Έγκυος; Λεχώνα; Νέα μητέρα; Γνωρίζεις τα δικαιώματά σου; Αρχή Ισότητας Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Η Αρχή Ισότητας συστάθηκε το 2004 και λειτουργεί στο πλαίσιο του θεσμού τού Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως ανεξάρτητος φορέας καταπολέμησης των διακρίσεων στον τομέα της απασχόλησης, της εργασίας και της επαγγελματικής κατάρτισης. Κύρια αρμοδιότητα της Αρχής Ισότητας είναι η διερεύνηση, με εξωδικαστικής φύσης διαδικασίες, καταγγελιών ατόμων που πιστεύουν ότι έχουν τύχει δυσμενούς μεταχείρισης στην απασχόληση ή στην εργασία, στον ιδιωτικό ή στον δημόσιο τομέα, για λόγους που σχετίζονται με τη φυλετική ή εθνοτική τους καταγωγή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις τους, την ηλικία, την αναπηρία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή το φύλο τους. Η Αρχή Ισότητας διερευνά, μεταξύ άλλων, καταγγελίες εργαζομένων για διακρίσεις λόγω εγκυμοσύνης, γαλουχίας ή μητρότητας. Μάιος 2016 Ο περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμος παρέχει προστασία στην έγκυο εργαζόμενη και μητέρα (φυσική και θετή), κατοχυρώνει την άδεια μητρότητας, απαγορεύει την απόλυση λόγω εγκυμοσύνης, καθορίζει τις υποχρεώσεις των εργοδοτών, καθώς και τις διευκολύνσεις για τις μητέρες εργαζόμενες για σκοπούς θηλασμού και φροντίδας των παιδιών. Ο περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος καθορίζει το δικαίωμα σε βοήθημα τοκετού και στο επίδομα μητρότητας. Ο περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμος, που εφαρμόζεται σε σχέση με όλους τους εργαζόμενους και σε όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την απασχόληση, απαγορεύει οποιαδήποτε διάκριση λόγω φύλου, όσον αφορά, μεταξύ άλλων, τους όρους απασχόλησης ορίζοντας επίσης ότι, διάκριση λόγω φύλου είναι κάθε άμεση ή έμμεση διάκριση που συνίσταται, μεταξύ άλλων, σε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση γυναίκας λόγω της εγκυμοσύνης, του τοκετού, της γαλουχίας, της μητρότητας ή ασθένειας που οφείλεται στην εγκυμοσύνη ή στον τοκετό.
Είσαι έγκυος ή θα υιοθετήσεις παιδί; Ü Εξασφάλισε ιατρικό πιστοποιητικό στο οποίο να αναγράφεται η ημερομηνία του αναμενόμενου τοκετού. Ü Παρουσίασε το πιστοποιητικό αυτό αμέσως στον εργοδότη σου. Ü Η άδεια μητρότητας έχει διάρκεια 18 συνεχόμενων εβδομάδων. Οι 2 εβδομάδες λαμβάνονται υποχρεωτικά πριν από τον αναμενόμενο τοκετό. Ü Οι 11 εβδομάδες είναι υποχρεωτικές και αρχίζουν 2 εβδομάδες πριν από τον αναμενόμενο τοκετό. Ü Αν αναμένεις πέραν του ενός παιδιού, η άδεια μητρότητας επεκτείνεται κατά 4 εβδομάδες για κάθε παιδί. Δηλαδή, για δίδυμα η άδεια μητρότητας διαρκεί 22 εβδομάδες, για τρίδυμα διαρκεί 26 εβδομάδες κ.ο.κ. Ü Στην περίπτωση υιοθεσίας, η άδεια μητρότητας είναι διάρκειας 16 συνεχόμενων εβδομάδων, από την ανάληψη της φροντίδας του παιδιού (κάτω των 12 ετών). Ü Η άδεια μητρότητας δεν επηρεάζει δυσμενώς τα εργασιακά σου δικαιώματα (αρχαιότητα, δικαίωμα προαγωγής, καθήκοντα κτλ.).
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΛΥΣΗ Ü Αφότου ενημερώσεις τον εργοδότη σου γραπτώς, προστατεύεσαι από απόλυση για την περίοδο που ξεκινάει από την αρχή της εγκυμοσύνης μέχρι και 3 μήνες μετά την ολοκλήρωση της άδειας μητρότητας. Ü Σε περίπτωση που ο εργοδότης σε απολύσει, ανεξάρτητα αν δεν ήταν ενήμερος για την εγκυμοσύνη, εφόσον του παρουσιάσεις ιατρικό πιστοποιητικό εντός 5 εργάσιμων ημερών από την μέρα που έλαβες γνώση για την απόλυση ή την πρόθεση απόλυσής σου, οφείλει να την ανακαλέσει. Ü Εάν προτίθεσαι να υιοθετήσεις παιδί, ο εργοδότης απαγορεύεται να σε απολύσει από τη στιγμή που θα προσκομίσεις σχετική βεβαίωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας μέχρι και τη συμπλήρωση 3 μηνών μετά την άδεια μητρότητας. Ü Η απαγόρευση απόλυσης δεν ισχύει, όμως, σε περίπτωση που η εργαζόμενη είναι ένοχη για σοβαρό παράπτωμα ή συμπεριφορά που δικαιολογεί μια έτοια απόφαση, καθώς επίσης σε περίπτωση που η επιχείρηση παύσει να λειτουργεί ή που σύμβαση εργασίας έχει φθάσει στο τέλος της (εκτός κι αν η ανανέωση σχετίζεται με την εγκυμοσύνη, τοκετό, γαλουχία, μητρότητα). ΠΡΟΣΟΧΗ! Απαγορεύεται η απόλυση λόγω εγκυμοσύνης!
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΕ ΑΔΕΙΑ ΑΠΟΥΣΙΑΣ Ü Εάν κι εφόσον οι εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου πρέπει να γίνουν κατά τον εργάσιμο χρόνο, έχεις δικαίωμα σε άδεια απουσίας, χωρίς απώλεια από τις απολαβές σου. Αρκεί μόνο να ενημερώσεις έγκαιρα τον εργοδότη σου και να προσκομίσεις σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό. Ü Για περίοδο 9 μηνών από τον τοκετό (ή από την ημερομηνία που αρχίζει η άδεια μητρότητας σε περίπτωση υιοθεσίας) έχεις δικαίωμα να διακόπτεις την εργασία σου για 1 ώρα ή να αποχωρείς 1 ώρα νωρίτερα ή να προσέρχεσαι 1 ώρα αργότερα στην εργασία σου. Ο χρόνος αυτός θεωρείται χρόνος εργασίας. Κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, είναι απαραίτητο να προβείς και σε άλλες ενέργειες: Ü Η κάθε εργαζόμενη δικαιούται επίδομα μητρότητας εάν- - Κατέβαλε εισφορές στις κοινωνικές ασφαλίσεις, και - Εξασφάλισε ιατρικό πιστοποιητικό (με την ημερομηνία του αναμενόμενου τοκετού). Ü Η αίτηση για επίδομα μητρότητας πρέπει να υποβληθεί το αργότερο 21 μέρες πριν από την ημερομηνία αναμενόμενου τοκετού. Ü Λόγω πιθανού πρόωρου τοκετού, η ασφαλισμένη εργαζόμενη, είναι προτιμότερο να υποβάλει την αίτηση νωρίτερα. Ü Η σχετική αίτηση μπορεί να υποβληθεί μόλις συμπληρωθεί η 25η εβδομάδα της κύησής της (η 1η εβδομάδα της κύησης ξεκινά την 1η ημέρα της τελευταίας περιόδου πριν από τη σύλληψη).
Στην περίπτωση υιοθεσίας, επίδομα μητρότητας λαμβάνει η εργαζόμενη που πληροί τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις και νοουμένου ότι το παιδί δεν είναι μεγαλύτερο των 12 ετών. Επίσης, είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι σε περίπτωση που το παιδί σου νοσηλευτεί αμέσως μετά από τον τοκετό, (λόγω πρόωρου τοκετού ή λόγω κάποιου προβλήματος υγείας ή σε θερμοκοιτίδα), σου παραχωρείται επίδομα μητρότητας1εβδομάδας για κάθε 21 ημέρες νοσηλείας του βρέφους. Για να λάβεις το επίδομα, πρέπει να προσκομίσεις σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό. Ü Για περίοδο που λαμβάνεις πλήρεις απολαβές από τον εργοδότη σου, δεν δικαιούσαι επίδομα μητρότητας! Αν λαμβάνεις μέρος των απολαβών σου, το επίδομα μητρότητας είναι μειωμένο, ώστε ο συμψηφισμός των απολαβών και του επιδόματος να μην υπερβαίνει τις πλήρεις αποδοχές σου. Ü Αν δεν υποβάλεις έγκαιρα αίτηση για επίδομα μητρότητας και αιτηθείς μετά από τον τοκετό, τότε για σκοπούς καταβολής του επιδόματος, η περίοδος των 18 εβδομάδων αρχίζει από την εβδομάδα που έγινε ο τοκετός και όχι με βάση τον αναμενόμενο τοκετό.
Το ύψος του επιδόματος είναι ίσο με το 75% των ασφαλιστέων μονάδων της ασφαλισμένης μέσα στο σχετικό έτος εισφορών (75% βασικό και 75% συμπληρωματικό). Το ύψος του επιδόματος αυξάνεται σε περίπτωση που η δικαιούχος είναι προστάτιδα της οικογένειάς της. Σημειώνεται ότι ως έτος παροχών νοείται «η περίοδος που αρχίζει από την πρώτη Δευτέρα του Ιουλίου κάθε έτους και λήγει την Κυριακή πριν από την πρώτη Δευτέρα του Ιουλίου του επόμενου έτους». Και ως σχετικό έτος εισφορών νοείται το «τελευταίο έτος εισφορών πριν από το έτος παροχών που περιλαμβάνει την ημερομηνία κατά την οποία πρέπει να ικανοποιούνται οι σχετικές με την παροχή ασφαλιστικές προϋποθέσεις». Παράδειγμα: στην περίπτωση που η καταβολή του επιδόματος μητρότητας αρχίζει στις 18/07/2016, θα λαμβάνονταν υπόψη οι εισφορές σας κατά το έτος 2015. Στη δε περίπτωση που η ημερομηνία έναρξης καταβολής του επιδόματος μητρότητας ήταν στις 23/05/2016, τότε το επίδομα για την περίοδο από τις 23/05-3/07/2016 θα υπολογιζόταν με βάση τις εισφορές του έτους 2014 και για την υπόλοιπη περίοδο θα υπολογιζόταν με βάση τις εισφορές του έτους 2015. Στην περίπτωση, όμως, που η ημερομηνία για καταβολή του επιδόματος ήταν στις 18/01/2016, τότε λαμβάνονται υπόψη οι εισφορές του 2014.
Πιο κάτω θα βρεις κάποια παραδείγματα παρεμβάσεων της Αρχής Ισότητας (επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας για περισσότερες πληροφορίες - www.ombudsman.gov.cy) Ü Έκθεση Αρχής Ισότητας αναφορικά με καταγγελία εκπαιδευτικού για παράβαση των προνοιών του περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμου, οι οποίες ρυθμίζουν τις διευκολύνσεις για τον θηλασμό και τις αυξημένες φροντίδες του παιδιού - 14/11/2011 [Α.Κ.Ι. 88/2009] Ü Έκθεση Αρχής Ισότητας για την καταγγελία με αρ. Α.Κ.Ι 143/2011 κατά της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, αναφορικά με την τοποθέτηση εγκύου εκπαιδευτικού στην Επαρχία Πάφου - 5/03/2013 [Α.Κ.Ι. 143/2011] Ü Έκθεση Αρχής Ισότητας αναφορικά με την καταβολή επιδόματος μητρότητας σε περιπτώσεις τοκετού που επισυμβαίνει πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία του - 17/09/2013 [Α.Κ.Ι. 79/2011 & Α.Κ.Ι. 57/2012] Ü Έκθεση της Αρχής Ισότητας αναφορικά με καταγγελίες για δυσμενή διάκριση λόγω φύλου σε σχέση με τις εγκυμονούσες εκπαιδευτικούς στα Προαιρετικά Ολοήμερα Σχολεία - 22/05/2014 [Α.Κ.Ι. 53/2013 & Α.Κ.Ι. 58/2013] Ü Έκθεση Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως Αρχή Ισότητας για δυσμενή μεταχείριση εκπαιδευτικού κατά την περίοδο μητρότητας από το Γενικό Λογιστήριο, η οποία συνιστά άμεση απαγορευμένη με νόμο διάκριση λόγω φύλου - 29/12/2015 [Α.Κ.Ι. 128/2011] Διεκδίκησε τα δικαιώματά σου! Αν τυγχάνεις διαφορετικής μεταχείρισης λόγω της εγκυμοσύνης, της μητρότητας ή ακόμη και της πρόθεσής σου να μείνεις έγκυος, κατάγγειλέ το στην Αρχή Ισότητας!
Αρχή Ισότητας Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επικοινώνησε μαζί μας: Era House, Διαγόρου 2, 1097, Λευκωσία Αρ. Τηλ.: 22405507/22405500 Αρ. Τηλεομ.: 22672881 ombudsman@ombudsman.gov.cy www.ombudsman.gov.cy Βρείτε μας επίσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: @CYOmbudsman Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων Cyprus Ombudsman ΓΤΠ 120/2016-5.000 Εκδόθηκε από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Σχεδιασμός: Άννα Κυριάκου Εκτύπωση: Zavallis Litho Ltd