τόσο την οικονοµική βιωσιµότητα όσο και την προστασία της φύσης. ιαµορφώθηκαν αγροπεριβαλλοντικά µέτρα προκειµένου να εξασφαλιστούν οικονοµικά κίνητρα στους αγρότες που παρέχουν περιβαλλοντικές υπηρεσίες ή υιοθετούν φιλικότερες για τη φύση αγροτικές πρακτικές. Νοµοθεσία Τα σηµαντικότερα νοµοθετήµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τη διατήρηση της φύσης είναι η οδηγία για τα πτηνά (1979) και η οδηγία για τους οικοτόπους (1992). Η οδηγία για τα πτηνά εστιάζεται στη µακροπρόθεσµη διατήρηση όλων των αγρίων ειδών πτηνών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προσδιορίζει 181 είδη και υποείδη που κινδυνεύουν, για τα οποία απαιτείται ειδική φροντίδα. Τα κράτη µέλη είναι υπεύθυνα για τον ορισµό των ζωνών ειδικής προστασίας

14 Τα κύρια κείµενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν την προστασία της φύσης Σύσταση της Επιτροπής της 20ής εκεµβρίου 1974 για την προστασία των πτηνών και των οικοτόπων τους (75/66/ΕΟΚ) Οδηγία του Συµβουλίου της 18ης Ιουλίου 1978 περί της ποιότητας των γλυκών υδάτων που έχουν ανάγκη προστασίας ή βελτιώσεως για τη διατήρηση της ζωής των ιχθύων (78/659/ΕΟΚ) Οδηγία για τα πτηνά: οδηγία του Συµβουλίου της 2ας Απριλίου 1979 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών (79/409/ΕΟΚ) Κανονισµός (ΕΟΚ) αριθ. 348/81 του Συµβουλίου της 20ής Ιανουαρίου 1981 για την εισαγωγή φαλαινών κλπ. Σύµβαση για τη διατήρηση των υδρόβιων πόρων της Ανταρκτικής (1981) Σύµβαση για τη διατήρηση των αποδηµητικών ειδών αγρίων ζώων (1982) Οδηγία του Συµβουλίου της 28ης Μαρτίου 1983 σχετικά µε την εισαγωγή στα κράτη µέλη δερµάτων ορισµένων νεογνών φώκιας και προϊόντων που προέρχονται από αυτά (83/129/ΕΟΚ) Οδηγία των οικοτόπων: οδηγία του Συµβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (92/43/ΕΟΚ) Κανονισµός (ΕΟΚ) αριθ. 2158/92 του Συµβουλίου της 23ης Ιουλίου 1992 για την πυροπροστασία των κοινοτικών δασών Απόφαση της Επιτροπής της 18ης εκεµβρίου 1996 όσον αφορά το έντυπο πληροφοριών για τους προτεινόµενους τόπους Natura 2000 (97/266/ΕΚ) Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συµβουλίου της 9ης εκεµβρίου 1996 για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας µε τον έλεγχο του εµπορίου τους Οδηγία του Συµβουλίου της 29ης Μαρτίου 1999 για τη διατήρηση ζώων στους ζωολογικούς κήπους (1999/22/ΕΚ) Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 2494/2000 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 7ης Νοεµβρίου 2000 σχετικά µε τα µέτρα για την προώθηση της διατήρησης και της αειφόρου διαχείρισης τροπικών και άλλων δασών στις αναπτυσσόµενες χώρες Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 191/2001 της Επιτροπής της 30ής Ιανουαρίου 2001 για την αναστολή της εισαγωγής στην Κοινότητα δειγµάτων από ορισµένα είδη της άγριας πανίδας και χλωρίδας

15 Micheal O'Briain (ΖΕΠ) και ιδίως για τη διατήρηση των αποδηµητικών πτηνών, που αποτελούν σηµαντικό στοιχείο της φυσικής κληρονοµιάς όλων των Ευρωπαίων. Μέχρι σήµερα έχουν ταξινοµηθεί περισσότερες από 2 700 ΖΕΠ, που καλύπτουν περίπου το 7 % του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ήτοι έκταση µεγαλύτερη των 219 000 km 2 ). Συνεπεία τούτου, έχει αρχίσει η πληθυσµιακή ανάκαµψη πολλών απειλουµένων ειδών. Οι δράσεις εντούτοις ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, και ορισµένες σηµαντικές τοποθεσίες εξακολουθούν να µην τελούν υπό προστασία. Μένουν πολλά ακόµα να γίνουν πριν αποκτήσουµε ένα δίκτυο ΖΕΠ που να είναι ικανό να διαφυλάξει πλήρως τα σπανιότερα και πλέον ευπαθή πτηνά στην Ευρώπη. Η οδηγία για τους οικοτόπους αποσκοπεί στην προστασία των ειδών της άγριας ζωής και των φυσικών ενδιαιτηµάτων τους. Τα κράτη µέλη καλούνται να ορίσουν ειδικές ζώνες διατήρησης (ΕΖ ) και να διαµορφώσουν προγράµµατα διαχείρισης που να συνδυάζουν τη µακροπρόθεσµη διαφύλαξη των ως άνω περιοχών µε τις κοινωνικοοικονοµικές δραστηριότητες των ανθρώπων ώστε να εκπονηθεί µια στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη. Η οδηγία χαρακτηρίζει 200 τύπους φυσικών ενδιαιτηµάτων, 200 ζωικά και περισσότερα από 500 φυτικά είδη ως κοινοτικού ενδιαφέροντος και χρήζοντα προστασίας. Προσδιορίζει επίσης φυσικά ενδιαιτήµατα και είδη (όπως ο αδηφάγος και η φώκια µοναχός) που αντιµετωπίζουν άµεσο κίνδυνο εξαφάνισης και χρειάζονται επειγόντως βοήθεια. Από κοινού οι ζώνες ειδικής προστασίας και οι ειδικές ζώνες διατήρησης αποτελούν το δίκτυο Natura 2000 που είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της φύσης. Micheal O'Briain

16 Natura 2000 Η δηµιουργία του δικτύου Natura 2000 συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινοτικής πολιτικής διατήρησης της φύσης. Η θέσπιση αποτελεσµατικών µέτρων διατήρησης και διαχείρισης για κάθε τόπο αποτελεί τεράστιο εγχείρηµα, το οποίο απαιτεί τη συµµετοχή όλων των εθνικών και τοπικών φορέων καθώς και αυστηρά κριτήρια επιλογής των τόπων σε κοινοτικό επίπεδο. Σήµερα, περισσότερες από 15 000 περιοχές έχουν ήδη προταθεί, καλύπτοντας έκταση µεγαλύτερη των 420 000 km 2 (15 % του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Τα κράτη µέλη είναι υπεύθυνα για την αξιολόγηση από επιστηµονική σκοπιά των αναγκών στον τοµέα της διατήρησης σε εθνικό επίπεδο καθώς και σε ό,τι αφορά την εκπόνηση καταλόγου περιοχών που χρήζουν προστασίας, βάσει των κοινών κριτηρίων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εν συνεχεία επιλέγει τους τόπους κοινοτικής σηµασίας (ΤΚΣ) κατόπιν διαβουλεύσεων µε τις εθνικές αρχές που επιβάλλεται να τους χαρακτηρίσουν ως ΕΖ το αργότερο έως το 2004. Τα κράτη µέλη έχουν την υποχρέωση να εκπονήσουν σχέδια ή µέτρα διαχείρισης για τον κάθε επιµέρους τόπο, µολονότι οι αντίστοιχες µέθοδοι αποφασίζονται από τα ίδια. Micheal O'Briain Το άρθρο 6 της οδηγίας για τους οικοτόπους καθορίζει τις σηµαντικότερες αρχές διαχείρισης των περιοχών καθώς και την ισορροπία µεταξύ αναγκών που σχετίζονται µε τη διατήρηση της φύσης, την οικονοµία, την κοινωνία και τον πολιτισµό. Συνολικά ο στόχος της οδηγίας είναι να προαχθεί η αειφόρος ανάπτυξη εξασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία της βιοποικιλότητας ως εκ τούτου οι περιοχές του Natura 2000 δεν προορίζονται αποκλειστικά και µόνο για φυσικά πάρκα στα οποία απαγορεύεται οιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί ότι το δίκτυο δύναται να συνυπάρξει µε την οικονοµική πρόοδο, και ότι οι δραστηριότητες που είναι επωφελείς για το κοινωνικό σύνολο όπως οι αγροτικές δραστηριότητες, η θήρα, ο τουρισµός και πολλές άλλες µπορούν να πραγµατοποιούνται στο µέτρο που δεν θίγουν τις ανάγκες διατήρησης της φύσης. Όντως, όλοι οι τοπικοί παράγοντες πρέπει να συµµετάσχουν στο σχεδιασµό και τη διαχείριση των περιοχών το νωρίτερο δυνατόν, ώστε η προστασία της φύσης να µην επιβληθεί σε ένα απρόθυµο κοινό και να

17 µην θεωρηθεί ως περιορισµός ή απειλή για τη διαβίωση των ανθρώπων. Το πρόγραµµα δεν έχει σχεδιαστεί κατά τρόπο που να θέτει σε κίνδυνο θέσεις εργασίας ή το επίπεδο ζωής, αντιθέτως µάλιστα αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το Natura 2000 θα πρέπει να αναπτυχθεί µε τη συνεργασία των ανθρώπων. Οι εθνικές αρχές έχουν διαβιβάσει στοιχεία µε τα οποία περιγράφεται κάθε περιοχή διατήρησης, µε αποτέλεσµα σήµερα να διαθέτουµε περισσότερους από 9 000 χάρτες και 220 δέσµες ψηφιακών δεδοµένων. Με τη βοήθεια του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΚΚΕρ) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει τη δηµιουργία ενός συστήµατος γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) βάση δεδοµένων, που θα παρέχει τελικά διαλογική ενηµέρωση σχετικά µε την κάθε περιοχή του Natura 2000 στην Ευρώπη. Η Ένωση συγχρηµατοδοτεί µέτρα που υποστηρίζουν τη διατήρηση της φύσης και έχει ήδη καταβάλει ποσό που υπερβαίνει τα 415 εκατ. ευρώ ως εφαλτήριο προκειµένου να αρχίσει η εφαρµογή εκατοντάδων έργων σε όλα τα κράτη. Οι περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες αντλούν ενισχύσεις από διάφορες πηγές, συµπεριλαµβανοµένων των διαρθρωτικών ταµείων, του Ταµείου Συνοχής και των αγρο-περιβαλλοντικών πόρων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συγχρηµατοδοτεί επίσης την ανάπτυξη του δικτύου Natura 2000 µέσω του προγράµµατος LIFE-Φύση. Van Parys Media sa LIFE-Φύση Το πρόγραµµα LIFE συγκροτήθηκε το 1992 και έχει πλέον εισέλθει στο τρίτο στάδιο, που εκπνέει το 2004. Αφορά αποκλειστικά και µόνο την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει τρία σκέλη. Ένα εξ αυτών είναι το LIFE-Φύση. Περίπου το ήµισυ του προϋπολογισµού του LIFE III που ανερχόταν σε 640 εκατ. ευρώ αφιερώνεται στην προστασία της φύσης. Το πρόγραµµα πλέον έχει επεκταθεί και στις υποψήφιες χώρες και περιλαµβάνει ειδικά κονδύλια για δηµοσιοποίηση. Το LIFE-Φύση έχει ήδη χρηµατοδοτήσει εκατοντάδες έργων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

18 Παραδείγµατα έργων του LIFE-Φύση Οι λύκοι στην Ελλάδα Το 1997, η µη κυβερνητική οργάνωση Αρκτούρος ανέλαβε τις πρώτες πρωτοβουλίες για τη διατήρηση των λύκων στην Ελλάδα µε την υποστήριξη του LIFE- Φύση. Την εποχή εκείνη υπήρχαν ελάχιστες πληροφορίες και από υπολογισµούς προέκυπτε ότι ο πληθυσµός του λύκου δεν υπερέβαινε τα 300 ζώα. Με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέστη δυνατό στο πλαίσιο του έργου αυτού να αναπτυχθούν πολλές εργασίες πεδίου και να ληφθούν υπόψη οι απόψεις των γεωργών και των κτηνοτρόφων. Αυτό επέτρεψε στην εν λόγω µη κυβερνητική οργάνωση να διαµορφώσει σαφή εικόνα σχετικά µε το σηµερινό µέγεθος του πληθυσµού των λύκων σε περίπου 500 µε 700 ζώα. Το σηµαντικότερο είναι ότι οι αριθµοί αυτοί όχι µόνο έχουν σταθεροποιηθεί αλλά παράλληλα αυξάνονται. Η αποκατάσταση της βιοποικιλότητας στη Σουηδία «Alvar» αποκαλείται το είδος του φυσικού ενδιαιτήµατος που αποτελείται από σκληρό ασβεστολιθικό βράχο που καλύπτεται από λεπτό στρώµα χώµατος. Ανάλογα εδάφη απαντούν στις νήσους Åland και Gotland, και εν µέρει στη Σουηδία και την Εσθονία, χαρακτηρίζονται δε από ιδιαίτερα εξειδικευµένη χλωρίδα και πανίδα. Το «Stora Alvaret» (Μεγάλο Alvar) στην Åland καλύπτει 25 000 εκτάρια και είναι το µεγαλύτερο στην Ευρώπη. Από την παλαιολιθική εποχή το Alvar εξαρτιόταν από τη βόσκηση, αλλά κατά τις τελευταίες δεκαετίες το ενδιαίτηµα αυτό υπέστη εισβολή από δένδρα και θάµνους. Το 1996 ξεκίνησε έργο το οποίο υποστηριζόταν από το LIFE και αποσκοπούσε στην προστασία και την αποκατάσταση του Alvar. Το έργο αυτό περιλάµβανε τον καθαρισµό και την τοποθέτηση φρακτών γύρω από µεγάλες περιοχές καθώς και την ενηµέρωση των τοπικών αγροτών σχετικά µε τη φυσική και την πολιτισµική αξία της βόσκησης. Το έργο δηµιουργεί σαφώς οροθετηµένες περιοχές βόσκησης που υποστηρίζουν οικολογικά ενδιαιτήµατα και είδη τα οποία προσιδιάζουν στην εν λόγω περιοχή και έχει µε επιτυχία ευαισθητοποιήσει τους τοπικούς γαιοκτήµονες όσον αφορά τη σηµασία της διατήρησης της φύσης. Μια νέα ζωή για τη βρετανική δρυ Τα ατλαντικά δρυοδάση απαντούν στις δυτικές ακτές της Σκοτίας, της Αγγλίας, της Ουαλίας και φθάνουν µέχρι κάτω στη Γαλλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Στις βρετανικές νήσους, οι εν λόγω δρυµοί φιλοξενούν ιδιαίτερα πλούσια βλάστηση φυτών και φτέρης και αποτελούν έδρα πολλών αποδηµητικών πτηνών. Παραδοσιακά, οι τοπικές κοινότητες χρησιµοποιούσαν τα δένδρα αυτά ως ανανεώσιµο πόρο δοµικής και καύσιµης ξυλείας, χρησιµοποιώντας παράλληλα τη φλούδα για το χρωµατισµό του δέρµατος και για τη διαµόρφωση ποιµνιοστασίων. υστυχώς πρόσφατα άρχισε η φύτευση κωνοφόρων και η εισβολή εκ µέρους αλλοχθόνων ειδών ροδόδενδρου που είχε ως αποτέλεσµα να υποστεί ζηµίες η τοπική βιοποικιλότητα. Το έργο «Ατλαντικά δρυοδάση» έχει ως στόχο τη διατήρηση και την αναγέννηση του συγκεκριµένου φυσικού ενδιαιτήµατος ώστε εν συνεχεία να δηµιουργηθούν αντίστοιχες ειδικές ζώνες διατήρησης. Για την επιτυχία του σχεδίου αυτού ήταν απαραίτητο να πειστούν οι απόντες ιδιώτες γαιοκτήµονες καθώς και οι τοπικές κοινότητες για τα πλεονεκτήµατα της προστασίας των δένδρων και της ανάπτυξης µακροπρόθεσµων τοπικών συνεργασιών.

19 Οι µελλοντικές δράσεις Η προστασία της φύσης και της άγριας ζωής είναι µία από τις τέσσερις προτεραιότητες του έκτου προγράµµατος δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον (2001-2010) που προτάθηκε πρόσφατα ( 3 ). Οι στόχοι του περιλαµβάνουν: την προστασία και την αποκατάσταση των φυσικών συστηµάτων, την παύση της απώλειας βιοποικιλότητας τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και σε παγκόσµια κλίµακα, την προστασία των εδαφών από τη διάβρωση και τη ρύπανση. Η επίτευξη των στόχων αυτών απαιτεί να ληφθεί σειρά µέτρων κατά την επόµενη δεκαετία. Για παράδειγµα, τα κράτη µέλη καλούνται να εφαρµόσουν ενιαία πολιτική όσον αφορά την αντιµετώπιση των καταστροφών και των ατυχηµάτων που απειλούν το φυσικό περιβάλλον, όπως οι χηµικές εκρήξεις ή τα ναυάγια πετρελαιοφόρων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να αναπτυχθεί στρατηγική µακροπρόθεσµης πρόληψης και να διαµορφωθούν µέσα έγκαιρης προειδοποίησης, καθώς και τρόποι αντιµετώπισης κατεπειγόντων περιστατικών για παράδειγµα µέσω της δορυφορικής επιτήρησης. Η Ένωση αποσκοπεί επίσης στην ανάπτυξη νέων στρατηγικών για την προστασία των εδαφών και του θαλασσίου περιβάλλοντος και προτίθεται να καθιερώσει πολιτική ολοκληρωµένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών (Ο ΠΖ) προκειµένου να συµφιλιωθούν οι κοινωνικές, οικονοµικές και περιβαλλοντικές ανάγκες στις περιοχές αυτές ( 4 ). Προτίθεται επίσης η Ένωση να υποστηρίξει πρόγραµµα για την αειφόρο δασική διαχείριση και να διευρύνει το πρόγραµµα Natura 2000. ( 3 ) Περιβάλλον 2010: Το µέλλον µας, οι επιλογές µας, Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2001, ISBN 92-894-0260-1. ( 4 ) Παράκτιες ζώνες: Μια προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2001, ISBN 92-894-1150-3

20 Micheal O'Briain Μακροπρόθεσµα σχέδια 1. Υφίστανται νοµοθεσίες που καλύπτουν στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη φυσική κληρονοµιά µας και καλούνται να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο, συχνά όµως δεν τίθενται κατά τον κατάλληλο τρόπο σε εφαρµογή εκ µέρους των εθνικών κυβερνήσεων. Τα κράτη µέλη έχουν την υποχρέωση να ανταποκρίνονται στις δεσµεύσεις που έχουν αναλάβει και µια από τις προτεραιότητες της Κοινότητας είναι να εξασφαλίσει ότι αυτό συµβαίνει. Ορισµένες χώρες καθυστερούν στην εκπόνηση των καταλόγων των περιοχών για το Natura 2000 για παράδειγµα. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα να καθυστερεί όλη η διαδικασία δηµιουργίας ενός δικτύου και η διαµόρφωση µιας γενικής στρατηγικής για την προστασία της φύσης. 2. Προκειµένου να εξασφαλιστεί η ευρύτατη και ενεργός υποστήριξη εκ µέρους των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι στόχοι και οι αρχές του Natura 2000 θα πρέπει να καταστούν πιο γνωστοί και κατανοητοί. Μέχρι σήµερα η ευαισθητοποίηση περιορίστηκε στον κύκλο των ανθρώπων που ασχολούνται µε τη διατήρηση της φύσης. Προκειµένου, όπου αυτό είναι δυνατό, οι περιοχές Natura 2000 να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των τουριστών και να συµβάλουν στην προώθηση των τοπικών οικονοµιών, για παράδειγµα, θα πρέπει να διαφηµιστούν ευρύτατα. 3. Η συµµετοχή όσων εµπλέκονται σε τοπικό επίπεδο είναι καθοριστικής σηµασίας για κάθε πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην προστασία της φύσης και ως εκ τούτου η επικοινωνία επιβάλλεται να καταστεί προτεραιότητα. Στην Αυστρία, για παράδειγµα, ένα έργο LIFE που αποσκοπεί στην προστασία της καφέ αρκούδας είχε σαν αποτέλεσµα να συγκροτηθεί συµβουλευτική οµάδα που απαρτίζεται από 74 µέλη και στην οποία συµµετέχουν οι τοπικές αρχές και οι εµπλεκόµενοι από οµάδες που ποικίλλουν από µελισσοκόµους έως σχολεία. Στο Ηνωµένο Βασίλειο, ένα έργο για τους θαλάσσιους υδρόβιους οργανισµούς διένειµε φυλλάδια σε περισσότερους των 30 000 πλοιοχρήστες. Και ένα έργο σχετικά µε τη βιοποικιλότητα στην Yyteri της Φινλανδίας εξασφάλισε κάλυψη των δραστηριοτήτων µέσω των τοπικών εφηµερίδων, των ραδιοφωνικών σταθµών και της τηλεόρασης.

21 4. Το σηµαντικότερο όλων είναι ότι η προστασία της φύσης θα πρέπει να γίνει αντιληπτή ως συνεργασία και ότι οι εµπλεκόµενοι καλούνται να συνειδητοποιήσουν ότι οι επιθυµίες και τα συµφέροντά τους λαµβάνονται υπόψη. Με κανέναν άλλον τρόπο οι προσπάθειές µας δεν θα στεφθούν από επιτυχία. Αυτός είναι ο λόγος για το οποίο η ενεργητική υποστήριξη εκ µέρους κάθε πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όλων των τοπικών έργων και πρωτοβουλιών είναι τόσο καθοριστικής σηµασίας. Όπου υφίστανται προβλήµατα, συχνά µόνο οι αυτόχθονες πληθυσµοί είναι σε θέση να αναζητήσουν λύσεις και αυτού του είδους η «εκ των κάτω προς τα άνω» προσέγγιση είναι πάντοτε η πλέον αποτελεσµατική. Προς τούτο απαιτείται εντιµότητα και διαφάνεια ώστε να διασφαλίζεται η δέουσα ενηµέρωση των διαφόρων κοινοτήτων και να δηµιουργηθεί η απαραίτητη ατµόσφαιρα εµπιστοσύνης που είναι καθοριστικής σηµασίας για την επιτυχία. Οι δηµόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί, οι κυβερνήσεις και τα επιµέρους άτοµα καλούνται να διαδραµατίσουν ρόλο όσον αφορά τη σωτηρία της φυσικής κληρονοµιάς µας. Ο σηµαντικότερος πόρος είναι οι προσπάθειες, ο ενθουσιασµός και η στράτευση των ανθρώπων.

22 Περαιτέρω πληροφορίες Η Γενική ιεύθυνση Περιβάλλοντος είναι η υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είναι αρµόδια για θέµατα περιβάλλοντος, πολιτικής προστασίας και ακτινοπροστασίας. Η Γ Περιβάλλον εκδίδει σε τακτά χρονικά διαστήµατα εκθέσεις και δηµοσιεύσεις που καλύπτουν το πλήρες φάσµα των περιβαλλοντικών θεµάτων, συµπεριλαµβανοµένης της φύσης. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τις ευρωπαϊκές πολιτικές για το περιβάλλον παρατίθενται στην ιστοθέση της Γ Περιβάλλον στον εξυπηρετητή Europa: http://europa.eu.int/comm/environment/. Στην ως άνω ιστοθέση παρατίθεται επίσης διαλογικός εκδόσεων, πολλές εκ των οποίων διατίθενται δωρεάν, καθώς και η ιστοσελίδα για τη διατήρηση της φύσης: http://europa.eu.int/comm/environment/nature/ho me.htm, που συµπεριλαµβάνει έναν κατάλογο των υπηρεσιών για την προστασία της φύσης στα κράτη µέλη. Ερωτήσεις σχετικά µε τις ευρωπαϊκές πολιτικές για το περιβάλλον και τη φύση µπορούν να υποβληθούν στη διεύθυνση: European Commission DG Environment Information Centre BU9 0/11 B-1049 Brussels E-mail: envinfo@cec.eu.int Άλλες χρήσιµες πηγές πληροφοριών είναι: European Environment Agency (Ευρωπαϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος) Kongens Nytorv 6 DK-1050 Kopenhagen K Φαξ (45) 33 36 71 99 E-mail: eea@eea.eu.int Ιστοθέση: http://www.eea.eu.int WWF International Avenue du Mont-Blanc CH-1196 Gland Tηλ. (41-22) 364 91 11 Ιστοθέση: http://www.panda.org Σύµβαση της Βέρνης IUCN The World Conservation Union Rue Mauverney 28 CH-1196 Gland Tηλ. (41-22) 999 00 01 Ιστοθέση: http://www.iucn.org Σύµβαση της Βόννης UNEP/CMS Secretariat United Nations Premises in Bonn Martin-Luther-King-Straße 8 D-53175 Bonn Tηλ. (49-228) 815 24 01/02 Ιστοθέση: http://www.wcmc.org.uk/cms Σύµβαση της Βέρνης Ιστοθέση: http://conventions.coe.int/treaty/en/ cadreprincipal.htm

Ευρωπαϊκή Επιτροπή Η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει το ενδιαφέρον της στην προστασία της φύσης Λουξεµβούργο: Υπηρεσία Επισήµων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 2001 22 σ. 21 x 21 cm ISBN 92-894-1405-7

14 KH-35-01-336-GR-C ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΕΚ ΟΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ L-2985 Luxembourg ISBN 92-894-1405-7,!7IJ2I9-ebeafa!