ΚΖ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ (ΙΘΑΚΗ, 29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012) Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα Πραγματοποιήθηκε και εφέτος, με εξαιρετική επιτυχία στην πατρίδα του Οδυσσέα, την ἀμφίαλον (α 385, 395) Ιθάκη, την όμορφη και περίβλεπτη (εὐδείελον, ν 212) ομηρική Ιθάκη, το ΚΖ Σεμινάριο Ομηρικής Φιλολογίας, με θέμα: «Όψεις της οικογένειας στα ομηρικά έπη. Θεσμικό πλαίσιο, σχέσεις, ρόλοι» σε κοινή συνεργασία και συνδιοργάνωση του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών, της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, της Περιφέρειας Ιονίων νήσων και του Δήμου Ιθάκης. Εισηγήσεις στο σεμινάριο, που διεξήχθη στην Αίθουσα Συνεδρίων και Κινηματογράφου του Μορφωτικού Κέντρου Ιθάκης, έγιναν από τους: Κώστα ΑΝΤΥΠΑ, Οδυσσειακός οίκος: το έμβρυο της πόλης κράτους, Παναγιώτη ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟ, Οι εκφάνσεις του οίκου και η ερμηνεία τους στο Ζ της Ιλιάδας, Γεώργιο ΚΡΑΪΑ, Η τριαδικότητα της οικογένειας στα ομηρικά έπη, Αλεξάνδρα ΖΕΡΒΟΥ, Μελετώντας την οικογένεια της Ναυσικάς: Σχολιαστές, μεταφραστές και σχολική τάξη, Χριστίνα ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, Η οικογένεια του Αλκίνοου, ο ρόλος της Αρήτης και της Ναυσικάς, η μητριαρχία, οι θεσμοί και οι αξίες στην κοινωνία των Φαιάκων, Χαράλαμπο ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ, Πηνελόπη και Τηλέμαχος. Αναζητώντας τον Οδυσσέα, Ευφημία ΚΑΡΑΚΑΝΤΖΑ, Γυναικῶν ἀρχώμεθα. Κίρκη, Καλυψώ, Πηνελόπη και οι αντισυμβατικές μορφές οίκου στην Οδύσσεια, Μενέλαο ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟ, Σύζυγος δύο εχθρών. Αμφιθυμία και αμφισημία στη συζυγική υπόσταση της Ελένης, Γεωργία ΧΑΡΙΤΙΔΟΥ, Η Ελένη ως παράνομη και νόμιμη σύζυγος στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια, αντίστοιχα, Μανώλη ΣΤΕΡΓΙΟΥΛΗ, Στενή και ευρύτερη οικογένεια του Πριάμου. Αξίες, ήθη και έθιμα, Αριάδνη ΓΚΑΡΤΖΙΟΥ 1
ΤΑΤΤΗ, Πατέρες και υιοί στα ομηρικά έπη, Αναστάσιο ΣΤΕΦΟ, Παρασυζυγική ομιλία θεών στην Οδύσσεια. Η φιλότης Άρεως και Αφροδίτης (θ 266-366), Ελένη ΛΙΟΛΙΟΥ, Το τελευταίο δείπνο του Αγαμέμνονα. Η αντιστροφή μιας οικογενειακής γιορτής, Βασίλειο ΜΑΣΤΟΡΗ, Οικογενειακές πλοκές στον ιστό της Πηνελόπης, Φάνη ΚΑΚΡΙΔΗ, Κατ εἰκόνα καὶ καθ ὁμοίωσιν. Στις επτά συνεδρίες προήδρευσαν οι Μενέλαος Χριστόπουλος, Γεωργία Χαριτίδου, Αναστάσιος Στέφος, Αριάδνη Γκάρτσιου Τάττη, Ευφημία Καρακάντζα, Αλεξάνδρα Ζερβού, Μάχη Παΐζη Αποστολοπούλου. Στην καταληκτική συνεδρία η Μάχη Παΐζη Αποστολοπούλου με την εισήγησή της Η Ομηρική Βιβλιοθήκη Κακριδή. Μια περιήγηση αναφέρθηκε διεξοδικά στη δωρεά, στη βιβλιοθήκη του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών, βιβλίων και ανατύπων, ανεκτίμητης και ανυπολόγιστης αξίας, του καθηγητή Φάνη Ι. Κακριδή, ο οποίος μετά τις αμοιβαίες ευχαριστίες και την ανταλλαγή δώρων, τόνισε την ανάγκη ίδρυσης ειδικού χώρου στην πόλη, με την επωνυμία Οδυσσέως μέλαθρον, πρόταση η οποία υιοθετήθηκε και από τους παρισταμένους κ.κ. Σωτήριο Κουρή, Αντιπεριφερειάρχη, και Ιωάννη Κασσιανό, Δήμαρχο. Το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσης επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιθάκης, με εκθέματα από τη μυκηναϊκή, κορινθιακή και ρωμαϊκή περίοδο, ξενάγηση, από τον αρχαιολόγο Γεράσιμο Λιβιτσάνη, στους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού (Αλαλκομενές, αρχαία ακρόπολη, με κυκλώπεια τεύχη, λόφο Αετού, Σταυρό, Πηλικάτα κ.ά.), επίσκεψη στο γραφικό παραθαλάσσιο, με μικρό λιμανάκι, χωριό Φρίκες (πιθανόν το ομηρικό Ρείθρον) καθώς και θαλασσινή εκδρομή στη μαγευτική και πανέμορφη ακρογιαλιά Γιδάκι, από τις καθαρότερες του νησιού, με τα λευκά βότσαλα και τα διάφανα νερά. 2
Το Σεμινάριο Ομηρικής Φιλολογίας, που έχει προσλάβει θεσμικό χαρακτήρα υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, για τους φιλολόγους καθηγητές της Β /θμιας Εκπ/σης, οργανώνεται κάθε χρόνο από το Κέντρο Οδυσσειακών Σπουδών (Σημερινός Πρόεδρος 1 ο Μενέλαος Χριστόπουλος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών ισόβια Γενική Γραμματέας η Μάχη Παΐζη Αποστολοπούλου, οτρηρή θεραπαινίς του Σεμιναρίου και ακάματη ερευνήτρια του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών), τον εκάστοτε Δήμαρχο Ιθακησίων (σημερινός Δήμαρχος Ιωάννης Κασσιανός 2 ) και, από το 1996 3, την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων. Η Π.Ε.Φ. ευχαριστεί θερμότατα αμφοτέρους τους φορείς, οι οποίοι συμβάλλουν ουσιαστικά στην οργάνωση του σεμιναρίου, ηθικώς και υλικώς, καθώς και την περιφερειακή ενότητα Κεφαλληνίας της περιφερείας Ιονίων νήσων, η οποία στην εφετινή οργάνωση κάλυψε τα έξοδα διαμονής στο ξενοδοχείο Μέντωρ, όλων των συμμετεχόντων συναδέλφων. Τις εργασίες του εφετινού Σεμιναρίου παρακολούθησαν 35 περίπου εκπαιδευτικοί (εισηγητές και σύνεδροι, ευάριθμοι Σχολικοί Σύμβουλοι και καθηγητές Κλ. ΠΕ2) από τις Δ/νσεις Δ.Ε. Α Αθήνας, Αιτωλοακαρνανίας, Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Πιερίας, Σερρών, Χαλκιδικής και Χίου, καθώς και πέντε πανεπιστημιακοί καθηγητές και ισάριθμοι φοιτητές της Φιλολογίας του Παν/μίου Πατρών. Ο θεσμός αυτών των Σεμιναρίων διευρύνεται σχεδόν κάθε τρία χρόνια με την οργάνωση Διεθνούς Συνεδρίου, με αυστηρά επιστημονικό χαρακτήρα, με εισηγητές, διακεκριμένους ομηριστές, Έλληνες και ξένους έτσι, το τελευταίο ΙΑ Συνέδριο, με θέμα, «Μύθοι, κείμενα, εικόνες. Ομηρικά έπη και αρχαία ελληνική τέχνη» πραγματοποιήθηκε το 2009 4 (15-19 Σεπτεμβρίου) και το επόμενο προγραμματίζεται για τον Σεπτέμβριο του 2013. 3
Η Π.Ε.Φ. αισθάνεται έντονη την ευθύνη που της αναλογεί στην ισόμοιρη οργάνωση του Σεμιναρίου, που το έχουν ήδη παρακολουθήσει, όλα αυτά τα χρόνια, εκατοντάδες συνάδελφοι, από διαφορετικούς γεωγραφικούς χώρους, πλήρως ικανοποιημένοι από τις ομορφιές του νησιού, τους φιλόξενους κατοίκους της καθώς και από την ενασχόλησή τους με τη σπουδή και την έρευνα της ομηρικής ποίησης και τη συνύπαρξή τους με τον πολύτροπον Οδυσσέα, που η μορφή του άσκησε επίδραση στην πνευματική δημιουργία των Ελλήνων και των άλλων εθνών παράλληλα, υπόσχεται ότι θα συνεχίσει 5, μαζί με τους εταίρους του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών, να ενδιαφέρεται για την ακώλυτη λειτουργία του Σεμιναρίου και την ενεργό και ουσιαστική συμμετοχή των συναδέλφων, ώστε να υπηρετούνται οι επιστημονικοί και διδακτικοί στόχοι του σεμιναρίου και να παραμείνει η ομηρική κληρονομιά παιδαγωγός και πολύτιμο κτήμα εσαεί των νέων ανθρώπων. Αναστάσιος Αγγ. Στέφος 4
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Εμπνευστής και πρώτος Πρόεδρος ο αείμνηστος καθηγητής Ιωάννης Θ. Κακριδής (1900-1992) συνεχιστές του οι πανεπιστημιακοί: Μιχάλης Σακελλαρίου, Φάνης Κακριδής και Δημήτρης Μαρωνίτης (2003-2010). 2. Προηγούμενοι Δήμαρχοι οι: Σπύρος Αρσένης, Τηλέμαχος Καραβίας, Γεώργιος Βασιλόπουλος. 3. Επί Προεδρίας Αγγελικής Στασινοπούλου Σκιαδά και, στη συνέχεια, Χριστίνας Βέικου. Προηγουμένως, την ευθύνη είχε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Σύμβουλοι: Ηλίας Σπυρόπουλος, Φανούριος Βώρος). 4. Ο τόμος εκδόθηκε από το Κέντρο Οδυσσειακών Σπουδών, με την επιστημονική επιμέλεια της Έλενας Walter Καρύδη, Ιθάκη 2010. 5. Το 2010, με ομόφωνη απόφαση του Επαρχιακού Συμβουλίου (Έπαρχος: Αθανάσιος Λιβιτσάνης), απενεμήθη στην Π.Ε.Φ. το βραβείο «Οδυσσέως Πηνελόπη», «για την ενεργό επί 15 χρόνια συμμετοχή της στην οργάνωση του Σεμιναρίου Ομηρικής Φιλολογίας στην Ιθάκη, με στόχο την καλύτερη κατάρτιση των φιλολόγων καθηγητών Μέσης Εκπ/σης της χώρας μας στα ομηρικά έπη». Βλ. Φιλολογική, (112/2010), σ.σ. 109-110. 5