Ηεπιστήμημέσααπόταμάτιατουπαιδιού... Ιδέες και πειράματα για τον «Ήχο»
Οήχος«ταξιδεύει» με κύματα. Μπορούμε να αναπαραστήσουμε τα πυκνώματα και τα αραιώματα των κυμάτων με ένα πλαστικό παιχνίδιελατήριο (εγκάρσια κύματα) Ηχητικά κύματα
Ο χάρακας που βγάζει ήχο Σώματα που πάλλονται, ταλαντώνονται παράγουν ήχους. Ένα λαστιχάκι γύρω από ένα πλαστικό ποτήρι μπορεί να είναι μια πρώτη απλή ηχητική πηγή. Το ίδιο και ένας πλαστικός ελαστικός χάρακας που κρατάμε απότημίαμεριάμετοέναχέρι πάνω στο τραπέζι και ταλαντώνουμε την ελεύθερη μεριά με το άλλο χέρι. Αλλάζοντας το μήκος του μέρους του χάρακα που ταλαντώνεται αλλάζει και ο παραγόμενος ήχος
Χορεύοντας στο ρυθμό της κουτάλας Τεντώνουμε μια πλαστική μεμβράνη πάνω σε ένα μεταλλικό κουτί από μπισκότα. Τοποθετούμε πάνω της κόκκους από ζάχαρη, καφέ, αλάτι, πιπέρι ή άμμο. Χτυπάμε με μια ξύλινη κουτάλα ένα δίσκο ή το καπάκι του κουτιού. Παρατηρούμε ότιοικόκκοιμας χορεύουν στο ρυθμό της κουτάλας εξαιτίας της διάδοσης των ηχητικών κυμάτων
Χορεύοντας στο ρυθμό της κουτάλας
Ήχοι από ένα καλαμάκι Κόβουμε τη μία άκρη από το καλαμάκι δεξιά και αριστερά σχηματίζοντας μία οξεία γωνία (βλ. επάνω σχήμα). Στη συνέχεια το πιέζουμε λίγο εκεί στην άκρη και το κάνουμε «πλακουτσωτό». Έπειτα, φυσώντας μέσα στο καλαμάκι κάνουμε αυτές τις δύο μυτερές άκριες που βρίσκονται στην αρχή του να ταλαντώνονται και έτσι παράγεται ήχος
Κόβω το καλαμάκι και αλλάζω ήχους Συνεχίζουμε να φυσάμε το «καλαμόφωνο» που φτιάξαμε, μόνο που σιγά-σιγά κόβουμε μικρά τμήματα από το τέλος του. Παρατηρούμε ότι οι ήχοι αλλάζουν και από μπάσοι στην αρχή με το μεγάλο σε μήκος καλαμάκι μας και γίνονται πιο οξείς προς το τέλος, με το μικρότερο καλαμάκι που μας απομένει διαδοχικά
Μια καλαμο-φλογέρα Αν τώρα κόψουμε και μερικές τρύπες κατά μήκος του καλαμόφωνού μας όπως δείχνει το επάνω σχήμα τότε φτιάχνουμε μια «καλαμοφλογέρα». Αν προπονηθούμε λίγο ακόμη μπορούμε να παίξουμε και μια μικρή μελωδία
Μια καλαμο-σφυρίχτρα Κόβουμε ένα καλαμάκι κάθετα σε ένα σημείο μέχρι να κρατά ίσα-ίσα για να μην κοπεί τελείως. Έπειτα το λυγίζουμε σε γωνία 90 μοιρών περίπου και βυθίζουμε το ένα μέρος του σε ένα ποτήρι με νερό (βλ. σχήμα). Φυσάμε και παρατηρούμε ότι ακούγεται ένα σφύριγμα. Όσο πιο πολύ βυθίζουμε το μέρος από το καλαμάκι που βρίσκεται στονερότόσοπιοοξύςγίνεται ο ήχος της καλαμοσφυρίχτρας μας, ενώ αν δεν το έχουμε πολύ βυθισμένο είναι πιο μπάσος ο ήχος
Μια κλωστή που βγάζει ήχους Αν τεντώσουμε ένα κομμάτι λεπτού σπάγκου ή πετονιάς ανάμεσα στα χέρια μας και ταλαντώσουμε αυτή τη χορδή με ένα μας δάχτυλο ακούμε ήχο (βλ. διπλανό σχήμα) Αν δέσουμε περάσουμε το σπάγκο από μια τρύπα στον πάτο ενός ποτηριού και δέσουμε στην άκρη ένα συνδετήρα έχουμε φτιάξει και ένα «ηχείο». Ας ξαναταλαντώσουμε τώρα τη χορδή Ο ήχος είναι πιο έντονος!
Το σπαγκο-τηλέφωνο Περνώντας τον σπάγκο μέσα από τους πάτους 2 ποτηριών και δένοντας με όμοιο τρόπο τις δύο άκριες του με συνδετήρες έχουμε φτιάξει ένα «σπαγκοτηλέφωνο» Τεντώνουμε τον σπάγκο και μιλάμεμέσαστοέναποτήρι. Ο φίλος ή η φίλη μας από την άλλη μεριά μας ακούει πολύ καλά! Προσοχή: να μην ακουμπάμε με τα χέρια μας το σπάγκο, γιατί μπορεί ναι μεν να αισθανόμαστε την ταλάντωσή του από τα ηχητικά κύματα αλλά πέφτει η απόδοση του τηλεφώνου μας!
Έλα κι εσύ στην «τηλεφωνοπαρέα» μας Τρία ή και περισσότερα παιδιά μπορούν να προστεθούν στην τηλεφωνοπαρέα, αρκεί να κρατάνε το σπάγκο τεντωμένο. Ακολουθούμε και τους κανόνες της «πολιτισμένης συζήτησης» ένα μιλάει και τα άλλα ακούνε!
Η κρεμάστρα που κουδουνίζει Κρεμάμε μια μεταλλική κρεμάστρα καθαριστηρίου από 2 «ηχεία» με συνδετήρες, όπως αυτά που είχαμε φτιάξει στα προηγούμενα πειράματα. Ζητάμε από ένα συμμαθητή ή μία συμμαθήτρια να χτυπήσει με ένα κουτάλι ή άλλο αντικείμενο την κρεμάστρα. Παρατηρούμε ότι ακούμε δυνατούς ήχους. Ο σπάγκος πάλι ταλαντώνεται
Η κρεμάστρα που κουδουνίζει
Το μπαλόνι που κελαηδάει Αν φουσκώσουμε ένα μπαλόνι και τεντώσουμε το στόμιό του ώστε να φεύγει με δυσκολία ο αέρας από μέσα του τότε το ακούμε να κελαηδάει. Τεντώνοντας περισσότερο ή λιγότερο την άκρη του στομίου μεταβάλλεται και ο ήχος. Βλέπουμε και αισθανόμαστε καιπάλιτηνταλάντωση εκεί στην άκρια
Ήχοι από μπουκάλια Φυσώντας μέσα σε πλαστικά μπουκάλια μπορούμε να παράγουμε ήχους. Αν βάλουμε μέσα τους και διαφορετική ποσότητα νερού έχουμε και διαφορετικούς παραγόμενους ήχους
Ποτηρόφωνο ή μπουκαλόφωνο Γεμίζοντας ποτήρια ή μπουκάλια με διαφορετική ποσότητα νερού το καθένα μπορούμε να φτιάξουμε ένα «ποτηρόφωνο» ήένα «μπουκαλόφωνο» αντίστοιχα. Προτείνεται να χρησιμοποιήσουμε 8 από κάθε είδος προκείμενου να φτιάξουμε μια κλίμακα και να μπορούμε να παίξουμε μια απλή μελωδία
Ποτηρόφωνο ή μπουκαλόφωνο
Μουσική από ποτήρια κρασιού και σαμπάνιας Βρέχοντας λίγο το δάχτυλό μας το περιφέρουμε γύρω απότοστόμιοενός ποτηριού κρασιού ή σαμπάνιας. Παρατηρούμε ότι βγαίνει ένας δυνατός και οξύς ήχος. Αν βάζουμε διαφορετική ποσότητα νερού σε μέσα στο ποτήρι θα έχουμε και διαφορετικό ήχο κάθε φορά
Μουσική από ένα ποτήρι κρασιού ή σαμπάνιας και η αρμόνικα του Φρανκλίνου, 150 χρόνια πριν το πιάνο
Κατασκευή ενός μονόχορδου με ηχείο συνδετήρας πλαστικό ποτηράκι σπάγκος Μπορούμε εύκολα να κατασκευάσουμε ένα απλό μονόχορδο όργανο με σπάγκο ή πετονιά, ένα ποτήρι πλαστικό, ένα χάρακα, συνδετήρες και κολλητική ταινία. Φτιάχνουμε πρώτα το «ηχείο» όπως ξέρουμε (βλ. επάνω σχήμα) και έπειτα το προσαρμόζουμε πάνω στο χάρακα (βλ. διπλανό σχήμα). Μπορεί να γίνει και πολύχορδο σπάγκος σπάγκος Κολλητική ταινία συνδετήρας Κολλητική ταινία
Γιαναδούμετικάνειτοδιαπασών Αν έχουμε ένα διαπασών μπορούμε να το ταλαντώσουμε και να ακούσουμε ήχους ή ακόμα να το πλησιάσουμε κοντά σε ένα φλιτζάνι με νερό και να «δούμε» τα ηχητικά κύματα!
Ήχος σα να έρχεται από το διάστημα πλαστικό ποτηράκι συνδετήρας σπάγκος μεταλλικό ελατήριο (παιχνίδι) Αν έχουμε ένα μεταλλικό ελατήριο (παιχνίδι) μπορούμε πάλι να φτιάξουμε ένα τηλέφωνο ακολουθώντας τις οδηγίες κατασκευής που βλέπουμε στο επάνω σκίτσο. Όμως, η ταλάντωση του ελατήριου γίνεται μπρος πίσω κι έτσι ο ήχος του συνομιλητή μας ακούγεται περίεργα σα να έρχεται από το διάστημα!