ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ- ΕΚΠΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Δρ. Όλγα Χρ. Σίσκου Το διάστημα από τις 15/01/016 έως τις 03/06/016 διεξήχθη σεμινάριο με θέμα «Εισαγωγικές Γνώσεις στην Ποιοτική Έρευνα» με υπεύθυνους φορείς την Εταιρεία Νοσηλευτικών Σπουδών-ΕΝΣ και το Εργαστήριο Ψυχοπαθολογίας και Νευροψυχολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ. Επιστημονικά υπέυθυνες και διδάσκουσες ήταν οι καθηγήτριες κ.κ Δανάη Παπαδάτου (Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ) και Θάλεια Μπελάλη (ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης), ενώ συμμετείχαν με διαλέξεις η καθηγήτρια Παναγιώτα Σουρτζή (Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ) και ο Δρ. Γεράσιμος Παπαναστασάτος (υπεύθυνος ερευνών ΚΕΘΕΑ). Τα μαθήματα πραγματοποιήθηκαν σε αίθουσες του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ και με την ευκαιρία εκφράζουμε τις θερμές ευχαριστίες μας τόσο στους διδάσκοντες για τη σημαντική συνδρομή τους στους εκπαιδευτικούς σκοπούς της ΕΝΣ που ευγενικά προσέφεραν όσο και στο Τμήμα Νοσηλευτικής για την παροχή των χώρων υλοποίησης του σεμιναρίου. Οι συμμετέχοντες, 34 άτομα συνολικά, προέρχονταν τόσο από υπηρεσίες υγείας όσο και από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Η όλη μαθησιακή διαδικασία ήταν ιδιαιτέρως διαδραστική και το ενδιαφέρον των καταρτιζόμενων πολύ μεγάλο. Την ημέρα ολοκλήρωσης του Σεμιναρίου διανεμήθηκε ανώνυμο δομημένο ερωτηματολόγιο αξιολόγησης αυτού, το οποίο περιελάμβανε τόσο κλειστού όσο και 1
ανοιχτού τύπου ερωτήσεις. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από τους περισσότερους καταρτιζόμενους την ίδια μέρα και επεστράφησαν στην υπέυθυνη της γραμματειακής υποστήριξης κα Ναυσικά Βιολάκη. Κανένας από τους διδάσκοντες δεν συμμετείχε στη διαδικασία διεξαγωγής της αξιολόγησης. Συνολικά, επιστράφηκαν συμπληρωμένα 9 ερωτηματολόγια, ήτοι ποσοστό ανταπόκρισης 85%. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Η συντριπτική πλειοψηφία (86,1%) όσων συμμετείχαν στη διαδικασία αξιολόγησης (Ν=9) έκριναν ότι το σεμινάριο ήταν πολύ καλό στο σύνολό του Αναφορικά με την αυτοαξιολόγηση του επιπέδου των γνώσεων Πριν και Μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου βρέθηκε ότι το επίπεδο γνώσεων βελτιώθηκε εντυπωσιακά. Συγκεκριμένα, από την Εικόνα 1 φαίνεται ότι πριν τη διεξαγωγή του σεμιναρίου το 8,7% θα αξιολογούσε τις γνώσεις του για την ΠοΕ ως μηδενικές ή ελάχιστες, ενώ μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται μόλις σε 6,9%. Πρόσθετα, εκφράζοντας κάποιος με μαθηματικοποιημένο τρόπο την αυτοαξιολόγηση του επιπέδου των γνώσεων για την ΠοΕ πριν και μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου προκύπτει ότι η μέση βαθμολογία 1 πριν το σεμινάριο είναι 0,93 (SD 1,066) ενώ μετά το σεμινάριο αυξήθηκε σε,46 (SD 0,69) και η διαφορά αυτή είναι στατιστικά σημαντική (p=0,000) 100,0% 3,4% 6,9% 10,3% 3,4% 80,0% 60,0% 40,0% 0,0% 44,8% 37,9% 44,8% 41,4% Missing Value Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου 0,0% Πριν Μετά 6,9% Εικόνα 1: Η ποσοστιαία κατανομή των απαντήσεων των ερωτώμενων αναφορικά με την αυτοαξιολόγηση του επιπέδου γνώσεων για την Ποιοτική Έρευνα (ΠοΕ) Πριν και Μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου 1 Μέγιστη βαθμολογία 4 (πολύ επαρκείς γνώσεις), Ελάχιστη βαθμολογία 0 (καθόλου επαρκείς γνώσεις)
Σχετικά με την εμπειρία των καταρτιζόμενων στη διεξαγωγή ΠοΕ προέκυψε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των καταρτιζόμενων (89,7%) δεν είχε την ευκαιρία κατά το παρελθόν να διεξάγει ΠοΕ. Μόλις τρία άτομα δήλωσαν ότι είχαν μία ανάλογη ευκαιρία και χαρακτήρισαν την ποιότητα του έργου τους από καθόλου ικανοποιητική έως μέτρια. Επίσης, και κατά το διάστημα από την έναρξη του σεμιναρίου μέχρι και την ολοκλήρωσή του, το 65,5% δήλωσε πως δεν είχε την ευκαιρία να εφαρμόσει τις γνώσεις και δεξιότητες στην ΠοΕ. Αναφορικά με το βαθμό δυσκολίας του σεμιναρίου από την Εικόνα φαίνεται ότι τα /3 των καταρτιζομένων αξιολόγησαν το βαθμό δυσκολίας από μικρό έως μέτριο. Εικόνα : Η ποσοστιαία κατανομή των απαντήσεων των ερωτώμενων αναφορικά με την αξιολόγηση του βαθμού δυσκολίας του σεμιναρίου Στη συνέχεια, στους Πίνακες α & β αξιολογούνται επιμέρους πτυχές του σεμιναρίου. 3
Πίνακας α: Αξιολόγηση επιμέρους πτυχών του σεμιναρίου: N (%) Κατά πόσο το Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου σεμινάριο συντέλεσε στην: Αύξηση ενδιαφέροντος για την 3 6 0 ΠοΕ (79,3%) (0,7%) Αύξηση γνώσεων για την ΠοΕ 0 (69%) 7 (4,1%) Ανάπτυξη δεξιοτήτων στη 1 13 0 διεξαγωγή ΠοΕ (41,4%) (44,8%) Καλλιέργεια επιθυμίας 6 1 διεξαγωγής ΠοΕ (75,9%) (0,7%) (3,4%) Έναρξη διεξαγωγής ΠοΕ 10 (34,5%) 11 (37,9%) 1 (3,4%) 5 (17,%) Μείωση ανασφάλειας για 3 10 1 4 0 διεξαγωγή ΠοΕ (10,3%) (34,5%) (41,4%) (13,8%) Ενεργή συμμετοχή με 9 14 5 1 0 ερωτήσεις, σχόλια, απορίες (31%) (48,3%) (17,%) (3,4%) Πίνακας β: Αξιολόγηση επιμέρους πτυχών του σεμιναρίου (συνέχεια): N (%) Ικανοποίηση από Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου τις παρακάτω πτυχές Σαφείς σκοποί του σεμιναρίου (75,9%) 6 (0,7%) 1 (3,4%) Ανταπόκριση περιεχομένου 8 0 στους στόχους (75,9%) (7,6%) Καταλληλότητα περιεχόμενου 13 10 5 1 0 για το επίπεδο των (44,8%) (34,5%) (17,5%) (3,4%) καταρτιζομένων Απαιτήσεις σεμιναρίου σε 1 13 6 8 1 χρόνο/διάβασμα (3,4%) (44,8%) (0,7%) (7,6%) (3,4%) Οργανωτικά θέματα 18 9 σεμιναρίου (6,1%) (31%) Διάρκεια 4 14 9 0 (13,8%) (48,3%) (31%) Θεματολογία 18 (6,1%) 9 (31%) Οπτικοακουστικό υλικό 15 (51,7%) 10 (34,5%) 4 (13,8%) Άρθρα προς διάβασμα 15 11 3 /ενημέρωση (51,7%) (37,9%) (10,3%) Παραδείγματα ΠοΕ 11 13 4 1 0 (37,9%) Ασκήσεις στην τάξη/σπίτι 9 (31%) (44,8%) 1 (41,4%) (13,8%) 6 (0,7%) (3,4%) 0 4
Η συνολική ικανοποίηση των καταρτιζομένων από τους εκπαιδευτές βρέθηκε να είναι πολύ υψηλή όπως φαίνεται στην Εικόνα 3. 0,0% 0,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% Εκπαιδευτής 1 96,6% 3,4% Εκπαιδευτής 86,% 13,8% Εκπαιδευτής 3 51,7% 34,5% 13,8% Εκπαιδευτής 4 51,7% 17,% 17,% 6,9% 3,4% Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Missing Value Εικόνα 3: Η κατανομή των απαντήσεων των καταρτιζόμενων (Ν=9) ανάλογα με το βαθμό ικανοποίησής τους από τους εκπαιδευτές Ομοίως υψηλή είναι και η ικανοποίηση των καταρτιζομένων από επί μέρους πτυχές της διδασκαλίας των εκπαιδευτών όπως φαίνεται στην Εικόνα 4. Πολύ Αρκετά Missing Value 100% 80% 14% 10% 3% 60% 40% 83% 90% 97% 0% 0% Κατανοητοί Διδάσκοντες Ενθάρρυνση Διαλόγου Ενθάρρυνση Κριτικής Σκέψης & Προβληματισμού Εικόνα 4: Η κατανομή των απαντήσεων των καταρτιζόμενων (Ν=9) ανάλογα με το βαθμό ικανοποίησής τους από επί μέρους πτυχές της διδασκαλίας των εκπαιδευτών 5
Στο ερώτημα εάν θα ενδιέφερε τους εκπαιδευόμενους να συμμετέχουν σε ένα Εργαστήριο Ποιοτικής Έρευνας (ΠοΕ) σε περίπτωση δημιουργίας του, η πλειοψηφία (83%) απάντησε Ναι και το 17% δήλωσε ότι εξαρτάται (π.χ χρονική διαθεσιμότητα). Κανένας από τους καταρτιζόμενους δεν απάντησε αρνητικά στη συγκεκριμένη ερώτηση. Ακολούθως, στο ερώτημα εάν θα ενδιέφερε τους εκπαιδευόμενους να συμμετέχουν ενεργά στη διεξαγωγή ΠοΕ υπό το συντονισμό των διδασκόντων, η πλειοψηφία (89,7%) απάντησε Ναι και το 10,3% δήλωσε ότι δεν έχει την απαιτούμενη χρονική διαθεσιμότητα την τρέχουσα περίοδο. Κανένας από τους καταρτιζόμενους δεν απάντησε αρνητικά στη συγκεκριμένη ερώτηση. Αναφορικά με τη συχνότητα διεξαγωγής της ΠοΕ, περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες απάντησαν μία φορά το μήνα και το 1/3 των ερωτηθέντων μία φορά στις 15 μέρες (Εικόνα 5). Εικόνα 5: Η ποσοστιαία κατανομή των απαντήσεων των καταρτιζόμενων σχετικά με τη συχνότητα διεξαγωγής της ΠοΕ Τέλος, σχετικά με τους επιθυμητούς τρόπους συμμετοχής στη διεξαγωγή ΠοΕ από την Εικόνα 6 φαίνεται ότι περισσότεροι από το ¼ των καταρτιζόμενων δηλώνουν δέσμευση για ενεργό συμμετοχή. Επιπλέον, ένα άλλο ίδιο ποσοστό των 6
καταρτιζομένων δηλώνει πώς συνδυαστικά με τη δέσμευση για ενεργό συμμετοχή επιθυμεί να συμμετέχει και με την Παρατήρηση του Σχεδιασμού της ΠοΕ. Εικόνα 6: Η ποσοστιαία κατανομή των απαντήσεων των καταρτιζόμενων σχετικά με τους επιθυμητούς τρόπους συμμετοχής στην ΠοΕ Τέλος, σημειώνεται ότι λόγω του μικρού αριθμού παρατηρήσεων (Ν=9) δεν κατέστη δυνατόν, παρότι επιχειρήθηκε, να διεξαχθούν αναλύσεις συσχετίσεων (π.χ μεταξύ πρόθεσης ενεργούς συμμετοχής σε ΠοΕ και αυτοαξιολόγησης σημερινού επιπέδου γνώσεων, ή μεταξύ αξιολόγησης του βαθμού δυσκολίας του σεμιναρίου και πτυχών της διδασκαλίας). 7