Αντιµετωπίζοντας τις θαλάσσιες

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει δοθεί έµφαση στην ανάπτυξη µιας ιδιαίτερα µεγάλης γκάµας ηλεκτροοπτικών και υπέρυθρων (ElectroOptical and Infra Red ΕO/IR) συστηµάτων. Σε αυτή τη γκά- µα, µεταξύ άλλων περιλαµβάνονται Low Light Level TVs (L3TVs), νυχτοσκόπια, FLIRs (Forward Looking Infra Red), συσκευές έρευνας και εγκλωβισµού (Infra Red Search and Track - IRST), αλλά και αισθητήρες κατευθυνόµενων βληµάτων, βοµβών και πυροµαχικών όλων των τύπων όπως τα MAVERICK, POPEYE, PENGUIN, HOBOS κ.λ.π. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, παρουσιάζουν τα υπέρυθρης συχνότητας συστήµατα έρευνας και εγκλωβισµού IRST τα οποία δρουν συµπληρωµατικά σε ΕO/IR συστήµατα Αντιµετωπίζοντας τις θαλάσσιες

À σχέση µε τα συστήµατα ραντάρ και αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι του εξοπλισµού των σύγχρονων πολεµικών πλοίων. Σε αυτό το άρθρο επεξηγούνται καταρχήν οι αρχές λειτουργίας των συστηµάτων IRST, ενώ στη συνέχεια αναλύονται οι επιχειρησιακές απαιτήσεις των συστηµάτων που προορίζονται για τον εξοπλισµό πολεµικών πλοίων. Τέλος, επεξηγείται ο τρόπος µε τον οποίο αυτά τα συστήµατα συµβάλουν στην αντιµετώπιση, κυρίως των ασύµµετρων απειλών, στο ναυτικό πόλεµο σε παράκτια ύδατα (Littoral Warfare ). του Αχιλλέα Ζάλου πολεµικών πλοίων ασύµµετρες απειλές

[ Αρχές λειτουργίας των IRST συστηµάτων έρευνας και εγκλωβισµού Η αρχή λειτουργίας των IRST συστηµάτων βασίζεται στο ότι κάθε αντικείµενο του οποίου η θερµοκρασία βρίσκεται πάνω από αυτή του απόλυτου µηδενός (0deg K ο = - 273deg C ο ) εκπέµπει ενέργεια µε τη µορφή της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας. Όσο υψηλότερη είναι η θερµοκρασία του αντικειµένου, τόσο µεγαλύτερη είναι και η ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία που εκπέ- µπει. Επίσης, όσο υψηλότερη είναι η θερµοκρασία του, τόσο µετατοπίζεται προς µικρότερες τιµές το µήκος κύµατος της εκπε- µπόµενης Η/Μ ακτινοβολίας. Σε γενικές γραµµές, όπως προκύπτει και από το σχετικό διάγραµµα, οι πλατφόρµες στρατιωτικού ενδιαφέροντος, χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα θερµές. Μεγάλες πηγές θερµότητας για τα πλοία είναι οι τσιµινιέρες, τα εξαγόµενα καυσαέρια, οι κεραίες εκποµπής των ραντάρ και των επικοινωνιακών συστηµάτων και τα διαµερίσµατα των µηχανοστασίων και ηλεκτροστασίων. Αντίστοιχα για τα αεροσκάφη και τα κατευθυνόµενα βλήµατα, µεγάλες πηγές θερµότητας είναι οι εξαγωγές καυσαερίων και οι επι- H I K G H I J φάνειες οι οποίες θερµαίνονται λόγω της µεγάλης ταχύτητας όπως το ρύγχος, τα φτερά ή τα πτερύγια. Η ανίχνευση αυτής της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας χρησιµοποιώντας κατάλληλους ανιχνευτές H (φωτοφωρατές photodetectors), έχει ως αποτέλεσµα η IR µπάντα του Η/Μ φάσµατος να I K µπορεί να χρησιµοποιηθεί, όπως ακριβώς και οι αντίστοιχες µπάντες λειτουργίας των συστηµάτων ραντάρ, δηλαδή για: έρευνα (surveillance) εγκλωβισµό στόχων (target tracking) κατεύθυνση όπλων (weapon guidance) Η αρχή λειτουργίας των συστηµάτων EO/IR τα καθιστά εγγενώς ως παθητικά και αυτό προσφέρει δύο σοβαρότατα τακτικά πλεονεκτήµατα σε αυτόν που τα χρησιµοποιεί: πρώτον εξασφαλίζει ότι ο αντίπαλος δεν θα έχει έγκαιρη προειδοποίηση για την επερχόµενη απειλή και G H I J δεύτερον τα προστατεύει από επιθέσεις ηλεκτρονικού πολέµου. Επιπλέον της παθητικής λειτουργίας, τα EO/IR συστήµατα συγκρινόµενα µε τα συστήµατα ραντάρ, διαθέτουν τα πλεονεκτή- µατα της οπτικής αναγνώρισης µε βάση το σχήµα του στόχου και της εξαιρετικής ακρίβειας διοπτεύσεως. [ Το πρόβληµα της διάδοσης στην IR µπάντα Η ατµοσφαιρική διάδοση της ακτινοβολίας στην IR µπάντα, διαφέρει σηµαντικά από αυτή των συχνοτήτων ραντάρ και επικοινωνιακών συστηµάτων καθιστώντας την ανίχνευση, ακόµα και των θερµών πηγών, αρκετά δύσκολη υπόθεση. Ακολουθώντας τον βασικό κανόνα ότι, όσο υψηλότερη είναι η 92 π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À Φωτογραφία από το ΚΠΜ της ΤΠΚ Ρουσσέν, κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικού ταξιδιού. Στη µικρή ένθετη φωτογραφία διακρίνεται το ίδιο πλοίο, που παρά το σχετικά µικρό του µέγεθος και εκτόπισµα, αποτελεί σηµαντική απόδειξη του ότι τα ηλεκτροοπτικά συστήµατα εντοπισµού και εγκλωβισµού στόχων, περιλαµβάνονται πλέον απαραιτήτως στο εξοπλισµό κάθε σύγχρονου πολεµικού πλοίου. συχνότητα, τόσο µεγαλύτερες είναι και απώλειες λόγω διάδοσης, οδηγούµαστε εύκολα στο συµπέρασµα ότι η εξασθένιση της IR ακτινοβολίας θα είναι πολύ µεγαλύτερη. Πράγµατι, αυτό ισχύει και δυο φαινόµενα είναι υπεύθυνα: η σκέδαση (scattering) και η απορρόφηση (absorption) Σκέδαση είναι το φαινόµενο της απορρόφησης και εκ νέου ακτι- ANAXAITI H/INTERCEPTION π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2008 93

Με εξαίρεση τις τρεις ζώνες NIR, MIR και FIR του σχήµατος, η απορρόφηση της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας από ατµοσφαιρικά αέρια στην IR µπάντα, λαµβάνει ιδιαίτερα υψηλές τιµές που αγγίζουν και το 100%. Απορρόφηση στην IR µπάντα Φωτογραφία του συστήµατος Mirador 3-5 µm MID INFRA-RED (MIR) 8-14 µm FAR INFRA-RED (FIR) Αναπόφευκτα και λόγω υψηλών απωλειών απορρόφησης, η ανίχνευση της IR ακτινοβολίας δεν είναι εφικτή στην υπόλοιπη µπάντα. Συµπερασµατικά, αποτέλεσµα της σκέδασης και απορρόφησης είναι η έλλειψη παντός καιρού ικανότητας λειτουργίας των IRST συστηµάτων και οι µεγάλες απώλειες που οδηγούν σε µικρές αποστάσεις εντοπισµού και εγκλωβισµού. Αυτές οι αποστάσεις είναι κατά πολύ µικρότερες από αυτές που επιτυγχάνονται µε τη χρήση συστηµάτων ραντάρ, της τάξης των 10 15 ναυτικών µιλίων στην καλύτερη περίπτωση. Aυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τα συστήµατα EO/IR λειτουργούν ως δευτερεύοντα συστή- µατα σε σχέση µε τα συστήµατα ραντάρ. νοβολίας της ενέργειας προς όλες τις κατευθύνσεις, όταν αυτή προσπίπτει στα διάφορα µόρια και σωµατίδια της ατµόσφαιρας. Κατά συνέπεια έχουµε διασκορπισµό της ακτινοβολίας σε διάφορες διευθύνσεις και σοβαρές απώλειες. Το ποσοστό της σκέδασης εξαρτάται από το µέγεθος των σωµατιδίων και το µήκος κύµατος της ακτινοβολίας. Όταν οι τιµές αυτών των δύο είναι παραπλήσιες, τότε οι απώλειες είναι µεγάλες. Τα σωµατίδια που έχουν µέγεθος συγκρίσιµο µε αυτό των µηκών κύµατος στην IR µπάντα είναι αυτά της οµίχλης και των σύννεφων. Το πιο σοβαρό όµως πρόβληµα, στο IR µέρος του φάσµατος, είναι η απορρόφηση της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας από ατµοσφαιρικά αέρια - κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα και το νερό / υγρασία. Αυτή η απορρόφηση, όπως φαίνεται και στο σχετικό σχήµα, σε συγκεκριµένα µήκη κύµατος µπορεί να φτάσει και το 100%. Υπάρχουν όµως τρία «παράθυρα» µέσα στα οποία η απορρόφηση είναι µειωµένη. Αυτά τα παράθυρα οδηγούν στον καθορισµό τριών σηµαντικών ζωνών µέσα στις οποίες βρίσκονται οι συχνότητες λειτουργίας όλων των IRST συστηµάτων: 1-1.5 µm NEAR INFRA-RED (NIR) [ Επιχειρησιακές απαιτήσεις EO/IR συστηµάτων πολεµικών πλοίων Οι επιχειρησιακές απαιτήσεις ενός συστήµατος EO/IR που προορίζεται για τον εξοπλισµό ενός πολεµικού πλοίου περιλαµβάνουν οπτική επιτήρηση, εντοπισµό, αναγνώριση και αυτόµατη παρακολούθηση στόχων αέρος και επιφανείας, τόσο στο οπτικό όσο και στο IR φάσµα. Επίσης, απαραίτητη είναι η δυνατότητα επίλυσης προβλήµατος διευθύνσεως βολής και η εκτέλεση πυρών µε τα πυροβόλα µικρού και µεγάλου διαµετρήµατος του πλοίου. Για να µπορέσει να ικανοποιήσει τις επιχειρησιακές απαιτήσεις, το σύστηµα EO/IR θα πρέπει να διαθέτει αριθµό ηλεκτροοπτικών αισθητήρων στο ορατό και στο IR φάσµα. Βάσει αυτής της φιλοσοφίας είναι σχεδιασµένο και το σύστηµα MIRADOR, το οποίο διαθέτει τέσσερις ηλεκτροπτικούς αισθητήρες και είναι τοποθετηµένο στις νέες πυραυλακάτους και κανονιοφόρους του ελληνικού στόλου. Πιο συγκεκριµένα το MIRADOR περιλαµβάνει: έγχρωµη κάµερα στο ορατό φάσµα για επιτήρηση, εντοπισµό και αναγνώριση 94 π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À ασπρόµαυρη κάµερα στο ορατό φάσµα για εγκλωβισµό κάµερα για επιτήρηση, εντοπισµό και αναγνώριση και εγκλωβισµό στο υπέρυθρο φάσµα. αποστασιόµετρο LASER Τέλος, ένα EO/IR σύστηµα θα πρέπει να είναι πλήρως ολοκληρωµένο - fully integrated όπως συνηθίζεται να λέγεται στην αγγλοσαξονική βιβλιογραφία- µε το τακτικό σύστηµα του πλοίου. Κατά αυτό τον τρόπο, είναι εφικτός ο συσχετισµός των στοιχείων που παρέχει, µε τα στοιχεία που παρέχονται από τους λοιπούς αισθητήρες του πλοίου, όπως συστήµατα ραντάρ, συσκευές ESM, και LINK. Η αδυναµία ανιχνεύσεως των EO/IR συστηµάτων υπαγορεύει τη χρησιµοποίηση τους αντί των συστηµάτων ραντάρ, στην περίπτωση που ο στόχος είναι εντός της εµβέλειας τους (ακόµα και τα ενεργητικά συστήµατα LASER δεν είναι ανιχνεύσιµα από τις τυπικές συσκευές ESM απαιτούνται ξεχωριστές συσκευές, οι Laser Warning Receivers LSR). Πέραν όµως αυτής τους της δράσης, τα EO/IR συστήµατα µπορούν να συµβάλουν σηµαντικά στην αντιµετώπιση ασύµµετρων απειλών. Για να γίνει αυτό πλήρως κατανοητό, θα πρέπει πρώτα να προσδιορίζουµε τι ακριβώς εννοούµε µε αυτόν τον όρο. [ Ασύµµετρες απειλές στο ναυτικό πόλεµο σε παράκτια ύδατα Αν και οι απόψεις όσον αφορά τον ακριβή ορισµό της «ασύµµετρης απειλής» διίστανται διεθνώς, ένας ασφαλής εννοιολογικός ορισµός είναι η απουσία συµµετρίας µεταξύ των χρησιµοποιού- µενων µέσων και της επιδιωκόµενης καταστροφής που αυτά θα προκαλέσουν. Με άλλα λόγια, αυτός που επιστρατεύει τακτικές ασύµµετρων απειλών προσπαθεί, µε χαµηλό κόστος και περιορισµένη επιχειρησιακή δράση, να προκαλέσει δυσανάλογα µεγάλες ζηµιές στον αντίπαλο. Οι ασύµµετρες απειλές, ειδικά µετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεµβρίου 2001, είναι άµεσα συνδεδεµένες µε την τροµοκρατία και σε γενικές γραµµές θεωρούνται σύγχρονο φαινόµενο. Επίσης, πολλοί τις συνδέουν αποκλειστικά µε παράνοµες εγκληµατικές οργανώσεις και µε την παραβίαση των κανόνων του δικαίου ή του δικαίου του πολέµου. Αυτές οι προσεγγίσεις όµως, απέχουν πολύ από την πραγµατικότητα. Υπάρχει πλήθος ιστορικών παραδειγµάτων που αποδεικνύει ότι οι ασύµµετρες απειλές είναι διαχρονικό φαινόµενο και µπορούν κάλλιστα να εφαρµοστούν από τακτικούς στρατούς. Εξετάζοντας τη νεότερη ελληνική ναυτική ιστορία, ένα εξαιρετικό παράδειγµα ασύµµετρης απειλής αποτελούσαν τα πυρπολικά τα οποία χρησιµοποιήθηκαν µε απόλυτη επιτυχία από τους Έλληνες ναυτικούς κατά την επανάσταση του 1821. Η επιτυχηµένη πρόσκρουση ενός πυρπολικού σε ένα µεγάλο και δυσκίνητο ξύλινο καράβι, όπως αυτά του οθωµανικού στόλου, είχε τις περισσότερες φορές καταστρεπτικά αποτελέσµατα. Αποκορύφωµα της δράσης των πυρπολικών, ήταν η πυρπόληση και ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας στο λιµάνι της Χίου από τον Κανάρη, µε αποτέλεσµα το θάνατο των περισσότερων µελών του πληρώ- µατος του πλοίου και του ίδιου του Τούρκου ναυάρχου. Ένα δεύτερο ιστορικό παράδειγµα ασύµµετρης απειλής στο ναυτικό πόλεµο αποτελούν οι επιθέσεις καµικάζι των Ιαπώνων αεροπόρων εναντίον του αµερικανικού στόλου κατά το δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο. Μόνο στη ναυµαχία της Οκινάουα, οι επιθέσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσµα να βυθιστούν 24 αµερικανικά Αισθητήρες MIRADOR αποστασιόµετρο Laser IR κάµερα επιτήρηση και εγκλωβισµό Έγχρωµη κάµερα για επιτήρηση Ασπρόµαυρη κάµερα εγκλωβισµού ANAXAITI H/INTERCEPTION π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2008 95

Μεταφορά του USS Cole από νορβηγικό πλοίο για επισκευές µετά την επίθεση στο λιµάνι του Άντεν πλοία και να υποστούν ποικίλες ζηµιές άλλα 200. Στις ηµέρες µας για ένα πολεµικό πλοίο το οποίο βρίσκεται αγκυροβοληµένο ή πλέει σε στενά, ή περιορισµένης έκτασης θαλάσσια ύδατα και γενικά διεξάγει παράκτιες επιχειρήσεις, τυπικό παράδειγµα ασύµµετρης απειλής αποτελεί ένα ταχύπλοο σκάφος επανδρωµένο από άνδρες των ειδικών δυνάµεων εξοπλισµένους µε βαρύ φορητό οπλισµό. Τα πράγµατα γίνονται ακόµα πιο δύσκολα στην περίπτωση που οι επιβαίνοντες εκτελέσουν επίθεση αυτοκτονίας µε ταχύπλοο παγιδευµένο µε εκρηκτικά. Η προσβολή του αµερικανικού αντιτορπιλικού USS Cole (DDG-67) αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Στις 12 Οκτωβρίου 2000 το USS Cole, ενώ ανεφοδιαζόταν στο λι- µάνι του Άντεν της Υεµένης, δέχτηκε επίθεση από ένα µικρό σκάφος επανδρωµένο από δύο άτοµα. Το ταχύπλοο σκάφος ήταν παγιδευµένο µε µεγάλη ποσότητα εκρηκτικών και εξερράγη, µετά την πρόσκρουση του, στην αριστερή πλευρά του πλοίου. Αποτέλεσµα ήταν ο θάνατος 17 ανδρών και ο τραυµατισµός άλλων 39. Η έκρηξη δηµιούργησε µία τρύπα 13 µέτρων και έθεσε εκτός µάχης ένα από τα πλέον σύγχρονα πλοία του αµερικανικού ναυτικού. Αυτό που σόκαρε τους ιθύνοντες αλλά και την κοινή γνώµη των ΗΠΑ, ήταν το πώς µπόρεσαν δύο άνθρωποι µε ένα µικρό σκάφος, να προκαλέσουν τόσο µεγάλη ζηµιά σε ένα πλοίο αξίας 1 δισεκατοµµυρίου δολαρίων το οποίο ήταν εξοπλισµένο µε τα πλέον σύγχρονα οπλικά συστήµατα. Πέραν το 56 θυµάτων, η αποκατάσταση των υλικών ζηµιών στοίχησε 240 εκατοµµύρια δολάρια, το ένα τέταρτο της αξίας του σκάφους. Στη φωτογραφία αυτή καθώς και στη φωτογραφία της απέναντι σελίδας φαίνεται καθαρά το µέγεθος της ζηµιάς που υπέστει το USS Cole (DDG 67). 96 π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

À Το κυριότερο συµπέρασµα από αυτή την επίθεση ήταν ότι τα πλοία µεγέθους φρεγάτας είναι σχεδιασµένα και εξοπλισµένα για να αντιµετωπίζουν απειλές που προέρχονται από προηγµένα οπλικά συστήµατα, υστερούσαν όµως σηµαντικά στην αντι- µετώπιση επιθέσεων όπως αυτή που περιγράφθηκε. Το ζητού- µενο πλέον ήταν το πώς τα πολεµικά πλοία θα µπορούσαν να ανταπεξέλθουν στις επιχειρησιακές απαιτήσεις των ασύµµετρων απειλών και ταυτόχρονα να διατηρήσουν τον κύριο ρόλο τους. [ Εκµετάλλευση των EO/IR συστηµάτων για την αντιµετώπιση των ασύµµετρων απειλών. Οι ασύµµετρες απειλές εµπεριέχουν έµφυτο το στοιχείο του αιφνιδιασµού. O χρόνος που διατίθεται στο προσωπικό ενός πλοίου για τον εντοπισµό, αναγνώριση, εγκλωβισµό και προσβολή µίας τέτοιας απειλής είναι ιδιαίτερα µικρός. Ένα ταχύπλοο είναι δύσκολο να εντοπιστεί και να εγκλωβιστεί από τα συστήµατα ραντάρ ενός πλοίου µεγέθους φρεγάτας, τόσο λόγω του µικρού µεγέθους και της µεγάλης ταχύτητας, όσο και της εγγύτητας του στο πλοίο. Επιπλέον, τα συστήµατα ραντάρ δεν έχουν τη δυνατότητα αναγνώρισης της στόχου, γεγονός που θα δηµιουργήσει αµφιβολία και θα επιµηκύνει το χρόνο αντίδρασης. Ακόµα πιο δύσκολο, αν όχι αδύνατο, είναι µία φρεγάτα να προσβάλει και να καταστρέψει µε πυρά ακριβείας αυτήν την απειλή κάνοντας χρήση πυροβόλων µεγάλου διαµετρήµατος 3 και 5 ιντσών. Στο ναυτικό πόλεµο απαιτούνται εντοπισµοί και επιθέσεις σε µεγάλες αποστάσεις και αντίστοιχα τα συστήµατα ραντάρ και τα πυροβόλα µίας φρεγάτας είναι σχεδιασµένα για αυτό το σκοπό. Από την άλλη πλευρά, τα EO/IR συστήµατα, που ούτως ή άλλως έχουν αδυναµίες στους εντοπισµούς µεγάλων αποστάσεων, έχουν τη δυνατότητα στοχοποίησης µικρών σκαφών σε κοντινές από το πλοίο αποστάσεις. Η εξαιρετική ακρίβεια διοπτεύσεως τους, έχει ως αποτέλεσµα την άριστη σκόπευση και την εκτέλεση πυρών ακριβείας µε πυροβόλα µικρού διαµετρήµατος. Αυτά τα στοιχεία, σε συνδυασµό µε τη δυνατότητα της οπτικής αναγνώρισης µε βάση το σχήµα του στόχου, τα καθιστούν ιδανικά για την αντιµετώπιση ασύµµετρων απειλών. [ Σκέψεις και συµπεράσµατα Τα EO/IR συστήµατα, συγκριτικά µε τα συστήµατα ραντάρ, έχουν το πλεονέκτηµα της παθητικής λειτουργίας µε ότι συνεπάγεται αυτό σε τακτικό επίπεδο. Προς το παρόν συµπληρώνουν τα ραντάρ, εξαιτίας της έλλειψης παντός καιρού ικανότητας λειτουργίας και των µικρών αποστάσεων εντοπισµού / εγκλωβισµού. Η ταχύτατα αναπτυσσόµενη τεχνολογία όµως, εξασφαλίζει ότι µεσοπρόθεσµα αυτές οι αποστάσεις θα βελτιωθούν και ο ρόλος τους θα αναβαθµιστεί. Πέραν των παραπάνω, η δυνατότητα εντοπισµού και παρακολούθησης «σηµειακών» στόχων καθιστούν τα EO/IR συστήµατα ιδανικά για την αντιµετώπιση ασύµµετρων απειλών. Το κατεξοχήν παράκτιο επιχειρησιακό περιβάλλον του Αιγαίου ευνοεί ιδιαίτερα τις τακτικές ασύµµετρων απειλών οι οποίες δύσκολα µπορούν να αντιµετωπιστούν από τα συστήµατα ραντάρ των πολεµικών πλοίων. Αυτές οι απειλές δεν είναι απαραίτητο να προέρχονται από τρο- µοκρατικές οργανώσεις. Ένα ταχύπλοο σκάφος επανδρωµένο από άνδρες των ειδικών δυνάµεων εξοπλισµένους µε βαρύ φορητό οπλισµό µπορεί κάλλιστα να χρησιµοποιηθεί σε µία κρίση ανάλογη αυτήν των Ιµίων. Η συγκέντρωση πολλών µονάδων κρούσεως σε ιδιαίτερα περιορισµένο γεωγραφικό περιβάλλον, συνεπάγεται πεδίον δράσης λαµπρό για τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Τα περισσότερα πλοία του ελληνικού πολεµικού ναυτικού, συ- µπεριλαµβανοµένου και των φρεγατών MEKO, δεν είναι εξοπλισµένα µε τέτοια συστήµατα. Εξαίρεση αποτελούν οι νέες κανονιοφόροι τύπου Πυρπολητή και οι επίσης νέες πυραυλάκατοι Super Vita που είναι εξοπλισµένες µε το σύστηµα Mirador. Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου η κατάσταση είναι διαφορετική. Οι οκτώ τουρκικές φρεγάτες ΜΕΚΟ τ. YAVUZ είναι εξοπλισµένες µε το σύστηµα ALBIS, ενώ οι πυραυλάκατοι τύπου DOGAN, KILIC-KILIC II και YILDIZ µε το σύστηµα LIOD ΜΚ2. Η απουσία συστηµάτων EO/IR στην πλειονότητα των µονάδων κρούσεως του ελληνικού πολεµικού ναυτικού είναι ένα κενό το οποίο πρέπει να καλυφθεί, ενδεχοµένως κατά προτεραιότητα. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À ƒπ -º µƒ À ƒπ 2008 97