Χρήση μουσικών οργάνων. Χρήση μουσικών οργάνων. Χρήση μουσικών οργάνων. Χαρακτηριστικά μια κλίμακας Ηχητικές αποστάσεις που απέχουν οι νότες

Transcript

1 Χρήση μουσικών οργάνων Τα όργανα (τυμπανάκια, μαράκες, κουδουνάκια, τριγωνάκια, ντέφια, ξυλόφωνα, μεταλλόφωνα κλπ) χρησιμοποιούνται, στις δραματοποιήσεις των τραγουδιών είτε συνοδεύοντας το ρυθμό, είτε επενδύοντας μουσικά με ήχους των εικόνων που δημιούργησαν τα παιδιά (πχ ηχο - ιστορίες) Με τη χρήση μιας πεντατονικής κλίμακας(*) τα παιδιά μπορούν να αυτοσχεδιάζουν ελεύθερα αφού δεν θα υπάρχει συνήχηση που θα χαλάσει το αρμονικό άκουσμα. (*)Πεντατονική είναι η κλίμακα «χτισμένη» με τον πεντατονικό τρόπο. Δηλ. αφαιρούμε από την κλίμακα ΝΤΟ τα «φα» και το «σι». Χαρακτηριστικό είναι το τριημιτόνιο: m-s και l d το οποίο δίνει δραματικό τόνο: do re mi sol la = 5 τόνοι 15 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 15 Χρήση μουσικών οργάνων Κλίμακα είναι μια σειρά από μουσικούς ήχους την οποία χρησιμοποιούν οι μουσικοί κάθε λαού ως βάση για τη δημιουργία της μουσικής και των τραγουδιών Χαρακτηριστικά μια κλίμακας Ηχητικές αποστάσεις που απέχουν οι νότες Έχουν αισθητικά χαρακτηριστικά και προκαλούν συγκεκριμένα συναισθήματα (χαρά λύπη υπερηφάνεια αυστηρότητα, μεγαλοπρέπεια) Ονομασίες κλιμάκων Αρχαίοι Έλληνες Τρόπους Πόντιοι Σκοποί Άραβες Μακαμ απ όπου προέρχονται και τα ρεμπετικα τραγούδια (δρόμοι) Βυζαντινή μουσική Κύριοι πλάγιοι ήχοι Πέρσες Περντέ Ινδοί Ράγκα 16 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 16 Χρήση μουσικών οργάνων Σε αυτό το στάδιο τα παιδιά ενθαρρύνονται να παίζουν μιμητικά και από μνήμη προκειμένου να αποκτήσουν μια πραγματικά δική τους προσωπική σχέση με το όργανο, τους ήχους και την αμεσότητα της έκφρασής τους. Στην επαφή των παιδιών με τα κρουστά όργανα, οι ηχηρές κινήσεις αποτελούν ένα πρώτο πεδίο εξερεύνησης του ήχου, του ρυθμού και της κίνησης που το παράγει, μια προπαρασκευή για το παίξιμο των οργάνων. Παλαμάκια, στράκες με τα δάχτυλα, χτύποι στα πόδια, τους μηρούς, αλλά και ήχοι με το στόμα μας δίνουν ποικιλία στο ηχόχρωμα Το επόμενο βήμα είναι η εξερεύνηση των μικρών κρουστών οργάνων που μας οδηγούν σταδιακά και στα μελωδικά κρουστά τα μεταλλόφωνα και τα ξυλόφωνα. 17 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 17 1

2 Χρήση μουσικών οργάνων Μουσική ακρόαση Δημιουργία Ορχήστρας Διαχωρισμός μεταλλικών, ξύλινων, δερμάτινων οργάνων + Σφυρίχτρες ήχων (π.χ. μίμηση πουλιών) 18 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 18 Προσφέρει τη χαρά της δημιουργίας ενώ ο καταμερισμός της εργασίας είναι πολύ βασικός. Επιπλέον : Αναλαμβάνουν να φέρουν κάτι σε πέρας μαζί, επιστρατεύουν γι αυτό το κοινό στόχο όλες τις δεξιότητές τους και μαθαίνουν να συνεργάζονται. Αυξάνεται η δεκτικότητά τους και συμμετέχουν πιο δημιουργικά κι ουσιαστικά στο μάθημα της μουσικής Οξύνεται η φαντασία και η παρατηρητικότητά τους καθώς χρησιμοποιούν για την κατασκευή τους ως πρότυπα τα υπαρκτά μουσικά όργανα, επισημαίνουν τα απαραίτητα μέρη του οργάνου, μαθαίνουν τη χρήση των εργαλείων που θα χρησιμοποιήσουν και το πώς το μουσικό όργανο που θα κατασκευάσουν θα βγάλει ήχο. 19 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 19 Το τυμπανάκι : με μία λεκάνη, μια γλάστρα πλαστική, μία κατσαρόλα ή κουτιά διαφόρων ειδών, μεγεθών και ποιοτήτων. Σκεπάζουν τα παραπάνω σκεύη με πλαστικό μουσαμά, με χοντρό νάιλον ή με δέρμα και τα δένουν σφιχτά, γύρω γύρω με σύρμα ή με πετονιά. Χτυπούν το τύμπανο με ξύλινη κουτάλα. Μαράκες : από κουτιά και μπουκάλια διαφόρων ειδών και ποιοτήτων και μικροαντικείμενα όπως σπόρους, βόλους, χάντρες, κουμπιά, φακές, βότσαλα, άμμο, λάμπα θρυματισμένη κλπ. Βάζουν στα δοχεία μερικά από τα μικροαντικείμενα (μπορούν να βάλουν τα ίδια ή διαφορετικά σε κάθε δοχείο) και τα κλείνουν καλά με χαρτοταινία. 20 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 20 2

3 Φλογέρες : απλά με ένα ξερό καλάμι στο οποίο ανοίγουν μία ή περισσότερες τρύπες. Αυλό / Φλογέρα του Πάνα : με μερικά κομμάτια καλαμιού σε διάφορα μήκη από 3-5 εκατοστά. Τα στερεώνουμε το ένα δίπλα στο άλλο με σπάγκο ή με μονωτική ταινία, έτσι ώστε οι άκρες να βρίσκονται στην ίδια ευθεία. Κιθάρα : με άδεια κουτιά παπουτσιών στο καπάκι των οποίων ανοίγουμε μια τρύπα. Στις άκρες κατά μήκος του κουτιού στερεώνουμε με συρραπτικό τεντωμένα 5 λάστιχα διαφορετικού πάχους. Ντέφι: Ένα πλαστικό πιάτο και γύρω γύρω κρεμάμε 5-6 κουδουνάκια με σύρμα πίπας Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή Καστανιέτες: με ένα κομμάτι χαρτόνι 14cm X 4cm τσακισμένο ακριβώς στη μέση. Κολλάμε σε καθεμιά άκρη του χαρτονιού, από μισό καρύδι που του έχουμε αδειάσει την ψύχα. Φροντίζουμε οι 2 άκρες να βρίσκονται ακριβώς απέναντι ώστε να παράγεται ήχος ανοιγοκλείνοντας το χαρτόνι. Κουδούνια : στερεώνουμε ένα τεντωμένο σχοινί ή σύρμα ή πετονιά, στις 2 άκρες μιας σφεντόνας. Από το τεντωμένο σχοινί μπορούμε μετά να κρεμάσουμε κλειδιά, γάντζους για κάδρα κλπ. Μαντολίνο : αν αφαιρέσουμε τους σπόρους από το εσωτερικό μιας νεροκολοκύθας, και στο άνοιγμα που δημιουργούν στερεώσουμε πετονιά για χορδή Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή Μουσικά όργανα και ήχος Ο τρόπος που θα επιλέξουμε να προσεγγίσουμε τις έννοιες του ήχου, πρέπει να είναι κοντά στα ενδιαφέροντα και στα βιώματα των παιδιών Θα έχουμε στη διάθεσή τους ήχους διαφορετικής οξύτητας, παρμένους από την καθημερινότητα Θα βοηθήσουμε τα παιδιά να διακρίνουν μεταξύ δυνατών και σιγανών ήχων (πχ χτυπώντας το τυμπανάκι πότε δυνατά για να τρέχουν, και πότε σιγά για να περπατάνε) ώστε να βιώσουν την ένταση. Για να αντιληφθούν τη διάρκεια θα χρησιμοποιήσουμε ένα πληκτροφόρο όπως ένα μικρό αρμόνιο, και θα δούμε πώς ακούγεται το πλήκτρο αν το πιέσουμε μια φορά και μετά τ αφήσουμε, και πόσο διαφορετικά ακούγεται το ίδιο πλήκτρο αν το κρατήσουμε για λίγη ώρα πιεσμένο. Για τη χροιά μπορούμε να ακούσουμε μια νότα στο μεταλλόφωνο και την ίδια νότα στη φλογέρα, και να συγκρίνουμε τα 2 ακούσματα. Ομοίως ήχους από διάφορα είδη κρουστών 23 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 23 3

4 Γραφή (ελεύθερη) της μουσικής Γενικά, η μουσική ανάγνωση και γραφή είναι μια δραστηριότητα που εισάγεται αφότου το παιδί αποκτήσει αρκετές εμπειρίες με τον ήχο μέσω των άλλων δραστηριοτήτων. Γι αυτό κάνουμε λόγο για παιδιά από 6 ετών αφού πρώτα έχουν εξοικειωθεί με τα χρώματα. 24 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 24 Γραφή (ελεύθερη) της μουσικής Για να αποκτήσουν την ικανότητα να χρησιμοποιούν γραπτή γλώσσα της μουσικής, θα πρέπει καθένα : Να αναγνωρίζει τα σύμβολα για τη χρονική διάρκεια των ήχων Να γνωρίζει τα ονόματα των γραμμών και των διαστημάτων στο πεντάγραμμο. Να χρησιμοποιεί τα φθογγόσημα, να γνωρίζει τα ονόματα τους και να τα αναγνωρίζει στο πεντάγραμμο. Να αναγνωρίζει ρυθμικά και μελωδικά σχήματα και να μπορεί να τα εκτελεί. Να αναγνωρίζει όμοιες και διαφορετικές φράσεις σ ένα τραγούδι. Να εκτελεί φωνητικά μελωδίες με τα ονόματα των φθογγόσημων. Να αναγνωρίζει την κλίμακα στην οποία είναι γραμμένο ένα τραγούδι Να αποκτήσει την ικανότητα να ξεχωρίζει ακουστικά και οπτικά τις μείζονες και τις ελάσσονες κλίμακες. Να αναγνωρίζει τραγούδια από τη μουσική τους γραφή. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή Μουσική ακρόαση Η ακοή της μουσικής στα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχει να κάνει με την παθητική και την ενεργητική ακρόαση. Παθητική μουσική ακρόαση εφαρμόζεται στα μικρά παιδιά μέχρι 4 ετών. Ακούμε ένα μουσικό κομμάτι ενώ κάνουμε κάτι άλλο π.χ ζωγραφίζουμε και δεν έχουμε το μυαλό μας στη μουσική που ακούγεται. Ενεργητική μουσική ακρόαση έχουμε στα νήπια όταν αρχίζουν να φαντάζονται κάτι κλείνοντας τα μάτια κι ακούγοντας το μουσικό κομμάτι, όταν προσέχουν τη μελωδική γραμμή, τα ρυθμικά στοιχεία, τη χροιά κ.α, όταν δείχνουν με κάποιο τρόπο ότι την παρακολουθούν (π.χ. με χρήση κορδελών και υφασμάτων) Τέτοιοι τρόποι μπορεί να είναι η κίνηση με το σώμα, η συνοδεία με παλαμάκια στο ρυθμό, ή με όργανα, και η καταγραφή, κυρίως με γραφική απεικόνιση. 26 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 26 4

5 Μουσική ακρόαση Οι ακροάσεις έχουν σύντομη διάρκεια (30-60 ) και αν πρόκειται για μουσικά αποσπάσματα, επιλέγονται και ηχογραφούνται εκ των προτέρων από την παιδαγωγό. Πρέπει όλοι να συνειδητοποιούμε, ότι όταν ζητάμε από τα παιδιά να κινηθούν ελεύθερα ακούγοντας μουσική, ουσιαστικά τους ζητάμε: Να ελέγξουν μια συγκεκριμένη κίνηση Να ακούσουν τη μουσική Να συγχρονίσουν και τα δυο 27 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 27 Παράδειγμα Μουσική ακρόαση Ακούν ένα μουσικό κομμάτι, που το επιλέγει η εκπαιδευτικός, στο οποίο κυριαρχούν και διακρίνονται καθαρά οι ήχοι από ένα συγκεκριμένο μουσικό όργανο. Η εκπαιδευτικός παροτρύνει τα παιδιά να αναγνωρίσουν τους συγκεκριμένους ήχους και να το δηλώσουν με κάποιο τρόπο για παράδειγμα : «Όταν νομίζετε ότι ακούτε ήχους από βιολί μπορείτε να χτυπάτε παλαμάκια» «Όταν νομίζετε ότι ακούτε ήχους από πιάνο μπορείτε να ξαπλώσετε» Αργότερα η εκπαιδευτικός επιχειρεί τη γνωριμία των παιδιών με το άκουσμα ενός δεύτερου κι ενός τρίτου μουσικού οργάνου. Έτσι απαντούν σε ερωτήματα όπως: «ποια μουσικά όργανα νομίζετε ότι έπαιξαν στο κομμάτι που ακούσαμε» 28 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 28 5