ΠΣΠΑ 2015-2016 ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΚΙΘΑΡΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΝΩΛΑΣ 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2.1. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΤΙΤΛΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2.2. ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ 2.3. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 3. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 3.1. ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ 3.2. ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ 3.3. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΦΟΡΑ 3.4. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΜΟΥ 4.1. ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ 4.2. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ 4.3. ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ 4.4. ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΑΣ 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 2
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το θέμα της παρουσίασης είναι η κιθάρα, επέλεξα αυτό το θέμα επειδή πάντα μου άρεσε η μουσική και είμαι λάτρης του συγκεκριμένου μουσικού οργάνου. Ο επιβλέπον καθηγητής είναι ο Δημήτριος Μανωλάς. Επιπλέων θέλω να ευχαριστήσω το Σπύρο για την βοήθειά του στην πραγματοποίηση της ηλεκτρονικής εργασίας και την Σία η οποία με βοήθησε στην πραγματοποίηση της μακέτας ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2.1 ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΤΙΤΛΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΙΘΑΡΑ: εξάχορδο μουσικό όργανο με ξύλινο ηχείο, επίπεδο στη ράχη και με βραχίονα που καταλήγει σε κεφαλή με κλειδιά, το οποίο παίζεται με τα δάχτυλα 2.2 ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ Χρειάζεται ξύλο. Ξύλο με καλές ηχητικές ιδιότητες. Tonewood με μια λέξη. Και κόλλες, κι εργαλεία και άλλα πολλά... Η διαδικασία κατασκευής ενός οργάνου δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται. Είναι οι ώρες. Ο χρόνος. Και δε λογίζεται ως 3
χρόνος οι διακόσιες ή τριακόσιες ώρες που απαιτούνται για μια ολοκληρωμένη κατασκευή. Είναι ο χρόνος που κάνει ένα κομμάτι ξύλο, ικανό για οργανοποιία. Ο χρόνος που ξοδεύεται για να επιλέξεις το κατάλληλο. Να το δεις, να το αισθανθείς, να το 'ακούσεις'. Κι ακούγοντας ένα κομμάτι ξύλο μέσα σε μια αποθήκη ή στο εργαστήριο, να το φανταστείς στα χέρια ενός μουσικού. Να το φανταστείς να παίζει σε ένα ρεσιτάλ, σε μια παρέα γύρω από ένα τραπέζι ή πάνω σε μια σκηνή. Νοερά να βρεθείς απέναντι σ' αυτόν που παίζει. Είναι ο χρόνος που γεμίζει το μυαλό με σκέψεις, με ιδέες για ένα καλύτερο όργανο. Πιο ευκολόπαικτο, πιο γεμάτο, πιο ισορροπημένο, πιο στιβαρό. Οι ατελείωτες ερωτήσεις που θα βρουν απάντηση μέσα από ώρες μελέτης, αναζήτησης, συζήτησης. Μέσα από λάθη κι επανορθώσεις. Μέσα από δοκιμές και διαπιστώσεις. Δεν είναι απλά μια πλάνη. Είναι η σωστή ρύθμιση του μηχανισμού, το ακόνισμα, η ευθυγράμμιση, ο τρόπος που την κρατάς. Δεν είναι απλά ένα κομμάτι ξύλο. Είναι η καλή και η 'κόντρα' πλευρά του. "ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΣ ΜΕ ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥ". Δεν είναι τυχαία αυτή η έκφραση. Η δημιουργία ενός οργάνου είναι έργο ζωής για μένα. Ξεκινά από μια ιδέα, μια νύξη. Κι ακολουθεί η διαδικασία που θα δώσει πνοή. 4
Ένα νεκρό κομμάτι ξύλο, θα ξαναζωντανέψει. Δεν διεκπεραιώνω μια κατασκευή. Τη ζω από το πρώτο πλάνισμα μέχρι το τελικό κούρδισμα. Ακολουθώ κάθε ΒΉΜΑ ευλαβικά, έχοντας πλήρη συνείδηση που θέλω να πάω. Οι γωνίες, οι μετρήσεις, οι διαστάσεις, ένα σύνολο από ευθείες και καμπύλες, φεύγουν από το χαρτί και αποκτούν υπόσταση. Κάθε μέτρηση, κάθε γραμμή και αποτύπωμα, θα δώσουν τη θέση τους σε μία και μοναδική, ενιαία δομή. Που θα 'χει το δικό της χαρακτήρα, τις δικές της ιδιαιτερότητες και τη δική της -ξεχωριστή- φωνή. Και τότε θα προχωρήσω στην επόμενη κατασκευή, με την ίδια ενέργεια, με το ίδιο πάθος. Όπως και στην πρώτη κιθάρα, όπως και στην τελευταία. 2.3 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΠΜΗ Η κιθάρα υπήρξε έγχορδο μουσικό όργανο της ελληνικής Αρχαιότητας, το οποίο ανήκε στην ευρύτερη οικογένεια της λύρας. Στις μέρες μας η κιθάρα αναφέρεται στο σύγχρονο μουσικό όργανο, το οποίο δανείζεται το όνομά του από το αρχαιοελληνικό ομώνυμο όργανο, αλλά ωστόσο αποτελεί εξέλιξη μιας ξεχωριστής οικογένειας εγχόρδων οργάνων, που περιλαμβάνει το λαούτο, ενώ απαντάται σε πλήθος πολιτισμών με διαφορετικές ονομασίες και κατασκευαστικά στοιχεία. Στη σύγχρονη εκδοχή της, η κιθάρα αποτελείται συνήθως από έξι χορδές, ωστόσο συναντώνται και παραλλαγές με επτά, οκτώ, δέκα, δώδεκα και δεκαοκτώ. Η οικογένεια της κιθάρας περιλαμβάνει εν γένει αρκετά 5
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 3.1 ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ Η κιθάρα αποτελείται από δύο κύρια μέρη: το σώμα και το μπράτσο που αποτελούν άλλα μέρη. Σώμα Το σώμα ή σκάφος είναι το πλατύ μέρος της κιθάρας, κατά μήκος του οποίου εκτείνονται οι χορδές και περιλαμβάνει τη γέφυρα (ή αλλιώς καβαλάρη), το σημείο δηλαδή πάνω στο οποίο εφάπτονται οι χορδές, μεταδίδοντας τις παλμικές δονήσεις στο εσωτερικό του οργάνου. Χρησιμεύει επίσης και σαν σημείο στήριξης του χεριού που χτυπάει τις χορδές. Στην κλασική και ακουστική κιθάρα είναι κοίλο και αποτελεί το αντηχείο του οργάνου, ενισχύοντας τον ήχο της κιθάρας με φυσικό τρόπο, ενώ το ξύλο, το σχέδιο και η ποιότητα κατασκευής του παίζουν αποφασιστικό ρόλο στον τελικό ήχο που θα βγάλει το όργανο. Στην ηλεκτρική κιθάρα είναι συνήθως συμπαγές, και χρησιμοποιείται για να στεγάσει τους μαγνήτες, τα ποτενσιόμετρα που ρυθμίζουν ένταση και τόνο, καθώς και τυχόν ηλεκτρονικά που μπορεί να υπάρχουν. Και εδώ όμως το υλικό και η ποιότητα κατασκευής παίζουν ρόλο, γιατί επηρεάζουν τον τρόπο που δονείται ολόκληρο το όργανο παράγοντας ήχους. ΜΠΡΑΣΤΟ Το μπράτσο ή μανίκι της κιθάρας είναι το μακρόστενο μέρος της, και περιλαμβάνει την ταστιέρα, τον ζυγό και τα κλειδιά. Στις κλασικές κιθάρες είναι ενσωματωμένο στην υπόλοιπη 6
κατασκευή, ενώ στους άλλους τύπους (κυρίως στις ηλεκτρικές) μπορεί να είναι και αποσπώμενο. Το μπράτσο χρησιμεύει για να μπορεί ο κιθαρίστας να μεταβάλλει τον ήχο που βγάζει το όργανο, πατώντας τις χορδές σε διαφορετικά τάστα. Ο ζυγός αποτελεί το απέναντι από τον καβαλάρη σημείο τεντώματος των χορδών, ενώ τα κλειδιά είναι τα σημεία όπου καταλήγουν οι χορδές και διαθέτουν κοχλία που επιτρέπει το μεγαλύτερο ή μικρότερο τέντωμά τους, για σωστό χόρδισμα. Το πίσω μέρος του μπράτσου είναι καμπυλωτό, για να διευκολύνεται η λαβή και η στήριξη του χεριού που πατάει τις χορδές. Στις ηλεκτρικές κιθάρες, αυτή η καμπυλότητα είναι μικρότερη απ' ό,τι στις υπόλοιπες. Το ξύλο από το οποίο είναι φτιαγμένο το μπράτσο είναι, όπως και το σώμα, καίριας σημασίας. Για την ταστιέρα επιλέγεται συνήθως έβενος ή τριανταφυλλιά, που δίνουν καλύτερη αίσθηση στο παίξιμο και αντέχουν στις φθορές. Για το πίσω μέρος χρησιμοποιούνται ξύλα που διακρίνονται για την αντοχή τους, καθώς λόγω της τάσης των χορδών δεν είναι δύσκολο να παρουσιαστεί σκέβρωμα (καμπύλωση) στο μπράτσο, πράγμα που καταστρέφει τον ήχο μιας κιθάρας και δυσκολεύει το παίξιμο. Πολλές ακουστικές και ηλεκτρικές κιθάρες έχουν μέσα στο μπράτσο ενσωματωμένη μια σιδερένια ράβδο, η καμπυλότητα της οποίας (και επομένως και του μπράτσου) μπορεί να ρυθμιστεί με κλειδί, επαναφέροντας τυχόν σκέβρωμα του μπράτσου. 7
8
3.2 ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Οι Χορδές περνάνε πάνω από την ταστιέρα, όπου ο κιθαρίστας τις πιέζει σε διάφορα σημεία (τάστα) με τα δάκτυλα του ενός χεριού εκτός απ' τον αντίχειρα, αυξομειώνοντας το μήκος τους ώστε να αλλάζει ανάλογα την συχνότητα που θα πάλλονται. Το άλλο χέρι του κιθαρίστα κάνει τις χορδές να πάλλονται, είτε «τραβώντας» τες με τα νύχια των δακτύλων, πάλι εκτός του αντίχειρα, είτε χτυπώντας τες με μια πένα. Τα ηχητικά κύματα που παράγονται σπάνια έχουν μεγάλη ένταση, οπότε είναι αναγκαία η ενίσχυσή τους, είτε με φυσικό τρόπο στην περίπτωση των ακουστικών, όπου χρησιμοποιείται ένα αντηχείο για σώμα στην κιθάρα, είτε με ηλεκτρονικό τρόπο στις ηλεκτρικές κιθάρες όπου χρησιμοποιείται ένας ενισχυτής. Ο ενισχυτής λαμβάνει το ηλεκτρικό σήμα που παράγεται καθώς οι χορδές πάλλονται πάνω από τους μαγνήτες της κιθάρας και το ενισχύει αναλογικά ή ψηφιακά. 3.3 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ Η κοινωνική προσφορά της κιθάρας είναι ότι : μας διασκεδάζει με τον ήχο της και είναι κε ένα από τα βασικά όργανα που συμμετέχουν σε ορχήστρες και στα αγαπημένα μας συγκροτήματα. 3.4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κιθάρας είναι οι εξής : καταστρέφονται πολλά δέντρα για την κατασκευή της και κάποιος πρωτάρης που είναι στα πρώτα στάδια της μάθησης 9
του πάνω σε αυτό το όργανο μπορεί να δημιουργήσει ηχορύπανση. 4.1 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ 1 Κολλητική ταινία, 1 ψαλίδι, 2 ανεξίτηλοι άσημοι μαρκαδόροι, 1 πετονιά & οδοντογλυφίδες 2 μακετόχαρτα των 5 χιλ., 1 κοπίδι, 1 χάρακας, 1 μαύρο χαρτόνι, μία ηλεκτρική κιθάρα, 1 στυλό & 1 προστατευτικό 10
4.2 ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ 1) Αντιγράφω το σχέδιο της κιθάρας στο μακετόχαρτο. 2) Κόβω με το κοπίδι πάνω στο σχέδιο που είχα κάνει. 11
3) Κόβουμε μια λορίδα μακετόχαρτο και την εφαρμόζουμε στη περίμετρο της κιθάρας με εξέρεση το μπράτσο. 4) Μετά ξανακόβουμε άλλη μια κιθάρα με ο δεύτερο μακετόχαρτο και κόβουμε το μπράτσο της. 12
5) Τέλος με το μακετόχαρτο που απέμεινε, την πετονιά και τους ανεξίτηλους κάνω τις λεπτομέρειες και τις κολάω. 13
ΕΙΔΟΥ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ! 6.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πηγές: Wikipedia, ΠΝοΗ & ΝΥξΗ 14