ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 2 ΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 2 ΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ Μάιος 2007

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 1. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ... 2 1.1. Πληθυσμιακά Στοιχεία... 3 1.2. Επιχειρηματικό και Οικονομικό Προφίλ... 5 2. ΠΡΟΦΙΛ ΛΑΪΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΣΕ ΠΟΛΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ... 12 2.1. Νομοθετικό Πλαίσιο... 12 2.2. Ιστορικό... 14 2.3. Καταγραφή Πόλεων και Δημογραφικά Σοιχεία... 17 2.4. Διερεύνηση Λειτουργίας Δεύτερης Λαϊκής Αγοράς... 21 2.5. Προφίλ Λαϊκών Αγορών... 22 3. ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ... 36 4. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 42 4.1. Θέματα Λειτουργίας Λαϊκών Αγορών... 42 4.2. Συμπεράσματα Μελέτης... 43 4.3. Προτάσεις... 46 i

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε από την ICAP A.E. για λογαριασμό του Επιμελητηρίου Σερρών. Σκοπό της μελέτης αποτελεί η καταγραφή απόψεων κοινωνικών φορέων των Σερρών και η ανάλυση του προφίλ πόλεων με πληθυσμό ανάλογο του Δήμου Σερρών, για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την ίδρυση δεύτερης Λαϊκής Αγοράς στην πόλη. Αναλυτικότερα, η μελέτη περιλαμβάνει τα εξής: Στην πρώτη ενότητα πραγματοποιείται παρουσίαση και ανάλυση δημογραφικών στοιχείων σε επίπεδο Δήμου και Νομού. Συγκεκριμένα, η ανάλυση περιλαμβάνει τον πραγματικό πληθυσμό του Δήμου ανά δημοτικό διαμέρισμα, ανά φύλο και ομάδες ηλικιών. Επιπλέον, γίνεται αναφορά σε οικονομικά και επιχειρηματικά μεγέθη της ευρύτερης περιοχής, καθώς και σύγκριση αυτών με την Κεντρική Μακεδονία και το σύνολο της χώρας. Στη δεύτερη ενότητα καταγράφεται το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των Λαϊκών Αγορών και το ιστορικό του θεσμού. Στη συνέχεια, επιλέγονται οι πόλεις της Ελλάδας με δημογραφικά μεγέθη ανάλογα των Σερρών, το προφίλ των οποίων παρουσιάζεται και αναλύεται εκτενώς. Βασικό τμήμα της ενότητας αποτελεί η διερεύνηση των στοιχείων λειτουργίας Λαϊκών Αγορών στις πόλεις αυτές. Η ενότητα που ακολουθεί περιλαμβάνει την καταγραφή απόψεων κοινωνικών φορέων και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής των Σερρών. Η τελευταία ενότητα αποσκοπεί στην εξαγωγή συμπερασμάτων από τη σύνθεση των ευρημάτων της έρευνας σε πόλεις ανάλογου μεγέθους με τις απόψεις των κοινωνικών φορέων, καθώς και στη διατύπωση προτάσεων. Για τις αναλύσεις χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από δευτερογενείς πηγές, όπως η ΕΣΥΕ και το διαδίκτυο, ενώ, παράλληλα, αντλήθηκαν στοιχεία από πρωτογενή έρευνα που διεξήχθη σε Δήμους / Νομαρχίες της Ελλάδας και κοινωνικούς φορείς των Σερρών. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της μελέτης αυτής δεν πραγματοποιήθηκε πρωτογενής έρευνα από την ICAP σε νοικοκυριά και καταστήματα στεγασμένου εμπορίου, για διερεύνηση απόψεων στάσεων σχετικά με την υφιστάμενη Λαϊκή Αγορά και το ενδεχόμενο λειτουργίας δεύτερης Λαϊκής Αγοράς στις Σέρρες. 1

1. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ Ο Νομός Σερρών είναι ένας από τους 13 νομούς της Μακεδονίας, του μεγαλύτερου διαμερίσματος της Ελλάδας και ανήκει στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ανατολικά συνορεύει με τους νομούς Δράμας και Καβάλας και δυτικά με τους νομούς Θεσσαλονίκης και Κιλκίς. Στα βόρεια συνορεύει με τη Βουλγαρία, και με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM). Η συνολική έκταση του Νομού ανέρχεται σε περίπου 4.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, που είναι το 3% της έκτασης της Ελλάδας. Το 41% της συνολικής έκτασης του νομού είναι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, 48% χαρακτηρίζεται ως πεδινό - ημιορεινό, γεγονός που καθορίζει και την κύρια ασχολία των κατοίκων του νομού. Πίνακας 1.1 Έκταση Δήμων του Νομού Σερρών Δήμοι Έκταση (km 2 ) % στο Σύνολο του Νομού Δ. Αλιστράτης 130 3,3% Δ. Αμφιπόλεως 152 3,8% Δ. Αχινού 156 3,9% Δ. Βισαλτίας 145 3,7% Δ. Εμμανουήλ Παππά 212 5,3% Δ. Ηράκλειας 195 4,9% Δ. Καπετάν Μητρουσίου 88 2,2% Δ. Κερκίνης 354 8,9% Δ. Κορμίστας 75 1,9% Δ. Λευκώνα 56 1,4% Δ. Νέας Ζίχνης 275 6,9% Δ. Νιγρίτης 161 4,1% Δ. Πετριτσίου 253 6,4% Δ. Πρώτης 79 2,0% Δ. Ροδολίβους 106 2,7% Δ. Σερρών 253 6,4% Δ. Σιδηροκάστρου 197 5,0% Δ. Σκοτούσσης 92 2,3% Δ. Σκουτάρεως 91 2,3% Δ. Στρυμώνα 122 3,1% Δ. Στρυμωνικού 157 4,0% Δ. Τραγίλου 198 5,0% Κ. Αχλαδοχωρίου 187 4,7% Κ. Αγκίστρου 71 1,8% Κ. Άνω Βροντούς 47 1,2% Κ. Ορεινής 74 1,9% Κ. Προμαχώνος 42 1,1% Σύνολο Νομού 3.968 100,0% Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ 2

Ο Νομός Σερρών, ο μεγαλύτερος σε επιφάνεια Νομός της Μακεδονίας, με μεγάλες πεδινές εκτάσεις, αποτελεί ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο του ελλαδικού χώρου. Η οικονομία της περιοχής, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, εξαρτάται από τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Τα γεωργικά προϊόντα που παράγονται σήμερα, από την εύφορη πεδιάδα των Σερρών, είναι κυρίως σιτηρά, καπνός, ρύζι, βαμβάκι, καλαμπόκι, μηδική και ακολουθούν τα όσπρια, φρούτα, κηπευτικά και μικρές ποσότητες εσπεριδοειδών, ενώ τα κτηνοτροφικά προϊόντα της είναι κυρίως το βοδινό, χοιρινό, αιγοπρόβειο κρέας και τα τυροκομικά. Στο Νομό υπάρχει ενδιαφέρουσα δυναμική βιομηχανία, η οποία βασίζεται, σχεδόν αποκλειστικά, στην επεξεργασία των αγροτικών της προϊόντων (καπνά, ζάχαρη, ντομάτα, βαμβάκι, κ.ά.). Τέλος, σημαντική είναι και η απόδοση των δασών του νομού. Τα πλούσια δάση της περιοχής αποδίδουν ένα σημαντικό ξυλώδη όγκο, από τον οποίο η μισή ποσότητα διατίθεται στο εμπόριο. 1.1. Πληθυσμιακά Στοιχεία Ο Δήμος Σερρών έχει πραγματικό πληθυσμό 56.145 κατοίκους, σύμφωνα με στοιχεία της εθνικής απογραφής του Μαρτίου 2001. Στο Δήμο περιλαμβάνονται οι παρακάτω περιοχές: Πίνακας 1.1.1 Πραγματικός Πληθυσμός Περιοχών Δήμου Σερρών (2001) Περιοχή Δ. Σερρών Πληθυσμός Δ.δ. Σερρών 54.666 Σέρρες 54.266 Κάτω Μετόχι 175 Κρίνος 48 Ξηρότοπος 177 Δ.δ. Ελαιώνος 375 Ελαιών 300 Μαρμαράς 42 Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών 29 Χρυσοπηγή 4 Δ.δ. Επταμύλων 517 Δ.δ. Οινούσσας (Χιονοχωρίου) 587 Οινούσσα 524 Χιονοχώριον 63 ΣΥΝΟΛΟ 56.145 (Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ) Όπως φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα, ο πραγματικός πληθυσμός του Ν. Σερρών υπερβαίνει το 10% της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας. Άνω του ¼ των κατοίκων του Νομού διαμένει στο Δήμο Σερρών. 3

Πίνακας 1.1.2 Πραγματικός Πληθυσμός κατά Φύλο, Ομάδες Ηλικιών και Περιοχή (2001) Φύλο / Ομάδα Ηλικιών Πληθυσμός Ελλάδα Κεντρική Μακεδονία Νομός Σερρών Δήμος Σερρών Αμφότερων των φύλων 10.964.020 1.874.214 200.916 56.145 0-14 1.664.085 291.840 28.631 9.596 15-24 1.565.320 271.156 25.104 8.464 25-39 2.509.011 430.822 40.069 12.425 40-54 2.188.585 366.063 37.801 11.537 55-64 1.205.479 218.146 28.027 5.885 65-79 1.500.974 253.307 35.974 7.135 80 ετών και άνω 330.566 42.880 5.310 1.103 Άρρενες 5.427.682 922.393 99.968 27.144 0-14 858.763 150.433 14.888 4.901 15-24 819.623 139.149 13.191 4.320 25-39 1.274.633 217.076 20.721 5.938 40-54 1.083.251 179.552 18.943 5.607 55-64 571.677 103.058 13.144 2.691 65-79 685.534 116.392 17.031 3.259 80 ετών και άνω 134.201 16.733 2.050 428 Θήλεις 5.536.338 951.821 100.948 29.001 0-14 805.322 141.407 13.743 4.695 15-24 745.697 132.007 11.913 4.144 25-39 1.234.378 213.746 19.348 6.487 40-54 1.105.334 186.511 18.858 5.930 55-64 633.802 115.088 14.883 3.194 65-79 815.440 136.915 18.943 3.876 80 ετών και άνω 196.365 26.147 3.260 675 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Από το σύνολο των 56.145 κατοίκων του Δήμου Σερρών, οι 27.144 είναι άρρενες (48,35%) και οι 29.001 θήλεις (51,65%). Το 42,68% του πληθυσμού είναι 25 έως 54 χρόνων, ενώ μόλις το 1,96% είναι 80 ετών και άνω, έναντι αντίστοιχου 3,02% για το σύνολο της χώρας. Γενικά, οι νεαρές ηλικίες έως 39 ετών αποτελούν το 54,30% στο Δήμο Σερρών, σε σχέση με 52,34% στην Ελλάδα. Αξιοσημείωτη είναι η συγκριτική διαφορά στα ποσοστά παιδιών έως 14 ετών, τα οποία στο Δήμο Σερρών φθάνουν στο 17,09% ενώ στο σύνολο της χώρας στο 15,18%. 4

Διάγραμμα 1.1.1 Ποσοστιαία Συμμετοχή Ομάδων Ηλικιών στο Σύνολο του Πραγματικού Πληθυσμού κατά Περιοχή (2001) 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 19,96% 22,88% Ελλάδα 19,53% 22,99% Κεντρική Μακεδονία 18,81% 19,94% Νομός Σερρών 20,55% 22,13% Δήμος Σερρών 80 ετών και άνω 65-79 55-64 40-54 25-39 15-24 0-14 1.2. Επιχειρηματικό και Οικονομικό Προφίλ Ο Νομός Σερρών δεν έχει χαρακτηριστεί έντονα τουριστικός, ωστόσο έχει αξιοποιήσει σε μεγάλο βαθμό το φυσικό περιβάλλον του. Η ιδιωτική πρωτοβουλία έχει δημιουργήσει τελευταία όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που χρειάζεται, ώστε να αναπτυχθεί η εμπορική όψη της πόλης, με την ανάπτυξη και διεύρυνση του αριθμού των εμπορικών καταστημάτων. Μάλιστα, πλήθος ξένων τουριστών από τις γειτονικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης επισκέπτονται συχνά την αγορά των Σερρών για να κάνουν τα ψώνια τους. (Πηγή: www.myserres.gr) Τη δική του περίοπτη θέση στην τοπική αγορά έχει ο φημισμένος σε όλη την Ελλάδα "ακανές", ένα ανατολίτικο παραδοσιακό λουκούμι με βούτυρο και αμύγδαλο που παρασκευάζεται μόνο στις Σέρρες από το 1927. Η αργυροχρυσοχοΐα αποτελεί μια από τις πιο πανάρχαιες τέχνες. Σήμερα οι Σέρρες συγκαταλέγονται μεταξύ των περιοχών με τη μεγαλύτερη παραγωγή κοσμημάτων σε όλη την Ελλάδα. Στην πόλη υπάρχουν 70 και πλέον εργαστήρια που κατασκευάζουν στην πλειοψηφία τους δακτυλίδια, σκουλαρίκια και σταυρούς, με σχέδια περίτεχνα, εμπνευσμένα από την αρχαιότητα, τη βυζαντινή, μεταβυζαντινή και την ελληνιστική περίοδο. 5

Το νέο Διασυνοριακό Επιχειρηματικό και Εκθεσιακό Κέντρο, που ολοκληρώθηκε δίπλα από το μεθοριακό σταθμό του Προμαχώνα, στο Νομό Σερρών, αποτελεί μια σύγχρονη εμπορική πύλη στα Βαλκάνια. Είναι ένα έργο που δημιουργεί νέους ορίζοντες στο εμπόριο, την ανάπτυξη της περιφέρειας και τις συναλλαγές, σε μια εποχή όπου οι συνοριακές γραμμές μετατρέπονται ολοένα και πιο γρήγορα σε γραμμές οικονομικής συνεργασίας. Σε απόσταση ελάχιστων μέτρων από τα σύνορα της Ελλάδας - Βουλγαρίας, στο φυλάκιο του Προμαχώνα έχουν ανεγερθεί σε επιφάνεια που φθάνει τα 30.000 τ.μ. πέντε κτιριακά συγκροτήματα, που στεγάζουν το εμπορικό και το διαμετακομιστικό κέντρο. Στους επόμενους πίνακες απεικονίζονται ορισμένα μακροοικονομικά μεγέθη σχετικά με τη διαχρονική ανάπτυξη του Νομού Σερρών. Από τα επίσημα στοιχεία φαίνεται ότι από το 2000 και έπειτα το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν αυξάνεται τόσο σε εθνικό όσο και σε Περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για την περιοχή ενδιαφέροντος. Ιδιαίτερα μεταξύ των ετών 2003 και 2004 σημειώθηκε σημαντική ποσοστιαία αύξηση στη συνεισφορά της Κεντρικής Μακεδονίας και ειδικότερα του Νομού Σερρών στη διαμόρφωση του ΑΕΠ. Η αύξηση του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές ανήλθε στο 8,7% για την Κεντρική Μακεδονία, υψηλότερα από το σύνολο της χώρας. Πίνακας 1.2.1 ΑΕΠ σε Τρέχουσες Τιμές (Ποσά σε εκατ. ευρώ) 2000 2001 2002* 2003* 2004* Σύνολο Ελλάδας 156.514 167.994 181.004 196.602 212.734 Κεντρική Μακεδονία 22.715 24.132 25.608 27.149 29.522 Ν. Σερρών 1.706 1.746 1.781 1.823 1.937 * Προσωρινά στοιχεία Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Η συνολική μεταβολή του ΑΕΠ της χώρας με την πάροδο των ετών 2000 έως 2004 ανήλθε σχεδόν στο 36%. Αντίστοιχα, η μεταβολή στην περιοχή της Κ. Μακεδονίας προσέγγισε το 30%. Τέλος, ο Νομός Σερρών υπολειπόταν σημαντικά, με το αντίστοιχο μέγεθος να βρίσκεται στο 13,5% περίπου. Πίνακας 1.2.2 Ετήσια Αύξηση ΑΕΠ σε Τρέχουσες Τιμές 2000-1 2001-2* 2002-3* 2003-4* Σύνολο Ελλάδας 7,3% 7,7% 8,6% 8,2% Κεντρική Μακεδονία 6,2% 6,1% 6,0% 8,7% Ν. Σερρών 2,3% 2,0% 2,4% 6,3% * Προσωρινά στοιχεία Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Γ.Γ. ΕΣΥΕ 6

Στο διάγραμμα καθίσταται ευδιάκριτη η τάση σύγκλισης των αναπτυξιακών ρυθμών του Ν. Σερρών με το εθνικό επίπεδο, παρόλο που η απόκλιση του ρυθμού ανάπτυξης παραμένει σχεδόν στο 2% κατά το 2004. Διάγραμμα 1.2.1 Ετήσια Αύξηση ΑΕΠ σε Τρέχουσες Τιμές κατά Περιοχή 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% 2000-1 2001-2* 2002-3* 2003-4* Σύνολο Ελλάδας Κεντρική Μακεδονία Ν. Σερρών Η ανάλυση των κατά κεφαλή μεγεθών καταδεικνύει τη σημαντική διαφορά στο παραγόμενο προϊόν του Ν. Σερρών σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας και του συνόλου της χώρας. Για το Ν. Σερρών το κατά κεφαλή ΑΕΠ ανήλθε στα 10.095 ευρώ το 2004, ενώ για την Περιφέρεια στα 15.453 ευρώ και για την Ελλάδα στα 19.232 ευρώ. Η διαφορά των προηγούμενων ετών μειώνεται από το 2003 στο 2004, καθότι ο Νομός Σερρών επιτυγχάνει διαχρονικά μεγαλύτερη αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ. Στο σύνολο της υπό εξέταση τετραετίας το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ελλάδας αυξήθηκε γύρω στο 34%, της Κεντρικής Μακεδονίας κατά 27% περίπου και του Ν. Σερρών μόλις κατά 15% περίπου. Παρόλα αυτά, η τάση σύγκλισης των κατά κεφαλή εθνικών και τοπικών μεγεθών είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την αντίστοιχη του ΑΕΠ, καθότι η διαφορά στην ετήσια αύξηση 2003-4 μεταξύ Ελλάδας και Ν. Σερρών έπεσε κάτω του 1%. Πίνακας 1.2.3 Κατά Κεφαλή ΑΕΠ σε Τρέχουσες Τιμές (Ποσά σε ευρώ) 2000 2001 2002* 2003* 2004* Σύνολο Ελλάδας 14.336 15.342 16.474 17.835 19.232 Κεντρική Μακεδονία 12.142 12.823 13.512 14.247 15.453 Ν. Σερρών 8.775 8.984 9.187 9.441 10.095 * Προσωρινά στοιχεία Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ 7

Πίνακας 1.2.4 Ετήσια Αύξηση κατά Κεφαλή ΑΕΠ σε Τρέχουσες Τιμές 2000-1 2001-2* 2002-3* 2003-4* Σύνολο Ελλάδας 7,0% 7,4% 8,3% 7,8% Κεντρική Μακεδονία 5,6% 5,4% 5,4% 8,5% Ν. Σερρών 2,4% 2,3% 2,8% 6,9% * Προσωρινά στοιχεία Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Γ.Γ. ΕΣΥΕ Η τάση σύγκλισης εμφανίζεται σχηματικά στο κάτωθι διάγραμμα. Διάγραμμα 1.2.2 Ετήσια Αύξηση κατά Κεφαλή ΑΕΠ σε Τρέχουσες Τιμές κατά Περιοχή 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% Σύν ολο Ελλάδας Κεν τρική Μακεδονία Ν. Σερρώ ν 2,0% 1,0% 0,0% 2000-1 2001-2* 2002-3* 2003-4* Το μέσο φορολογούμενο εισόδημα των δημοτών των Σερρών ανήλθε στα 11.467 ευρώ για το οικονομικό έτος 2003, χαμηλότερο κατά 11,41% από το μέσο εισόδημα του Έλληνα πολίτη. Όσον αφορά στην κατανομή του αριθμού φορολογικών δηλώσεων σε κλιμάκια εισοδήματος, δεν παρατηρούνται αποκλίσεις μεγαλύτερες των 3 ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ Σερρών και συνόλου Ελλάδας. Το 28,28% των φορολογικών δηλώσεων της χώρας παρουσίασε εισόδημα έως 5.869,41 ευρώ. Το ανάλογο ποσοστό στις Σέρρες ήταν 31,04%. Στο άλλο εισοδηματικό άκρο (φορολογούμενο εισόδημα μεγαλύτερο των 29.347,03 ευρώ) βρισκόταν το 8,80% των δηλώσεων που κατατέθηκαν το 2003. Από τα φορολογικά στοιχεία των φυσικών προσώπων του Δήμου Σερρών, το 7,39% των φορολογουμένων κατατάσσεται στα αντίστοιχα εισοδηματικά κλιμάκια. 8

Περιοχή ΕΛΛΑΔΑ Πίνακας 1.2.5 Κατανομή σε Κλιμάκια Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (Οικον. Έτος 2003) (σε εκατομμύ ρια δρχ.) Κλιμάκια εισοδήματος σε ευρώ ( ) ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ Αριθμός φορολ.δηλώσεων Φορολογούμενο εισόδημα σε ευρώ ( ) Μέσο φορολογούμενο εισόδημα < 1 < 2.934,70 681.087 831.761.217 1.221 1 έως 2 2.934,70 έως 5.869,41 783.399 3.457.914.446 4.414 2 έως 3 5.869,41 έως 8.804,11 1.070.130 7.749.924.014 7.242 3 έως 4 8.804,11 έως 11.738,81 665.396 6.751.516.179 10.147 4 έως 5 11.738,81 έως 14.673,51 483.944 6.353.885.987 13.129 5 έως 6 14.673,51 έως 17.608,22 354.119 5.687.697.955 16.062 6 έως 8 17.608,22 έως 23.477,62 440.710 8.909.169.443 20.215 8 έως 10 23.477,62 έως 29.347,03 243.573 6.374.701.247 26.172 10 έως 15 29.347,03 έως 44.020,54 306.324 10.813.540.151 35.301 > 15 > 44.020,54 149.366 10.096.285.429 67.594 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 5.178.048 67.026.396.068 12.944 < 1 < 2.934,70 5.867 7.464.309 1.272 1 έως 2 2.934,70 έως 5.869,41 6.244 27.609.802 4.422 2 έως 3 5.869,41 έως 8.804,11 8.736 62.909.205 7.201 3 έως 4 8.804,11 έως 11.738,81 4.999 50.783.541 10.159 4 έως 5 11.738,81 έως 14.673,51 3.431 45.050.041 13.130 ΣΕΡΡΕΣ 5 έως 6 14.673,51 έως 17.608,22 2.476 39.766.333 16.061 6 έως 8 17.608,22 έως 23.477,62 2.903 58.440.616 20.131 8 έως 10 23.477,62 έως 29.347,03 1.481 38.711.486 26.139 10 έως 15 29.347,03 έως 44.020,54 2.264 79.691.365 35.199 > 15 > 44.020,54 618 36.990.640 59.855 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΡΡΩΝ 39.019 447.417.339 11.467 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Το διάγραμμα που ακολουθεί δείχνει, μεταξύ άλλων, τη σύγκλιση μέσων εισοδημάτων ανά εισοδηματικό κλιμάκιο, με το Δήμο Σερρών να παρουσιάζει σημαντική απόκλιση μόνο στα υψηλά εισοδήματα. 9

Διάγραμμα 1.2.3 Κατανομή σε Κλιμάκια Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (Οικον. Έτος 2003, ποσά σε ευρώ) 75.000 70.000 65.000 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 < 2.934,70 2.934,70 έως 5.869,41 5.869,41 έως 8.804,11 8.804,11 έως 11.738,81 11.738,81 έως 14.673,51 14.673,51 έως 17.608,22 17.608,22 έως 23.477,62 23.477,62 έως 29.347,03 29.347,03 έως 44.020,54 > 44.020,54 Μέσο φορολογούμενο εισόδημα ΕΛΛΑΔΑ ΣΕΡΡΕΣ Εισοδηματικά κλιμάκια Στο επόμενο πίνακα παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη του αριθμού των επιχειρήσεων στο Νομό Σερρών και ο αντίστοιχος τζίρος. Για το έτος 2001 δεν έχουν συμπεριληφθεί 248 επιχειρήσεις, για τις οποίες δεν δημοσιεύονται στοιχεία κύκλου εργασιών από τη Γ.Γ. ΕΣΥΕ. Ο αριθμός των επιχειρήσεων αυτών ήταν 232 για το 2002, και 238 για το 2003. Πίνακας 1.2.6 Αριθμός Επιχειρήσεων Νομού Σερρών και Κύκλος Εργασιών Έτη Αριθμός Επιχειρήσεων Κύκλος Εργασιών (εκατ. ) Κύκλος Εργασιών / Αριθμ. Επιχ. ( ) 2001 12.479 1.221,37 97.874,03 2002 12.974 1.313,19 101.217,05 2003 14.000 1.301,19 92.942,14 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων 2001,2002, 2003 Στο Παράρτημα παρουσιάζεται αναλυτικά ο αριθμός επιχειρήσεων κατά τετραψήφιο ΣΤΑΚΟΔ 2003, οι οποίες έχουν έδρα εντός των ορίων του Νομού Σερρών. 10

Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία της Γ. Γ. ΕΣΥΕ για τον κύκλο εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο σε επίπεδο Ελλάδας (με έτος βάσης το 2000), παρατηρείται ότι ο μέσος ετήσιος γενικός δείκτης έχει αυξηθεί κατά 43% από το 2000 έως το 2005, αυξανόμενος διαχρονικά και φθάνοντας στο 143,0 το 2005. Ο μέσος ετήσιος δείκτης για τις λιανικές πωλήσεις εκτός καταστημάτων ανήλθε το 2005 στο 113,3, σημαντικά μικρότερος από τους αντίστοιχους δείκτες όλων των λοιπών κατηγοριών του λιανικού εμπορίου. Σημειώνεται ότι όσον αφορά το μη στεγασμένο λιανικό εμπόριο δεν υπολογίζεται Δείκτης Όγκου από τη Γ. Γ. ΕΣΥΕ, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πραγματοποιηθεί εκτίμηση της συμβολής της αύξησης ποσοτήτων και της αύξησης τιμών στη διαμόρφωση του Δείκτη Κύκλου Εργασιών. 11

2. ΠΡΟΦΙΛ ΛΑΪΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΣΕ ΠΟΛΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ 2.1. Νομοθετικό Πλαίσιο Το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας του θεσμού των Λαϊκών Αγορών της χώρας προσδιορίζεται από τις κάτωθι διατάξεις και νόμους: Αγορανομικός κώδικας Ν.Δ. 136/46 Προεδρικό Διάταγμα 607/76 Προεδρικό Διάταγμα 236/91 Νόμος 2323/95 Αγορανομική Διάταξη 72/77 Αγορανομική Διάταξη 14/89 Κανονιστική Απόφαση 172/96 Ν.Α.Θ. Τροποποίηση της 172/96 αρ. 9/98 Τροποποίηση της 172/96 αρ. 228/98 Τροποποίηση της 172/96 αρ. 259/01 Τροποποίηση με τον 3190/03 του 2323/95 Προεδρικό Διάταγμα Αρ. 58/8-4-2005 Ερμηνευτική Εγκύκλιος στο Π.Δ.58/7-4-05 στις 3-6-05 Νόμος 3377/05 Π.Δ. 51: Όροι και Προϋποθέσεις λειτουργίας των Λαϊκών Αγορών, Αρ. 53 13/3/2006 Σύμφωνα με το Π.Δ. 51/2006 τα κάτωθι είδη επιτρέπεται να πωλούνται στις Λαϊκές Αγορές, ανάλογα με την κατηγορία της επαγγελματικής άδειας. Κατηγορίες Επαγγελματικών Αδειών Ανάλογα με το Πωλούμενο Είδος Οπωρολαχανικά Αβγά Κομμένα Άνθη Βιολογικά Νωπά, Μεταποιημένα και Τυποποιημένα Αγροτικά Προϊόντα, Πιστοποιημένα Σύμφωνα με τις Ισχύουσες Διατάξεις Είδη Κυλικείου (Σύμφωνα με τις Ισχύουσες Υγειονομικές Διατάξεις) Είδη Ένδυσης - Νεωτερισμοί - Φο Μπιζού - Λευκά Είδη - Ψιλικά Είδη Παντοπωλείου (μόνο Τρόφιμα σε Στερεά ή Υγρή Μορφή) Είδη Υαλοπωλείου, Πλαστικά με το Μέτρο, Εκκλησιαστικά Είδη Κατεψυγμένα Είδη Αλιείας- Αλιεύματα, Λαχανικά Νωπά Πουλερικά, Κουνέλια, Προϊόντα Κρέατος * Νωπά Αλιευτικά Προϊόντα (Θαλάσσης - Γλυκών Υδάτων - Ιχθυοκαλλιέργειας) Ξηροί Καρποί, Μέλι, Ζαχαρώδη Προϊόντα, Τυποποιημένος Κομμένος Καφές Είδη Παντοπωλείου (μη Εδώδιμα) Μέσα Συσκευασίας (Χάρτινες - Πλαστικές Σακούλες) Είδη και Υποβοηθητικά Καλλιέργειας - Ανθοκομικής (Φυτά - Πήλινες - Πλαστικές Γλάστρες - Χώμα) Είδη Υπόδησης - Δερμάτινα Είδη (Τσάντες - Ζώνες - Πορτοφόλια) * η πώληση των ειδών αυτών επιτρέπεται αποκλειστικά σε Λαϊκές Αγορές που λειτουργούν εκτός των Λαϊκών Αγορών της Ν.Α. Αθηνών - Πειραιώς, αρμοδιότητας του Οργανισμού Λαϊκών Αγορών Αθηνών - Πειραιώς, σε ειδικά διασκευασμένα αυτοκινούμενα οχήματα σύμφωνα με τις ισχύουσες κάθε φορά διατάξεις. 12

Κάθε πωλητής κάτοχος επαγγελματικής άδειας επιτρέπεται να πωλεί μόνο είδη μιας από τις προβλεπόμενες κατηγορίες, ενώ κάθε φυσικό πρόσωπο δικαιούται μία μόνο άδεια επαγγελματία πωλητή Λαϊκών Αγορών (επαγγελματική άδεια), η οποία ισχύει επ' αόριστον. Οι κάτοχοι επαγγελματικής άδειας απαγορεύεται να αποκτούν εισοδήματα από οποιαδήποτε άλλη επαγγελματική δραστηριότητα. Σε κάθε περίπτωση, το 90% του αριθμού των χορηγηθεισών αδειών πρέπει να έχουν ως αντικείμενο την πώληση προϊόντων γης (στα οποία περιλαμβάνονται και τα άνθη) αλιείας και ιχθυοκαλλιέργειας. Οι παραγωγικές άδειες διακρίνονται κατά το περιεχόμενο τους, ως κατωτέρω, ανάλογα με τα παραγόμενα και διατιθέμενα προϊόντα: Κατηγορίες Παραγωγικών Αδειών Ανάλογα με το Πωλούμενο Είδος Αβγά Άνθη Φυτά - Χώμα * Δενδρύλλια Ελιές * Κρασιά Τυποποιημένα Λάδι Τυποποιημένο ** Μέλι Ξηροί Καρποί * Οπωρολαχανικά Όσπρια Χύμα (Φασόλια, Φακές, κλπ.) Προϊόντα Βιολογικής Γεωργίας, Πιστοποιημένα και με Σήμανση Σύμφωνα με τις Ισχύουσες Διατάξεις Πουλερικά Κουνέλια *** Νωπά Αλιευτικά Προϊόντα (Θαλάσσης - Γλυκών Υδάτων - Ιχθυοκαλλιέργειας) Λοιπά Αγροτικά Προϊόντα * Παραδοσιακά Οικοτεχνικά Αγροτικά Προϊόντα Συσκευασμένα - Τυποποιημένα (π.χ. Μαρμελάδες, Γλυκά του Κουταλιού) και Βότανα Αρτύματα * * Που δεν έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία. ** Σύμφωνα με την 275610/ 30.10.2003 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Οικονομίας Και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β' 1616). *** Η πώληση των ειδών αυτών επιτρέπεται αποκλειστικά σε Λαϊκές Αγορές που λειτουργούν εκτός των Λαϊκών Αγορών της Ν.Α. Αθηνών - Πειραιώς, αρμοδιότητας του Οργανισμού Λαϊκών Αγορών Αθηνών - Πειραιώς. Κάθε παραγωγός, ως φυσικό πρόσωπο, δικαιούται μία μόνο παραγωγική άδεια, για τις Λαϊκές Αγορές όλης της χώρας, η οποία ισχύει για (6) έξι μήνες και ανανεώνεται για ίσο χρονικό διάστημα, μία ή περισσότερες φορές. Κάθε παραγωγός, κατά το χρόνο ισχύος της παραγωγικής του άδειας, δύναται, για διαφορετικές ημέρες της εβδομάδας, να διαθέτει τα προϊόντα του σε Λαϊκές Αγορές της Περιφέρειας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Αθηνών - Πειραιώς και Θεσσαλονίκης ή σε Λαϊκές Αγορές των λοιπών Ν.Α. της χώρας. Προβλέπεται επίσης άδεια συνεταιριστικών οργανώσεων (πρωτοβάθμιων) προκειμένου να διατεθούν στην κατανάλωση τα προϊόντα των συνεταιρισμών. Τις πωλήσεις στις περιπτώσεις αυτές διενεργούν εγκεκριμένοι υπάλληλοι των συνεταιρισμών. 13

Στο Παράρτημα της παρούσας μελέτης συναρτώνται τα πλήρη κείμενα της βασικής Νομοθεσίας που διέπει τη λειτουργία λαϊκών Αγορών. 2.2. Ιστορικό Το υπαίθριο, μη-στεγασμένο, μετακινούμενο εμπόριο, έχει τις ρίζες του στις κοινωνίες που βασίζονταν στον αντιπραγματισμό, πριν από την ύπαρξη χρηματικών μονάδων. Η σημερινή μορφή των Λαϊκών Αγορών αποτελεί τη μετεξέλιξη των παραδοσιακών τοπικών παζαριών - πανηγυριών, τα οποία λάμβαναν χώρα με την ευκαιρία αργιών, κυρίως θρησκευτικών εορτών, όπου πέρα από την εμπορική συναλλαγή υπήρχε και η κοινωνική δραστηριότητα. Βασικός παράγοντας της καθιέρωσης αυτών των υποτυπωδών, αλλά μόνιμων μικρών παζαριών σε διάφορες περιοχές των πόλεων, ήταν το ενδιαφέρον των καταναλωτών, που, εκτός από τη δυνατότητα προμήθειας των βασικών αγαθών, είδαν τους χώρους αυτούς και ως χώρο συνάντησης και επαφής με άλλους κατοίκους της περιοχής, γνωστούς, φίλους, συγγενείς, ανάγκη το ίδιο σημαντική ιδιαίτερα εκείνη την εποχή. Αφενός μεν το ενδιαφέρον των καταναλωτών και αφετέρου η ανάγκη για εργασία κάποιων μικροεπιτηδευματιών και κάποιων αγροτών των γύρω κοντινών στις πόλεις χωριών, που κατέφθαναν με τα τότε διαθέσιμα μέσα όταν είχαν κάποια εποχιακή παραγωγή, ήταν η γενεσιουργός δύναμη, η οποία οδήγησε στη σημερινή μορφή του το θεσμό. Η μεγάλη ποικιλία αγαθών, ο μεγάλος αριθμός πωλητών, επαγγελματιών και παραγωγών δημιουργούν μεγάλο ανταγωνισμό μεταξύ αυτών, προς όφελος των καταναλωτών, ενώ η πολυμορφία, η απλότητα ακόμη και, ορισμένες φορές, η γραφικότητα αφήνουν μια ζεστή πινελιά ανάμεσα στους τσιμεντένιους όγκους των πόλεων. Ακολουθώντας την πορεία αυτή, ο θεσμός των Λαϊκών Αγορών ιστορικά εξελίσσεται και αρχίζει να μορφοποιείται την περίοδο του μεσοπολέμου, ερήμην αρχικά της Πολιτείας, η οποία παρεμβαίνει στα τέλη αυτής της περιόδου, με τον υποτυπώδη έλεγχο των μικροπωλητών κυρίως ως προς την κατοχή άδειας άσκησης επαγγέλματος. Παράλληλα κάνουν δειλά την εμφάνισή τους και οι πρώτες συνδικαλιστικές δραστηριότητες των πωλητών προκειμένου να νομιμοποιήσουν το επάγγελμά τους και να κατοχυρώσουν τους χώρους εργασίας τους. Ενώ οι ομάδες αυτές των μικροπωλητών, παραγωγών και μικροεπιτηδευματιών σταθεροποιούνται σε συγκεκριμένα σημεία κάποιων περιοχών της πόλης, παρεμβαίνει αποφασιστικά και ουσιαστικά η Πολιτεία και με τον νόμο 5647 / 1932 ιδρύεται Ταμείο Λαϊκών Αγορών, το οποίο είχε ως αρμοδιότητα την οργάνωση, λειτουργία και έλεγχο των Λαϊκών. Αν και το εν λόγω Ταμείο καλύπτει μόνο την περιοχή της Πρωτεύουσας και του λεκανοπεδίου Αττικής, αποτελεί ένα σοβαρό βήμα για τη νομική κατοχύρωση του θεσμού και σε πανελλήνιο επίπεδο. Το Ταμείο λειτουργεί σήμερα ως Οργανισμός Λαϊκών Αγορών Αθήνας Πειραιά (ΟΛΑΑΠ). 14

Στη Θεσσαλονίκη και στην υπόλοιπη Ελλάδα οι Λαϊκές Αγορές εξακολουθούσαν να λειτουργούν κυρίως με την ευθύνη των ίδιων των εργαζομένων σε αυτές και κατά περίσταση άλλων τοπικών φορέων, Δήμου, Αστυνομίας κλπ. των οποίων η συμμετοχή στα της λειτουργίας των Αγορών περιοριζόταν στην έκδοση της άδειας του μικροπωλητή, από πλευράς Αστυνομίας, και για την καταλληλότητα του καταληφθέντα χώρου από πλευράς Δήμου, στοιχεία που αποτελούσαν προσπάθειες οργάνωσης, δεδομένου ότι ο αριθμός των πωλητών, μικροπωλητών και παραγωγών διαρκώς μεγάλωνε και η ανάγκη ελέγχου άρχισε να γίνεται επιβεβλημένη. Κάποια στιγμή για την αντιμετώπιση μερικών προβλημάτων ο νόμος 2323/95 δέχθηκε κάποιες τροποποιήσεις με τον 3190/03 για την καλύτερη λειτουργία των Λαϊκών Αγορών. Το νομικό πλαίσιο βάσει του οποίου λειτουργεί σήμερα ο θεσμός ξεκινάει τη διαμόρφωσή του για τη Θεσσαλονίκη το 1984 με τη Νομαρχιακή Απόφαση ΕΜ 2440/84 (βάσει ΥΠ 4167/84 και ΥΠ 4634/84) όπου για πρώτη ουσιαστικά φορά τίθεται ο θεσμός υπό τη στενότερη εποπτεία της Πολιτείας, αναγνωρίζοντας έτσι τον ουσιαστικό ρόλο αυτής της μορφής λιανικού εμπορίου στην Ελληνική κοινωνία και στην Εθνική Οικονομία. Ο νόμος 2323/95 έρχεται να δώσει την τελική απάντηση και λύση στο ζήτημα του θεσμού στα πλαίσια της αποκέντρωσης, αποσαφηνίζοντας και μεταφέροντας αρμοδιότητες από το κέντρο στην περιφέρεια και συγκεκριμένα στις δευτεροβάθμιες τοπικές Αυτοδιοικήσεις, εξουσιοδοτώντας αυτές να ρυθμίζουν ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες τα του θεσμού των Λαϊκών Αγορών. Σε εφαρμογή του παραπάνω νόμου η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης από το 1996 θεσμοθετεί την υπ αριθμ. 172/96 Κανονιστική απόφαση ολοκληρώνοντας έτσι το νομικό πλαίσιο όπου ρυθμίζονται τα της λειτουργίας του θεσμού για τη Θεσσαλονίκη. Με τις πρόσφατες εξελίξεις επιχειρείται η αναμόρφωση της εικόνας των Λαϊκών Αγορών και η αναβάθμιση του θεσμού. Τα τελευταία χρόνια επανακαθορίστηκε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των Λαϊκών Αγορών (με την ψήφιση του Ν.3377/05 και την υπογραφή του Π.Δ. 51/06), εξυγιάνθηκαν τα οικονομικά του Οργανισμού Λαϊκών Αγορών Αθηνών - Πειραιώς, επιλύθηκαν πάγια οργανωτικά προβλήματα και δημιουργήθηκαν απαραίτητες υποδομές. Παράλληλα, εντάχθηκαν στη δύναμη του ΟΛΑΑΠ όλοι οι πωλητές που κατείχαν δημοτική άδεια πλανοδίου εμπόρου κοντά στις Λαϊκές Αγορές και είχαν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, με αποτέλεσμα θετικό προς την κατάργηση των παραλαϊκών. Τέλος, στις 7 Μαΐου του τρέχοντος έτους το Υπουργείο Ανάπτυξης ανακοίνωσε, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού της Αγορανομικής Διάταξης 14/89, την αναθεώρηση 28 και την κατάργηση 39 άρθρων της. Η ίδρυση Λαϊκής Αγοράς πραγματοποιείται με έγκριση του υπουργού Ανάπτυξης μετά από γνώμη του υπουργείου, του δήμου, της τροχαίας και των ΟΛΑΑΠ και ΟΛΑΘ για Αθήνα Πειραιά και Θεσσαλονίκη αντίστοιχα. Στην υπόλοιπη χώρα λειτουργεί παράλληλα η οικεία νομαρχιακή επιτροπή σε κάθε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Αυτή συγκροτείται απ τους αρμοδίους φορείς και επομένως αυτοί γνωμοδοτούν για την απόφαση ίδρυσης της Λαϊκής Αγοράς από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Στη χορήγηση αδειών η Ν.Α. γνωμοδοτεί και ως προς τον αριθμό και ως προς το είδος των 15

χορηγουμένων αδειών πωλητών λαϊκών Αγορών, παραγωγών και επαγγελματιών. Επίσης τα Δ.Σ. των Οργανισμών Λαϊκών Αγορών, γνωμοδοτούν ως προς τον αριθμό και το είδος των χορηγουμένων αδειών στην περιοχή Αθηνών - Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, έχουν ορισθεί ενιαίοι όροι λειτουργίας λαϊκών Αγορών σε όλη την επικράτεια. Δηλαδή επαγγέλματα, προϊόντα που πωλούνται σε αυτές, η ισχύς των αδειών, οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση μετάβασης, ανάκλησης κλπ. Η τοποθέτηση ζυγιστικών μηχανών και η αλλαγή των πάγκων των πωλητών, αποτελούν δύο καινοτομίες, που αναβαθμίζουν ποιοτικά το θεσμό. Οι Λαϊκές Αγορές αλλάζουν όψη, με ομοιόμορφους πάγκους, οι οποίοι είναι εύχρηστοι για τους πωλητές, αλλά και πρακτικοί για τους αγοραστές. Ο κάθε πωλητής θα αγοράσει τον πάγκο του από όποιον εγκεκριμένο κατασκευαστή επιλέξει και στην τιμή και με τους όρους πληρωμής που θα συμφωνήσει. Ο ΟΛΑΑΠ θα χρηματοδοτήσει όποιον πωλητή επιθυμεί έως το 70% της αξίας του πάγκου και με πλαφόν τα 700 ευρώ. Τα χρήματα θα επιστρέψει ο πωλητής στον ΟΛΑΑΠ σε 3 χρόνια άτοκα και ο πάγκος θα αποτελεί περιουσιακό του στοιχείο. Επιπρόσθετα, έχει αρχίσει η εγκατάσταση ζυγιστικών σταθμών σε 48 Λαϊκές Αγορές, ώστε ο κάθε καταναλωτής μπορεί να ελέγχει αν το βάρος, το οποίο πληρώνει, είναι το πραγματικό βάρος, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της αξιοπιστίας των Λαϊκών Αγορών. Αν συνδυάσει κανείς τις εξελίξεις αυτές με τις χημικές τουαλέτες που εγκαθίστανται σε όλες τις Λαϊκές Αγορές, ο θεσμός αναβαθμίζεται σημαντικά. Πέραν αυτών, έχει ήδη προκηρυχθεί διαγωνισμός ο οποίος και θα πραγματοποιηθεί στις 11 Ιουνίου 2007 για την ανάδειξη μειοδότη προμηθευτή για τοποθέτηση χημικών τουαλετών σε όλες τις Λαϊκές Αγορές. Ακόμη, έχει εγκριθεί ποσό 100.000 ευρώ για την πλήρη σήμανση των Λαϊκών Αγορών με την τοποθέτηση πινακίδων, και σύντομα ολοκληρώνεται η κατάρτιση των προδιαγραφών τους και δρομολογείται η αγορά τους. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης, θα υλοποιηθεί εντός του Μαΐου εβδομαδιαία διαφημιστική καμπάνια ενημέρωσης του κοινού για την αγορά φρούτων και λαχανικών από τις Λαϊκές Αγορές στο πλαίσιο του προγράμματος «5 χρώματα την ημέρα με φρούτα και λαχανικά - Συνταγή Ζωής» σε 50 πολυσύχναστες Λαϊκές Αγορές της Αθήνας και του Πειραιά. Με την πάροδο των ετών παρατηρείται μια σταθερή προοδευτική αύξηση των Λαϊκών Αγορών δικαιοδοσίας του ΟΛΑΑΠ, συναρτώμενη με την πληθυσμιακή αύξηση του καταναλωτικού κοινού και με την παράλληλη αύξηση των θέσεων εργασίας των πωλητών (επαγγελματιών και παραγωγών), ο αριθμός των οποίων σήμερα ανέρχεται περίπου στις 8.000. 16

Πίνακας 2.2.1 Εξέλιξη Αριθμού Λαϊκών Αγορών Περιοχής Αρμοδιότητας ΟΛΑΑΠ Έτος Αριθμός Λαϊκών Αγορών 1967 67 1974 82 1980 112 1995 167 2004 180 Πηγή: Ιστοσελίδα ΟΛΑΑΠ 2.3. Καταγραφή Πόλεων και Δημογραφικά Σοιχεία Για τη μελέτη λειτουργίας Λαϊκών Αγορών επελέγησαν πόλεις, εκτός Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, με παρόμοιο μέγεθος πληθυσμού με την πόλη των Σερρών (μεταξύ 45.000-65.000 κατοίκους). Οι δήμοι της Ελλάδας που πληρούν την προϋπόθεση αυτή είναι 17 στην υπόλοιπη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του Δήμου Σερρών, ο οποίος βρίσκεται στην 5 η θέση του δείγματος περιφέρειας κατά φθίνουσα ταξινόμηση. Όλες οι πόλεις παρουσίασαν αύξηση του πραγματικού πληθυσμού στη δεκαετία 1991 2001, που σε πολλές περιπτώσεις έφθασε σε διψήφιο ποσοστό. Ο πληθυσμός του Δ. Σερρών αυξήθηκε κατά 8,64% και ανήλθε στους 56.145 κατοίκους το 2001 αντί 51.682 το 1991. Η μικρότερη αύξηση παρουσιάστηκε στο Δ. Χαλκιδέων, 3,75%. 17

Πίνακας 2.3.1 Δήμοι Περιφέρειας με Πραγματικό Πληθυσμό από 45.000 έως περίπου 65.000 Κατοίκους (2001) Πραγματικός πληθυσμός 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Μεταβολή Α/Α Δήμοι 1 Καβάλας 60.187 63.293 5,16% 2 Λαμιέων 55.445 58.601 5,69% 3 Καλαμάτας 50.641 57.620 13,78% 4 Κατερίνης 48.673 56.434 15,95% 5 Σερρών 51.682 56.145 8,64% 6 Δράμας 49.716 55.632 11,90% 7 Αγρινίου 51.961 54.253 4,41% 8 Ρόδου 43.558 53.709 23,30% 9 Χαλκιδέων 51.646 53.584 3,75% 10 Χανίων 50.077 53.373 6,58% 11 Αλεξανδρούπολης 41.860 52.720 25,94% 12 Κομοτηνής 45.934 52.659 14,64% 13 Ξάνθης 41.779 52.270 25,11% 14 Τρικκαίων 48.962 51.862 5,92% 15 Κοζάνης 43.395 47.451 9,35% 16 Βέροιας 42.910 47.411 10,49% 17 Ηρακλείου 42.905 45.926 7,04% Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Στον επόμενο πίνακα εμφανίζονται το μέσο ετήσιο εισόδημα φυσικών προσώπων ανά Δήμο και ο αντίστοιχος δείκτης συσχέτισης με το μέσο ετήσιο εισόδημα στην Ελλάδα, που ανήλθε στα 12.944 ευρώ για το οικονομικό έτος 2003. Παρατηρείται ότι, στις 9 από τις 17 πόλεις, οι κάτοικοι κατά μέσο όρο απολαμβάνουν μεγαλύτερου εισοδήματος έως και 8% σε σχέση με το μέσο Έλληνα. Σε 8 Δήμους το μέσο εισόδημα είναι χαμηλότερο έως και 25%. Όσον αφορά στο οικονομικό έτος 2003, το μέσο ετήσιο εισόδημα των κατοίκων του Δ. Σερρών απέκλινε κατά 11% από το αντίστοιχο εισόδημα επί συνόλου χώρας, φθάνοντας τα 11.467 ευρώ έναντι 12.944 ευρώ. Για το Δήμο Κατερίνης αντιστοιχεί εισόδημα 9.737 ευρώ το χρόνο, το χαμηλότερο του δείγματος. 18

Πίνακας 2.3.2 Μέσο Ετήσιο Εισόδημα Φυσικών Προσώπων ανά Δήμο Περιφέρειας (Οικονομικό Έτος 2003) α/α Περιοχή Μέσο Ετήσιο Εισόδημα ( ) Δείκτης 1 Δήμος Ρόδου 14.020 1,08 2 Δήμος Κοζάνης 14.018 1,08 3 Δήμος Χαλκιδέων 13.884 1,07 4 Δήμος Αλεξανδρούπολης 13.862 1,07 5 Δήμος Ηρακλείου 13.664 1,06 6 Δήμος Καβάλας 13.283 1,03 7 Δήμος Λαμιέων 13.226 1,02 8 Δήμος Χανίων 13.221 1,02 9 Δήμος Καλαμάτας 13.200 1,02 Σύνολο Χώρας 12.944 1,00 10 Δήμος Δράμας 11.872 0,92 11 Δήμος Ξάνθης 11.842 0,91 12 Δήμος Κομοτηνής 11.679 0,90 13 Δήμος Σερρών 11.467 0,89 14 Δήμος Αγρινίου 11.363 0,88 15 Δήμος Τρικκαίων 10.924 0,84 16 Δήμος Βέροιας 10.813 0,84 17 Δήμος Κατερίνης 9.737 0,75 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Για λόγους οικονομικής ανάλυσης, ο πληθυσμός διακρίνεται σε οικονομικά ενεργό και σε οικονομικά μη ενεργό. Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αποτελεί το εργατικό δυναμικό της οικονομίας και περιλαμβάνει τα άτομα εκείνα τα οποία είναι ικανά προς εργασία και ταυτόχρονα θέλουν να εργαστούν. Τα άτομα εκείνα τα οποία δεν μπορούν να εργαστούν, για παράδειγμα, μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι, ασθενείς, στρατιώτες κ.ά., δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό. Επίσης τα άτομα μπορούν να εργαστούν, αλλά για διάφορους λόγους δε θέλουν, για παράδειγμα, οκνηρία, δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό. Συνεπώς, τα άτομα τα οποία δεν μπορούν ή δε θέλουν να εργαστούν αποτελούν τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό. 19

Πίνακας 2.3.3 Οικονομικά Ενεργός / μη Ενεργός Πληθυσμός (2001) Πραγματικός Πληθυσμός Νομού Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός Νομού Από αυτούς Άνεργοι Οικονομικά μη Ενεργός Πληθυσμός Νομού Δήμος Ενδιαφέροντος Νομός Αγρινίου Αιτωλοακαρνανίας 224.429 84.199 10.690 110.784 Αλεξανδρούπολης Έβρου 149.354 57.304 4.981 78.456 Βέροιας Ημαθίας 143.618 59.469 7.909 67.604 Δράμας Δράμας 103.975 38.833 7.036 52.734 Ηρακλείου Ηρακλείου 292.489 129.088 13.860 129.198 Καβάλας Καβάλας 145.054 56.093 6.627 71.155 Καλαμάτας Μεσσηνίας 176.876 66.743 7.080 84.435 Κατερίνης Πιερίας 129.846 51.570 5.655 60.948 Κοζάνης Κοζάνης 155.324 57.062 8.561 80.059 Κομοτηνής Ροδόπης 110.828 48.823 4.318 51.712 Λαμιέων Φθιώτιδας 178.771 68.147 6.939 85.918 Ξάνθης Ξάνθης 101.856 42.596 5.689 47.441 Ρόδου Δωδεκανήσου 190.071 81.513 14.516 84.084 Σερρών Σερρών 200.916 75.417 10.236 101.376 Τρικκαίων Τρικάλων 138.047 52.379 5.202 67.410 Χαλκιδέων Ευβοίας 215.136 80.070 9.318 106.637 Χανίων Χανίων 150.387 63.117 6.698 68.945 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Στον ανωτέρω πίνακα εμφανίζονται οι πόλεις του δείγματος με αλφαβητική σειρά, και τα αντίστοιχα μεγέθη οικονομικά ενεργού και μη ενεργού πληθυσμού σε επίπεδα Νομού. Στο Παράρτημα επισυνάπτεται πίνακας που παρουσιάζει αναλυτικά τον οικονομικά ενεργό και μη ενεργό πληθυσμό κατά ομάδες ηλικιών για τους Νομούς ενδιαφέροντος. Στο Νομό Σερρών το 37,54% του πραγματικού πληθυσμού (2001) είναι οικονομικά ενεργός, έναντι 39,63% μέσου όρου του δείγματος της έρευνας και 42,10% της Ελλάδας. Σύμφωνα επίσης με την απογραφή του 2001, το 11,12% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας δήλωσαν «άνεργοι», αντίστοιχα το 12,16% του δείγματος και το 13,57% του Ν. Σερρών. Στον επόμενο πίνακα εμφανίζεται σε επίπεδο Νομών (των Δήμων, οι οποίοι είχαν ληφθεί ως αντιπροσωπευτικοί) ο αριθμός «μικρών» επιχειρήσεων (με κριτήριο επιλογής τη νομική μορφή, εκτός δηλαδή Α.Ε. και Ε.Π.Ε.), ως σύνολο όλων των τομέων δραστηριότητας της οικονομίας, και μεμονωμένα ο αριθμός των εμπορικών επιχειρήσεων. Ισχύει προσεγγιστικά ότι μία στις τέσσερις μικρές επιχειρήσεις είναι εμπορική. 20

Πίνακας 2.3.4 Αριθμός Επιχειρήσεων Νομών εκτός Α.Ε. και Ε.Π.Ε. (2003) Αριθμός Αριθμός Εμπορικών Νομός Επιχειρήσεων Επιχειρήσεων Αιτωλοακαρνανίας 694 189 Έβρου 661 179 Ημαθίας 631 179 Δράμας 545 158 Ηρακλείου 877 226 Καβάλας 735 188 Μεσσηνίας 697 194 Πιερίας 650 170 Κοζάνης 641 171 Ροδόπης 488 137 Φθιώτιδας 677 188 Ξάνθης 526 157 Δωδεκανήσου 785 206 Σερρών 687 177 Τρικάλων 618 167 Ευβοίας 764 199 Χανίων 747 195 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων 2003 2.4. Διερεύνηση Λειτουργίας Δεύτερης Λαϊκής Αγοράς Στο πλαίσιο εκπόνησης της παρούσας μελέτης διεξήχθη έρευνα για άντληση πληροφοριών σχετικά με τη λειτουργία Λαϊκών Αγορών στους 16 Δήμους, οι οποίοι έχουν πληθυσμό αντιπροσωπευτικό του Δήμου Σερρών (Πίνακας 2.3.1). Κατά τη διάρκεια της έρευνας, διενεργήθηκαν τηλεφωνικές συνεντεύξεις με Διευθυντές ή Προϊσταμένους των αρμόδιων Διευθύνσεων Εμπορίου των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, στις οποίες υπάγονται οι 16 Δήμοι του δείγματος (17 περιλαμβανομένου του Δ. Σερρών). Οι ερωτώμενοι απάντησαν, στην πλειονότητά τους, τηλεφωνικά και γραπτά (μέσω τηλεομοιοτυπίας ή ταχυδρομικά). Επίσης, πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικές συνεντεύξεις με αρμόδιους εκπροσώπους ορισμένων Δήμων, όπου αυτό κρίθηκε απαραίτητο, για διασταύρωση των στοιχείων. Σε μία περίπτωση (Νομός Ημαθίας) παρουσιάστηκε αδυναμία συγκέντρωσης στοιχείων, λόγω φόρτου εργασίας των αρμόδιων Υπηρεσιών και αδυναμίας απόκρισής τους σε εύλογο χρονικό διάστημα. Εντούτοις, το ποσοστό ανταπόκρισης στην έρευνα ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Γενικά, σε αρκετές περιπτώσεις, οι εν λόγω Υπηρεσίες ήταν αδύνατο να γνωρίζουν το ακριβές έτος έναρξης λειτουργίας των Λαϊκών Αγορών, λόγω πολυετούς διεξαγωγής τους. 21

Επιπλέον, διενεργήθηκε έρευνα με ανοικτές προσωπικές συνεντεύξεις εκπροσώπων Φορέων στο νομό Σερρών στις 11/5/2007, η οποία περιλάμβανε τους εξής Φορείς: Εμπορικός Σύλλογος Σερρών Ομοσπονδία Επαγγελματοβιοτεχνών Σύλλογος Μικροπωλητών Σερρών Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών Ν. Σερρών Σύλλογος Παραγωγών Αγροτικών Προϊόντων Ένωση Νέων Αγροτών Δήμος Σερρών αρμόδια Αντιδημαρχία Νομαρχία Σερρών αρμόδια Αντινομαρχία Σκοπός της έρευνας ήταν η καταγραφή των απόψεων των εμπλεκόμενων φορέων αναφορικά με τη λειτουργία δεύτερης Λαϊκής Αγοράς στο Δήμο και τις επιπτώσεις της στις επιχειρήσεις της περιοχής. Επίσης, διερευνήθηκαν οι συνθήκες και τα προβλήματα που υφίστανται σήμερα από τη λειτουργία της μíας λαϊκής στην πόλη των Σερρών και των είκοσι συνολικά στο Νομό Σερρών. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάζονται στην ενότητα 3 της παρούσας μελέτης. 2.5. Προφίλ Λαϊκών Αγορών 2.5.1. Δήμος Σερρών H Λαϊκή Αγορά του Δήμου Σερρών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού τα προϊόντα που υπάρχουν στους πάγκους των μικροπωλητών διακρίνονται για την μεγάλη ποικιλία τους. Είδη ένδυσης, υπόδησης, διακόσμησης, μεγάλη ποικιλία τροφίμων, λαχανικών και φρούτων εκτίθενται στους πάγκους των μικροπωλητών κάθε Τρίτη, καλύπτοντας αντίστοιχες ανάγκες των κατοίκων της πόλης. H Λαϊκή Αγορά έχει ιστορία πολλών ετών στο κέντρο της πόλης, εκτός από την περίοδο 1993 έως το 1995, οπότε είχε μεταφερθεί σε άλλο σημείο, λόγω των σοβαρών κυκλοφοριακών προβλημάτων που δημιουργούνται κατά το χρόνο διεξαγωγής της. Tην άνοιξη, όμως, του 1995 επανήλθε στο αρχικό της σημείο, δημιουργώντας εκ νέου σοβαρά προβλήματα στην κυκλοφορία της πόλης, η οποία έκτοτε διεξάγεται με τη βοήθεια της Τροχαίας Σερρών. Η Λαϊκή Αγορά του Δήμου Σερρών διεξάγεται κάθε Τρίτη από τις 7:00 π.μ. έως τις 14:30 μ.μ., και καταλαμβάνει το χώρο και τους δρόμους γύρω από την Πλατεία Νίκης. Συγκεκριμένα για την πλήρη λειτουργία της Αγοράς χρησιμοποιούνται τμήματα των δρόμων: Κιουταχείας, Ιερολοχιτών, Τσαμαδού, Παλαιολόγου, Σαράντα Μαρτύρων, Κομνηνών, Ασκανίας, Ολύμπου και Π. Κανάκη. Η Αγορά καταλαμβάνει μεγάλη έκταση, καθώς σε αυτήν δραστηριοποιούνται 545 πωλητές, από τους οποίους οι 260 διαθέτουν επαγγελματική άδεια και οι 285 παραγωγική. Από τους 260 επαγγελματίες οι 57, ήτοι 21,93%, πωλούν είδη τροφίμων, και οι 203, ήτοι 78,07%, μη βρώσιμα είδη. Αντίστοιχα, 22

οι 285 παραγωγοί διαθέτουν οπωρολαχανικά, αυγά, άνθη φυτά - δενδρύλλια, ελιές και μέλι. Τα σχετικά μεγέθη εμφανίζονται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 2.5.1.1 Πωλούμενα Είδη ανά Κατηγορία Επαγγελματικών Αδειών στη Λαϊκή Αγορά του Δήμου Σερρών Κατηγορίες Αριθμ. Ποσοστό % Επαγγελματικών Αδειών Τρόφιμα 57 21,93 Οπωρολαχανικά 40 15,39 Ψάρια 14 5,39 Ξηροί Καρποί 2 0,77 Είδη Ζαχαροπλαστικής 1 0,38 Μη Τρόφιμα 203 78,07 Νεωτερισμοί Ενδύματα 137 52,69 Υποδήματα Τσάντες 22 8,46 Είδη Παντοπωλείου 14 5,39 Κασέτες Μαγνητόφωνα Σιδηρικά 8 3,07 Είδη Λαϊκής Τέχνης 8 3,07 Είδη Καθαριότητας 3 1,15 Άνθη Φυτά 1 0,39 Ψιλικά Υαλικά Γυαλιά Ηλίου 10 3,85 Σύνολο 260 100,00 Στο θέμα της αναλογίας 90% προϊόντων γης και θάλασσας ως προς το σύνολο των πωλούμενων ειδών, παρατηρείται απόκλιση από τις προδιαγραφές που ορίζει η σχετική Νομοθεσία, γεγονός όμως που συμβαδίζει με τις συνήθεις πρακτικές στις Αγορές των υπόλοιπων Δήμων που ερευνήθηκαν και αναλύονται στη συνέχεια. 23

2.5.2. Λοιποί Δήμοι Ο ακόλουθος πίνακας παρουσιάζει συνοπτικά τα βασικά χαρακτηριστικά των Λαϊκών Αγορών κάθε πόλης του δείγματος της περιφέρειας. Από τις 16 πόλεις (εκτός Δ. Σερρών) στις 9 διεξάγεται μία Αγορά, ενώ στις υπόλοιπες 7 περισσότερες της μίας. Επισημαίνεται, όμως, ότι στις 3 (Καλαμάτα, Αγρίνιο και Ρόδος) από τις 8 πόλεις, η Λαϊκή Αγορά διεξάγεται περισσότερες της μίας ημέρες (3-4 ημέρες). Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Δήμος Λαμιέων, όπου λειτουργεί Λαϊκή Αγορά κάθε μέρα της εβδομάδας, εκτός Κυριακής, και ο Δήμος Ηρακλείου, με 6 Λαϊκές Αγορές. Επιπλέον, τόσο στο Δήμο Λαμιέων, όσο και στα Τρίκαλα, διεξάγονται Λαϊκές Αγορές καθ όλη την εβδομάδα (εκτός Κυριακής). Δήμος Πίνακας 2.5.2.1 Βασικά Στοιχεία Λαϊκών Αγορών σε Δήμους της Περιφέρειας Πραγματικός Πληθυσμός 2001 Αριθμός Λαϊκών Αγορών Ημέρες διεξαγωγής Αριθμός Πωλητών Καβάλας 63.293 1 Σα 399 Λαμιέων 58.601 6 Δε Τρ Τε Πε Πα - Σα 600 Καλαμάτας 57.620 1 Τε Πε - Σα 155, 35 Κατερίνης 56.434 2 Τε - Σα 268 Σερρών 56.145 1 Τρ 545 Δράμας 55.632 1 Πε 399 Αγρινίου 54.253 1 Δε Τρ Πε Σα 341 Ρόδου 53.709 1 Τε Πε Πα - Σα 236 Χαλκιδέων 53.584 4 Τρ Τε Πε - Σα 500 Χανίων 53.373 4 Δε Τε Πε Σα 268 Αλεξανδρούπολης 52.720 1 Πε 305 Κομοτηνής 52.659 1 Τρ 465 Ξάνθης 52.270 1 Σα 440 Τρικκαίων 51.862 2 Δε Τρ Τε Πε Πα - Σα 570, 142 Κοζάνης 47.451 3 Τρ Σα 120, 120, 300 Βέροιας 47.411 1 Τρ 313 Ηρακλείου 45.926 6 Δε Τρ Τε Πε Πα - Σα 296, 93, 372, 251, 296, 352 Από τα ως άνω στοιχεία, υπολογίσθηκε το τμήμα του πληθυσμού που αντιστοιχεί σε κάθε πάγκο Λαϊκής Αγοράς, στους εξεταζόμενους Δήμους. Ο δείκτης αυτός παρουσιάζεται στην τελευταία στήλη του κάτωθι πίνακα και κυμαίνεται από 28 κατοίκους στο Δήμο Ηρακλείου έως 303 στο Δήμο Καλαμάτας. Για το Δήμο Σερρών ο πληθυσμός προς τον αριθμό πάγκων στη Λαϊκή Αγορά είναι 103 άτομα. 24

Πίνακας 2.5.2.2 Πραγματικός Πληθυσμός ανά Πάγκο Λαϊκών Αγορών Δήμος Πραγματικός Πληθυσμός Αριθμ. Ημερών 2001 Διεξαγωγής Λαϊκής Αγοράς Συνολικός Πληθυσμός Αριθμός / Αριθμ. Πάγκων Πάγκων Καβάλας 63.293 1 399 159 Λαμιέων 58.601 6 600 98 Καλαμάτας 57.620 3 190 303 Κατερίνης 56.434 2 268 211 Δράμας 55.632 1 399 139 Αγρινίου 54.253 4 341 159 Ρόδου 53.709 4 236 228 Χαλκιδέων 53.584 4 500 107 Χανίων 53.373 4 268 199 Αλεξανδρούπολης 52.720 1 305 173 Κομοτηνής 52.659 1 465 113 Ξάνθης 52.270 1 440 119 Τρικκαίων 51.862 6 712 73 Κοζάνης 47.451 2 540 88 Βέροιας 47.411 1 313 151 Ηρακλείου 45.926 6 1.660 28 Σταθμισμένος Μ.Ο. 7.636 112 Σερρών 56.145 1 545 103 Ο σταθμισμένος μέσος όρος κατοίκων ανά πάγκο Λαϊκής Αγοράς είναι 112 άτομα. Με άλλα λόγια ανά 10.000 κατοίκους αντιστοιχούν 89 πάγκοι σε Λαϊκή Αγορά. Η στάθμιση πραγματοποιήθηκε με παράγοντα τον αριθμό πάγκων στις Λαϊκές Αγορές κάθε Δήμου ως προς το αντίστοιχο μέγεθος στο σύνολο των Δήμων. Για το Δήμο Σερρών αντιστοιχούν 97 πάγκοι σε κάθε 10.000 κατοίκους, δείκτης που, συγκρινόμενος με το μέσο όρο) φανερώνει ότι υπάρχει ικανός αριθμός συμμετοχής πωλητών (545) στη Λαϊκή Αγορά για να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων των Σερρών. Στον Πίνακα 2.5.2.3 χρησιμοποιείται ο ανωτέρω σταθμισμένος μέσος όρος του δείκτη «πληθυσμός ανά αριθμό πάγκων Λαϊκής Αγοράς» για να υπολογισθεί ο δυνητικός αριθμός πάγκων Λαϊκών Αγορών ανά Δήμο. Ο πραγματικός πληθυσμός κάθε πόλης διαιρείται με το 112, δίνοντας το «δυνητικό αριθμό πάγκων». Ακολούθως, υπολογίζεται η απόκλιση μεταξύ δυνητικού και πραγματικού (ισχύοντος) αριθμού πάγκων. Σύμφωνα με το κριτήριο αυτό, στους Δήμους Σερρών, Λαμιέων, Χαλκιδέων, Τρικκαίων, Κοζάνης και Ηρακλείου και εκτιμάται ότι υφίστανται περισσότεροι πάγκοι στις Αγορές από όσους θα ήταν απαραίτητοι για την κάλυψη του πληθυσμού. Παρατηρείται, δηλαδή, σχετική υπερπροσφορά (με πληθυσμιακά κριτήρια). Στους υπόλοιπους Δήμους, φαίνεται να υπάρχουν περιθώρια για περισσότερους πάγκους Λαϊκών Αγορών, εκτός ίσως την περίπτωση της Κομοτηνής, όπου τα περιθώρια αύξησης είναι εξαιρετικά χαμηλά. 25

Πίνακας 2.5.2.3 Απόκλιση Δυνητικού από Πραγματικό Αριθμό Πάγκων Λαϊκής Αγοράς Δήμος Δυνητικός Πραγματικός Απόκλιση Αριθμός Αριθμός Πάγκων Πάγκων Καβάλας 564 399 165 Λαμιέων 522 600-78 Καλαμάτας 514 190 324 Κατερίνης 503 268 235 Δράμας 496 399 97 Αγρινίου 484 341 143 Ρόδου 479 236 243 Χαλκιδέων 478 500-22 Χανίων 476 268 208 Αλεξανδρούπολης 470 305 165 Κομοτηνής 469 465 4 Ξάνθης 466 440 26 Τρικκαίων 462 712-250 Κοζάνης 423 540-117 Βέροιας 423 313 110 Ηρακλείου 409 1.660-1.251 Σερρών 500 545-45 Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζεται η αναλογία επαγγελματιών παραγωγών στη μεγαλύτερη (εφόσον υπάρχουν περισσότερες της μίας) Λαϊκή Αγορά κάθε πόλης, για όσες πόλεις διατίθενται τα σχετικά στοιχεία. Ο μέσος όρος του δείγματος (εκτός πόλης Σερρών) δείχνει ότι το 44% περίπου των αδειούχων είναι έμποροι και το υπόλοιπο 56% περίπου παραγωγοί. Στη Λαϊκή Αγορά του Δήμου Σερρών το 47,71% (260 σε σύνολο 545) των αδειών είναι επαγγελματικές και το 52,29% (285) παραγωγικές. Όπως φαίνεται ξεκάθαρα από τον πίνακα, οι διακυμάνσεις της αναλογίας εμπόρων παραγωγών στις διαφορετικές πόλεις είναι πολύ μεγάλες. Ενδεικτικά, στη Λαμία το 20% των αδειούχων μικροπωλητών είναι έμποροι ενώ στην Κομοτηνή το 76,34%. 26

Δήμος Πίνακας 2.5.2.4 Κατανομή Αριθμού Πωλητών Λαϊκών Αγορών σε Επαγγελματίες και Παραγωγούς Αριθμός Επαγγελματιών % επί Αριθμού Πωλητών Αριθμός Παραγωγών % επί Αριθμού Πωλητών Αριθμός Πωλητών Καβάλας 185 46,37% 214 53,63% 399 Λαμιέων 120 20,00% 480 80,00% 600 Καλαμάτας 35 22,58% 120 77,42% 155 Κατερίνης 148 55,22% 120 44,78% 268 Δράμας 202 50,63% 197 49,37% 399 Αγρινίου 109 31,96% 232 68,04% 341 Ρόδου 58 24,58% 178 75,42% 236 Χαλκιδέων 200 40,00% 300 60,00% 500 Χανίων 88 32,84% 180 67,16% 268 Αλεξανδρούπολης 224 73,44% 81 26,56% 305 Κομοτηνής 355 76,34% 110 23,66% 465 Ξάνθης Δ.Δ. - Δ.Δ. - 440 Τρικκαίων 170 29,82% 400 70,18% 570 Κοζάνης Δ.Δ. - Δ.Δ. - 300 Βέροιας 163 52,08% 150 47,92% 313 Ηρακλείου 221 59,41% 151 40,59% 372 Σύνολο 2.278 43,88% 2.913 56,12% 5.191 * Στους Δήμους που σημειώνονται, και λειτουργεί μία Αγορά περισσότερες ημέρες ή περισσότερες της μίας Αγορές, επιλέχτηκε η μεγαλύτερη Λαϊκή Αγορά από άποψη συμμετοχής πωλητών. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται η πυκνότητα πληθυσμού ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο σε κάθε Δήμο του υπό εξέταση δείγματος. Η πυκνότητα δεν καθίσταται δυνατό να συσχετισθεί με τον αριθμό ημερών διεξαγωγής Αγοράς, με τρόπο που να εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα. Το γεγονός αυτό οφείλεται στις μεγάλες αποκλίσεις που παρατηρούνται μεταξύ των πόλεων. 27

Πίνακας 2.5.2.5 Πυκνότητα Πληθυσμού ανά Δήμο και Συσχέτιση με τον Αριθμό Ημερών Διεξαγωγής Λαϊκής Αγοράς Αριθμ. Ημερών Πυκνότητα Διεξαγωγής Δήμος Έκταση Πληθυσμού Λαϊκής Ενδιαφέροντος (km 2 ) ανά km2 Αγοράς Χανίων 12,56 4.444,29 4 Ρόδου 19,48 2.827,68 4 Χαλκιδέων 30,80 1.794,05 4 Ηρακλείου 109,03 1.303,47 6 Τρικκαίων 69,21 836,85 6 Κατερίνης 93,66 609,64 2 Καβάλας 112,60 564,59 1 Αγρινίου 162,73 351,35 4 Ξάνθης 153,12 350,05 1 Καλαμάτας 253,28 242,31 3 Σερρών 252,97 228,75 1 Λαμιέων 413,48 151,04 6 Κομοτηνής 385,39 139,39 1 Κοζάνης 366,02 136,09 2 Βέροιας 359,15 132,75 1 Δράμας 488,83 116,67 1 Αλεξανδρούπολης 642,25 83,24 1 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Στον Πίνακα 2.5.2.6 καταγράφονται επιχειρηματικά μεγέθη του Νομού Σερρών, επιλέγοντας μόνο τις επιχειρήσεις που έχουν ως δραστηριότητα «Λιανικό εμπόριο σε υπαίθρια καταστήματα και αγορές» ή «Άλλο λιανικό εμπόριο που δεν διενεργείται σε καταστήματα». 28

Πίνακας 2.5.2.6 Επιχειρήσεις Νομού Σερρών με ΣΤΑΚΟΔ 5272* και 5279** (2003) Κύκλος Εργασιών ( ) Μέσος Κύκλος Εργασιών Αριθμός Νομός Επιχειρήσεων Αιτωλοακαρνανίας 341 11.026.424 32.336 Έβρου 208 5.520.303 26.540 Ημαθίας 349 13.050.249 37.393 Δράμας 333 12.375.236 37.163 Ηρακλείου 991100.708.037 101.623 Καβάλας 268 14.342.513 53.517 Μεσσηνίας 215 8.914.069 41.461 Πιερίας 63 1.081.823 17.172 Κοζάνης 313 13.989.770 44.696 Ροδόπης 245 5.296.509 21.618 Φθιώτιδας 224 6.746.736 30.119 Ξάνθης 306 8.854.651 28.937 Δωδεκανήσου 533 43.647.010 81.889 Σερρών 583 18.034.763 30.934 Τρικάλων 299 10.202.610 34.122 Ευβοίας 483 13.272.691 27.480 Χανίων 267 12.549.628 47.002 Πηγή: Γ.Γ. ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων 2003 * Λιανικό εμπόριο σε υπαίθρια καταστήματα και αγορές ** Άλλο λιανικό εμπόριο που δεν διενεργείται σε καταστήματα Αναλυτικότερα, παρουσιάζονται ορισμένα βασικά στοιχεία λειτουργίας Λαϊκών Αγορών ανά Δήμο. Δήμος Καβάλας Στην πόλη της Καβάλας, τον πολυπληθέστερο δήμο του δείγματος, διεξάγεται μία Λαϊκή Αγορά, η οποία λειτουργεί κάθε Σάββατο. Η λειτουργία της ξεκίνησε πριν από το 1980, διεξάγεται στο κέντρο της πόλης και παρέχει συνολικά 399 θέσεις σε παραγωγούς (214) και επαγγελματίες (185). Οι επαγγελματίες της Λαϊκής Αγοράς Καβάλας δραστηριοποιούνται κυρίως στις κατηγορίες είδη ένδυσης νεωτερισμοί, φο μπιζού, λευκά είδη, ψιλικά, είδη υπόδησης, δερμάτινα είδη (τσάντες ζώνες πορτοφόλια). Υπάρχει και μικρός αριθμός εμπόρων που πωλούν είδη των λοιπών κατηγοριών του Π.Δ. 51/2006. Από 1/10 έως 30/4 το ωράριο λειτουργίας της Λαϊκής Αγοράς έχει ορισθεί σε 07:00-14:30, ενώ από 1/5 έως 30/9 είναι 06:30-14:30. 29

Δήμος Λαμιέων Ο δήμος Λαμιέων έχει πραγματικό πληθυσμό (απογραφή 2001) 58.601 άτομα. Στη Λαμία διεξάγονται 6 Λαϊκές Αγορές, μία κάθε μέρα (εκτός Κυριακής) σε διαφορετικές τοποθεσίες, στο κέντρο ή σε απόσταση 1-3 χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης. Η Νομαρχία έχει αδειοδοτήσει περί τους 600 πωλητές, από τους οποίους οι 120 είναι έμποροι κάτοχοι επαγγελματικών αδειών, η πλειονότητα των οποίων απασχολείται στις κατηγορίες νεωτερισμοί, ενδύματα, υφάσματα, είδη προικός λευκά είδη κατά 50% και οπωρολαχανικά επίσης κατά 50%. Υπάρχουν ακόμη επαγγελματίες που εμπορεύονται νωπά αλιεύματα, άνθη φυτά, όσπρια δημητριακά και ξηρούς καρπούς. Η Λαϊκή του Σαββάτου είναι η μεγαλύτερη από άποψη αριθμού πωλητών, προσέλευσης κοινού και έκτασης δρόμων που καλύπτει. Διεξάγεται στο κέντρο της Λαμίας. Τις υπόλοιπες 5 ημέρες λειτουργίας Λαϊκών συμμετέχει επίσης η πλειονότητα των επαγγελματιών και των παραγωγών. Η Αγορά της Δευτέρας πραγματοποιείται στη συνοικία Παγκράτι, της Τρίτης στο χώρο εκατέρωθεν της οδού Σμύρνης, της Τετάρτης στις οδούς Ιωαννίνων, Λάσκαρη και μέρος της οδού Βελισσαρίου, της Πέμπτης σε τμήματα των οδών Αγ. Βαρβάρας και Μυρμιδόνων, καθώς και στο συνοικισμό Ν. Μαγνησίας, ενώ τέλος κάθε Παρασκευή η Λαϊκή Αγορά διεξάγεται στην περιοχή Γαλανέικα. Οι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας των Αγορών του Δ. Λαμιέων ορίσθηκαν με την υπ αριθμ. ΕΜ 1864/05-11-1996 απόφαση της Ν. Α. Φθιώτιδας. Παρά τις μεμονωμένες αντιδράσεις εμπόρων που λειτουργούν καταστήματα στους δρόμους που καταλαμβάνουν οι Λαϊκές Αγορές, εκτιμάται ότι η καθημερινή λειτουργία τους έχει θετικές επιπτώσεις τόσο στους πωλητές όσο και στο καταναλωτικό κοινό. Δήμος Καλαμάτας Η Καλαμάτα, με πληθυσμό 57.620, περιλαμβάνει στα όριά της μία Λαϊκή Αγορά που λειτουργεί σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες, διαχωρίζοντας με τον τρόπο αυτό τις πωλήσεις οπωροκηπευτικών προϊόντων και μη βρώσιμων ειδών. Ο διαχωρισμός των τοποθεσιών και των ημερών λειτουργίας της Λαϊκής Αγοράς πραγματοποιήθηκε με απόφαση του Νομάρχη το 1994 (ΕΜ 731/03-03-1994), που επιβεβαιώθηκε με την απόφαση 204/1995 του Δημοτικού Συμβουλίου, κατόπιν αιτήματος των επαγγελματιών του Δυτικού Εμπορικού Κέντρου Καλαμάτας, και μετά από διαβουλεύσεις και σύμπνοια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του Επιμελητηρίου και λοιπών ενδιαφερόμενων φορέων. Όσον αφορά στην προηγούμενη κατάσταση, η Λαϊκή Αγορά για τρόφιμα και μη τρόφιμα διεξαγόταν σε ενιαίο χώρο, με εναρκτήρια ημερομηνία την 23/09/1992. Σημειώνεται ότι επί του παρόντος συζητείται από τους αρμόδιους φορείς η επανένωση των Λαϊκών Αγορών και η διεξαγωγή ενιαίας αγοράς σε μία τοποθεσία, δεν έχει όμως ληφθεί κάποια σχετική απόφαση. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς λειτουργίας της Λαϊκής Αγοράς στην πρωτεύουσα της Μεσσηνίας, στο κέντρο της πόλης, βόρεια της Κεντρικής Αγοράς, διενεργούνται πωλήσεις οπωροκηπευτικών προϊόντων κάθε Τετάρτη και Σάββατο με τη συμμετοχή 35 επαγγελματιών πωλητών και 120 παραγωγών κατά τις ώρες 07:00 έως 13:00. 30