ETOΣ OΒ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2007 APIΘ. 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Tῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμ.: Ἐπί τῇ Γεννήσει Πατριάρχου:: τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ............3 Τοῦ σεβ. Μητροπολίτου Μυτιλήνης: Εὐχές ἐπί τῷ νέω ἔτει....6 Γ. Π. Σωτηρίου: Τά θεοφάνεια...................7 Ἱερομονάχου Γρηγορίου: Ἡ ταπείνωσις, στολή τῆς θεότητος.10 Μ. Γ. Τρίτου: Κοινωνικές ἀντιλήψεις : τοῦ Ἁγ. Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ.......13 Θεοφάνους Ἐγκλείστου: Ποῦ εἶναι ἡ ἁλήθεια.............17 Ἀρχιμ. Ἰακώβου Καραμούζη: Τό φοβερό πάθος τοῦ θυμοῦ....21 Εὐμορφίας Σάββα: Ὁ πρωτομάστορας : τοῦ Παναγίου τάφου.............26 : Εἰδήσεις-Σκέψεις-Παρατηρήσεις...30 : Χρονικά.......................32 M Y T I Λ H N H ETOΣ OΒ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2007 APIΘ. 1

ΕΤΟΣ ΟΒ ΑΡΙΘ. 1 ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2007 Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ «Θεός ἐπί γῆς, ἄνθρωπος ἐν οὐρανῷ καί πάντα ἀναµίξ ἐγένετο». Ἅγ. Ἰωάννης Χρυσόστοµος Ἀδελφοί καί Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, υσκολεύεται ὁ ἀνθρώπινος νοῦς νά κατανοήσῃ τήν µεγάλην ἀλλαγήν τήν ὁποίαν ἔφερεν εἰς τόν κόσµον ἡ Γέννησις τοῦ Χριστοῦ. Ὁ γεννηθείς εἰς τήν φάτνην τῆς Βηθλεέµ δέν ἦτο εἷς ἐκ τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι γεννῶνται καθηµερινῶς. Εἶναι ὁ ηµιουργός τοῦ σύµπαντος κόσµου, ὁ 3 O Π O I M H N

ὁποῖος συγκαταβαίνει διά νά ἀναβιβάσῃ τό πλάσµα Του ἐκεῖ ἀπό ὅπου ἔπεσε. Κατά τό πλῆρες ἀγάπης σχέδιον τοῦ ηµιουργοῦ, ὁ ἄνθρωπος προορίζεται ἵνα θεωθῇ. Ἀλλ ἐξ ἰδίας ὑπαιτιότητος ἐγκατέλειψε τόν ὑποδειχθέντα εἰς αὐτόν πρός τοῦτο δρόµον καί κατέστη δοῦλος τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου. Καί διά νά ἐπαναδοθῇ εἰς αὐτόν ἡ δυνατότης τῆς θεώσεως ἔπρεπε νά ἐνανθρωπήσῃ ὁ Θεός. ιότι ὁ πεπτωκώς χοϊκός καί φθαρτός καί ἁµαρτωλός ἄνθρωπος δέν ἔχει τήν δυνατότητα νά ὑπερβῇ µόνος του τήν φθαρεῖσαν φύσιν του καί νά ἐπενδυθῇ τήν Θεότητα. ι αὐτό, οὐδέποτε καί ἡ πλέον τολµηρά ἀνθρωπίνη φαντασία ἐτόλµησε νά θεωρήσῃ ὡς ἐνδεχόµενον αὐτό τό ἀνέλπιστον γεγονός. Μόνον οἱ ἐµπνευσµένοι ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος Προφῆται διεκήρυξαν ὅτι αὐτό θά συµβῆ διά τοῦ Θεοῦ. Καί πράγµατι, τήν νύκτα τῶν Χριστουγέννων αὐτό τό ἀνέλπιστον ἔγινε πραγµατικότης. «Θεός ἐπί γῆς, ἄνθρωπος ἐν οὐρανῷ», ἀνακράζει θαυµάζων ὁ Ἱερός Χρυσόστοµος. Τό κοσµοϊστορικόν αὐτό γεγονός δέν εἶναι ἀδιάφορον διά τήν ζωήν µας. Οὔτε τό ἐνδιαφέρον αὐτοῦ δι ἡµᾶς περιορίζεται εἰς τάς ἐφηµέρους ἑορταστικάς ἐκδηλώσεις. Ὀφείλοµεν νά ἀντι- µετωπίσωµεν σοβαρώτερον τήν νέαν κατάστασιν. Ἡ Γέννησις τοῦ Χριστοῦ µᾶς δίδει τήν δυνατότητα νά ὑπερβῶµεν τήν θνητότητά µας, νά ἀνέλθωµεν εἰς τούς οὐρανούς, νά συζήσωµεν µετά τοῦ Χριστοῦ, νά καταλλαγῶµεν µετά τοῦ Θεοῦ, νά χαρῶµεν τήν υἱοθεσίαν Του, νά ζήσωµεν εἰς τούς αἰῶνας εἰς τήν ἀκένωτον χαράν τῆς ἀγάπης Του. Ἄς συµπανηγυρίσωµεν πνευ- µατικῶς µετά τῶν Ἀγγέλων καί τῶν Ἁγίων τήν εὐδοκίαν τοῦ Θεοῦ διά τούς ἀνθρώπους καί ἄς ἀρχίσωµεν ἀπό σήµερον νέαν ζωήν, ἀξίαν τῆς κλήσεως τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ. Τό συνταρακτικόν γεγονός, ὅσον ἀφανῶς καί ταπεινῶς ἐτελέσθη, τόσον µεγάλην ἀλλοίωσιν ἔφερεν εἰς τό Σύµπαν καί ἰδιαιτέρως εἰς τό µέλλον ἑκάστου ἀνθρώπου. έν πρέπει νά ἀγνοήσωµεν τήν σπουδαιότητά του, ἐπειδή ἐτελέσθη µακράν τῆς µεγάλης δη- µοσιότητος, εἰς ἕν ταπεινόν καί ἀπέριττον σπήλαιον. Οὔτε πρέπει νά ἑορτάσωµεν τό γεγονός θορυβωδῶς καί ἐπιφανειακῶς ὡς µίαν ἐποχικήν ἐφήµερον πανήγυριν, χωρίς ἄλλην ἐπιρροήν εἰς τήν ζωήν µας πλήν τοῦ κοσµικοῦ ξεφαντώµατος. O Π O I M H N 4

Ἄν καί τά γενόµενα κατά τήν Γέννησιν τοῦ Κυρίου ἡµῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀθέατα διά τούς φθαρτούς ἀνθρωπίνους ὀφθαλµούς, ὑπάρχουν µερικοί οἱ ὁποῖοι µέ τήν χάριν τοῦ Θεοῦ εἶδον καί µᾶς περιγράφουν τά βαθύτερα συµβάντα καί τήν ἐπελθοῦσαν µυστικήν ἀλλοίωσιν τοῦ κόσµου. Ἰδού πῶς ὁ προκάτοχος ἡµῶν Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστοµος ἀναφωνεῖ, θαµβωµένος ἐξ ὅσων ἀντελήφθη: «Ἄγγελοι συνεχόρευον ἀνθρώποις, ἄνθρωποι τοῖς ἀγγέλοις ἐκοινώνουν καί ταῖς ἄλλαις ταῖς ἄνω δυνάµεσι καί ἥν ἰδεῖν... καταλλαγάς Θεοῦ πρός τήν ἡµετέραν γεγενηµένας φύσιν, διάβολον αἰσχυνόµενον, δαίµονας δραπετεύοντας, θάνατον λελυ- µένον, παράδεισον ἀνοιγόµενον, κατάραν ἠφανισµένην, ἁ- µαρτίαν ἐκποδών γεγενηµένην, πλάνην ἀπεληλαµένην, ἀλήθειαν ἐπανελθοῦσαν, τῆς εὐσεβείας τόν λόγον πανταχοῦ κατασπειρώµενον καί κοµῶντα, τήν τῶν ἄνω πολιτείαν ἐπί γῆς πεφυτευ- µένην, καί τῇ γῇ συνεχῶς ἀγγέλους ἐπιχωριάζοντας καί πολλήν ὑπέρ τῶν µελλόντων τήν ἐλπίδα οὖσαν» (P.G. 57, 15-16). Αὐτήν τήν ἐλπίδα τῶν µελλόντων εἴθε, τέκνα καί ἀδελφοί, νά ἴδωµεν πραγµατοποιουµένην εἰς τήν ζωήν µας εὐχαῖς τοῦ µεγάλου Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόµου, ὁ ὁποῖος πρεσβεύει ὑπέρ ἡµῶν πρός Κύριον ἐν οὐρανοῖς µετά πάντων τῶν Ἁγίων. Ἐπί τῇ συµπληρώσει δέ κατά τό ἐπί θύραις νέον ἔτος χιλίων ἑξακοσίων ἐτῶν ἀπό τῆς κοιµήσεως τοῦ Ἁγίου τούτου, ἀνακηρύσσοµεν ἀπό τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου τό ἔτος τοῦτο ἔτος Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστό- µου, ἵνα δώσωµεν εἰς πάντας τούς πιστούς τήν ὤθησιν νά µελετήσουν τό ἔργον καί νά ἐµβαθύνουν εἰς τήν ζωήν αὐτοῦ. Ἀδελφοί! Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε Χριστός ἐξ οὐρανῶν ἀπαντήσατε Χριστός ἐπί γῆς ὑψώθητε Αὐτῷ, τῷ Φιλανθρώπῳ Θεῷ τῶν Χριστουγέννων, ἡ τιµή καί ἡ εὐχαριστία καί ἡ δόξα καί ἡ προσκύνησις εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀµήν. Φανάριον, Χριστούγεννα, βς Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολοµαῖος διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑµῶν 5 O Π O I M H N

ΕΥΧΕΣ Τοῦ σεβ. Μητροπολίτου Μυτιλήνης κ.κ. Ἰακώβου Ἐπί τῇ εἰσόδῳ ἡµῶν εἰς τό νέον ἔτος 2007, εὐχόµεθα εἰς πάντα τά πνευµατικά ἡµῶν τέκνα, τά ἐν Λέσβῳ καί τά µακράν αὐτῆς εὑρισκόµενα, ἀλλά καί εἰς τούς ἀγαπητούς συνδροµητάς τοῦ περιοδικοῦ τῆς καθ ἡµᾶς Μητροπόλεως, «Ο ΠΟΙΜΗΝ», ὑγείαν ψυχῆς καί σώµατος, ἀγάπην, ὁµόνοιαν, εἰρήνην, θερµότητα πίστεως καί πρόοδον εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ. Ἐν ἀγάπῃ πολλῇ Ὁ Μητροπολίτης Ο ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΙΑΚΩΒΟΣ O Π O I M H N 6

ΕΟΡΤΙΑ ΤΑ Θ ΕΟ ΦΑ ΝΕΙ Α Γ. Π. Σωτηρίου Ἄνοιξαν τῶν οὐρανῶν οἱ πύλες στοῦ Χριστοῦ τήν Γέννησι. Ἔψαλαν οἱ Ἄγγελοι τό «δόξα ἐν Ὑψίστοις». Ἀνοίγουν σήµερα τά φωτεινά οὐράνια, γιά νά προβάλη ὁλοφώτεινη ἡ Τριαδική Θεότης. Ἡ ἐρηµιά τοῦ Ἰορδάνου δέχεται τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἰορδάνης ξαφνιάζεται, βλέποντας νά βαφτίζεται στά νερά του ὁ ἀναµάρτητος. Ὁ Πρόδροµος σκύβει µπροστά σ Ἐκεῖνον, πού µπροστά του γονατίζουν τῶν οὐρανῶν αἱ δυνάµεις. Τρέµει τό χέρι τοῦ Προφήτου, καθώς δείχνει τόν Σωτῆρα, πού ἔρχεται στήν ἔρηµο τοῦ Ἰορδάνου. Τό Πνεῦµα τοῦ Θεοῦ φανερώνεται «ἐν εἴδει περιστερᾶς» πάνω στό κεφάλι τοῦ Κυρίου καί ἡ φωνή τοῦ οὐρανίου Πατρός µαρτυρεῖ τήν Θεότητα τοῦ Κυρίου. * * * Ἕξ µῆνες µεγαλύτερος στήν ἡλικία ἀπ τόν Χριστό ὁ Πρόδροµος εἶχε γλυτώσει κι αὐτός, κατά θαυ- µαστό τρόπο, ἀπ τό µαχαίρι τοῦ Ἡρώδου κι ἔζησε ἀπό µικρό παιδί στήν ἐρηµιά σάν ἀσκητής. έν εἶχε γνωρίσει τόν Χριστό κι ὅµως ἐρχότανε θεόσταλτος, ἀληθινά θεόπνευστος, νά κηρύξη τόν ἐρχοµό Του. Ἡ ἀσκητική µορφή τοῦ Προδρό- µου, ἡ ἁγιότητα τοῦ βίου του, τό µυστηριῶδες θεῖο κήρυγµά του, ζωντανεύουν στίς ψυχές τῶν Ἰουδαίων τίς µορφές τῶν µεγάλων Προφητῶν τοῦ Ἰσραήλ. Μήπως ἦταν αὐτός ἕνας ἀπό τούς παληούς ἐκείνους Προφήτας καί ξαναρχότανε στή γῆ; Πλήθη Ἰουδαίων ἔφθαναν στήν ἔρηµο, νά ἰδοῦν τόν Νέον Προφήτη, πού «ἔτρωγε ἀκρίδες (κορφές χόρτων) καί µέλι ἄγριο», καί ν ἀκούσουν τό µυστηριῶδες κήρυγµά του, τό γλυκό σάν παρηγοριά καί χαρούµενη ἐλπίδα, ἄλλοτε πάλι αὐστηρό σάν σεισµό, σάν θύελλα, σάν κεραυνό. Σκοπός 7 O Π O I M H N

του; Νά µετανοιώσουν, νά γίνουν ἄξιοι νά δεχθοῦν τόν Σωτῆρα πού θά ἐρχόταν στή γῆ. «Ἑτοιµάσατε τήν ὁδόν Κυρίου», «µετανοεῖτε ἤγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν», βροντοφωνοῦσε κι ἀντιλαλοῦσαν οἱ ἐρηµιές τό κήρυγµά του. Συνεκλόνιζε ψυχές ὁ ἔλεγχος τοῦ λόγου του. Κι ὅταν µέ συντριβή ψυχῆς ρωτοῦσαν τά πλήθη πού ἄκουγαν τό κήρυγµά του, πῶς θἄβρισκαν τήν λύτρωσι ἐκεῖνος ζητοῦσε ἀληθινή µετάνοια καί πραγµατική ἐξοµολόγησι, καί γιά νά νοιώσουν πιό αἰσθητά οἱ ἄνθρωποι τόν ψυχικό τους καθαρµό, συµβολικά τούς βάπτιζε στόν Ἰορδάνη. Εἶχε σχη- µατισθῆ µιά ὁµάδα µαθητῶν του, πού συχνά µαζευότανε γύρω του, γιά ν ἀκούσουν τήν θεία του διδασκαλία. Αὐτοί βρέθηκαν κοντά του κι ὅταν γιά πρώτη φορά εἶδε τόν Χριστόν ὁ Πρόδρο- µος νά τριγυρνᾶ στά «ἔρηµα τοῦ Ἰορδάνου», τότε πετάχτηκε ὀρθός καί σήκωσε τό χέρι του µέ φόβο, γιά νά δείξη τόν Θεάνθρωπο Σωτῆρα. Τότε εἶπε τά προφητιά ἐκεῖνα λόγια «Ἴδε ὁ Ἀµνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τήν ἁµαρτίαν τοῦ κόσµου». * * * Κι ἦρθε ἡ ἱστορική στιγµή τῆς συναντήσεως. Ὁ ἐκπρόσωπος τῆς Παλαιᾶς ιαθήκης Προφήτης καί Πρόδροµος βλέπει κοντά τόν Θεάνθρωπο Κύριο πού ἔρχεται νά γράψη µέ τό αἷµα του τήν Καινήν ιαθήκη. Φθάνει στό κατακόρυφο τό ψυχικό του δέος, ὅταν βλέπη τόν Ἰησοῦ νά θέλη νά βαπτισθῆ στόν Ἰορδάνη. Ὦ Κύριε, λέγει ὁ Πρόδροµος. Αὐτό δέν τό χωρεῖ ἀνθρώπινη σκέψη. Σύ ὁ ἀναµάρτητος Θεός νά βαπτισθῆς σάν τούς ἁµαρτωλούς ἀνθρώπους; «Ἐγώ χρείαν ἔχω ὑπό σοῦ βαπτισθῆναι καί σύ ἔρχῃ πρός µε»; Ὤ, τί θά µποροῦσε νά πῆ ὁ Πρόδροµος! Τί συναισθήµατα συγκλονίζουν τήν ψυχή του! Αὐτός νά βαπτίση τόν Σωτῆρα; Τρέµει κι ὅµως, συµµορφώνεται µέ τήν θέλησι τοῦ Κυρίου «Ἄφες ἄρτι οὕτω γάρ πρέπον ἐστίν ἡµῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην». Ἔτσι πρέπει σ ἐµᾶς πού διδάσκουµε τούς ἄλλους νά ἐκτελοῦ- µε πιστά κάθε ἱερό καθῆκον. Καί ἀλήθεια, ἱερό καθῆκον ἦταν γιά τόν λαό ἡ ἐξοµολόγησις καί ὁ καθαρµός τῶν ψυχῶν στόν Ἰορδάνη. Ἦταν ὁ Χριστός, ὁ µόνος ἀνα- µάρτητος, ὡς Θεός καί ἄνθρωπος. Κι ὅµως, οἱ ἄνθρωποι τόν ἔβλεπαν σάν ἄνθρωπο καί εἶχαν τήν ἀπαίτησι σάν ἄνθρωπο νά τόν βλέπουν νά συµπεριφέρεται ἀνάµεσά τους. έν θά µποροῦσε ἀργότερα νά ὁµιλήση γιά ἁµαρτία καί µετάνοια καί O Π O I M H N 8

ψυχική φροντίδα, ἄν περιφρονοῦσε τό βάπτισµα τοῦ Ἰωάννου. Θεόσταλτος, πρόδροµος δικός του, ἦταν ὁ Προφήτης Ἰωάννης. Ἔτσι, µέ τήν βάπτισί Του ἐπεκύρωσε τό ἔργο τοῦ Προδρόµου. Μέ τρεµάµενο χέρι βαπτίζει τώρα τόν Σωτῆρα τοῦ κόσµου ὁ Βαπτιστής Προφήτης. Βγαίνει τώρα σύντοµα ἀπ τά νερά ὁ Κύριος, γιατί δέν εἶχε νά ἐξοµολογηθῆ ἁµαρτία σάν ἄνθρωπος, ἐνῶ βρισκότανε στό νερό, ὅπως συνήθιζαν οἱ ἄνθρωποι. Καί τώρα γίνεται τό θαῦµα. Ἀνοίγονται οἱ οὐρανοί καί φωτεινό, ὁλολευκο σάν περιστέρι ἔρχεται τό Πνεῦµα τοῦ Θεοῦ καί φτερουγίζει πάνω στό Χριστό, ἔτσι πού τό ἔβλεπε ὁ Πρόδροµος, µ ἀνείπωτη εὐλάβεια. Ἀκούει τώρα λόγια οὐράνια, τήν ἠχηρή φωνή τοῦ Οὐρανίου Πατρός: «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός µου ὁ ἀγαπητός ἐν ᾧ ηὐδόκησα». Ἦταν ἡ πρώτη ἱερή στιγµή πού φανερώνονται συγχρόνως τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὅπως µέ χαρά καί θρίαµβο ψάλλει σήµερα ἡ Ἐκκλησία: «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζοµένου σου, Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις. τοῦ γάρ Γεννήτορος (τοῦ Θεοῦ Πατρός) ἡ φωνή προσεµαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνοµάζουσα καί τό Πνεῦµα ἐν εἴδει περιστερᾶς ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές». * * * Ἔτσι ὠνοµάσθηκε «Θεοφάνεια» ἡ ἑορτή αὐτή. Αὐτή τήν ἡµέρα συνήθιζαν, σάν µαζί µέ τόν Χριστόν, νά βαπτίζωνται οἱ Χριστιανοί τῶν πρώτων χρόνων. Γέµιζαν νεοφωτίστους τά βαπτιστήρια πού µέ λαµπάδες στά χέρια, ἔπειτα, παρακολουθούσανε τήν πανηγυρική λειτουργία στούς Ναούς. Κι ἦταν τόσες οἱ λαµπάδες, τόσο φωτεινές οἱ ἐκκλησίες αὐτή τήν ἡµέρα, ὥστε «Φῶτα» ὠνό- µασαν τήν ἑορτή. Ἄς δοῦµε καί µεῖς σήµερα τό Φῶς τοῦ Χριστοῦ. Ἄς φωτίση τίς ψυχές µας ὁ λόγος Του. Ἄς γιορτάσωµε µέ φωτισµένες ψυχές τό ἀληθινό φῶς τοῦ Χριστοῦ, πού φανερώθηκε στή γῆ «καί πᾶσι τόν φωτισµόν δωρεῖται». Ἀπολυτίκιον, Ἦχος α Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζοµένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις τοῦ γάρ Γεννήτορος ἡ φωνή προσε- µαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνοµάζουσα καί τό Πνεῦµα ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανείς Χριστέ ὁ Θεός, καί τόν κόσµον φωτίσας δόξα σοι. 9 O Π O I M H N

4. Πῶς ἀποκτοῦµε τήν ταπείνωση Ἱεροµονάχου Γρηγορίου Ἱ. Κουτλουµουσιανόν Κελλίον Ἁγ. Ἰωάννου Θεολόγου, Ἁγ. Ὄρους Ὅλοι θαυµάζουµε τό ὕψος τῆς ταπεινώσεως τῶν Ἁγίων. Πῶς ὅµως ἔφθασαν ἐκεῖ καί πῶς θά µπορέσουµε κι ἐµεῖς νά ἀποκτήσουµε τήν ταπείνωση; Οἱ Ἅγιοι ἀπό τήν ἐµπειρία τους µᾶς καθοδηγοῦν. Ἡ ταπεινοφροσύνη, µᾶς λένε, ἀποκτιέται µέ τήν διαρκῆ προσευχή, διότι ἡ δέηση πρός τόν Κύριο µᾶς φέρει σέ συναίσθηση τῆς ἀδυναµίας µας καί αὐτή µᾶς ὁδηγεῖ στήν ταπείνωση. Καί εἶναι «εὐλογηµένος ὁ ἄνθρωπος πού γνωρίζει τήν ἀδυναµία του, διότι ἡ γνώση αὐτή γίνεται γι αὐτόν θεµέλιο καί ρίζα καί ἀρχή κάθε καλοῦ Ὅταν ἕνας ἄνθρωπος αἰσθάνεται ὅτι ἔχει ἀνάγκη ἀπό τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἀναπέµπει πολλές προσευχές. Καί ὅσο τίς πολλαπλασιάζει, τόσο ἡ καρδιά του ταπεινώνεται» 21. Ρωτήθηκε ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Πῶς µπορεῖ κανείς νά ἀποκτήση τήν ταπείνωση;» Καί ἀπάντησε: «Μέ τήν ἀδιάλειπτη µνήµη τῶν ἁµαρτιῶν µας, καί µέ τήν ἀναµονή τοῦ ἐπερχοµένου θανάτου. Μέ τήν εὐτελῆ ἐνδυµασία καί τήν προτίµηση τῆς τελευταίας θέσεως σέ κάθε περίσταση. Μέ τό νά ἀναλαµβάνη κανείς πάντοτε τίς κατώτερες καί περιφρονηµένες ἐργασίες, µέ τήν ὑπακοή, καί τήν ἐπιθυµία νά παραµένη ἄγνωστος καί καταφρονη- µένος» 22. Ἄς σταθοῦµε λίγο σέ κάθε περιεκτικό λόγο τοῦ Ἁγίου: Ἡ µνήµη τῶν ἁµαρτιῶν µας ἔχει σάν φυσικό ἐπακόλουθο τήν ταπείνωση τοῦ φρονήµατός µας. Ὅταν µάλιστα, κατά τόν λόγο τοῦ γέροντος Παϊσίου, «σκεφθοῦµε τήν θυσία καί τίς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ καί τήν δική µας ἀχαριστία, τότε ἡ καρδιά µας καί γρανιτένια νά εἶναι ραγίζει» 23. Ἐπίσης, ἡ ἀναµονή τοῦ ἐπερχο- µένου θανάτου δέν ἀφήνει τόν 21. Ἀββᾶς Ἰσαάκ, Ἀσκητικά, σελ. 82-83. 22. Ἀσκητικά, σελ. 307. 23. Ἱεροµονάχου Ἰσαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου, σελ. 397. 10

ἄνθρωπο νά ξεγελαστῆ ἀπό τήν µαταιότητα αὐτοῦ τοῦ κόσµου. Κατανοῆ ὅτι πολλοί ἄνθρωποι ἀνώτεροι καί ἐνδοξότεροι ἀπό αὐτόν, ἔφυγαν ἀπό τόν κόσµο χωρίς νά πάρουν τίποτε µαζί τους παρά µόνο τά ἔργα τους. Ἡ εὐτελής ἐνδυµασία καί ἡ προτίµηση τῆς τελευταίας θέσεως εἶναι ἐπίσης βασικές προϋποθέσεις γιά τήν ταπείνωση, ἔστω καί ἄν ἀσυναίσθητα συχνά τίς ἀποστρεφόµαστε. Τέλος, ἡ ὑπακοή ὁδηγεῖ µέ ἀσφάλεια στήν ἀρετή τῆς ταπεινώσεως. Αὐτός πού θέλει νά ἐπιβάλλει τήν γνώµη του ἤ νά ἐπιδεικνύη τίς γνώσεις του φανερώνει ὅτι ἔχει τήν ἀρρώστια τῆς ὑπερηφανείας καί µάλιστα τήν ἐπιδεινώνει. Ἀντίθετα, ἐκεῖνος πού κόβει τό θέληµά του, σύντοµα θά ἰδῆ µέσα του νά ἀνατέλλει ἡ ἁγία ταπείνωση. 5. Οἱ καρποί τῆς ταπεινώσεως Ἄς προχωρήσουµε στούς καρπούς τῆς εὐλογηµένης αὐτῆς ἀρετῆς. Ὅταν σέ κάποιον ἄνθρωπο διακρίνουµε πλούσια τήν χάρι τοῦ Θεοῦ, συµπεραίνουµε ὅτι ἔχει τήν ἀρετή τῆς ταπεινώσεως. ιότι «πρίν ἀπό τήν θεία Χάρι προπορεύεται ἡ ταπείνωση καί ἀντίθετα, πρίν ἀπό τήν παιδαγωγική τιµωρία προπορεύεται ἡ ὑπερηφάνεια Ὅπως ἀκολουθεῖ ἡ σκιά στό σῶµα, ἔτσι καί στήν ταπεινοφροσύνη τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ». «Ὅταν ταπεινωθῆ ὁ ἄνθρωπος ἀµέσως τόν κυκλώνει τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ» 24. Ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ λέγει ὅτι «µέχρι νά ταπεινωθῆ ὁ ἄνθρωπος δέν λαµβάνει τόν µισθό τῆς ἐργασίας του. Καί ἡ ἀµοιβή δέν δίδεται γιά τήν ἐργασία τῶν ἀρετῶν, ἀλλά γιά τήν ταπείνωση». «Στήν ταπείνωση δίδεται ἡ Χάρις. Ἑποµένως, ἡ ἀνταπόδοση τοῦ Θεοῦ δέν δίδεται γιά τήν ἀρετή οὔτε γιά τόν κόπο πού κάνουµε νά τήν ἀποκτήσουµε, ἀλλά γιά τήν ταπείνωση πού γεννιέται ἀπό αὐτά. Καί ἐάν λείψη ἡ ταπείνωση τά πρῶτα γίνονται µαταίως» 25. «Ὅπως εἶναι τό ἁλάτι σέ κάθε τροφή, ἔτσι εἶναι ἡ ταπείνωση σέ κάθε ἀρετή Ἐάν ἀποκτήσουµε τήν ταπείνωση, γινόµαστε υἱοί Θεοῦ καί χωρίς ἀγαθά ἔργα µᾶς ἐµφανίζει στόν Θεό. ιότι χωρίς τήν ταπείνωση εἶναι µάταια ὅλα, καί οἱ ἀρετές, καί τά ἔργα». «Ὁ Ψαλµωδός δέν λέγει ἐνήστευσα οὔτε ἀγρύπνησα οὔτε κοιµήθηκα κατά γῆς, ἀλλά ἐταπεινώθην, καί ἔσωσέ µε συντόµως ὁ Κύριος. Ἡ µετάνοια µᾶς σηκώνει (ἀπό τήν πτώση τῆς ἁµαρτίας), τό πένθος κρούει τήν πύλη τοῦ οὐρανοῦ, καί ἡ ὁσία ταπείνωσις τήν ἀνοίγει» 26. 24. Ἀσκητικά, σελ. 284, 71 καί 83. 25. Ἀσκητικά, σελ. 160. 26. Ἀσκητικά, σελ. 203. Κλῖµαξ, σελ. 269β. Πρβλ. Ψαλµός 114, 6. 11 O Π O I M H N

Ἕνας γέροντας εἶπε: «Ὅποιος ἔχει ταπείνωση ταπεινώνει τούς δαί- µονες καί ὅποιος δέν ἔχει ταπείνωση, χλευάζεται ἀπό τούς δαίµονες». Ἀναφέρεται στόν Εὐεργετινό ἕνα σχετικό περιστατικό: Μιά φορά ἦλθαν κάποιοι σέ ἕναν Γέροντα µέ ἕναν δαιµονισµένο γιά νά τόν θεραπεύση. Καί ὁ Γέροντας ἄν καί ἀρχικά δέν δεχόταν, θεωρώντας ἀνάξιο τόν ἑαυτό του, ἐπειδή πολύ τόν παρεκάλεσαν, λέγει στόν δαίµονα: Βγές ἀπό τό πλάσµα τοῦ Θεοῦ! Βγαίνω, ἀποκρίθηκε ὁ δαίµονας. Ἀλλά ἀπάντησέ µου σέ ἕνα πρᾶγµα: Ποιοί εἶναι τά ἐρίφια καί ποιοί τά πρόβατα. Τά ἐρίφια εἶµαι ἐγώ, ἀπάντησε ὁ Γέροντας. Ὅσο γιά τά πρόβατα ὁ Θεός τά γνωρίζει. Μόλις ἄκουσε τά λόγια αὐτά ὁ δαίµονας κραύγασε: Νά, γιά τήν ταπείνωσή σου βγαίνω! Καί βγῆκε ἀπό τόν δαιµονισµένο τήν ἴδια ὥρα 27. Ὁ ἀββᾶς ωρόθεος γράφει: «Εἶναι πραγµατικά µεγάλη ἀρετή ἡ ταπεινοφροσύνη καί καθένας ἀπό τούς Ἁγίους µέ αὐτήν βάδισε, ὅπως λέγει τό ψαλµικό: Ἴδε τήν ταπείνωσίν µου καί τόν κόπον µου, καί ἄφες πάσας τάς ἁµαρτίας µου Ἄς ταπεινωθοῦµε, λοιπόν, λίγο κι ἐµεῖς καί θά σωθοῦµε Πιστεύω στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ὅτι χάρη σ αὐτό τό λίγο πού γίνεται µέ ταπείνωση θά βρεθοῦµε κι ἐµεῖς στόν τόπο τῶν Ἁγίων ἐκείνων, πού τόσο πολύ κουράστηκαν καί ὑπηρέτησαν τόν Θεό». Ὁ ὅσιος Συµεών ὁ Νέος Θεολόγος, µᾶς προτρέπει: «Ἀδελφοί, σᾶς παρακαλῶ νά τοποθετήσετε ὡς πρῶτο θεµέλιο στό οἰκοδόµηµα τῶν ἀρετῶν τό ἀγαθό τῆς ταπεινώσεως. Ἔπειτα ἀπό τούς ἀγῶνες τῆς εὐσεβείας θά φωτισθῆτε ὁλόκληροι ἀπό τό θεῖο φῶς καί θά ἰδῆτε µέ τόν καθαρό ὀφθαλµό τῆς ψυχῆς τόν Θεό». Ὥστε καί στήν ἄλλη ζωή, «νά εἰσέλθουµε στόν νυµφῶνα τοῦ Χριστοῦ χωρίς ἐµπόδια, φωτόµορφοι καί γεµάτοι ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦµα. Νά συµβασιλεύσουµε µέ τόν Χριστό, κληρονοµώντας µαζί µέ Αὐτόν τά ἀγαθά τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί Πατρός» 28. Συµπερασµατικά, λοιπόν, µποροῦµε νά ποῦµε ὅτι ἡ ἀρετή τῆς ταπεινώσεως ἑλκύει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, καταισχύνει τούς ὑπερήφανους δαίµονες, συµφιλιώνει τόν ἄνθρωπο µέ τήν κτίση, µᾶς εἰσάγει στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. 27. Μικρός Εὐεργετινός, σελ. 118. Ματθαῖος 25, 31-3. 28. Ἀββᾶς ωρόθεος, Ἔργα ἀσκητικά, Ἐκδ. Ἑτοιµασία, Ἀθήνα 1981, σελ. 112-114. Ψαλµός 24, 18. Ἀλφαβητικά Κεφάλαια, Ἱ. Μ. Σταυρονίκητα, Ἅγιον Ὄρος 2005, σελ. 358-360. O Π O I M H N 12

Οî κοινωνικές àντιλήψεις τοü êγίου ΚοσμÄ τοü Α τωλοü Τοῦ Μιχαήλ Γ. Τρίτου Ἀναπλ. Καθηγητοῦ Α.Π.Θ. Στή χριστιανική σκέψη καί πρακτική παρατηροῦνται, κατά καιρούς, δύο ἐκ δια- µέτρου ἀντίθετες τάσεις, οἱ ὁποῖες ὅταν µεµονωµένα ἀπολυτοποιοῦνται, δέν ἔχουν καµιά σχέση µέ τή γνησιότητα τῆς χριστιανικῆς ἀποκαλύψεως. Αὐτές εἶναι εἴτε ἡ λανθάνουσα µανιχαϊστική καί πλατωνική τάσι, πού τονίζει ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία ἔχει µονάχα µεταϊστορικούς στόχους, εἴτε ὁ κοινωνικός ἀκτιβισµός πού ἀπολυτοποιεῖ τήν κοινωνικότητα σέ βάρος τῆς ἐσχατολογικῆς πραγµατικότητας. Καί οἱ δύο αὐτές ἀκραῖες τάσεις ἀγνοοῦν ὅτι στήν Ὀρθοδοξία ἔχουµε ἕνα τέλειο συνδυασµό µεταφυσικοῦ καί ἱστορικοῦ, αἰώνιου καί παροδικοῦ, ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ καί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτόν τόν συνδυασµό πέτυχε, κατά τόν πλέον ἰδεώδη τρόπο, ὁ Μεγάλος ιδάχος τοῦ ούλου Γένους Κοσµᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ ὁποῖος δέν ἦταν µονάχα ὁ ἀσκητής µέ τίς µοναδιάστατες µεταφυσικές πτήσεις, ἀλλά καί ὁ γνήσιος φορέας τοῦ ὀρθοδόξου πνεύµατος σέ κοινωνικό πεδίο, κατά τούς νεωτέρους χρόνους. Τό παράδειγµά του µᾶς δείχνει µέ ποιόν τρόπο ἡ ὀρθόδοξη µεταφυσική µπορεῖ νά ὑλοποιηθεῖ σέ κοινωνικό δέον. Ὁ ἅγιος Κοσµᾶς, σέ µιά δύσκολη περίοδο γιά τό Γένος, ἐµφανίζεται πρωτοπόρος στόν ὁρίζοντα τῶν κοινωνικῶν ἀναγεννητῶν τοῦ ἑλληνισµοῦ. Οἱ διδαχές του ἀναφέρονται στήν κοινωνική δικαιοσύνη, στήν ἰσότητα τῶν δύο φίλων, στήν κατάργηση τῆς πολυτέλειας, στήν ὀλιγάρκεια, στήν ἵδρυση κοινωφελῶν ἔργων. Μέ τόν ἁγιοπνευµατικό του λόγο πολέµησε τό ἀπάνθρωπο φαινόµενο τῆς ληστείας, µίλησε γιά τήν ἀξίας τῆς 13 O Π O I M H N

ἐργασίας, τήν τήρηση τῆς ἀργίας τῆς Κυριακῆς, τήν ἱερότητα τοῦ γάµου, τήν σπουδαιότητα τοῦ συζυγικοῦ βίου καί τῆς ἐγκράτειας. Ἀγωνίστηκε, µέ ὅλες του τίς δυνά- µεις, γιά τήν ἀνακούφιση τῆς ἀνθρώπινης δυστυχίας, τήν περίθαλψη τῶν φτωχῶν, τό σεβασµό τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Συνιστοῦσε τήν ἀποφυγή «τῆς ἁρπαγῆς καί ἀδικίας» καί προέτρεπε νά δίνεται «τό ἄδικον ὀπίσω» σέ ὅποιον εἶχε γίνει ἡ ἀδικία. Γενικά τό κήρυγµά του ἦταν ἕνα κήρυγµα ἀγάπης, ἀνθρωπιᾶς, δικαιοσύνης καί ὁµόνοιας. Ἕνα κήρυγµα κοινωνικῆς ἑνότητας, πού στηριζόταν στόν ἀλληλοσεβασµό «ἀρχόντων καί ἀρχοµένων». Βάση τῆς κοινωνικῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Κοσµᾶ εἶναι ἡ ἀγάπη πρός τό συνάνθρωπο, ἡ ὁποία τότε εἶναι ὁλοκληρωµένη καί γνήσια, ὅταν προϋποθέτει τήν κατακόρυφη διάστασή της, δηλ. τήν ἀγάπη πρός τό Θεό. Ἰδιαίτερα ὁ Κοσµᾶς τονίζει τήν ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ δεῖγµα πνευµατικῆς ἀνωτερότητας, ψυχικοῦ ἡρωϊσµοῦ καί ἀνοίγει τό δρόµο γιά τήν ἁγιότητα. «ιά τοῦτο» λέγει «καί ἡµεῖς οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοί νά ἀγαπῶµεν τόν ἐχθρόν µας, νά τόν συγχωρῶµεν, νά τόν θρέφω- µεν, νά τόν ποτίζωµεν, νά λέγωµεν καλό διά τοῦ λόγου του, νά παρακαλῶµεν καί τόν Θεόν διά τήν ψυχήν τοῦ ἐχθροῦ µας». Στό µεγάλο θέµα τοῦ πλούτου καί γενικότερα τῆς ἰδιοκτησίας ὁ πατρο-κοσµᾶς ἐκφράζει στίς διδαχές του τό ἁγιοπατερικό πνεῦµα τῆς ὀρθοδόξου θεωρήσεως τῶν ἀγαθῶν. Τά ὑλικά ἀγαθά, δηµιουργηµένα ἀπό τό Θεό, προσφέρονται στούς ἀνθρώπους γιά χρήση καί εὐχαρίστηση. Ὅταν, ὅµως, συνδέονται µέ τήν ἀδικία καί τήν πλεονεξία δέν βρίσκουν δικαίωση στήν Ὀρθοδοξία. Ὁ ἅγιος Κοσµᾶς ἐπεσήµανε τόν κίνδυνο πού περικλείει ἡ προσκόλληση στά ὑλικά ἀγαθά γιά τήν πνευµατική ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ κίνδυνος εἶναι νά χάσει ὁ ἄνθρωπος τόν σκοπό τῆς ὑπάρξεώς του καί νά µεταβάλει συµβατές καί ὑλικές διεκδικήσεις σέ σκοπούς ὑπάρξεως καί ζωῆς. Ἔλεγε χαρακτηριστικά ὁ Ἅγιος: «Μᾶς ἐχάρισεν ὁ Θεός τόν πλοῦτον; Ἔχοµεν χρέος νά τρώγω- µεν καί νά πίνωµεν τό ἀρκετόν µας, τά ρουχαλάκια µας τά ἀρκετά καί τά ἐπίλοιπα νά τά ξοδιάζωµεν εἰς τούς πτωχούς διά τήν ψυχήν µας. Καί δέν µᾶς ἔδωκεν ὁ Θεός τόν πλοῦτον διά νά πολυτρώγωµεν καί νά κάνωµεν πολύτιµα φορέµατα καί παλάτια ὑψηλά, νά χορεύουν τά ποντίκια αὔριο καί οἱ πτωχοί νά ἀποθαίνουν ἀπό τήν πεῖναν. Αὐτό εἶναι τό χρέος µας, ἀδελφοί µου, O Π O I M H N 14

ἔτσι τό ἐξεύρετε. Ἀπό τήν σήµερον καί ὕστερα ἔτσι νά κάµνετε ἄν θέλετε νά σωθῆτε». Βασικό κεφάλαιο τῶν διδαχῶν του εἶναι τό περί ἐργασίας κήρυγµα. Ὁ Κοσµᾶς ἦταν ὑπέρ τῆς προσωπικῆς καί ὑπευθύνου ἐργασίας τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος δέν ὠθεῖται σέ ὅρια ἀντικοινωνικά. Θεωρεῖ ὅτι εἶναι ὁ µόνος δίκαιος καί ἀναγνωρισµένος ἀπό τόν Θεό τρόπος ἀποκτήσεως τῶν ἀναγκαίων γιά τή ζωή. «ιά τοῦτο, ἀδελφοί µου», ἔλεγε, «νά χαίρεσθε καί νά εὐφραίνεσθε χιλιάδες φορές ὅσοι ζῆτε καί βγάνετε τό ψωµί σας µέ τόν κόπον σας, µέ τόν ἱδρῶτα σας, διατί ἐκεῖνο τό ψωµί εἶναι εὐλογηµένον, καί, ἄν θέλης, δῶσε κοµµάτι ἀπό ἐκεῖνο τό ψωµί τοῦ πτωχοῦ, µέ ἐκεῖνο ἀγοράζεις τόν παράδεισον». Ὁ ἅγιος Κοσµᾶς ὑπῆρξε πρωτοπόρος καί στό θέµα τῆς ἰσότητας τῶν δύο φύλων. Μέσα στό σκοτάδι τῆς Τουρκοκρατίας, µέ ἁπλότητα καί ρωµαλεότητα, ὕψωσε τήν φωνή του γιά νά ὑπερασπισθεῖ τά δικαιώµατα τῆς γυναίκας. Καυτηρίασε ὡς ἀπαράδεκτη τήν ἀντίληψη ὅτι ἡ γυναίκα εἶναι ἄνθρωπος δευτέρας κατηγορίας καί ὅτι ἀποτελεῖ κτῆµα τοῦ ἄνδρα, πού µπορεῖ νά χ ρ η σ ι µ ο - π ο ι ε ῖ τ α ι α ὐ θ α ί - ρετα ἀπό α ὐ τ ό ν. Μιλώντας γιά τό θέµα αὐτό ἔλεγε: «Πρέπει καί ἐσύ, ὦ ἄνδρα ἀδελφέ µου, νά µήν µεταχειρίζεσαι τήν γυναῖκα σου ὡσάν σκλάβα, διότι πλάσµα τοῦ Θεοῦ εἶναι καί ἐκείνη καθώς εἶσαι καί ἐσύ έν τήν ἔχει ὁ Θεός τήν γυναῖκα κατωτέραν ἀπό ἐσένα, διά τοῦτο τήν ἔκαµε ἀπό τήν µέση τοῦ ἀνδρός, διά νά εἶναι ὁ ἄνδρας ὡσάν βασιλεύς καί ἡ γυναῖκα ὡσάν βεζύρης, ἤτοι ὁ ἄνδρας ὡσάν ἡ κεφαλή καί ἡ γυναῖκα ὡσάν τό σῶµα. ιά τοῦτο δέν τήν ἔκανε τήν γυναῖκα ἀπό τό κεφάλι διά νά µήν καταφρονᾶ τόν ἄνδρα, ὁµοίως πάλιν δέν τήν ἔκαµε ἀπό τά ποδάρια διά νά µήν καταφρονᾶ ὁ ἄνδρας τήν γυναῖκα». Ἐνδιαφέρον παρουσιάζουν οἱ διδαχές τοῦ ἁγίου Κοσµᾶ σέ θέµατα γάµου, διαζυγίου καί ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν, γιά τά ὁποῖα ἀφιερώνει ἕνα πολύ µεγάλο µέρος τῆς διδασκαλίας του. Ὁ πατρο Κοσµᾶς ἐντάσσει τό γάµο στό δηµιουργικό σχέδιο τοῦ Θεοῦ καί τόν ἀναγνωρίζει ὡς «µυστήριον µέγα». Πολύ συχνά ἐπαναλαµβάνει ἐκλαϊκευµένα τήν παύλεια διδα- 15 O Π O I M H N

σκαλία τῆς ἑνώσεως τοῦ ἄνδρα µέ τήν γυναίκα στό µυστήριο τῆς ἑνώσεως τοῦ Χριστοῦ µέ τήν Ἐκκλησία. Στούς σκοπούς τοῦ γάµου ὁ ἅγιος βάζει τήν τεκνογονία, πού εἶναι φυσική συνέπεια τῆς κοινωνίας ἀγάπης τῶν προσώπων πού συν- άπτουν τόν γάµο. Γιά τόν ἅγ. Κοσµᾶ, ἡ περίπτωση τῆς µοιχείας δέν πρέπει ὁπωσδήποτε νά ἀποτελέσει λόγο διαζυγίου. Τό καλύτερο εἶναι νά ὁµολογήσει ἡ γυναίκα τήν ἐνοχή της καί ὁ ἄνδρας νά τήν συγχωρήσει. Ἄλλωστε, σκοπός δέν εἶναι ἡ ἀπώλεια τοῦ ἀνθρώπου ἀλλά ἡ ἐπιστροφή του στό δρόµο τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς. «Καί ἄν τύχη καί ξεπέση ἡ γυναῖκα µέ ἄλλον ἄνδρα ἤ ὁ ἄνδρας µέ ἄλλην γυναῖκα, ἔχουν χρέος νά πηγαίνουν εἰς τόν ἀρχιερέα νάν τούς χωρίζη. Μά πάλιν ἐκεῖνος ὁπού ἀδικηθῆ ἀπό τήν γυναῖκα του, ἄν δέν τήν χωρίση, ἔχει µισθόν εἰς τήν ψυχήν του». Στό θέµα τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν ὁ ἅγιος Κοσµᾶς τονίζει τήν βασική εὐθύνη τῶν γονέων. Αὐτή πρέπει νά γίνεται µέ καθηµερινή νουθεσία καί βίωση τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστεως. Σέ ἄλλο σηµεῖο τῶν διδαχῶν του χρησιµοποιεῖ τό παράδειγµα τῆς µηλιᾶς, γιά νά δείξει ὅτι ἀπό τούς γονεῖς ἐξαρτᾶται τί ἄνθρωπος θά γίνει τό παιδί. Συγκινητικό εἶναι τό ἐνδιαφέρον του γιά τά φτωχά καί δυστυχισµένα παιδιά. Προτρέπει τούς χριστιανούς νά τά ἀγαποῦν σάν δικά τους παιδιά. Παράλληλα συνιστᾶ τήν υἱοθεσία ὡς ἔκφραση χριστιανικῆς ἀγάπης στά φτωχά καί ὀρφανά παιδιά. «Ἔπαρε ἕνα φτωχό παιδί καί κάµε το πνευµατικόν σου παιδί, νά χαίρεσαι καί νά εὐφραίνεσαι καί ἐσύ, νά χαίρεται καί ἐκεῖνο διά ἐκεῖνο τό φτωχό παιδί ἔχεις χίλιες φορές µισθόν ἀπό τόν Θεόν εἰς τήν ψυχήν σου καί τιµήν ἀπό τούς ἀνθρώπους, διατί τό κάµνεις µέ τό θέληµά σου πνευ- µατικόν παιδί». Μέ ὅσα ἀντιπροσωπευτικά γράφτηκαν, βγαίνει ἀβίαστα τό συµπέρασµα ὅτι οἱ διδαχές τοῦ ἁγίου Κοσµᾶ µποροῦν ἄριστα νά ἀποτελέσουν τή βάση µιᾶς ὀρθόδοξης κοινωνιολογίας, ἀφοῦ ἐκφράζουν τήν αὐθεντική ἁγιοπατερική ἀντίληψη τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἅγιος Κοσµᾶς, µέ τίς διδαχές καί τό παράδειγµά του, µᾶς δείχνει τό δρόµο τῆς σωστῆς κοινωνικοποι- ήσεως, πού στηρίζεται στή χριστοποίηση καί ἐκκλησιοποίηση τοῦ κόσµου. Πρόκειται γιά ἕνα ὅραµα ὄχι µονάχα µεταφυσικό, ἀλλά καί ἐνδοκοσµικό, ἀφοῦ ἡ ζωή τῆς αἰωνιότητας περνάει ἀπό τήν χριστοποίηση τῶν θεσµῶν καί τῶν δοµῶν τοῦ παρόντος. O Π O I M H N 16

Ὁσίου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου που ειναι η αληθεια; Μέ πολλή εὐχαρίστηση ἀναλαµβάνω νά σᾶς ἀπαντήσω, ἤ σωστότερα, νά συζητήσω µαζί σας τά ὅσα ἀναφέρετε στήν ἀξιόλογη ἐπιστολή σας. Βλέπω ὅτι στήν περιοχή σας ἀρχίζει ν ἀνάβει µιά πυρκαγιά καί γι αὐτό σπεύδω νά σᾶς ἀπαντήσω ὅ,τι ὁ Θεός µέ φωτίσει. Γράφετε: «Μᾶς ἐµφανίσθηκε κάποιος κήρυκας τῆς πίστεως πού φαίνεται εὐγενής καί περιέρχεται, διαβάζει τό Εὐαγγέλιο, τό ἑρµηνεύει, διδάσκει τήν πίστη στόν Χριστό καί παρακινεῖ σέ µετάνοια. Κοντά µου κατοικεῖ ἕνας φτωχός βιβλιοδέτης. Στό σπίτι του ἔρχεται αὐτός ὁ κήρυκας καί συγκεντρώνει ἀρκετό κόσµο. Πῆγα κι ἐγώ δύο φορές ἐκεῖ. Ἀκούγεται µάλιστα ὅτι καί σέ ἄλλα µέρη κηρύττει καί συγκεντρώνει πολύ κόσµο». Ἄς σταµατήσουµε τό γράµµα σας στό σηµεῖο αὐτό. Καθαρά φαίνεται ἐδῶ ὅτι ὁ νέος αὐτός κήρυκας τῆς πίστεως, δέν εἶναι κήρυκας τῆς Ἐκκλησίας. Πῶς διδάσκει τήν πίστη στόν Χριστό χωρίς νά ἔχει ἀναγνωρισθεῖ σάν ἱεροκήρυκας ἀπό τήν Ἐκκλησία; Αὐτό εἶναι γεγονός πρωτάκουστο! Ἔπρεπε νά συλλογισθεῖτε ὅτι κάτι ὕποπτο συµβαίνει ἐδῶ καί νά ἤσασταν σέ ἐπιφυλακή. Λέτε στήν συνέχεια ὅτι διδάσκει πίστη στόν Χριστό καί ὁµιλεῖ διαρκῶς ἀπό τά Εὐαγγέλια. Αὐτό ἀκριβῶς θά ἔπρεπε νά σᾶς κάνει πιό προσεκτικούς. Γιατί σᾶς διδάσκει πίστη στόν Χριστό; Μήπως δέν εἶσθε χριστιανοί; Ἐσεῖς ἀπό παιδιά πιστεύετε στόν Χριστό καί ζεῖτε µέσα στούς κόλπους τῆς ἁγίας Ὀρθόδοξου Ἐκλησίας. Ὅταν, λοιπόν, ἄρχισε νά

18 O ΠOIMHN διδάσκει περί πίστεως στόν Χριστό σέ σᾶς πού ἤδη πιστεύετε, θά ἔπρεπε νά σκεφθεῖτε ὅτι ἡ δική του πίστη πιθανόν νά εἶναι διαφορετική ἀπό τήν δική σας, τήν πίστη δηλαδή τῆς Ἐκκλησίας µας. Καί ὅµως, κανένας σας δέν διαµαρτυρήθηκε. Λέγοντας σας νά πιστεύετε στόν Χριστό, σᾶς θεώρησε ἀπίστους. Καί σεῖς τό ἀκούσατε µέ ἀπάθεια, σάν νά ἤσασταν πραγµατικά ἄπιστοι. Αὐτό εἶναι τό δεύτερο λάθος σας, µεγαλύτερο ἀπό τό πρῶτο! Γράφετε: «Ὁµιλεῖ διαρκῶς γιά τόν Κύριο ἡµῶν Ἰησοῦ Χριστό καί γιά τήν σωτήρια θυσία Του. Ὁµιλεῖ µέ ἐνθουσιασµό. Τόν ἀκοῦµε εὐχάριστα καί ὁλοένα µᾶς ἑλκύει». Ἄραγε ξεχωρίσατε ἄν εἶναι ὀρθόδοξος ἤ ἑτερόδοξος; Πιθανόν νά σκεφθήκατε ὅτι ἀφοῦ ὁµιλεῖ γιά τόν Σωτήρα Χριστό καί µάλιστα µέ ἐνθουσιασµό, ἀσφαλῶς δικός µας θά εἶναι, στήν ἀλήθεια θά βρίσκεται καί τήν ἀλήθεια θά κηρύττει. Ἑλκυσθήκατε µέ ὅλα αὐτά καί πέσατε στήν ἀπάτη. Μπορεῖ µέν νά εἶναι ὀρθόδοξος, ἀλλά ξέπεσε ἀπό τήν Ὀρθοδοξία. Εἶναι αἱρετικός! Μπορεῖ νά κηρύττει τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία, ἀλλά ὄχι ὅπως µᾶς τήν δίδαξε ὁ διος ὁ Χριστός καί οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι. Εἶναι, βέβαια, γεγονός ὅτι ὅσοι βρίσκονται στήν πλάνη πιστεύουν ὅτι κατέχουν τήν ἀλήθεια. Οἱ παπικοί, πού πρῶτοι ἀποσχίσθηκαν ἀπό τήν Ἐκκλησία, θεωροῦν ὅτι ἀποκλειστικά µέ τό µέρος τους εἶναι ἡ ἀλήθεια. Οἱ προτεστάντες πού κατηγόρησαν τήν χρεωκοπία τῶν παπικών σέ πολλά σηµεῖα, ἀντί νά ἐπιστρέψουν στήν ἀλήθεια, ἀποµακρύνθηκαν περισσότερο ἀπό τούς παπικούς. Στούς Ἄγγλους δέν ἄρεσε ὁ γερµανικός προτεσταντισµός καί οἰκοδόµησαν δικό τους, στά µέτρα τους, σύµφωνα µέ τίς δικές τους ἀπόψεις καί ὄχι σύµφωνα µέ τίς αἰώνιες ἀλήθειες πού ἀποκάλυψε ὁ Θεός. Καί ἀπό τόν Ἀγγλικανισµό καί ἀπό τόν Προτεσταντισµό ξεφύτρωσαν ἀργότερα πολλές παραφυάδες, καί οἱ αἱρέσεις πολλαπλασιάσθηκαν. Ἐνῶ, ὅµως, στήν ύση πολλαπλασιαζόταν οἱ αἱρέσεις καί διαρκῶς

O ΠOIMHN 19 ξεφύτρωναν ποικίλες κακοδοξίες, περισσότερο ἤ λιγότερο πλανεµένες, στήν Ἀνατολή παρέµενε ἀµετάβλητη στήν πίστη της ἡ Ορθοδοξία, ἡ ἀληθινή Ἐκκλησία, πού σάν θησαυροφυλάκιο περιέχει τήν θεία ἀλήθεια. Ἐνῶ πέρασαν τόσοι αἰῶνες, διατηρήθηκε ἀλώβητη καί ἀναλλοίωτη ἡ ἀλήθεια στούς κόλπους τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἔφθασε µέχρι σέ µᾶς, ὅπως κηρύχθηκε ἀπό τόν Θεό καί τούς ἁγίους Ἀποστόλους Του. Ἐνῶ σεῖς, λοιπόν, ἀπό µικροί γαλουχηθήκατε µέ τήν αἰωνόβια ἀλήθεια, ὁ ψευδοκήρυκάς σας µόλις χθές διδάχθηκε τήν πλάνη. Ὡστόσο αὐτός δέν διστάζει παντοῦ νά διακηρύττει τήν κακοδοξία του, ἐνῶ σεῖς χωρίς καµιά διάκριση στραφήκατε πρός αὐτόν καί κινδυνεύετε νά ἀποκοπεῖτε ἀπό τήν ἁγία Ἐκκλησία καί ἀπό τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ. Ἀντιλαµβάνοµαι τίς ἀντιδράσεις τόσο τίς δικές σας, ὅσο καί τῶν συνακροατῶν σας: «Μά τί ψέµα κηρύττει; Αὐτός τήν ἀλήθεια ἀναγγέλλει, τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία διδάσκει, τό Εὐαγγέλιο εὐαγγελίζεται». Αὐτό δέν ἔκαναν πάντα οἱ αἱρετικοί; Ἀναρίθµητες αἱρέσεις ἐµφανίσθηκαν στήν ύση. Ὅλες, ὅµως, ἀπορρίφθηκαν ἀπό τήν Ὀρθοδοξία, παρ ὅλο πού κηρύττουν τόν Σωτῆρα Χριστό! Κανείς σας δέν ὑποψιάσθηκε ὅτι αὐτό τό προσκυνητό ὄνοµα εἶναι στά χείλη τοῦ πλανεµένου σάν δόλωµα, γιά νά παραπλανήσει καί νά ὁδηγήσει στήν καταστροφή τίς ἁπλοϊκές ψυχές σας. έν διαβάσατε στό Εὐαγγέλιο τά προειδοποιητικά λόγια τοῦ Κυρίου: «Προσέχετε ἀπό τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρός ὑµᾶς ἐν ἐνδύµασι προβάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες»; (Ματθ. 7, 15). Μοῦ γράφετε ὅτι ὁ ψευδοκήρυκάς σας διαβάζει καί διδάσκει µέσα ἀπό τό Εὐαγγέλιο. Ἀσφαλῶς, τό ἅγιο Εὐαγγέλιο καί ὅλη ἡ Καινή ιαθήκη εἶναι ἡ πλέον πιστή πηγή, ὁ ἀσφαλής φάρος τῆς σωστῆς πορείας πρός τήν σωτηρία. Ἀλλά δέν εἶναι εὔκολο γιά τόν καθένα πού διαβάζει τό Εὐαγγέλιο νά τό κατανοεῖ πλήρως καί νά βαδίζει ἔτσι ἀσφαλῶς στόν δρόµο τῆς σωτηρίας. Μπορεῖ κάποιος νά διαβάζει τό Εὐαγγέλιο, ἀλλά νά τό ἑρµηνεύει λανθασµένα. Γι αὐτόν τό Εὐαγγέλιο ἀποτελεῖ ὄργανο καταστροφῆς! Καί αὐτό γιατί; Γιατί δέν γνωρίζει καλά τόν δρόµο της σωτη-

20 O ΠOIMHN ρίας. έν γνωρίζει ὁρισµένες προϋποθέσεις τῆς σωτηρίας ἤ µᾶλλον µερικά σηµεῖα τῆς πνευµατικῆς πορείας, ὅπως π.χ. τήν πίστη, τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν, τήν ἀπόκτηση τῆς Θ. Χάριτος κ.τ.λ. Στό Εὐαγγέλιο τά σηµεῖα αὐτά δέν ἀναφέρονται συγκεντρωµένα, ἀλλά ἔχουν καταγραφεῖ σέ διάφορα χωρία. Γιά νά βαδίσει, ὅµως, κανείς ἀσφαλῶς τόν δρόµο τῆς σωτηρίας, πρέπει νά γνωρίζει ὅλα αὐτά τά σηµεῖα. Σ αὐτό πολλοί σκοντάφτουν. Ἀρχίζει κάποιος νά συγκεντρώνει διάφορα ἁγιογραφικά χωρία, πού σχετίζονται ἄµεσα µέ τήν σωτηρία καί ἀποτελοῦν βασικές προϋποθέσεις της, στρέφει µετά τήν προσοχή του σ ἕνα ἤ σέ δύο ἀπ αὐτά, τ ἀποµονώνει ἀπ ὅλη τήν Ἁγ. Γραφή καί φωνάζει: «Βρῆκα, βρῆκα τόν δρόµο τῆς σωτηρίας!». Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ ἕνας διακηρύττει: «Πίστευε καί θά σωθεῖς». Ὁ δεύτερος ἀποφαίνεται: «Ἀπόκτησε τήν Θ. Χάρη καί τίποτε ἄλλο δέν χρει- άζεσαι». Ὁ τρίτος συµβουλεύει: «Ἀγάπα καί θά φθάσεις στόν ουρανό». Καί ἄλλοι ἄλλα ὁµοίως. Ὅλες αὐτές οἱ ὑποδείξεις εἶναι, βεβαίως, πραγµατικές καί στήν Ἁγ. Γραφή βασισµένες. Ἀλλά καµιά ξεχωριστά δέν καλύπτει ὁλόκληρη τήν ὑπόθεση τῆς σωτηρίας. Πρέπει κανείς ὅλα αὐτά νά τά συνενώσει καί τότε θά ἀποκτήσει µιά πλήρη γνώση τῆς πραγµατικής µορφῆς τῆς σωτηρίας. Νά, λοιπόν, καί ὁ ψευδοδιδάσκαλός σας ἀνάµεσα σ αὐτούς πού πλανήθηκαν. Ἀσφαλῶς, κι αὐτός τό Εὐαγγέλιο διαβάζει, καθώς µοῦ γράφετε καί διδάσκει τό πῶς θά σωθοῦµε. Παρουσιάζει, ὅµως, ὅλο τό πλάτος τοῦ ἀγῶνος πού ἀπαιτεῖται ἤ µόνον ἕνα µέρος τῶν προσπαθειῶν; Ἅρπαξε δύο-τρία χωρία ἀπό τήν Γραφή, τά ἀποµόνωσε καί ἄρχισε νά φωνάζει: «Νά γιά σᾶς τό σωτήριο φάρµακο! Πάρτε το καί θά σωθῆτε!» Κατά συνέπεια, εἶναι ψεύτης καί ἀπατεώνας. Καί σεῖς ἀκούγοντάς τον ἀποστοµωθήκατε καί τοῦ δώσατε θάρρος νά διακηρύττει ἀνεµπόδιστα: «Πιστέψτε στόν Σωτήρα Χριστό καί θά σωθεῖτε». (συνεχίζεται) \A fi Ù Ê ÏÏ È «^H ºˆÓ ÙáÓ Ù ÚˆÓ» ÙÉ ^I.M. Ú ÎÏ ÙÔ, \øúˆ ÔÜ \AÙÙÈÎÉ.

Τό φοβερό πάθος τοῦ θυμοῦ καί πῶς ἀντιμετωπίζεται σύμφωνα μέ τόν Μ. Βασίλειο TÔÜ \AÚ ÈÌ. \I ÎÒ Ô K Ú ÌÔ Ë ^IÂÚÔÎ Ú ÎÔ Σεβασµιώτατε Πάτερ καί έσποτα, Σεβαστοί Πατέρες, γαπητοί µου χριστιανοί καί καλά µας παιδιά, Λίγες ε ναι ο ρες, πού µ ς χώρισαν πό τόν παλαιό χρόνο καί δη µέ τή Χάρη το Θεο χουµε ε σέλθει σ να νέο τος. νθρωπος ε ναι δεµένος µέ τό χ ρο καί τό χρόνο. τσι θέλησε νά τόν πλάσει τό µέγα πέλαγος τ ς γάπης το Θεο µας. σο ζε σ α τόν τόν κόσµο δέν µπορε νά κινηθε ξω καί νεξάρτητα πό τίς µερολογιακές ναλλαγές. χρόνος µόνος του δέν µπορε νά χει κανένα νόηµα χωρίς τήν νθρώπινη ζωή καί παρουσία. πό τήν λλη πλευρά, νθρωπος ε ναι δεµένος στόν ζυγό το χρόνου καί ε ναι διανόητο νά φαντασθο µε τήν παρξή του νεξάρτητη καί λεύθερη πό τίς χρονικές στιγµές καί περιόδους. Μέσα στό χρόνο νθρωπος γεννιέται, ναπτύσσεται, δραστηριοποιε ται λλά καί φήνει τό φθαρτό σ µα του, γιά νά πορευθε τό δρόµο πού δηγε στήν α ωνιότητα. κε νος, µως, δηλ. χρόνος ξακολουθε νά µένει πίσω καί νά δίδει κάθε πρωτοχρονιά τή σκυτάλη τ ς διαδοχ ς του στόν πόµενο. Ρίχνοντας κάποιος µιά πιπόλαια µατιά καί ξετάζοντας τά πράγµατα ρηχά καί πιφανειακά, σίγουρα στενοχωρε ται καί θλίβεται, ταν βλέπει νά περνο ν τά χρόνια του καί νά µειώνονται µέρα µέ τή µέρα ο σω- µατικές του δυνάµεις µέσα στή ροή το δυσώπητου χρόνου, πού τελικά δέν χαρίζεται σέ κανέναν. Ο τε σέ πτωχό, ο τε σέ πλούσιο, ο τε σέ µαρτωλό λλά ο τε καί σέ νάρετο. Τί συµβαίνει, λοιπόν; ποβαίνει τελικά χρόνος χθρός το νθρώπου; ντίπαλο καί πικίνδυνο τόν α σθάνεται κε νος νθρωπος, πού βλέπει τά πράγ- µατα κοντόφθαλµα, διότι τά µάτια το σωτερικο του κόσµου ε ναι δύναµα καί πάσχουν. ν κε νος πού χει µάθει νά δροσίζεται πό τήν ο ράνια χάρη καί ε λογία, σκέπτεται τελείως διαφορετικά. Μόνο µιά καρδιά δύναµη καί νεκρωµένη πνευµατικά φοβ ται τό «θηρίο» το χρόνου. καιο- µένη πό θε ο ζ λο νθρώπινη ψυχή, πού γεύεται τούς ε χυµους καρπούς τ ν νεπανάληπτων καί ξεπέραστων λόγων το Κυρίου µας, πού ζε µέ τό Ε αγγέλιο τ ς σωτηρίας µας καί πού τρέφεται µέ τό Τίµιο Σ µα καί Α µα Του γνωρίζει ριστα τι «ποι ν τό θέληµα το Θεο µένει ε ς τόν α να» 1. Πανάγαθος καί φιλάνθρωπος Θεός µας δέν πλασε τόν νθρωπο µέ µεροµηνία λήξεως, λλά γιά νά πάρχει πάντοτε καί νά πολαµβάνει χωρίς διακοπή τήν γάπη * \EÎÊˆÓ ıëîâ Ù Ó 4Ë \I ÓÔ Ú Ô â.ö., ÛÙfiÓ ^IÂÚfi MËÙÚÔ ÔÏÈÙÈÎfi N fi ÙÔÜ ^AÁ Ô \Aı Ó Û Ô, Ì àêôúì Ù Ó ÂéÏÔÁ Î Ù Ó ÎÔ ÙÉ ÚˆÙÔ ÚÔÓÈ ÙÈÎË ÛÈÏfi ÈÙÙ ÙÉ âóôú Î ÙÉ ëôúùé ÙáÓ Î ÙË ËÙÈÎáÓ Û ÔÏ ˆÓ ÙÔÜ N ÔÜ Ì Ù Ó ÚÔ Û ÙÔÜ Â ÛÌȈ٠ÙÔ MËÙÚÔ ÔÏ ÙÔ M ÙÈÏ ÓË Î.Î. \I ÎÒ Ô. 1. Aã \Iˆ ÓÓÔ 2, 17. 21

Του. Ο γιοι, πως µ ς πληροφορο ν τά συναξάρια τ ς κκλησίας µας, ταν βλεπαν νά πλησιάζει σωµατικός θάνατος δέν βρισκόταν σέ ταραχή καί ναστάτωση λλά ε χαν µιά βαθειά ε ρήνη στήν ψυχή τους. Τά ποικίλα πάθη µας καί ο δυνηρές κρήξεις τους, πού ε ναι ο µαρτίες, µ ς κάνουν νά βλέπουµε χθρικά τόν κόσµο, τήν κτίση καί,τι µ ς περιβάλλει. να δέ τρο- µερό πάθος πού λίγο πολύ λους µ ς ταλαιπωρε καί µ ς ταλανίζει, δηµιουργώντας χίλια δυό προβλήµατα στίς σχέσεις µας µέ τόν Θεό, τούς συνανθρώπους µας, καί τόν αυτό µας ποτελε θυµός. Μ. Βασίλειος ναφέρει τι πό τή στιγµή πού τό πάθος α τό θά διώξει τό λογικό καί θά ξουσιάσει τήν ψυχή, ποθηριώνει ντελ ς τόν νθρωπο καί δέν το πιτρέπει νά ε ναι ο τε κ ν νθρωπος, φο το λείπει καί λογική 2. ιότι,τι πράγµα ε ναι τό δηλητήριο στά φαρµακερά φίδια, τό διο πράγµα ε ναι καί θυµός σ α τούς πού ξοργίζονται. Σάν τά σκυλιά λυσσο ν, σάν τούς σκορπιούς πιτίθενται, σάν τά φίδια δαγκώνουν. δέ γ. Γραφή τούς νοµάζει «πουλα σκυλιά» ( σ. 56, 10), φίδια, «γεννήµατα χιδν ν» (Ματθ. 3, 7) καί λλα παρόµοια. θυµός κάνει τίς γλ σσες χαλίνωτες καί τά στόµατα πύλωτα. Τά συγκράτητα χέρια, ο βρισιές, ο κοροϊδίες, ο κακολογίες, ο πληγές καί λλα ναρίθµητα κακά, λα ε ναι γεννήµατα τ ς ργ ς καί Ἀπό τή στιγµή πού τό πάθος τοῦ θυµοῦ θά διώξει τό λογικό καί θά ἐξουσιάσει τήν ψυχή, ἀποθηριώνει ἐντελῶς τόν ἄνθρωπο καί δέν τοῦ ἐπιτρέπει νά εἶναι οὔτε κἄν ἄνθρωπος, ἀφοῦ τοῦ λείπει καί ἡ λογική το θυµο. Τά δέλφια δέν θέλουν νά ξέρουν τό να τό λλο καί ο γονε ς καί τά παιδιά ξεχνο ν τή βαθιά τους συγγένεια. Ο ργισµένοι δέν σέβονται τά γηρατειά. έν σέβονται τούς νάρετους, τούς συγγενε ς καί ο κείους τους, α τούς πού προηγουµένως τούς ε χαν ε εργετήσει, ο τε τίποτε λλο π σα τιµο ν καί σέβονται ο νθρωποι 3. Συνεχίζοντας γιός µας λέγει τι θυ- µός µεταβάλλει σάν θεατρική προσωπίδα τή συνηθισµένη καί γνώριµη σέ λους µορφή του. ηλαδή τά µάτια του πού µ ς ε ναι γνωστά καί ο κε α, γίνονται γνώριστα. Τό βλέµµα του γίνεται σκληρό, παράφορο καί ξαναµµένο. ργισµένος κονίζει τά δόντια του, πως τ κονίζουν ο χο ροι, ταν παλεύουν µεταξύ τους. Τό πρόσωπό του φουσκώνει καί µελανιάζει. λόκληρο τό σ µα του παραµορφώνεται. φωνή του γίνεται σκληρή καί γρια. Τά λόγια του ναρθρα, συνάρτητα, τακτα, πρόσεκτα, χωρίς σειρά καί ε ρµό 4. Καί ταν µάλιστα ποκορυφωθε ργή καί φθάσει σέ βαθµό νεξέλεγκτο, σάν τή φλόγα πού φουντώνει, ταν τ ς ρίχνει κάποιος καύσιµη λη, τότε προπαντός, µπορε νά ντικρύσει κανείς θέαµα πού ο τε µέ λόγια ο τε µέ ργα παριστάνεται. Βλέπεις νά σηκώνονται χέρια ναντίον το συνανθρώπου καί νά χτυπο ν σέ λα τά µέλη το σώ- µατός του. Πόδια νά κλωτσο ν σπλαγχνα καί τά πιό ε αίσθητα σηµε α. Πολλές δέ φο- 2. M. B ÛÈÏÂ Ô, K Ù çúáè ÔÌ ÓˆÓ, Û ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ à fi ÔÛË, \EÎ fiûâè «^EÙÔÈÌ Û», ^I. M. TÈÌ Ô ÚÔ ÚfiÌÔ, K Ú, Aã òeî ÔÛË 2004, Û. 19. 3. O.., Û. 20. 4. O.., Û. 22. O Π O I M H N 22

ρές α τοί πού µάχονται ργισµένοι νας ναντίον το λλου, ποκοµίζουν σάν βραβε α τ ς ργ ς τους, σωµατικές ναπηρίες, κόµη καί θανάτους 5. Βλέπουµε, λοιπόν, µέ πόση κρίβεια καί ρεαλισµό παριστάνει τά ποτελέσµατα καί τίς πράξεις το θυµο Μεγάλος Πατέρας καί ιδάσκαλος τ ς Ο κουµένης, γιος Βασίλειος, πού ε ναι ταυτόχρονα τηλαυγής φάρος τ ς ρθοδόξου παραδόσεώς µας, πατέρας το µοναχισµο, τό στήριγµα καί λπίδα τ ν πενήτων, τ ν χηρ ν καί ρφαν ν. Πάγια δέ ε ναι θέση του τι τό κακό δέν θεραπεύεται µέ τό κακό. ιότι, πως µ ς λέγει, στόν νταγωνισµό τ ς κακίας, χειρότερος ε ναι νικητής, γιατί ποχωρε πό τόν γώνα, ποκοµίζοντας τό µεγαλύτερο µέρος τ ς µαρτίας. Μ ς προτρέπει δέ λους µας νά µή γίνουµε νας π α τούς πού ρίχνουν τά χρήµατά τους σέ ρανο πού χει κακό σκοπό. Ο τε πάλι νά γίνουµε ο πιό πρόθυµοι ξοφλητές νός ποπτου δανείου 6. ργίστηκε καί σέ βρισε κάποιος καί γινε ξω φρεν ν µαζί σου; Σταµάτησε τό κακό µέ τή σιωπή. ντιµετώπισε τήν ργή του µέσα στήν καρδιά σου σάν να ρε µα πού διέρχεται. Νά µιµε σαι τούς νέµους, µ ς λέγει, πού µέ τό ντιφύσηµα διώχνουν,τι τούς ρχεται. Νά µή γίνει δάσκαλός σου χθρός, ο τε νά ζηλέψεις α τό πού µισε ς. χει µάτια φωτιά κε νος; Τά δικά σου φείλουν νά ε ναι γαλήνια. φωνή του γρια; δική σου φείλει νά ε ναι πια 7. Σέ ε πε τιποτένιο, δο λο, γράµµατο, λήτη, ξαντλώντας λο τό βρεολόγιο; Συγκράτησε τό θυµό σου πό τήν ρχή καί προσπάθησε νά ξεριζώσεις πό µέσα σου τήν ργή. ιότι µέ α τό τόν τρόπο καί πολλά λλα πάθη θά µπορέσουµε νά ξεριζώσουµε 8. Νά θυµ σαι να πράγµα, µ ς λέγει σοφία το Μ. Βασιλείου, τι ε σαι «χ µα καί στάκτη». ιότι δέν ε µαστε νώτεροι πό τόν βραάµ πού πέδιδε στόν αυτό του α τούς τούς χαρακτηρισµούς 9. ύο πράγµατα φείλουµε νά ποµακρύνουµε πό τόν αυτό µας. Πρ το, νά µήν τόν θεωρο µε ξιόλογο καί σπουδα ο καί δεύτερο, νά µή θεωρο µε τι κάποιος ε ναι κατώτερός µας. Μ α τή µας τή στάση δέν θ νάψει µέσα µας θυµός γιά τίς τιµώσεις πού θά µ ς γίνονται 10. άν, µ ς λέγει εράρχης τ ς κκλησίας µας, καταφέρουµε τό θυµό νά µήν τρέχει πρίν πό τό λογικό, τότε κερδήσαµε τό παιχνίδι. Νά µήν τρέχει ποτέ θυµός πιό µπροστά πό τό νο. Νά τόν χουµε σάν ππο ποταγµένο καί πάκουο σέ µ ς καί µέ τήν λογική, σά νά ε ναι χαλινάρι, νά τόν τραβ µε καί νά τόν πείθουµε. θυµός φείλει ν κολουθε τή λογική, πως σκύλος τόν τσοπάνη. Γιατί θυµός, ν κινε ται πως πρέπει, τότε µ ς φέρνει ψυχική νδρεία, ποµονή καί γκράτεια 11. ν, ταν νεργε τά ντίθετα πό τόν ρθό λόγο, γίνεται τότε µανία καί τρέλλα. «Νά ργιζόµεθα, λλά νά µήν µαρτάνουµε» (Ματθ. 5, 22). ηλ. νά ργιζόµεθα ναντίον το διαβόλου, πού ε ναι ποκινητής καί δηµιουργός κάθε κακο. Νά µεταθέτουµε, λοιπόν, τό θυµό µας σ α τόν, πού ε ναι νθρωποκτόνος, πατέρας το ψεύδους καί ργάτης τ ς µαρτίας. Τόν δέ δελφό µας νά τόν συµπαθο µε, διότι, ν πιµένει καί παραµένει στήν µαρτία, θά παραδοθε µαζί µέ τόν διάβολο στήν α ώνια φωτιά 12. Ο βριστικές λέξεις, συνεχίζει γιος 5. O.., Û. 23, 24. 6. O.., Û. 24. 7. O.., Û. 25. 8. O.., Û. 26. 23 9. O.., Û. 27. 10. O.., Û. 37. 11. O.., Û. 38-41. O Π O I M H N

Βασίλειος, ς ε ναι γιά µ ς σκηση καί γυ- µνάσµατα γιά νά φιλοσοφο µε. ν κατορθώσουµε νά µήν πειραχθο µε πό τά βριστικά λόγια, τότε θά ε µεθα τρωτοι. ν µως συµβε, στω καί λάχιστα, νά πηρεασθο µε καί νά στενοχωρηθο µε, ς κρύψουµε µέσα στήν καρδιά µας τή λύπη. ιότι τό λέγει καί αβίδ: «Μέσα καρδιά µου ε ναι ταραγµένη πό λύπη» (Ψαλµ. 142, 4). Μέ α τόν τόν τρόπο τό πάθος δέν κδηλώνεται ξωτερικά, λλά καταπραΰνεται σάν τό κύµα πού σπάει στήν κροθαλασσιά 13. Μ ς συνιστ, τελικά, νά ποφεύγουµε καί νά προσέχουµε τόσο τό θυµό σο καί τήν ργή. Θυµός ε ναι ξαψη καί τό πότοµο ξέσπασµα το πάθους, ν ργή ταυτίζεται µέ τήν πίµονη λύπη καί τήν διαρκ ρµή καί τάση γιά κδίκηση 14. γαπητοί µου δελφοί, άν χουµε πάρει σοβαρά τήν πορεία µας στό σ µα τ ς κκλησίας, ς ε να πρωταρχικό µέληµά µας συχνή παφή µέ τά ερά µυστήρια τ ς κκλησίας µας καί παράλληλος γώνας ναντίον το παλαιο µας αυτο. ποχή µας σίγουρα δέν βοηθάει γιά τέτοιους ψηλούς καί ραίους στόχους. πως λέγει νας σοφός καί λόγιος γιορείτης µοναχός «νας λόκληρος κόσµος, κοινωνία, γονε ς καί δάσκαλοι, πό παιδιά µ ς πιάνουν πό τό χέρι καί µ ς λένε λλα πράγµατα. γγύηση γιά τό µέλλον, γιά τή σταδιοδροµία, γιά τήν ξασφάλιση νέσεως, ε ναι νά ε σαι µεγάλος, πρ τος καί σπουδα ος. Α τό πού δέν γινε πατέρας, πρέπει νά γίνει τώρα τό παιδί, µπορε δέν µπορε. Σπουδή µεγάλη γιά σπουδές, γιά πιµόρφωση, γιά τίτλους καί περγαµηνές. Μεγαλώνοντας, µως, τσι τά παιδιά, µέ τό νά χουν τά πρωτε α καί νά γεµονεύουν, µεγαλώνουν φυσιολογικά; Μήπως τσι µολύνουµε τήν γιότητα τ ς καρδι ς τους µέ τό φθόνο καί τή ζήλεια;» 15 καί φυσικά µέ τό θυµό καί τήν ργή, ταν α τοί ο στόχοι δέν κανοποιο νται; Κάποιος ρώτησε µιά µέρα τόν γέροντα Παΐσιο: Γέροντα, π ς δίνει κανείς τόπο στήν ργή; Καί παντ Γέροντας. Μέ τήν ταπείνωση καί τήν σιωπή δίνουµε τόπο στήν ργή. Γιατί λέµε τι τό φίδι ε ναι φρόνιµο; Παρόλο πού χει πλο δυνατό, τό δηλητήριο, καί µπορε νά µ ς κάνει κακό, λίγο θόρυβο ν κούση, µέσως φεύγει καί δέν πάει κόντρα, δίνοντας τόπο στήν ργή. τσι κι σύ, ν κανείς σο πε κανέναν λόγο καί σέ πειράξει, µήν παντ ς. ν σιωπήσεις φοπλίζεις τόν λλον. Μιά φορά στό Καλύβι Ντίκας, µεγάλος γάτος, π γε νά χτυπήσει να βατραχάκι. κε νο δέν κουνήθηκε καθόλου, πότε Ντίκας τό φησε καί φυγε. Τό βατραχάκι µέ τήν σιωπή του καί µέ τήν ταπείνωσή του τόν νίκησε. ν κουνιόταν λίγο, θά τό τίναζε Ντίκας πάνω καί θά τό χτυπο σε σάν τό ντέφι 16. Ε χηθε τε καί προσευχηθε τε, Σεβασµιώτατε Πάτερ καί έσποτα, Χάρη το Κυρίου µας νά µ ς φωτίζει, νά µ ς προφυλάσσει πό τίς σχηµες στιγµές το θυµο καί τ ς ργ ς, νθυµούµενοι τόν Κύριό µας, πο ος «λοιδορούµενος ο κ ντελοιδόρει, καί πάσχων ο κ πείλει» 17 καί νά µ ς στολίζει µέ τίς ρετές τ ς πραότητας, τ ς νεξικακίας, τ ς ταπείνωσης καί τ ς συγχωρητικότητας. µήν. 12. O.., Û. 41, 42. 13. O.., Û. 37, 38. 14. O.., Û. 43. 15. MÔÓ ÔÜ Mˆ Û ˆ ^AÁÈÔÚÂ ÙÔ, ^H ÂåÚ ÓË ÙáÓ àúâùáó Î ì Ù Ú ÙáÓ ıáó, \EÎ fiûâè «TÉÓÔ», \Aı Ó, Û. 17. 16. ÚÔÓÙÔ ÛÈÔ ^AÁÈÔÚÂ ÙÔ, fiáôè Eã, ıë Î àúâù, ^IÂÚfiÓ ^HÛ ÛÙ ÚÈÔÓ «Eé ÁÁÂÏÈÛÙ \Iˆ ÓÓË ï ÂÔÏfiÁÔ», Ô ÚˆÙ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, 2006, Û. 135. 17. Aã ÙÚÔ 2, 23. O Π O I M H N 24

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ Ἔκκληση Ἀγάπαγέ µε, ἀγκάλιαζέ µε, κι ἐγώ θά σέ δροσίζω. Ἄν µοῦ µολύνεις τά νερά, θά πάψω νά καρπίζω. Ἀνάπνεε, Ἀνάπνεε, ἀπ τή ζεστή πνοή µου, πάψε νά σπέρνεις χηµικά, φονεύεις τήν ψυχή µου. ές τή Ζωή πώς σπαρταρᾶ. Κλαῖνε καί άση καί Βουνά. Στερέψανε ποτάµια, µᾶς ζώνουνε τσουνάµια, ψοφᾶνε καί τά ψάρια. Ὁ ἄνθρωπος ἀγκοµαχᾶ, µᾶς βλέπ ἡ Φύση ὡς θεριά. Θέλει ἁγνά νά µᾶς κερνᾶ, ὡς ὄντα της µοναδικά. Ἡ Ἀρκτική θά µᾶς σκεπάσει καί ἡ ζωή µας πιά, θά πάψει. SOS ἀνθρώποι, SOS. Πᾶν ἀπό σᾶς ὑπάρχει Φῶς. Καλέστε το νά σᾶς φωτίσει, γιά νά µπορεῖ ἡ γῆ νά ζήσει. Εἶσαι πουλί; Ἔ, πέταξε! Ἄνθρωπος εἶσαι, κέρασε. Ἄν ὄχι ξυλοκέρατα θά τρῶς, δέ θά σαι πιά µικρός θεός. π. Ἐλευθέριος Κοινάκας, Ἐφηµέριος 25 O Π O I M H N

Ἱστορικές σελίδες Ο ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΚΑΛΦΑΣ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΗ Ὁ Πρωτοµάστορας τοῦ Παναγίου Τάφου Τῆς κ. Εὐµορφίας Σάββα Φιλολόγου Ἕνας νέος ἄνθρωπος, ἔξυπνος, µέ σπινθηροβόλο πνεῦµα καί µέ χρυσά χέρια, ἕνας µεγάλος ἀρχιτέκτονας ἔφθασε στόν Πολιχνῖτο ἀπό τή Βατοῦσα, τό παραδοσιακό χωριό τῆς Λέσβου µέ τούς ὡραίους λιθόστρωτους δρόµους καί τά παραδοσιακά λιθόκτιστα σπίτια µέ τίς κόκκινες κερα- µοσκεπές καί τίς ὁλάνθιστες αὐλές. Πολλοί κάτοικοι ἀπό µικρά παιδιά δούλευαν, ἀκολουθώντας τούς κτίστες καί τούς µεγάλους µαστόρους τοῦ χωριοῦ, γιά νά µάθουν τήν τέχνη καί νά γίνουν κι αὐτοί κτίστες νά ξαπλωθοῦν στά γύρω χωριά, σέ ὅλη τή Μυτιλήνη καί παραπέρα ἀκόµα, σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα νά χτίζουν σπίτια, ἐκκλησιές, σχολειά, σχολές, µά καί σεράγια τῶν Τούρκων, ἀναγκαστικά. Ἡ θαυµάσια ἀρχιτεκτονική τῶν σπιτιῶν καί ἱστορικῶν κτισµάτων στή Βατοῦσα, δίνουν µιά καλή γεύση γιά τίς ἀρχιτεκτονικές ἱκανότητες τοῦ τόπου. Ἐκτός τούτου ἡ Βατοῦσα εἶναι καί γενέτειρα πολλῶν ἐπιφανῶν ἀνδρῶν πού διέπρεψαν κατά τούς χρόνους τῆς Τουρκοκρατίας στά γράµµατα καί στήν ἐκκλησία. Σέ τοῦτο τό δροσερό καί χαριτωµένο χωριό εἶδε τό φῶς τῆς ἡµέρας ὁ Θεοδωρής Κάλφας τοῦ Ἀθανασῆ. Τά ἔξυπνα κατάµαυρα µάτια του καί τά βαθειά καστανά µαλλιά του τοῦ ἔδιναν πολλή ὀµορφιά ἀπό µικρό παιδί. Φτωχό παιδί κι αὐτό, σάν τά ἄλλα τῆς πικρῆς σκλαβιᾶς, ἀκολούθησε ἕναν πρωτοµάστορα µαζί µέ ἄλλους χτίστες, γιά νά φάη ψωµί καί νά µάθη τήν τέχνη. Ὁ πατέρας του καί ἡ καλή του µάνα ἔνιωσαν κρυφό καµάρι, σάν τόν εἶδαν τόσο µικρό, µέ τά λίγα γραµµατάκια πού ἔµαθε, νά ξεκινᾶ γιά δουλειά καί τέχνη. Τό ἔνιωσε τό µικρό παιδί πού εὔκολα O Π O I M H N 26

ἔµπαινε ὡς τά κατάβαθα τῆς ψυχῆς τους καί τά µάτια του γοργόπαιξαν χαρούµενα καθώς συνάντησαν τῶν γονιῶν του τό βλέµµα, τό στοργικό. «Στήν εὐχή τοῦ Θεοῦ τέκνο µου», εἶπε γλυκά ἡ καλή του µάνα. Ὁ πατέρας του λιγόλογος πάντα καί τοῦ εἶχε µοιάσει σ αὐτό τοῦ ἔδωσε τό χέρι καί αὐτό τό φίλησε µέ συγκίνηση. «Θοδωρή ἔλα, πᾶµε» ἀκούστηκε µιά φωνή ἀπ τό συνάφι πού φάνηκε ἀπό τή στροφή τοῦ δρόµου µέ τόν πρωτοµάστορα, τούς χτίστες, τούς πελεκάνους, τούς λασπουτζῆδες καί σοβατζῆδες. Ὁ µικρός Θοδωρής ἔκανε τό σταυρό του καί ξεκίνησε µέ βουρκωµένα µάτια, ἐνῶ ἡ µάνα κι ὁ πατέρας ἔµειναν ἀκίνητοι στήν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ, ὥσπου χάθηκαν στό βάθος τοῦ δρόµου οἱ συντεχνίτες τοῦ ἀχνοῦ ἐκείνου πρωινοῦ. Ἦταν ἀληθινά σηµαδιακή ἡ µέρα ἐκείνη γιά τό µικρό Θοδωρή. Πολλά µύρια πρωινά ξεκίνησε ἀπό τό σπίτι καί µύρια βραδινά γύριζε κατάκοπο µά χαρούµενο ἀπ τή δουλειά. Ὁ πρωτοµάστορας εἶχε νά λέη γιά τή γνώση του καί τήν προκοπή του. Πολλές φορές συζητοῦσε µέ τό µικρό µαστοράκι καί ἔπαιρνε ἰδέες πάνω στή δουλειά πού οὔτε τίς εἶχε φανταστῆ. «Θά γίνῃς µεγάλος πρωτοµάστορας µιά µέρα» εἶπε προφητικά ἕνα ἀπόβραδο στό δεκαοκτάχρονο πιά παληκάρι καί κοίταξε µέ θαυµασµό τό γεροδεµένο κορµί του, ἐνῶ ἐκεῖνο ἔρριξε στοχαστικό τό βλέµµα του πέρα στό βάθος τοῦ ὁρίζοντα. Πέρασαν κάµποσα χρόνια ἀκόµα καί ὁ Θοδωρής ἔγινε ἀρχιµάστορας καί ἡ φήµη του πέρασε τά σύνορα τῆς Βατούσας καί ξαπλώθηκε σ ὅλο τό νησί. Ὁ Προεστός τοῦ Πολιχνίτου Θε- όδωρος Παπαδηµητρίου εἶχε ἀκουστά γιά τό µέγαλο τοῦτο ἀρχιτέκτονα καί, πρίν ἀκόµα σταλεῖ τό ἔγγραφο µέ τίς διαστάσεις τῆς ἐκκλησίας στήν Πύλη γιά ἔγκριση, εἶχε στείλει δικό του ἔµπιστο ἄνθρωπο νά κλείσῃ συµφωνία µέ τόν µεγάλο τοῦτο τεχνίτη, γιά νά χτίσῃ τήν ἐκκλησιά τοῦ Ἁγίου Γεωργίου µεγάλη καί ξεχωριστή, ὅπως ταίριαζε στόν Μεγαλο- µάρτυρα καί Τροπαιοφόρο Ἅγιο καί ὅπως τήν εἶχε φανταστῆ τό δικό του ὄνειρο, τό ὄνειρο τοῦ Προεστοῦ. Πρίν ἀκόµα νά ἔρθουν τά καλά χαµπάρια ἀπό τήν Πόλη, ὁ Προεστός εἶχε ἕνα καλό προαίσθηµα καί µυστικά ἔστειλε µήνυµα στό Θοδωρή Κάλφα, κι αὐτός σάν τό πετάµενο πουλί ἔφτασε γοργά στόν Πολιχνῖτο καί ρωτώντας βρῆκε τό µικρό ἀρχοντικό τοῦ Προεστοῦ. Ὁ ἥλιος ἦταν στό γέρµα του, ὅταν ἔπιασε στό χέρι του τό χοντρό µπρούτζινο κρικέλι πού κρεµόταν στήν ὄµορφη ξύλινη πόρτα καί χτύπησε διακριτικά τρεῖς φορές καί συνέβη τοῦτο τό παράξενο. Ἔνιωσε τήν καρδιά του νά χτυπᾶ δυνατά στό ρυθµό τῆς πόρτας τοῦ Προεστοῦ. Παραξενεύτηκε, τέτοιο πράγµα δέν τοῦ εἶχε ξανασυµβῆ στή ζωή του. «Τίς εἶ;» ἀποκρίθηκε µιά ἀνδρική φωνή στό κτύπηµα. «Ἐγώ ἀπό τή Βατοῦσα» εἶπε µέ ἐπιφύλαξη ὁ Θεοδωρής. Ἡ πόρτα ὑποχώρησε σιγά-σιγά. «Καλῶς ὅρισες» εἶπε χαµηλόφωνα ὁ Προεστός καί ἔκλεισε ἀθόρυβα τήν πόρτα. 27 O Π O I M H N

Τώρα ὁ Θεοδωρής εἶχε ἀπέναντί του τόν Προεστό. Στάθηκε ἄφωνος γιά µιά στιγµή. Ἔνιωσε σεβασµό µπροστά στό ἀρχοντικό του παράστηµα. Τά µάτια του ἔδειχναν καλωσυνάτα κάτω ἀπό τά πυκνά σµιχτά φρύδια. Στό στόµα του ἄνθιζε ἕνα συγκρατηµένο χαµόγελο πού τό πλάταιναν τά µακρυά του µουστάκια. Ὁ Θεοδωρής τόν κοίταξε ἀµήχανος καί ὁ Προεστός φιλόξενος, τοῦ ἅπλωσε τό χέρι καί συνάντησε τό δικό του καί ἐκεῖνος ἐνθαρρυµένος αὐτοπαρουσιάστηκε ἐπίσηµα: Θεοδωρής Κάλφας τοῦ Ἀθανασῆ ἀπό τή Βατοῦσα». Τά βλέµµατά τους τότε συναντήθηκαν καί ἔγιναν ἕνα καί βάθυναν καί µπῆκε ὁ ἕνας στήν ψυχή τοῦ ἄλλου τόσο ἁπλά, τόσο εὔκολα, τόσο σύντοµα. Ὁ Προεστός εἶχε βγάλει τά συµπεράσµατά του γιά τόν νέο καί µεγάλο ἀρχιτέκτονα. Τόν εἶχε σκλαβώσει τό ἦθος του, ὁ ἁπλός καί εὐγενικός χαρακτήρας, τά µεγάλα καί σοβαρά µάτια του πέρασε τό ἀριστερό του χέρι πατρικά στήν πλάτη του καί τόν ὡδήγησε στόν «ὀντά». Σάν κάθισαν, «στήν καλή τήν ὥρα σέ ἔστειλε ὁ Θεός», εἶπε ὁ Προεστός στό Θεοδωρή, βγάζοντας ἀπό τή ζώνη του µέ χαρά τό ἔγγραφο τῆς Πύλης γιά τήν ἔγκριση τῆς ἐκκλησιᾶς πού τὄχε φέρει τρέχοντας ὁ ναυτικός πάνω στό καταµεσήµερο. Ὁ Θεοδωρής σηκώθηκε ὄρθιος καί εἶπε µέ περηφάνεια «Βασιλική ὄµορφη καί θολωτή» πού ἦταν ρυθµός τοῦ Ἀνατολικοῦ Αἰγαίου καί τῆς Μ. Ἀσίας. Καί ὁ Προεστός, συγκινηµένος, τοῦ ἔδωσε τήν αὐτοσχέδια εὐχή: Ὁ Θιός ἄς σοὖναι ἐµπνευστής κι ἡ Παναγιά µας σκέπη κι Ἅη-Γιώργης ὁ Θαυµατουργός καθοδ γητής στό χέρι. Ὕστερα στράφηκαν µέ συγκίνηση κι οἱ δυό κατά τήν ἀνατολή καί ἔκαναν µέ βαθειά πίστη τό σταυρό τους. «Κι ἀρχίζουµε ἀπ αὐτή τή νύχτα, γιατί δέν ἔχου- µε καιρό». Εἶπε ἀποφασιστικά ὁ Προεστός. «Στούς ὁρισµούς σου» ἀπάντησε ὁ Θεοδωρής. Ὁ Προεστός τότε µέ βιάση εἰδοποίησε συνθηµατικά τή δηµογεροντία καί µυστικά τούς κατοίκους πού µποροῦσαν νά βοηθήσουν νά ἀνοιχτοῦν µονονυχτίς τά θεµέλια τῆς ἐκκλησιᾶς τότε, πού οἱ Τοῦρκοι θά ἔπαιρναν τό δεύτερο καί βαθύ τους ὕπνο. Ἡ µιά πόρτα ἄνοιγε, ἡ ἄλλη ἔκλεινε ἑρµητικά καί τό µήνυµα ἔκανε τό γύρο τοῦ χωριοῦ στό ἅψεσβῆσε. Σάν ἄρχισε τό σκοτάδι νά πυκνώνῃ πάλι τά ἴδια. Πόρτες ἄνοιγαν καί πόρτες ἔκλειναν σιγά κι ἀθόρυβα. Σκιές γλιστροῦσαν µέσα στή βαθειά νύχτα κι ὅλες στόν ἴδιο τόπο ἔφταναν, στό παλιό κοιµητήρι, ὅπου O Π O I M H N 28

θά ἀνοίγονταν τά θεµέλια τῆς µεγάλης ἐκκλησιᾶς πού τόσο πρόσµενε ὁ κόσµος. Πρίν νά ξηµερώσῃ τά θεµέλια εἶχαν ἀνοιχτῆ καί οἱ σκιές χάθηκαν γρήγορα µές στό σκοτάδι. Σάν ἔγινε µέρα καί τό φῶς τοῦ ἥλιου ἔλουσε τήν πλάση, παραδόθηκε στόν Καϊµακάµη ἡ ἔγκριση τῆς Πύλης γιά ἐκκλησιά µεγάλη. Ὁ Καϊµακάµης, σάν εἶδε τήν ἔγκριση τοῦ Σουλτάνου γιά ἐκκλησιά πολύ πιό µεγάλη ἀπό ἐκείνη πού εἶχε προσχεδιασθῆ, κατάλαβε τό δόλο τοῦ Προεστοῦ. Τό ἀπόγευµα ἐκείνης τῆς µέρας κάλεσε ὁ Καϊµακάµης τόν Προεστό στό κονάκι του καί ἀπό ἐκεῖ ὡδηγήθηκε στόν τόπο τοῦ µαρτυρίου καί τῆς σφαγῆς, χάριν τῆς ἐκκλησιᾶς τοῦ Ἁγ. Γεωργίου τοῦ Μεγαλο- µάρτυρα. Σάν πέρασε ἡ µατωµένη ἐκείνη νύχτα καί ἔφεξε ἡ µέρα τοῦ Θεοῦ, τό φρικτό µαντᾶτο ἄρχισε νά τρέχῃ ἀπό γειτονιά σέ γειτονιά καί ἁπλώθηκε σ ὅλο τό χωριό καί τά στόµατα βουβάθηκαν καί οἱ καρδιές τῶν χριστιανῶν κατοίκων πόνεσαν καί τά δάκρυα κύλησαν ποτάµι. Μόνο ἡ χαρά τῆς καινούργιας ἐκκλησιᾶς θά ἡµέρωνε ὕστερα σιγάσιγά τοῦτο τό βαθύ πόνο ἑνός ὁλόκληρου χωριοῦ, πού θρηνοῦσε ἀπαρηγόρητα τόν καλό του Προεστό, τόν πιστό του ἄρχοντα. Ὁ Θεοδωρής ὁ πρωτοµάστορας, σάν ἔµαθε τό λυπηρό χαµπέρι, ἔνιωσε ἕνα βαθύ πόνο µέσα στήν καρδιά καί τά δάκρυα κύλησαν ζεστά, ἀσυγκράτητα ἀπό τά µεγάλα του µάτια. Τότε πῆρε µιά µεγάλη ἀπόφαση, πού τήν εἶπε φωναχτά µέσα στό πνιγµένο του ἀναφιλητό καί τήν ἔκρυψε ὕστερα µυστικά µέσα στά βάθη τῆς ψυχῆς του: Ὅλα γιά τήν Πίστη καί τήν Πατρίδα. Ὅλα κι αὐτήν ἀκόµα τήν ἀβάσταχτη ζωή µας. Ἡ ἀπόφαση αὐτή γέµισε µέ µιᾶς γαλήνη τήν ταραγµένη του καρδιά. Τό σεβαστό ἐκεῖνο πρόσωπο, πού τόσο λίγο γνώρισε καί τόσο πολύ ἐκτίµησε ἀπό καρδιᾶς, δέ ζοῦσε. Ἡ ψυχή του βρισκόταν πιά στόν οὐρανό. Στή γῆ ἔµεινε τό ὄνειρό του, µόνο πού ἔπρεπε νά γίνῃ πραγµατικότητα. Ὁ Θεοδωρής ρίχτηκε στή δουλειά µόνο πού ἔγινε πιό λιγόλογος, πιό σκεφτικός ἀπό κάθε ἄλλη φορά. Τά χρόνια περνοῦσαν τό ὄνειρο τοῦ Προεστοῦ ζωντάνευε καί τό οἰκοδόµηµα τῆς ἐκκλησιᾶς τέλειωσε κάποτε καί σάν ἦρθε ἡ ὥρα νά χαράξῃ τό ὄνοµά του πάνω ἀπό τήν µεσαία Πύλη τοῦ ναοῦ ἔπεσε στά γόνατα καί σήκωσε ψηλά τά χέρια του νά εὐχαριστήσῃ τό Θεό, τήν Παναγιά καί τόν Ἅη-Γιώργη, τόν Καβαλάρη, πού φώτισαν τό νοῦ του καί κατεύθυναν τόσο σωστά καί τέλεια τό χέρι του, ὅπως εἶχε εὐχηθῆ ὁ ἀξέχαστος, ὁ µακάριος Προεστός. Καί χάραξε: «ΘEO OPI KAΛΦA TOY AΘA- NAΣI AΠO TIN BATOYΣA». 29 O Π O I M H N

Ὁ ἄνθρωπος! Παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι καί ὡμοιώθη αὐτοῖς Σέ ἀπορία εὑρίσκεται ἡ ἑλληνική Δικαιοσύνη ἐξ ἀφορμῆς ἑνός διαζυγίου δύο ὁμοφυλοφίλων ἀνδρῶν οἱ ὁποῖοι, ἀφοῦ παντρεύτηκαν, διεφώνησαν καί ζήτησαν τήν ἔκδοσι διαζυγίου. Οἱ δικασταί δυσκολεύτηκαν, διότι προέκυψε σοβαρός λόγος: εἰς ποῖον ἐκ τῶν δύο θά δοθοῦν τά δύο χαριτωμένα σκυλάκια. Μᾶλλον τό θέμα θά ἐπιλύση κάποιο εὐρωπαϊκό δικαστήριο, γιατί ὄχι, καί τό «εὐϋπόληπτον» δικαστήριο τῆς Χάγης, τό μόνο ἁρμόδιο γιά τόσο σοβαρά θέματα πού προέκυψαν ἀπό τίς σοφές κεφαλές τῶν νομομαθῶν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Μέχρις ὅτου λυθῆ ὁ γόρδιος δεσμός, θά εὑρισκώμεθα σέ ἀναμονή. Στό ἀκουστικό μας, λοιπόν. Ὁ λαός μας παραμένει ὄρθιος Μιά ἄγρια, ὀργανωμένη πολεμική ἀσκεῖται ἀπό τίς ἀντίχριστες δυνάμεις τοῦ Ἔθνους μας ἐναντίον τῆς ἀμωμήτου πίστεώς μας. Στόχος ὅλων αὐτῶν, πού λυσσωδῶς πολεμοῦν τό πρόσωπο, τοῦ Χριστοῦ καί τήν Ἐκκλησία Του εἶναι ἕνας καί μοναδικός: Ἀποχριστιανοποίησις τοῦ λαοῦ μας καί ἀποκοπή τοῦ Ἔθνους μας ἀπό τίς ρίζες τῆς Ὀρθοδοξίας μας καί ἀπό τίς παραδόσεις τῆς φυλῆς μας. Αὐτές οἱ δύο ἀστήρευτες πηγές, πού αἱματοδοτοῦν τήν καρδιά τῆς Ἑλλάδος, εἶναι οἱ δυό ἀκατάλυτες δυνάμεις πού συνέχουν τόν Ἑλληνικό Λαό, διατηροῦν ἀδιάσπαστη τήν ἑνότητα τοῦ Ἔθνους καί κατευθύνουν τήν πορεία του στόν θρίαμβο, τήν ἀληθινή πρόοδο καί τήν πνευματική εὐημερία. Ὅπου ὑπάρχει τό θρησκευτικό στοιχεῖο ἐκεῖ ὑπάρχει καί πραγματικός πολιτισμός. (Περιοδικό Λυδία τ. Δεκεμβρίου 2006) Φωτίστηκαν Σμύρνη καί Ἀϊβαλί Σέ μιά σημαντική ἡμέρα τῆς Ρωμιοσύνης στή Σμύρνη, παραβρέθηκε ὁ Νομάρχης Λέσβου, Παῦλος Βογιατζής, μαζί μέ συντοπίτες μας, γιά νά γιορτάσουν γιά μιά ἀκόμη φορά τή γιορτή τῶν Θεοφανείων. Ἡ Θεία Λειτουργία ἐτελέσθη στόν Ναό τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς, ὅπου ὁ Νομάρχης μαζί μέ τόν Πρόξενο τῆς Ἑλλάδας στή Σμύρνη, κ. Γεώργιο Καταπόδη, τούς Προξένους τῆς Ἀγγλίας, τῆς Βουλγαρίας καί τῆς Ρουμανίας, τούς ἀξιωματικούς τοῦ Νατοϊκοῦ κλιμακίου τῆς Ἑλλάδας στή Σμύρνη καί τούς ὑπαλλήλους τοῦ Προξενείου παρακολούθησαν τόν Ἁγιασμό τῶν ὑδάτων. Συγκινητική ἦταν ἡ στιγμή τῆς κατάδυσης τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἀπό τόν Ἀρχιμανδρίτη π. Κύριλλο Συκή, στό προαύλιο τοῦ Ναοῦ, ὅπου δεκάδες πιστοί παραβρέθηκαν γιά νά γιορτάσουν ὅλοι μαζί. O Π O I M H N 30

Προσευχήθηκαν γιά ὅλους τούς ὁμογενεῖς ὅπου κιʼ ἄν βρίσκονται καί μνημόνευσαν τούς κεκοιμημένους προγόνους. Στό κόψιμο τῆς βασιλόπιττας πού ἐπακολούθησε καί διοργανώθηκε ἀπό τό προξενεῖο τῆς Σμύρνης, ὁ Νομάρχης Λέσβου, Παῦλος Βογιατζής, ἐξέφρασε τή συγκίνηση καί τή χαρά του καί εὐχαρίστησε τούς παράγοντες πού συνήργησαν σʼ αὐτό. Ἀνταπαντώντας, ὁ Πρόξενος τῆς Ἑλλάδας στή Σμύρνη, εὐχαρίστησε τό Νομάρχη Λέσβου καί στό πρόσωπό του ὅλους τούς κατοίκους τῶν νησιῶν τοῦ Νομοῦ μας, οἱ ὁποῖοι, ὅπως εἶπε, εἶναι πάντοτε πρωτεργάτες καί γράφουν τήν καινούργια ἱστορία στό χῶρο τοῦ Αἰγαίου. Κατά τήν ἐπιστροφή ἀπό τή Σμύρνη στό Ἀϊβαλί ἔγινε, γιά πρώτη φορά μετά τή Μικρασιατική καταστροφή, ἡ κατάδυση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στό λιμάνι τοῦ Ἀϊβαλιοῦ. (Ἀπό τήν ἐφημερίδα «Δημοκράτης Μυτιλήνης») Καί ἡ Μητρόπολις Γλυφάδας Καί ὁ σεβ. Μητροπολίτης Γλυφάδας κ.κ. Παῦλος, διά τῆς ὑπʼ ἀριθμ. 1941 ἐγκυκλίου του (5/12/2006) ἀπηγόρευσεν τήν ρίψιν ρυζιοῦ καί ἄλλων ἐκτρόπων πού λαμβάνουν χώραν εἰς τούς γάμους καί ἄλλα Μυστήρια, ὡς ἔχει πρό πολλῶν ἐτῶν ἀπαγορεύσει καί ἡ Μητρόπολις Μυτιλήνης. Παρατηρήσεις Eι δήσεις-σκέψεις Ἀπό τήν ἐπίδοσιν τοῦ 6ου τόµου τῆς Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας τῆς Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης εἰς τόν Παναγιώτατον Οἰκ. Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολοµαῖον, ἀφιερωµένον εἰς τόν Πατριάρχην, ἐπί τῇ συµπληρώσει 15ἐτοῦς ἀπό τῆς ἐκλογῆς του εἰς τόν Οἰκουµενικόν Θρόνον (1991-2006), τήν 2αν Νοεµβρίου 2006. 31 O Π O I M H N

MHNOΣ IANOYAΡΙΟΥ 2007 Θεῖαι Λειτουργίαι χοροστασίαι Κατά τόν μῆνα Ἰανουάριον ἐ.ἔ. ὁ σεβ. Μητροπολίτης κ. Ἰάκωβος ἐτέλεσε τήν θ. Λειτουργία ἢ ἐχοροστάτησεν εἰς ἄλλας ἱεράς ἀκολουθίας ὡς κατωτέρω: v Τήν 1η Ἰανουαρίου ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τόν Μητροπολιτικόν ναόν Μυτιλήνης καί ἐχοροστάτησεν κατά τήν Δοξολογίαν ἐπί τῷ νέῳ ἔτει. v Τήν 2α ἰδίου ἐτέλεσε τά θυρανοίξια καί ἐχοροστάτησεν κατά τόν ἑσπερινόν εἰς τό ναΐδριον τῆς Ἁγίας Θωμαΐδος. v Τήν 6η ἰδίου, ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργία εἰς τόν Μητροπολιτικόν ναόν, τήν τελετήν τοῦ Μ. Ἁγιασμοῦ καί προέστη τῆς πομπῆς καί τῆς τελετῆς τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν ὑδάτων. v Τήν 7η ἰδίου ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τόν Ἱ. Ναόν τῆς Παναγίας Ἁγιάσου καί τό μνημόσυνον τῆς Ἀθανασίας Καρατζᾶ. v Τήν 14η ἰδίου, ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τόν ἱ. ναόν τῆς Ἁγίας Τριάδος Μυτιλήνης καί τά μνημόσυνα Ἰωάννου Πισπίνη 26 ἐτῶν καί Εὐθυμίας Χονδρονικολάου. v Τήν 15η ἰδίου ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τόν Ἱ. Ναόν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Καλυβίτου. v Τήν 17η ἰδίου ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τόν Ἱ. Ναόν τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου Τρίγωνος, καί τό ἑσπέρας ἐχοροστάτησε εἰς τόν ἑσπερινόν τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου. v Τήν 18η ἰδίου ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τόν Μητροπολιτικόν ναόν. v Τήν 20ή ἰδίου ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τό ναΰδριον τοῦ Μητροπολιτικοῦ οἴκου καί κατʼ αὐτήν τά μνημόσυνα τῆς θείας αὐτοῦ Σοφίας καί τῆς θυγατρός της Θεοδώρας. v Τήν 21η ἰδίου ἀνεχώρησεν εἰς Καμεροῦν διά νά τελέση τά ἐγκαίνια τοῦ ἐκεῖ ἀνεγερθέντος Ἱ. Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ραφαήλ, Νικολάου καί Εἰρήνης καί ἐτέλεσε θ. Λειτουργίαν, εἰς Ἱ. Ν. Εὐαγγελισμοῦ Γιαουντά, Τρισάγιον διά τόν ἀείμνηστον Ἰωάννην Φουντούλην καί Γεώργιον Τυραννῆ. v Τήν 30ή ἰδίου ἐτέλεσε τήν θ. λειτουργίαν εἰς τόν Ἱ. Ναόν τοῦ Ἁγίου Θεράποντος, καί Μνημόσυνα Ἱδρυτῶν, μεγ. Εὐεργετῶν, εὐεργετῶν τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Καταστημάτων Μυτιλήνης, τῶν ἐν αὐτοῖς διδαξάντων ἀειμνήστων Γυμνασιαρχῶν, Καθηγητῶν καί Διδασκάλων. Γάμοι Ὁ σεβ. Μητροπολίτης Μυτιλήνης ηὐλόγησε τούς γάμους: O Π O I M H N 32

Τήν 7η Ἰανουαρίου εἰς τόν Ἱ. Ναόν Ἁγ. Εἰρήνης Π. Φαλήρου, τοῦ Ἀνδρέα Ἀθανασοπούλου καί Εἰρήνης Ἀποστολίδου. Τήν 15η ἰδίου εἰς τόν ἱ. ναόν Ἄγρας, τοῦ Δημητρίου Τριανταφύλλου, 6ου τέκνου τοῦ Ἐφημερίου Ἄγρας, καί τῆς Μαρίας Καραγιάννη. Τήν 20ή ἰδίου εἰς τόν ἱ. ναόν Παναγίας Χρυσομαλούσσης, τοῦ Κωνσταντίνου Πετραδέλλη καί τῆς Μαρίας Σακραντίδη. Πατριαρχικά Γράμματα Ἡ Α.Θ.Π. ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος, εἰς ἀνταπόδοσιν εὐχῶν τοῦ σεβ. Μητροπολίτου μας ἐπί τῷ νέῳ ἔτει, ἀπέστειλεν εὐχετήριον ἐπιστολήν εἰς τήν ὁποίαν, μεταξύ ἄλλων, εὐχόμενος, καταλήγει: «Εὐχαριστοῦντες ἐξ ὀνόματος καί τῶν περί ἡμᾶς ἀγαπητῶν ἀδελφῶν τῇ ὑμετέρᾳ φίλῃ Ἱερότητι διά τάς ἐπί ταῖς ἁγίαις ἑορταῖς συγχαρητηρίους προσρήσεις αὐτῆς, εὐχόμεθα ὁλοψύχως ὅπως ὁ νέος σωτήριος ἐνιαυτός ᾖ αὐτῇ τε καί τῷ εὐσεβεῖ αὐτόθι πληρώματι ἔμπλεως πάσης παρά Κυρίου εὐλογίας καί ἀγαθωσύνης. Ἡ Χάρις καί τό ἄπειρον Ἔλεος τοῦ σαρκί ἐπιφανέντος τῷ κόσμῳ Θεῷ εἴησαν πάντοτε μετά τῆς ὑμετέρας Ἱερότητος». Χριστούγεννα ͺ βς Διόρθωσις Εἰς τό τεῦχος Νοεμβρίου τοῦ περιοδικοῦ μας ἔνθα ἐδημοσιεύθη Νεκρολογία τοῦ ἀειμν. Μητροπολίτου Γέροντος Ἐφέσου Χρυσοστόμου, ἐγράφη μέν ὅτι παρελήφθη ἀπό τῆς ἐφημερίδος «Ἠχώ» τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλά παρελείφθη τό ὄνομα τοῦ ἀρθρογράφου κυρίου Π. Βαλσαμίδου, Διδάκτορος Θεολογίας τήν συγγνώμην τοῦ ὁποίου ἐξαιτούμεθα. Ἐκδήλωση Κατηχητικῶν τοῦ Ἱ. Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ὅπως κάθε χρόνο, ἔτσι καί ἐφέτος, γιά ὀγδόη συνεχῆ χρονιά, στόν Ἱερό Ναό τῆς πόλεως καί Μητροπόλεώς μας Ἅγιον Ἀθανάσιον, πραγματοποιήθηκε Χριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση, τήν Πέμπτη 4 Ἰανουαρίου ἐ.ἔ. στίς 6 τό ἀπόγευμα, μέ τήν παρουσία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου, πολλῶν ἱερέων καί ὑπέρ τριακοσίων πιστῶν, οἱ ὁποῖοι μέ χαρά ἀνταποκρίθηκαν στήν πρόσκληση τῶν ἱερέων τοῦ Ναοῦ πρωτοπρ. π. Εὐστρατίου Ἀναστασέλλη καί οἰκον. Νικολάου Βουλμέ. Ἡ ἐκδήλωση ἄρχισε μέ τήν εὐλογία καί τήν κοπή τῆς βασιλόπιττας ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας. Στήν συνέχεια ἀκολούθησε ὁμιλία ἀπό τόν Ἀρχιμ. π. Ἰάκωβο Καραμούζη, Ἱεροκήρυκα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τό θέμα: «Τό φοβερό πάθος τοῦ θυμοῦ καί πῶς τό ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία μας διά στόματος τοῦ Μ. Βασιλείου». Ἀκολούθησαν ἑόρτια ποιήματα καί ἕνα ὡραιότατο σκέτς τῶν παιδιῶν τῶν Κατηχητικῶν σχολείων Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου, 33 O Π O I M H N

μέ τήν ἐπιμέλεια, ὅπως πάντοτε τῆς ἀξιόλογης πρεσβυτέρας κ. Ἄννας Ἀναστασέλλη. Ἡ τόσο ὡραία ἑορταστική βραδυά ἔκλεισε μέ τροπάρια τῶν ἡμερῶν τοῦ Ἁγίου Δωδεκαημέρου ἀπό τό Σύνδεσμο Ἱεροψαλτῶν Λέσβου καί τή χορωδία τοῦ Πρωτοψάλτου κ. Δημ. Κοκκινέλη. Ἐνοριακή Ἑστία τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Τά μέλη καί οἱ φίλοι τῆς Ἐνοριακῆς Ἑστίας τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου ἔκοψαν καί ἐφέτος τήν βασιλόπιττά τους, μέ τήν εὐλογία καί τήν παρουσία τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Ἰακώβου Καραμούζη, συμμετέχοντος καί τοῦ Διακόνου Παναγιώτου Ἀναστασέλλη, τό μεσημέρι τῆς 17ης Ἰανουαρίου στό κέντρο «Ἀνατολή», ἀφοῦ ἐκκλησιάστηκαν προηγουμένως στόν ἑορτάζοντα Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου Τρίγωνος. Μετά τό γεῦμα διενεμήθησαν ἀρκετά δῶρα κάτω ἀπό τούς ἤχους παραδοσιακῶν ἀκουσμάτων. Θεῖον Κήρυγμα Κατά τόν μῆνα Ἰανουάριο, ἐκήρυξαν τόν θεῖον λόγον, κατά πᾶσαν Κυριακήν καί ἑορτήν, ὁ σεβ. Μητροπολίτης ὅπου ἐτέλεσεν τήν Θ. Λειτουργίαν ἤ ἐχοροστάτησεν εἰς ἄλλας ἱεράς ἀκολουθίας. Ἐπίσης οἱ πανοσιολ. Ἀρχιμανδρῖται ἱεροκήρυκες, Ραφαήλ Ἰωσηφέλλης, Ἰάκωβος Καραμούζης καί Κύριλλος Συκῆς εἰς διαφόρους ναούς. Ὁ πανοσιολ. Ἀρχιμ. Βησσαρίων Καλύβας εἰς τό Ἱ. Προσκύνημα τῆς Ἁγιάσου. Ὁ Γεν. Ἀρχιερ. Ἐπίτροπος Πρωτοπρ. Γρηγόριος Δουμούζης, ὁ Ἀρχιερ. Ἐπίτροπος Μυτιλήνης Πρωτοπρ. Ραφαήλ Πλωμαρίτης, ὁ Ἀρχιερ. Ἐπίτροπος Γέρας Πωτοπρ. Γεώργιος Χατζηστυλιανοῦ, ὁ Ἀρχιερ. Ἐπίτροπος Πολιχνίτου Οἰκονόμος Γ. Ἀλεντᾶς, οἱ Θεολόγοι, Πρωτοπρ. Ἀθανάσιος Γιουσμᾶς καί Ἀπόστολος Μαυραντώνης εἰς τάς ἐνορίας των. Ὁ πρωτοπρ. Νικόλαος Βασιλέλλης καί ὁ κ. Γεώργιος Σωτηρίου εἰς διαφόρους ναούς τῆς πόλεως καί τῆς ὑπαίθρου, ἐκτάκτως δέ καί οἱ θεολόγοι καθηγηταί κ.κ. Ε. Μαντζουράνης καί Π. Τσαγκάρης εἰς διαφόρους ναούς. Θυρανοίξια Ναοῦ Ὁσίας Θωμαΐδος Ἡ Ὀρθόδοξη Κοινότητα «Ἡ Ὁσία Θωμαΐς», πού συστήθηκε ὡς νόμιμος Σύλλογος μέ τίς εὐλογίες τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας καί ὁ ὁποῖος τελεῖ ὑπό τήν πνευματική κηδεμονία τοῦ π. Ἀθανασίου Γιουσμᾶ, πραγματοποίησε ἕναν ἀπό τούς βασικούς στόχους της, πού ἦταν ἡ ἀνέγερση Ἱεροῦ Ναοῦ πρός τιμήν τῆς Ὁσίας Θωμαΐδος τῆς ἐκ Λέσβου. Μετά τήν παραχώρηση ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας ἑνός κατάλληλου οἰκοπέδου, στό ὅρια τῆς πόλεως Μυτιλήνης, τό 2002, καί τή θεμελίωση τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καί τοῦ Κατοικητηρί- O Π O I M H N 34

ου τους στίς 2 Μαΐου 2004, ἡ Ὀρθόδοξη Κοινότητα κατάφερε, μετά ἀπό πολύ ἀγώνα, νά φτάσει στά Θυρανοίξια τοῦ μοναδικοῦ Ναοῦ τῆς προστάτιδος Ἁγίας τους. Ὁ σεπτός Ποιμενάρχης μας, στίς 2 Ἰανουαρίου τό ἀπόγευμα, παραμονή τῆς ἑορτῆς τῆς Ἁγίας, ἀφοῦ τέλεσε τόν Ἁγιασμό τῶν Θυρανοιξίων, ἄνοιξε τήν πόρτα τοῦ Ναϋδρίου, καί πλῆθος ἱερέων καί πιστῶν εἰσῆλθαν μέ ἐμφανῆ συγκίνηση στό Ναό τῆς Ἁγίας Θωμαΐδος, πού θεωρεῖται καί προστάτης τῆς συζυγίας. Μετά ἀπό ἕντεκα αἰῶνες, ἡ ἄστεγη ὡς τώρα τοπική μας Ἁγία ὑποδέχτηκε στό δικό της Ναό τούς εὐλαβεῖς προσκυνητές της. Ἀκολούθησαν ὁ πανηγυρικός Ἑσπερινός, σχετικές ὁμιλίες καί προσφωνήσεις ἐκ μέρους τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη καί τοῦ π. Ἀθανασίου Γιουσμᾶ καί τήν ἑπομένη ἡμέρα ἡ πρώτη στό Ναό Θεία Λειτουργία. Ἡ Ὀρθόδοξη Κοινότητα κατά τήν ἐπίσημη ἡμέρα τῶν Θυρανοιξίων ἀνακήρυξε ἐπίτιμα μέλη τόν ἀείμνηστο κ. Ἰωάννη Φουντούλη γιά τίς ἄοκνες καί σημαντικές του μελέτες τίς σχετιζόμενες μέ τήν Ἁγία, τήν κ. Ἀγγελική Χρυσάφη καί τόν κ. Γρηγόρη Ἀγριτέλλη γιά τίς σπουδαῖες στό Ναό καί στό ὅλο οἰκοδόμημα προσφορές. Ὁ Ναός, ἄν καί ἡμιτελής ἀκόμη, προκαλεῖ τό θαυμασμό μέ τήν καλαισθησία του. Ἤδη ξεκίνησαν νά γίνονται σʼ αὐτόν καί στήν Αἴθουσα πού γειτνιάζει μέ τό Ναό, τακτικές καί ἔκτακτες λατρευτικές καί κατηχητικές συνάξεις. Ἱ. Μονή Πιθαρίου Τήν 4η Ἰανουαρίου ὁ σεβ. Μητροπολίτης μετέβη εἰς τήν Ἱ. Μονήν Πιθαρίου καί παρηκολούθησε τήν ἀνέγερσιν τοῦ νέου ἱ. ναοῦ τῆς Μονῆς πού κτίζεται ὑπό τῶν κληρικῶν τῆς Μητροπόλεώς μας καί θά τιμᾶται ἐπʼ ὀνόματι τῆς Παναγίας «Τό ἄξιόν ἐστιν», πού τό σεπτό ἀντίγραφο αὐτῆς προσέφερον οἱ Πατέρες ἀπό τό κελλίον τοῦ Ἁγίου Νικολάου Χαλκιᾶ. Οἱ ἐργασίες εὑρίσκονται πρός τό τέλος καί ἐλπίζομεν ὅτι τίς προσεχεῖς ἡμέρες θά ὁλοκληρωθῆ τό κτίσιμο τοῦ Ναοῦ. Εὐλογία Βασιλόπιττας Ὁ σεβ. Μητροπολίτης Μυτιλήνης ηὐλόγησε κατά τό ἔθιμο τήν βασιλόπιττα τῶν κάτωθι Δημ. Ὑπηρεσιῶν, Ἱδρυμάτων, Συλλόγων κ.λπ. ἐν μέσῳ ἑορτίων ἐκδηλώσεων καί προσκεκλημένων Ἀρχῶν, μελῶν καί φίλων αὐτῶν, ὡς κάτωθι: Τήν 1η Ἰανουαρίου τοῦ Στρατοῦ εἰς τήν Στρατιωτικήν Λέσχην. Τήν 1η Ἰανουαρίου τῆς Μητροπόλεως εἰς τά Γραφεῖα τῆς Μητροπόλεως. Τήν 1η Ἰανουαρίου τῆς νομαρχιακῆς αὐτοδιοίκησης εἰς τήν Νομαρχίαν Λέσβου. Τήν 1η Ἰανουαρίου εἰς τήν οἰκογένειαν Βασιλ. Βαρλτζῆ Τήν 2α ἰδίου τοῦ Μητροπολιτικοῦ Οἴκου, ἐνώπιον ὅλων τῶν Ἐφημερίων τῆς πόλεως καί τοῦ Προσωπικοῦ τῶν Γραφείων τῆς Μητροπόλεως. 35 O Π O I M H N

Τήν 2α ἰδίου τοῦ Γηροκομείου Μυτιλήνης παρουσία Ἀρχῶν, τοῦ Προσωπικοῦ καί τῶν περιθαλπομένων εἰς τό ἵδρυμα. Τήν 3η ἰδίου τοῦ Ὑπουργείου Αἰγαίου, μετά τοῦ σεβ. Μητροπολίτου Μηθύμνης κ. Χρυσοστόμου. Τήν 4η ἰδίου τοῦ Μητροπολιτικοῦ ναοῦ Μυτιλήνης. Τήν 6η ἰδίου Ἀναγνωστηρίου Ἁγιάσου «Ἡ Ἀνάπτυξις» καί ἀκολούθησε ἑόρτιος ἐκδήλωσις ἀπό τή χορωδία καί παραδοσιακή κομπανία τῶν παιδιῶν τοῦ Ἱδρύματος. Τήν 8η ἰδίου τῆς Περιφ. Β. Αἰγαίου εἰς τήν Στρατ. Λέσχην, μετά τοῦ σεβ. Μητροπολίτου Μηθύμνης κ. Χρυσοστόμου. Τήν 10η ἰδίου τοῦ Συλλόγου Ἁγιασωτῶν Μυτιλήνης «Ἡ Ἁγία Σιών» εἰς τό Χριστ. Κέντρον τῆς Μητροπόλεως. Τήν 13η ἰδίου τῶν Προσκόπων Μυτιλήνης εἰς τήν Στρατ. Λέσχην. Τήν 13η ἰδίου τῆς κ. Πόπης Δούκα. Τήν 14η ἰδίου τῶν Ἱεροψαλτῶν Μυτιλήνης εἰς τό Χριστ. Κέντρον Νεότητος. Τήν 15η ἰδίου τοῦ 3ου Σταθμοῦ Ἀναφορᾶς Ἁγιάσου. Τήν 15η ἰδίου τοῦ Πολιτιστικοῦ Συλλόγου Πύργων Θερμῆς. Τήν 16η ἰδίου τοῦ Βοστανίου Ἱ. Γεν. Νοσοκομείου Μυτιλήνης. Τήν 17η ἰδίου τῆς Κοινότητος Τρίγωνος. Τήν 6η ἰδίου ὁ Πανοσιολ. Ἱεροκήρυξ πατήρ Ἰάκωβος Καραμούζης ηὐλόγησε τήν βασιλόπιττα τῆς τοπικῆς ἐπιτροπῆς ΕΦΟΕ Π.Α. Λέσβου, κατά τήν ὁποίαν ἀπενεμήθησαν ἔπαθλα εἰς ὁμάδας Πρωταθλητριῶν. Τήν 7η ἰδίου ὁ π. Ἰάκωβος Καραμούζης ηὐλόγησε ἀπό μέρους τοῦ σεβ. Μητροπολίτου τήν βασιλόπιττα τοῦ συνδέσμου τῶν ἐφέδρων Ἀξιωματικῶν Ν. Λέσβου καί τήν ἰδίαν ἡμέραν τήν πίττα τοῦ Δημοτικοῦ Διαμερίσματος Ταξιαρχῶν. Τήν 24η Ἰανουαρίου εἰς τό Χρ. Κέντρον Νεότητος ἔκοψε τήν βασιλόπιττα τῆς «Χριστιανικῆς Πνευματικῆς Κίνησης» ὁ π. Ἰάκωβος Καραμούζης καί διεβίβασε τάς εὐχάς τοῦ σεβ. Μητροπολίτου. Ὡμίλησεν ὁ π. Γρηγόριος Πολύμος Ἐκδηλώσεις Τήν 21η Ἰανουαρίου εἰς τήν αἴθουσα τοῦ 4ου Πειραματικοῦ Γυμνασίου ἑώρτασαν οἱ Πρόσκοποι τά 25 χρόνια προσκοπισμοῦ στήν Λέσβο. Ἀπό μέρους τοῦ σεβ. Μητροπολίτου, παρέστη ὁ π. Ἰάκωβος Καραμούζης. Τήν 24η ἰδίου εἰς τήν Αἴθουσαν τοῦ Ἐπιμελητηρίου ἔγινε ἡ παρουσίασις τοῦ βιβλίου «Οἱ ἠλεκτρομαγνητικές ἀκτινοβολίες καί οἱ ἐπιδράσεις τους στόν ἄνθρωπο. Τό πυρηνικό ἀτύχημα τοῦ Τσέρνομπιλ», τοῦ καθηγητοῦ Γεωργίου Χουτζαίου. Ἀπό μέρους τοῦ σεβ. Μητροπολίτου παρέστη ὁ π. Ἰάκωβος Καραμούζης. O Π O I M H N 36

Ἀπό τόν Ἁγιασµόν θεµελιώσεως τοῦ Ἱ. Ναοῦ Παναγίας Τό «Ἄξιόν Ἐστι» τῆς Ἱ. Μονῆς Πιθαρίου, (23-10-06). Ἀπο τήν εἰς διάκονον χειροτονίαν τοῦ Ἀποστόλου Χατζηνικολάου τήν 10ην εκεµβρίου εἰς τόν Ἱ. Ναόν Ἁγίου Γεωργίου Σκοπέλου.

Ἀπό τίς ὁµορφιές τοῦ κόλπου Γέρας. ῆµος Εὐεργέτουλα. ΓΡΑΦΕΙΑ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΤΗΛ.: 22510 28514 FAΧ: 22510 40893 Ἰδιοκτήτης: Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Ἐκδότης: Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ιευθυντής Συντάξεως: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ Κεφαλληνίας 3 Μυτιλήνη Κωδικός Ἐντύπου: 2595 ΣΥΝ ΡΟΜΑΙ Ἐτήσια Ἐσωτερικοῦ 10 Ἐτήσια Ἀµερικῆς 15$ Ἄλλων Χωρῶν Ἐξωτερ. ἀνάλογος ιά Νοµικά πρόσωπα ηµοσίου ικαίου ἐτησία συνδροµή 25 Θερµῶς παρακαλοῦµεν νά µᾶς γνωρίζετε ἐγκαίρως τήν νέαν σας διεύθυνσιν, ἀναφέροντες καί τήν παλαιάν, διά νά µήν ἐπιστρέφωνται ἀνεπίδοτα τά τεύχη. Γραφικές Τέχνες «ΜΕΛΙΣΣΑ» 570 21 Ἀσπροβάλτα, Θεσ/νίκη Τηλ.: 2397 023313, FAX: 2397 021754