2ο ΕΠΑΛ Κερκύρας Περιβαλλοντική Ομάδα. Ιστορική Αναδρομή στα εργοστάσια της Κέρκυρας

2ο ΕΠΑΛ Κερκύρας Περιβαλλοντική Ομάδα Ιστορική Αναδρομή στα εργοστάσια της Κέρκυρας

Περιεχόμενα 1.Η Κερκυραϊκή κοινωνία κατά τη βιομηχανική ανάπτυξη στο νησί 2.Οι κερκυραϊκές βιομηχανίες από το 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα 3.Μια μορφή μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων: Τα Καμίνια 4.Η Περιβαλλοντική Ομάδα 2009-2010

1. Η Κερκυραϊκή κοινωνία κατά τη βιομηχανική ανάπτυξη στο νησί Στην αστική περίοδο (1797-1914), η κοινωνία της Κέρκυρας περνάει από μια έκρηξη βιοτεχνίας αστικού και αγροτικού τύπου. Στα 1797νεντείνεται η οικονομική ανάπτυξη της Κέρκυρας με τον ερχομό των αστικών δυνάμεων των Γάλλων. Το εμπόριο ήταν κατά κύριο λόγο αγροτικών προϊόντων, αλλά και ρούχων,βιβλίων, προϊόντων βιοτεχνίας, ώστε απ το 1824 εμφανίζεται στο νησί η βιοτεχνία και στα 1836 η κλωστοϋφαντουργική βιομηχανία. Η Αγγλία που απ το 1790 είχε αναπτύξει υφαντουργική βιομηχανία και διέθετε περισσευούμενα κεφάλαια για εξαγωγή και επανατοποθέτηση, εξήγαγε κεφάλαια για τοποθετήσεις αποικιοκρατικού τύπου στην κοντινή Κέρκυρα. Η Ένωση στα 1864 προσδιορίζει νέα έκρηξη τοποθέτησης αγγλικών κεφαλαίων με τη δημιουργία κλωστοϋφαντουργίας π.χ. Αλέξανδρος Δεσσύλας Α.Ε., σιδηροβιομηχανίας π.χ. Φαρνέζε, με την αποθήκευση και βιομηχανοποίηση σιτηρών π.χ. Δαλιέτος Ζαφειρόπουλος, με τη δημιουργία βιομηχανίας καταψύξεως ψυγείων της εποχής π.χ. Μαργαρίτης, βιομηχανίας αλιευμάτων BERGINE, τυπογραφείο Ασπιώτη, κατεργασίας λαδιού.

Η Κερκυραϊκή βιομηχανία αναπτύσσεται χωροταξικά σε μια ακτίνα ελάχιστων χιλιομέτρων έξω από την πόλη και στο λιβάδι του Ρόπα. Η ανάπτυξή της οδήγησε στην αστικοποίηση μέρους του αγροτικού πληθυσμού και στην ανάπτυξη νέου τρόπου ζωής. Συσσωρεύεται πληθυσμός στην πόλη της Κέρκυρας, κυρίως απογόνων των πρώην δουλοπάροικων χωρικών. Τα άτομα αυτά με την καθολική ψηφοφορία απαιτούν πολιτική δύναμη και ταξικά εξομοιώνουν τους αστούς με τους πρώην φεουδάρχες. Παράλληλα,παρατηρείται στην πόλη της Κέρκυρας μείωση της θνησιμότητας, περιορισμός της γεννητικότητας, αύξηση των οικονομικά εξαρτημένων ατόμων. Όμως από το 1914 ως το 1960 παρατηρείται υποχώρηση της βιομηχανίας. Αυτό, βέβαια, οφείλεται και στους πολέμους που μεσολάβησαν. Μάλιστα, απ τα 1960 και μετά αρχίζει για το νησί η βιομηχανία του τουρισμού την οποία προωθεί η Αγγλία.

2. Οι κερκυραϊκές βιομηχανίες από το 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα Τα μεγαλύτερα εργοστάσια ήταν το τυπογραφείο των αφών Ασπιώτη και το εργοστάσιο καννάβεως, λίνου και ιούτης του Αλ.Δεσύλλα. Υπήρχαν ακόμη η γαλακτοβιομηχανία και η παγοποιία Μιχ.Μαργαρίτη,οι αλευρόμυλοι Βαρονέτου,Θεοτόκη,Καλλιβοκά, Σοφιανόπουλου, Δαλιέτου,οι αλευρόμυλοι Μπακάλη και Ζαφειρόπουλου (έκλεισαν τελευταίοι το 1986), οι χαρτοποιίες Καρακαντά, Παπαδοπούλου και Ρόπα. Το εργοστάσιο ψάθινων πίλων Φρασκόνη, ομπρελών Φέρου, Βερνικών Δέντε, το ξυλουργικό εργοστάσιο Ασπιώτη, η κονσερβοποιία Μπερνιέ, αλιπάστων

, Μακρίδη, Ελαιόπανων Ζερβού, η Ελαιουργία Ζαβιτσάνου, οι σαπουνοποιίες Παλλάδα-Αθηνά, Πατούνη και Ευγ.Χατζή, η καπνοβιομηχανία Νικηφόρου, το εργ. Χειροκτίων Χωραφά, το πυρηνοελαιουργείο Κουρούκλη Καλλίνικου, το βελγικό εργ.γκαζιού, το εργ.επεξεργασίας κηροζίνης, το εργ. Πάγου Δημουλίτσα τα βυρσοδεψεία αφών Τσίπη, το βυρσοδεψείο του Σ.Δάμπρα και πλήθος άλλων μικρών και μεγάλων βιοτεχνιών.

Εργοστάσιο Δεσύλλα Στην ομώνυμη περιοχή της Γαρίτσας ο Αλέξανδρος Δεσύλλαας ίδρυσε το 1871 ιδιόκτητο εργοστάσιο. Ξεκίνησε με χειροκίνητη ρόδα να κατασκευάζει σχοινιά και σπάγγους καννάβινα. Με τον καιρό η χειροκίνητη ρόδα αντικαταστάθηκε με ατμοκίνητη και το 1926 εξελίχθηκε σε ηλεκτροκίνητη.το 1931 η ιδιωτική αυτή επιχείρηση μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία και δημιουργήθηκε η πρώτη μεγάλη και σύγχρονη βιομηχανία στην Ελλάδα παραγωγής σχοινιών και σάκων. Οι πρώτες ύλες του εργοστασίου, το καννάβι, η ιοιύτα και το λινάρι, εισάγονταν από το Πακιστάν και τις Ινδίες και τα

προϊόντα που κατασκευάζονταν (νήματα, σπάγκοι, σχοινιά, σάκοι, κανναβάτσες) διαθέτονταν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και στην Ιταλία, Αλβανία, Αγγλία, Γαλλία. Η επιχείρηση επεκτάθηκε και στο εμπόριο με την εισαγωγή βακαλάου που διέθετε στην Ήπειρο, στα Επτάνησα, στην Αιτωλοακαρνανία και στην Αλβανία. Όμως, η πρωτοποριακή και τόσο κερδοφόρα ανταγωνιστική αυτή βιομηχανία αρχίζει να παρακμάζει και το Φλεβάρη του 1983 μετά από μια γενική κατάληψη διαρκείας των 240 εργαζομένων κλείνει οριστικά. Το συγκεκριμένο εργοστάσιο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο, διότι αποτελεί το μοναδικό συγκρότημα ολοκληρωμένης βιομηχανικής εγκατάστασης στην Κέρκυρα.

Τυπογραφείο Ασπιώτη Ο Γεράσιμος Ασπιώτης το 1873 σε ηλικία 29 ετών ιδρύει στην πατρίδα του την Κέρκυρα ένα μικρό εργοστάσιο γραφικών τεχνών με γερμανικό εξοπλισμό και με την επωνυμία <<ΕΛΠΙΣ>> στην περιοχή της Πόρτας Ρεμούντας, στην οδό Ακαδημίας στην οικία Βαλέττα, δίπλα στο Β Γυμνάσιο. Τυπώνει τα πρώτα ενετικού, γαλλικού και αγγλικού τύπου ελληνικά παιγνιόχαρτα,σχεδιασμένα από τον πατέρα του, ζωγράφο Νικόλαο. Επίσης, διασκευάζει και διακοσμεί σιγαρόχαρτα,ενώ παράλληλα λειτουργούν στην επιχείρηση τμήματα χαρακτικής, κοσμητικής,τυπογραφίας και λιθογραφίας. Το 1901 την επιχείρηση την αναλαμβάνει ο μεγαλύτερος γιος του Κων/νος. Ο Κων/νος εφαρμόζει τη λιθογραφία. Αρχίζει η εκτύπωση των πρώτων επιστολικών δελταρίων ασπρόμαυρων και χρωμολιθόγραφων, τυπώνουν,επίσης, ομολογίες, μετοχές, γραμμάτια λαχείων, επιταγές, ετικέτες παντός είδους, και γενικά κάθε εργασία πολυτελείας που έχει σχέση με τη λιθογραφία, τυπογραφία και αναγλυφοτυπία. Το 1909 ο Κων/νος συνεργάζεται με τον αδελφό του Νικόλαο. Το 1911 λειτουργεί στο χώρο αυτό το πρώτο στην Ελλάδα και από τα πρώτα στον κόσμο περιστροφικό πιεστήριο Offset της Linotype με αυτόματο χαρτοθέτη φύλλων κατασκευασμένο από αγγλικό εργοστάσιο. Μετά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο το εργοστάσιο μεταφέρθηκε σε καινούριακαι σύγχρονα κτίρια, που σχεδίασε ο Άγγλος αρχιτέκτονας Mawson, στην περιοχή Αβράμη, βορειανατολικά της θέσης που βρίσκεται σήμερα το κτίριο της <<Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών>>

και στο μέρος όπου υπάρχουν οι εγκαταστάσεις των λεωφορείων του υπεραστικού Κ.Τ.Ε.Λ.. Η λειτουργία του άρχισε το 1925 και στο χώρο αυτό τυπώθηκαν και τα χαρτονομίσματα του Ελληνικού Δημοσίου. Εξαιτίας του ανταγωνισμού η εταιρεία το 1928 συγχωνεύτηκε με την Ε.Λ.Κ.Α. (Εταιρεία Λιθογραφίας και Κυτιοποιίας Αθηνών )και διατηρείται μέχρι σήμερα στην Αθήνα που λειτούργησε από το 1938 στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης 276. Σ αυτήν την εταιρεία εργάστηκαν καλλιτέχνες αναγνωρισμένης αξίας, όπως ο Τσαρούχης.

ΓΑΣ (γκάζι) Η λέξη προέρχεται από τη γαλλική λέξη <<gaz>>,(=αέριο,φωταέριο, γκάζι) η οποία με παραφθορά καθιερώθηκε με την παρεμφερή ονομασία <<Γας>>. Έτσι ονομάζεται η περιοχή γύρω από το εργοστάσιο αεριόφωτος που λειτούργησε στα μέσα της δεκαετίας του 1860 από μια αγγλική εταιρεία στο προάστιο Μαντούκι νοτιοανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και δίπλα στον άλλοτε σωζόμενο ναό του Αγίου Νικολάου. Το αέριο αυτό είναι εύφλεκτο, παραγόταν με ξηρή απόσταξη γαιανθράκων και χρησίμευε για φωτισμό και θέρμανση. Από το εργοστάσιο ξεκινούσε ένα δίκτυο σωληνώσεων με μικρή πίεση για τη διανομή του αερίου προς την πόλη, με σκοπό το φωτισμό των οικιών και τη φωταγώγηση των εξωτερικών χώρων οι οποίοι φωτίζονταν με φανούς εντάσεως 9 κεριών. Για το φωτισμό των εξωτερικών χώρων χρησιμοποιούσαν, επίσης, 120 φανούς πετρελαίου στα προάστια Μαντούκι, Γαρίτσα, Φιγαρέτο, Ανάληψη. Μετά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο η αλλοδαπή εταιρεία λόγω ανεπάρκειας πρώτων υλών και αδιαφορίας βρισκόταν σε άθλια κατάσταση με αποτέλεσμα να διακοπεί ο φωτισμός της πόλης. Το 1925 η <<Λιμενική Επιτροπή Κέρκυρας>> με δικά της μέσα εξασφάλισε τον ηλεκτροφωτισμό στο λιμάνι και στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, ενώ από τον Αύγουστο του 1929 η << Λιμενική Επιτροπή Κέρκυρας>> απέκτησε το αποκλειστικό προνόμιο του ηλεκτροφωτισμού της πόλης και των προαστίων μέχρι ακτίνας 12 χιλιομέτρων από το Δημοτικό Θέατρο.

Παράλληλα, χορηγούσε βιομηχανικό ρεύμα. Επειδή όμως ο Δήμος διεκδικούσε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της <<Λιμενικής Επιτροπής>> το 1938 συνεστήθη Οργανισμός με τον τίτλο <<Ηλεκτρικαί Εγκαταστάσεις Κέρκυρας>> που είχε την αποκλειστικότητα του ηλεκτροφωτισμού της πόλης και των προαστίων για 35 χρόνια. Για το σκοπό αυτό κατασκευάστηκε στην Κόντρα Φόσσα μικρό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος ισχύος 1500 ωριαίων κιλοβάτ, με κύριους μετόχους το Δήμο και το <<Λιμενικό Ταμείο>>. Απ το 1957 η εκμετάλλευση, παραγωγή, μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας ανατέθηκε στη Δ.Ε.Η.. Σήμερα στη θέση των εγκαταστάσεων φωταερίου δε σώζεται τίποτε που να θυμίζει τη λειτουργία του εργοστάσιου, αφού στο χώρο του χτίσθηκαν σχολεία καθώς και οι εγκαταστάσεις του παραδοσιακού εργαστηρίου κεραμικής των αδελφών Αποστολίδη, οι εγκαταλειμμένες αποθήκες ελαιολάδου και τέλος η διαμόρφωση ενός μικρού γηπέδου ποδοσφαίρου κάτω από το σταματημένο νταμάρι.

Ελαιουργία-Α.Ε.Β.Ε.Κ. Στο Μαντούκι στο μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού τετραγώνου που δημιουργείται από τις οδούς Ξενοφώντος Στρατηγού, Αλεξάνδρου Κοκονέτση,Εθνικής Αντιστάσεως και Ιωάννου Γαρδικιώτη, λειτούργησε από το 1924 μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 80 ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια ελαίου με την επωνυμία <<Ελαιουργία Κέρκυρας Α.Ε.>>. Έργο της ήταν η αποχρωμάτωση του ελαιολάδου και το ραφινάρισμα. Επεξεργαζόταν 4000 τόνους ελαιολάδο το χρόνο. Επίσης, παρασκεύαζε περίπου 900 τόνους πυρηνέλαιο το χρόνο από την επεξεργασία των ελαιοπυρήνων. Τέλος, το σαπωνοποιείο παρήγαγε 650 τόνους σαπούνι γνωστό με την

ονομασία <<Χρυσαλίς>>. Τα τμήματα παραγωγής του εργοστασίου στεγάζονταν σε 11 συνολικά κτίρια κατασκιασμένα σε διάφορες χρονικές περιόδους από τα οποία τα παρακάτω 5 έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία: 1. Πυρηνελαιουργείο 2. Ραφινιέρα 3. Γραφείο Χημείο 4. Σαπωνοποιείο 5. Ζυγιστήριο Στο Πυρηνελαιουργείο, στη ραφινιέρα και το σαπωνοποιείο υπήρχαν παλαιότερες βενετσιάνικες αποθήκες οι οποίες ξεχωρίζουν από τον τρόπο κατασκευής και τα

μορφολογικά τους στοιχεία. Το 1985 η Ελαιουργία περιήλθε στην ιδιοκτησία της Αγροτικής Τράπεζας με την επωνυμία Α.Ε.Β.Ε. Κ. (Αγροτική Ένωση Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων Κέρκυρας) και λειτούργησε και τμήμα επεξεργασίας γάλακτος, το οποίο συγκέντρωνε στις 23 δεξαμενές που είχε εγκαταστήσει στα χωριά. Η συγκεκριμένη βιομηχανία από τα τέλη της δεκαετίας του 80 αποτελεί πλέον ανάμνηση. Η Αγροτική Τράπεζα της οποίας είναι ιδιοκτησία το ερειπωμένο εργοστάσιο, έχει ολοκληρωμένη μελέτη για την αξιοποίησή του.

Παλλάδα Στην περιοχή Αβράμη, στο χώρο που στεγάζεται σήμερα η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Κέρκυρας (Ε.Α.Σ.Κ.) και λειτουργούν επίσης διάφορα καταστήματα, υπήρχαν μέχρι το 1976 οι εγκαταστάσεις του παλαιού εργοστασίου πυρηνελαιουργίας και σαπωνοποιίας με την επωνυμία Παλλάς Αθήνα Α.Ε. που κατασκευάστηκε στα μέσα περίπου της τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνα από την οικογένεια Ζερβού και το οποίο τις 18/9/1957 περιήλθε στην ιδιοκτησία της Ε.Α.Σ.Κ.. Την ονομασία του πήρε από ένα αγαλματίδιο της θεάς Αθηνάς (Παλλάς: εκ του πάλλω εν τω δόρυ) που έφερε δόρυ και ήταν τοποθετημένο στην πρόσοψη της ανατολικής πλευράς του πρώτου κτιρίου. Σήμερα το αγαλματίδιο πιθανόν δε διασώζεται. Στις 31/10/1960 η Ε.Α.Σ.Κ. και η Αγροτική Τράπεζα αποφάσισαν να κάνουν συνιδιοκτησία και συνεκμετάλλευση του εργοστασίου. Η πρώτη ύλη που χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο ήταν άφθονοι ελαιοπυρήνες που μετέφεραν από τα διάφορα ελαιοτριβεία της Κέρκυρας αλλά και από άλλες περιοχές της Ελλάδας και κυρίως της Ηπείρου. Το πυρηνόξυλο που παραγόταν χρησίμευε ως καύσιμη ύλη εκτός της Παλλάδας και στα εργοστάσια Δεσύλλα, Μπάκλη, Ζαφειρόπουλου, Χαρτοποιία κ.λ.π. καθώς και σε καμίνια. Το πυρηνόξυλο χρησιμοποιούσαν και οικίες στο μαγκάλι για θέρμανση ή μαγείρεμα.

Η πυρηνελαιουργία της Παλλάδας εκτός από το πυρηνέλαιο παρήγαγε και άριστης ποιότητας σαπούνι πράσινο και λευκό καθώς και ποτάσα. Μερικά απ αυτά τα προϊόντα εξάγονταν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό.

Καπνεργοστάσιο Σε χώρο προτού ακόμα διαμορφωθεί η παραλιακή λεωφόρος της Γαρίτσας και διανοιγεί η σημερινή οδός Μητροπολίτου Αθανασίου έχτισε τη βίλα του στα χρόνια της <<Προστασίας>> ένας βρετανός ονόματι Blondel. Το κτίριο είναι νεοκλασικό γεωργιανού αποικιακού ρυθμού. Στο χώρο όπου υψώθηκε η οικία Blondel, υπήρχε παλαιότερα το καθολικό μοναστήρι της Αγίας Ιουστίνας. Σ αυτό το χώρο ιδρύθηκε καπνεργοστάσιο το 19ο αιώνα. Οι δύο μεγαλύτερες βιοτεχνίες των τελευταίων χρόνων του <<Καπνεργοστασίου >> ήταν του Γεωργίου Νικηφόρου και Σία και του Αλ.Μηνιάτη. Οι δυο μικρότερες ήταν των Προβατά (1927-1949)

και Μποζίκη (1925-1952ή 1955). Οι κύριες μηχανές των απλών αυτών βιοτεχνιών ήταν μια καπνοκοπτική και μία τροχιστική για το ακόνισμα των τροχών της πρώτης και μια σιγαροποιητική. Η βιοτεχνία Νικηφόρου διέθετε δυο τέτοιες μηχανές.το 1955 το <Καπνεργοστάσιο>> έκλεισε.

Η Καπνοβιομηχανία <<Δ.Μηνιάτη>> Ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το 1895 από τον Κεφαλονίτη Διονύσιο Μηνιάτη και τη συνέχισε ο γιος του Αλέξανδρος μέχρι τον εξαναγκασμό σε κλείσιμο, με την εθελουσία έξοδο το 1955. Πρώτος χώρος δραστηριότητάς της είναι η περιοχή της Σπηλιάς της Κέρκυρας στην οδό Νικηφόρου Θεοτόκη 120. Κατά το 1925 με 1927 μεταφέρθηκε στο καπνεργοστάσιο της Γαρίτσας, όπυ συστεγάστηκε μαζί με τις άλλες κερκυραϊκές καπνοβιομηχανίες του Νικηφόρου, του Μποζίκη και του Προβατά.Η συστέγαση της στο καπνεργοστάσιο έγινε στο ισόγειο του κτιρίου. Το πρατήριο του καπνεργοστασίου για χονδρική αλλά

και λιανική πώληση βρισκόταν στην Πίνια, στην οδό Μιχαήλ Θεοτόκη 26. Η προμήθεια καπνού γινόταν και από τη ντόπια παραγωγή καπνού από τον Σ. Μποζίκη και τους αδελφούς Προβατά αλλά και από την κεντρική Ελλάδα, συνήθως από το Αγρίνιο απ όπου και τα τσιγάρα <<ΑΡΩΜΑ Αγρινίου>> που παρήγαγε η εταιρεία. Σε αντάλλαγμα για την προμήθεια καπνού από το Σ. Μποζίκη και τους αδελφούς Προβατά η εταιρεία έφτιαχνε τσιγάρα με τη φίρμα τους. Η καπνοβιομηχανία Μηνιάτη ήταν από τις καλύτερα εξοπλισμένες σε μηχανολογικό εξοπλισμό καπνοβιομηχανίες του νησιού. Είχε στην κατοχή της εξ ολοκλήρου μια σιγαροποιητική μηχανή τύπου Excelsior, η οποία παρήγαγε 72 χιλιόμετρα τσιγάρων την ώρα, μια καπνοκοπτοκή μηχανή τύπου Chiversal και μια συσκευή αποκονιάσεως. Ακόμα κατείχε το ¼ μιας άλλης σιγαροποιητικής μηχανής και το ¼ μιας άλλης κοπτικής μηχανής, 4 τροχιστικά μηχανήματα και 800 κορδέλες σιγαροποιητικών μηχανών. Η κατασκευή και η εκτύπωση των πακέτων της Δ. Μηνιάτη γινόταν στην αρχή στο λιθογραφρείο Δ. Ζούλα στην Κέρκυρα και αργότερα, όπως πολλών καπνοβιομηχανιών απ όλη την Ελλάδα, στο εργοστάσιο του Γ. Ασπιώτη και αργότερα στην Γ. Ασπιώτη-ΕΛΚΑ. Τα τσιγαρόχαρτα κατασκευαζόταν και αυτά από την Γ. Ασπιώτη-ΕΛΚΑ αλλά οι καπνοβιομηχανίες τα προμηθευόταν από το

Μονοπώλιο που βρισκόταν πίσω από τα δικαστήρια. Κατά την περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής (1941-1944) η καπνοβιομηχανία Μηνιάτη επιτάχθηκε όπως και οι άλλες και υποχρεώθηκε να παράγει τσιγάρα για τον ιταλικό και μετέπειτα το γερμανικό στρατό. Όπως όλες οι τοπικές καπνοβιομηχανίες και η Δ.Μηνιάτη προμήθευε τον ελληνικό στρατό με τσιγάρα από την ίδρυσή της μέχρι το 1952, που άρχισε να καταργείτε η προμήθεια του στρατού με τσιγάρα.

Η καπνοβιομηχανία <<Γ.Νικηφόρος και Σία>> Η οικογένεια Νικηφόρου με καταγωγή από τα Γιάννενα το 1927 αγόρασε από το Ν. Σπίνουλα την επιχείρηση. Η καπνοβιομηχανία Γ. Νικηφόρος και Σία παρήγαγε τσιγάρα με το λογότυπο <<ΑΧΙΛΛΕΥΣ>> και <<ΝΙΚΗ>>. Χρησιμοποιούσε μόνο κερκυραϊκά καπνά, τα οποία προμηθευόταν από τις περιοχές του Στρινίλα, των Καρουσάδων και των Δουκάδων. Η συγκεκριμένη επιχείρηση εκτός από το χώρο του καπνεργοστασίου διατηρούσε μια μεγάλη αποθήκη καπνού και τσιγάρων στα τείχη του νέου φρουρίου κοντά στο 1ο Δημοτικό Σχολείο. Μετά την κατοχή η αποθήκη της επιχείρησης

μεταφέρθηκε στην οδό Σπύρου Κοντομάρη 13 στο κτίριο που σήμερα στεγάζεται ο Πολιτιστικός και Αθλητικός Όμιλος <<Λαοδάμας>>. Το 1952 η επιχείρηση παρακμάζει με το σταμάτημα της προμήθειας του στρατού με τσιγάρα και την εισβολή των ξένων αντιπροσωπιών τσιγάρων. Έκλεισε το 1955 με την αγορά των μηχανημάτων και την καταβολή των αποζημιώσεων των εργατών από το κράτος.

Εργοστάσιο Νικολάου Ασπιώτη Το 1928, όταν η βιομηχανία Ασπιώτη συγχωνεύτηκε με την Ε.Λ.Κ.Α., ο Νικ. Ασπιώτης αποχώρησε από τη διεύθυνση της εταιρείας και ίδρυσε σύγχρονο εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλων και κατασκευής επίπλων στη γωνία των οδών Ριζοσπαστών Βουλευτών και Ιακώβου Πολύλα, απέναντι απ το το Α και Ε Γυμνάσιο, το οποίο λειτούργησε μέχρι το θάνατό του (1952). Βυρσοδεψείο Σ. Δάμπρα Στο Νέο Λιμάνι ο Σ. Δάμπρας διατηρούσε Βυρσοδεψείο εκεί που λειτουργεί σήμερα ξενοδοχείο Ατλαντίς. Επίσης, διατηρούσε δερματοπωλείο στην οδό Αγίου Βασιλείου απέναντι από την ομώνυμη εκκλησία και κάτω από το πατρικό σπίτι της οικογένειας.

Εργοστάσιο <<ΧΙΟΣ>> Κουρούκλης-Καλλινικος Στη βόρεια πλευρά των εγκαταστάσεων της Παλλάδας λειτουργούσε κι ένα άλλο αξιόλογο εργοστάσιο πυρηνελαιουργίας, σαπωνοποιίας, παγοποιίας, ποτοποιίας και οινοπνευματοποιίας με την επωνυμία <<ΧΙΟΣ>> ΚΟΥΡΟΥΚΛΗΣΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ. Εργοστάσιο εμφιαλώσεως νερού <<Ρανίς>> Ιδρύθηκε το 1991 στην Άνω Παυλιάνα από τρείς συνεταίρους και λειτούργησε μόνο πέντε χρόνια γιατί οι συνέταιροι εξόπλισαν το εργοστάσιο με μηχανήματα παλιάς τεχνολογίας τα οποία είχαν μικρή απόδοση, ενώ παράλληλα δε γινόταν σωστή διαχείρηση των εσόδων από τους συνεταίρους. Ήταν καλής ποιότητας νερό και οικονομικό όσον αφορά την τιμή του.

Σαπωνοποιία Πατούνη Η <<Σαπωνοποιία Πατούνη>> ιδρύθηκε το 1850 στη Ζάκυνθο και λειτούργησε από το 1891 στο Σαρόκο της Κέρκυρας.Εξακολουθεί να παράγει χειροποίητο σαπούνι με παραδοσιακές μεθόδους, χρησιμοποιώντας τοπικά παραγόμενα προϊόντα ελιάς. Οι βασικές πρώτες ύλες της είναι λάδι, σόδα, αλάτι, νερό, χωρίς πρόσθετα.το κτίσμα και η λειτουργία του είναι κηρυγμένα μνημεία βιομηχανικής αρχαιολογίας. Τα σαπούνια που παράγει η συγκεκριμένη επιχείρηση είναι ελαιολάδου με ήπια και υποαλλεργική δράση, πυρηνελαίου με απολυμαντικές ιδιότητες και σαπούνι <<τύπου Μασσαλίας>>.

Ενώ το σαπούνι Πατούνης φτάνει στην Ιαπωνία και σε πολλές άλλες χώρες εύκολα, δύσκολα το βρίσκει κανείς στην Ελλάδα, αφού δεν μπαίνει στη λογιστική των σουπερμάρκετ. Το ενδιαφέρον πολλών αγοραστών περιορίζεται σε ενθυμήματα από τις διακοπές τους.

3. Μια μορφή μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων :Τα καμίνια Σε περιοχές του περιαστικού ιστού της Κέρκυρας όπου υπήρχαν μεγάλα κοιτάσματα καγιά (άργιλου) όπως ο Ποταμός και οι Αλυκές Ποταμού, το Μαντούκι, οι Κουλίνες, τα Τρία Γεφύρια, η Γαρίτσα αλλά και σε περιοχές τόσο στη βόρεια όσο και στη νότια Κέρκυρα λειτουργούσαν μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν καμίνια που παρήγαγαν τούβλα και κεραμίδια. Βέβαια, υπήρχαν και ασβεστοκάμινα αλλά και καμίνια που κατασκεύαζαν είδη οικιακής χρήσης, όπως πιάτα, κούπες, δοχεία για υγρά και αποθήκευση τροφίμων (ξέστες, μπότηδες κ. λ.π). Τέτοιου είδους καμίνια, όπως τα τελευταία, ήταν του Αποστολίδη πίσω από τις Φυλακές το οποίο αργότερα μεταφέρθηκε από τους γιους του στο Μαντούκι και μάλιστα μέχρι σήμερα η οικογένεια Αποστολίδη εκπροσωπείται επάξια από το Διονύση, την Ελισάβετ και την κόρη της Μαρία που συνεχίζουν να κατασκευάζουν πήλινα χρηστικά και τουριστικού ενδιαφέροντος αντικείμενα. Παρόμοιο καμίνι που κατασκεύαζε είδη οικιακής χρήσης ήταν του Βάρθη στις Κουλίνες. Ο Βάρθης όμως στο καμίνι του παρήγαγε και τούβλα και κεραμίδια. Έτσι, όταν αυξήθηκε η ζήτηση οικοδομικών υλικών μετακόμισε στην περιοχή Μεγαλομάτας, ακριβώς εκεί που υπάρχει σήμερα το ιδιωτικό ΚΤΕΟ, στις εγκαταστάσεις του καμινιού του Μουρίκη και από εκεί στα τρία γεφύρια στο χώρο που βρίσκεται σήμερα η αποθήκη ξυλείας του Σιμονέτη. Το 1970 έκλεισε

το καμίνι. Γνωστό ήταν και το καμίνι του Γεωργοτά στις Αλυκές Ποταμού εκεί που σήμερα βρίσκεται το super market LIDL, το οποίο παρήγαγε συμπαγή τούβλα και κεραμίδια. Το καμίνι ήταν τούρκικου τύπου. Καύσιμη ύλη ήταν αποκλειστικά το κλαρί. Το 1980 αγοράζονται τα πρώτα μηχανήματα ζυμωτήρι, πρέσα, πλάνη. Το 1990 η λειτουργία του καμινιού σταματάει, αφού η γύρω περιοχή έχει κατοικηθεί και θεωρείται οχλούσα επιχείρηση. Το 1924 η προσφυγική οικογένεια Ιωακειμίδη δημιουργεί ένα καμίνι στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται η κλινική << Αλέξανδρος Μάστορας>>. Παράγει χρηστικά αντικείμενα. Την πρώτη ύλη την προμηθεύονται από διάφορους προμηθευτές, όπως ο Ντάικος που διατηρεί καμίνι κοντά στο δικό του. Καύσιμη ύλη χρησιμοποιείται το λιόστο που το προμηθεύονται απ την ελαιουργία στο Μαντούκι, απ την Παλλάδα ή από μικρότερους παραγωγούς. Επίσης ως καύσιμη ύλη χρησιμοποιείται το κλαρί. Η επιχείρηση έμεινε εκεί μέχρι το 1938. Αργότερα μεταφέρθηκε στο λιμάνι, δίπλα στο κτίριο όπου βρίσκονται οι υπηρεσίες του ΙΚΑ.

Απ το 1940 μπήκαν στην παραγωγική διαδικασία και μερικά νέα μηχανήματα που αύξησαν την παραγωγή. Τα προϊόντα εκτός από την κερκυραϊκή αγορά άρχισαν να διατίθενται και σε πολλά μέρη της Ελλάδας μέχρι και την Κρήτη. Το 1964 αποφασίζεται η αλλαγή του προϊόντος. Έτσι το καμίνι μεταφέρεται στην Αλεπού και παράγει τούβλα, τουβλέτες, κεραμίδια. Το 1990 κλείνει οριστικά λόγω δυσκολίας εύρεσης πρώτης ύλης και ανταγωνισμού από την υπόλοιπη Ελλάδα. Γνωστό καμίνι ήταν και του Μουρμούρη στο οποίο αρχικά δούλευαν από κοινού δύο συνέταιροι ο Σ. Μουρμούρης και κάποιος Μουρίκης ή Μουρούκης και παρήγαγε κεραμικά εκλεκτής ποιότητας. Αρχικά δημιουργήθηκε στο Μαντούκι. Αργότερα γύρω στα 1915-20 μεταφέρθηκε πίσω από τα Δημοτικά Σφαγεία αλλά και λίγο πιο κάτω, όπου σήμερα η ταβέρνα του <<Γκουβέλη>>, περίπου, με νέο αντικείμενο αυτή τη φορά, την Παρασκευή γύψου και ασβέστη (ασβεστοκάμινο). Η επιχείρηση επεκτείνεται από το γιο του Σ. Μουρμούρη, Κων/νο. Κατασκευάζονται πια κεραμίδια και τούβλα. Με τα υλικά του πλινθοκεραμοποιείου χτίστηκαν πολλά οικοδομήματα στην Κέρκυρα, κυρίως ξενοδοχεία, όπως το Corfu Pallas. Η λειτουργία του καμινιού συνεχίζεται μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου 1967 που ανεμοστρόβιλος καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά του.

Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί το καμίνι της οικογένειας Ντάικου που ξεκίνησε ο Αναστάσης Ντάικος περίπου το 1925 στη θέση Κουλίνα δίπλα στο Τούρκικο Νεκροταφείο που έκλεισε το 1950. Το 1960 ξεκάνει ξανά παράγωγη. Το 1963 εκσυγχρονίζεται και παράγει διάτρητα τούβλα σε αντικατάσταση των συμπαγών και κεραμίδα. Τέλος ο Χαράλαμπος Χειμαριός δημιούργησε το 1920 δικό του καμίνι στην περιοχή του Αγίου Νικολάου των Αλυκών Ποταμού. Ήταν τούρκικου τύπου και παρήγαγε τούβλα και κεραμίδια. Μετά το 1960 δημιουργήθηκε μια σύγχρονη βιοτεχνία παραγωγής τούβλων και κεραμιδιών. Προστέθηκαν νέα προϊόντα, όπως, τουβλέτες και τούβλα ελαφριού τύπου, καθώς χρησιμοποιήθηκαν σύγχρονα για την εποχή μηχανήματα. Το σύγχρονο καμίνι με το διακριτικό τίτλο Σ&Α. ΧΕΙΜΑΡΙΟΣ συνέχισε τη λειτουργία του ως το 1983. Τελευταία προσπάθεια δημιουργίας ενός εργοστασίου κεραμικής Ευρωπαϊκού βεληνεκούς ήταν του Δημήτρη Μπούα που δυστυχώς οδηγήθηκε σε αδιέξοδο.

4. Η Περιβαλλοντική Ομάδα 2009-2010 Για το πρόγραμμα αυτό εργάσθηκαν οι μαθητές : Αποστολοπούλου Μαργαρίτα Καλούδη Χριστίνα Κουλούρη Κασσιανή Λαβράνου Κων/να Λότση Αλεξάνδρα Πέρρου Νικολέτα Αυλωνίτη Αλεξάνδρα Βιτουλαδίτη Θεοδώρα Μανάι Αλντγιόνα Μουμούρης Στέφανος Μπάμπουρα Αθανασία Νικολάου Μαρία Παγιάτη Μαρία

Παπαλά Μαρία Σπυριδούλα Πόγια Μαρία-Ελένη Πρίφτι Μάριος Προβατά Ελένη-Ιωάννα Αγάθου Έλλη-Άννα Ζάνου Έλλη Κοτσαντή Ελένη-Σταυρ Κουλούρη Σοφία Λούβρος Παναγιώτης Μαγκανάρης Κων/νος Μανάτου Αλίκη-Κων/να Μέτης Στέφανος Μηνάς Κων/νος

Μπάγιο Ιωάννα Ρούτση Μαρία Ψάιλα Ελένη Κραββαριώτη Ασπασία Υπεύθυνοι καθηγητές για το πρόγραμμα αυτό: Καββαδία Αθανασία (ΠΕ03) Αμαραντίδης Αλέξανδρος(ΠΕ11)