Χαιρετισμός του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη στο 13ο Συνέδριο του Economist στην Κύπρο Europe on the move, Cyprus in the fast Lane Πέμπτη, 2 Νοεμβρίου 2017 Είναι πραγματικά με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχτηκα την πρόσκληση να τις εργασίες του 13ου Συνεδρίου του Economist που διεξάγεται και φέτος στην Κύπρο. Μετά από σχεδόν πέντε χρόνια διακυβέρνησης, τα οποία ξεκίνησαν με μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, νιώθω ιδιαιτέρως ευτυχής που το όνομα της χώρας μας συνδέεται σήμερα και πάλι με την ανάπτυξη και την προοπτική. Η πορεία που επιλέξαμε ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς απαιτούσε ριζική αλλαγή κατεύθυνσης για τη χώρα. Πέραν της ισχυρής μας δέσμευσης και της συλλογικής προσπάθειας από πλευράς Κυβέρνησης, πολιτικών δυνάμεων εργοδοτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, ήταν ιδιαίτερα αισθητές οι θυσίες του λαού μας που υπήρξαν καταλυτικές για να φτάσουμε με επιτυχία εδώ που σήμερα βρισκόμαστε. Με την έναρξη της θητείας αυτής της Κυβέρνησης, με αποφασιστικότητα προχωρήσαμε στον ανασχεδιασμό του κυβερνητικού προγράμματος. Μεταξύ των πρώτων αποφάσεων ήταν η αποκατάσταση της αξιοπιστίας και του κύρους του κράτους, ήταν η αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και ο εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών. Με τα μέτρα που λάβαμε έγινε κατορθωτό από τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης να εξαλείψουμε το έλλειμμα και να λειτουργούμε με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και με υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, που φτάνει φέτος τα 426 εκατομμύρια χωρίς επιβολή πρόσθετης φορολογίας ή μείωση μισθών και συντάξεων. Να σημειώσω ότι όταν λέμε πως φέτος έχουμε 426 εκ. πρωτογενές πλεόνασμα να υπενθυμίσω ότι μέχρι το 2013 όταν αναλάβαμε λειτουργούσαμε με ένα δις έλλειμμα ετησίως στον προϋπολογισμό.
Μετά τον Μάρτιο του 2013, εξίσου στοχοπροσηλωμένη ήταν η πολιτική που ακολουθήσαμε στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο τραπεζικός μας τομέας έχει αναδιαρθρωθεί και ανακεφαλαιοποιηθεί μέσω κυρίως ιδιωτικών κεφαλαίων, ξένων επενδυτών, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα μικρότερος, καλύτερα κεφαλαιοποιημένος, με αποτελεσματικότερη διαχείριση και εποπτεία. Είναι προφανές πως ο τραπεζικός τομέας έχει κι άλλες προκλήσεις να αντιμετωπίσει. Η μεγαλύτερη αφορά το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που αν και σε απόλυτους αριθμούς έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος, ως ποσοστό επί του συνολικού ύψους των δανείων παραμένει υψηλό. Ωστόσο αναμένεται πως η δυνατότητα των δανειοληπτών για εξυπηρέτηση των δανείων τους θα βελτιώνεται, καθώς η ανάπτυξη της οικονομίας θα εδραιώνεται. Παράλληλα με τις προσπάθειες εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών και της αποκατάστασης της αξιοπιστίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, έχουμε προωθήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις με στόχο να ενισχυθούν οι δείκτες της οικονομίας μας και να αντιμετωπιστεί μια σειρά διαρθρωτικών αδυναμιών που ανέδειξε η κρίση. Η απόφαση μας ήταν να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία. Σε αυτές περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων: η διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συντάξεων, η μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, περιλαμβανομένου του εξορθολογισμού του αριθμού των δημόσιων ωφελημάτων και της καλύτερης στόχευσής τους, η καλύτερη αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας, η εισαγωγή Γενικού Σχεδίου Υγείας. Ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Υπηρεσίας, καθώς και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του κρατικού μισθολογίου βρίσκεται, επίσης, υψηλά στο μεταρρυθμιστικό μας πρόγραμμα. Προς το σκοπό αυτό, η Κυβέρνηση θα επανακαταθέσει στη Βουλή πριν το τέλος του χρόνου αναθεωρημένα νομοσχέδια και αναφέρομαι στα έξι νομοσχέδια που
εκσυγχρονίζουν τον δημόσιο τομέα, περιορίζουν στο ελάχιστο τη γραφειοκρατία, δημιουργούν συνθήκες αξιοκρατίας, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για παραγωγικότητα των δημοσίων λειτουργών. Ενώπιον της Βουλής βρίσκονται, επίσης, μεταρρυθμίσεις όπως: α) η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, β) ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου διακυβέρνησης που αφορά την παραγωγή και εφαρμογή αναπτυξιακής πολιτικής, με τη δημιουργία υφυπουργείων για την ανάπτυξη, τον τουρισμό και τη ναυτιλία. Να αναφέρω εδώ ότι η δημιουργία Υφυπουργείου Ναυτιλίας έχει ήδη εγκριθεί από τη Βουλή και θα τεθεί σε ισχύ μετά την 1 η Μαρτίου, μετά τις προσεχείς εκλογές δηλαδή και θέλω να ελπίζω ότι μέσα σε ένα κλίμα κατανόησης των αναγκών που η πολιτεία έχει ανεξάρτητα των όποιων εκλογικών σκοπιμοτήτων, οι πολιτικές δυνάμεις θα συνεργήσουν έτσι ώστε να υιοθετηθεί και η ψήφιση των άλλων δύο Υφυπουργείων. Παράλληλα, η Κυβέρνηση τροχοδρομεί μια σειρά σημαντικών μεταρρυθμίσεων που αναμένεται να συμβάλουν στην εδραίωση της ανάπτυξης, και περιλαμβάνουν: α) την απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης νέων επενδύσεων, β) μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα με τη δημιουργία ειδικού εμπορικού δικαστηρίου και γ) μεταρρυθμίσεις στον τομέα των ασφαλειών και των συνταξιοδοτικών ταμείων με τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης και ενοποιημένης εποπτικής Αρχής. Παράλληλα μετά την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του κράτους και του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, μια εκ των κυριοτέρων προτεραιοτήτων της Κυβέρνησης μου ήταν και η προσέλκυση επενδύσεων στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. Η Κυβέρνηση εφαρμόζει ήδη μια σειρά μέτρων που περιλαμβάνουν την απλοποίηση των διαδικασιών για την ταχύτερη αδειοδότηση των επενδυτικών έργων και της λειτουργίας των επιχειρήσεων, καθώς και την ταχύτερη χορήγηση αδειών παραμονής σε ξένους επενδυτές και επιχειρηματίες στη βάση πάντα αυστηρών και συγκεκριμένων οικονομικών κριτήριων.
Επιπρόσθετα, έχουμε λάβει μια σειρά από αποφάσεις που εκσυγχρονίζουν το φορολογικό πλαίσιο, το καθιστούν πιο δίκαιο και πιο ανταγωνιστικό και, το σημαντικότερο, περιορίζουν στοχευμένα το φορολογικό βάρος, προσφέροντας κίνητρα για οικονομική δραστηριότητα. Τα πιο πάνω μέτρα οδήγησαν στη δημιουργία σημαντικού αριθμού νέων θέσεων εργασίας, μειώνοντας την ανεργία από το 16% που ήταν το 2013 σε λιγότερο από 11% το πρώτο εξάμηνο του 2017, πιο συγκεκριμένα για τον Σεπτέμβρη ήταν 10,3%, και θέλω να ελπίζω ότι θα κυμανθεί πέριξ αυτού του ποσοστού μέχρι το τέλος του χρόνου. Παρ όλα αυτά δεν παραγνωρίζουμε ότι η ανεργία παραμένει υψηλή, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, γι αυτό και κυρίαρχο στοιχείο στους σχεδιασμούς είναι να εργαστούμε έτσι ώστε να επιστρέψουμε στα χαμηλά ποσοστά ανεργίας πριν την κρίση. Οι προσπάθειές μας απέδωσαν καρπούς: Η Κύπρος εξήλθε από το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής νωρίτερα από ό,τι ολόκληρη η διεθνής κοινότητα ανέμενε. Μετά από 22 διαδοχικές υποβαθμίσεις της οικονομίας, σήμερα βρισκόμαστε πλέον ένα μόλις βήμα πριν την επενδυτική βαθμίδα, και το κράτος μπορεί πλέον να απευθύνεται για δανεισμό στις διεθνείς αγορές με δανειστικά επιτόκια που βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα από της ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η κυπριακή οικονομία βαδίζει σε τρίτη συνεχόμενη χρονιά σταθερής ανάπτυξης που σήμερα βρίσκεται στο 3,5%, του ΑΕΠ, από τους υψηλότερους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως όλοι γνωρίζετε, η Ευρώπη καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις: το μεταναστευτικό, την τρομοκρατία, την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, την αύξηση των εθνικιστικών τάσεων, τις εμπόλεμες συρράξεις στην ευρύτερη γειτονιά και όχι μόνο. Οι πολλαπλές αυτές προκλήσεις είναι και ο λόγος για τον οποίο ο διάλογος για το Μέλλον της Ευρώπης αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, αφού στόχος μας δεν μπορεί να είναι άλλος παρά η ενδυνάμωση της Ένωσης. Τώρα είναι η ώρα να λάβουμε αποφάσεις για το πώς να καταστήσουμε την ΕΕ πιο αποτελεσματική στις ευαισθησίες και ανάγκες των πολιτών
της, πιο ικανή να εκπληρώσει τις προσδοκίες τους και, το πιο σημαντικό: πιο ικανή να αντιμετωπίσει αποφασιστικά και άμεσα τις νέες και υπάρχουσες αυτές προκλήσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται για πρώτη φορά αντιμέτωπη με την έξοδο ενός κράτους μέλους της. Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου, πέρα από τις επιπτώσεις που αναμένεται να επιφέρει στην ΕΕ, θα διαταράξει, επίσης, τις υφιστάμενες ισορροπίες στο εσωτερικό της ΕΕ. Και αυτό είναι ακόμα ένα στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στον διάλογο που διεξάγεται για το μέλλον της ΕΕ χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι συζητήσεις για το περίπλοκο και πρωτόγνωρο πρόβλημα της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ απαιτούν εποικοδομητικό και δημιουργικό πνεύμα, για να λύσουμε ουσιαστικά ζητήματα, όπως είναι για παράδειγμα αυτό των οικονομικών εκκρεμοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου και των δικαιωμάτων των πολιτών μας, και να μπορέσουμε, στη συνέχεια, να διαπραγματευτούμε τη μελλοντική μας σχέση. Όλοι αναγνωρίζουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένας σημαντικός εταίρος και έτσι θα πρέπει να παραμείνει. Από πλευράς μας, στηρίζουμε μια όσο το δυνατόν πιο στενή και ενδυναμωμένη μελλοντική σχέση, με αναπτυγμένη και πολυεπίπεδη συνεργασία σε καίριους τομείς, όπως ασφάλεια, δικαιοσύνη, εμπόριο, οικονομία, χωρίς να θέλω φυσικά να προκαταλάβω το πλαίσιο των συζητήσεων για την μελλοντική σχέση που θα ακολουθήσει στη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων. Είναι πρωτίστης σημασίας όπως κατά την πορεία των διαπραγματεύσεων και με την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ διατηρηθεί η απαιτούμενη νομική βεβαιότητα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας. Κάτι που θέλω να επισημάνω, και που θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό, είναι το ότι μέχρι στιγμής τα 27 Κράτη Μέλη έχουν διατηρήσει την ενότητα τους και προχωρούν με βάση τις συμφωνημένες αρχές των διαπραγματεύσεων. Θέλω να πιστεύω ότι υπάρχει η δυνατότητα μέχρι τον Δεκέμβριο να επιτευχθεί ουσιαστική πρόοδος, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην επόμενη φάση.
Όπως γνωρίζετε η Κύπρος έχει μια πολύ στενή σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω και της Ιστορίας της, η οποία εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, περιλαμβανομένου του τομέα των εξαγωγών αγαθών και της παροχής υπηρεσιών. Ανάλογους εμπορικούς και οικονομικούς δεσμούς με τη Βρετανία, διατηρούν όλοι οι εταίροι μας. Δική μας πρόθεση είναι να συνεργαστούμε στενά και απρόσκοπτα με όλους τους εταίρους μας, ώστε η μελλοντική μας σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο να διασφαλίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα κοινά μας συμφέροντα, μέσα από ένα πλέγμα στενών και αγαστών σχέσεων με τη Βρετανία, μετά την αποχώρησή της από την Ένωση. Προσβλέπουμε, επίσης, σε μια δίκαιη και ολιστική διευθέτηση του ζητήματος των δικαιωμάτων των πολιτών μας, ώστε να διασφαλίσουμε ότι τα κεκτημένα δικαιώματα τους δεν θα επηρεαστούν δυσμενώς. Όπως καλά γνωρίζετε με απόφαση των Βρυξελλών οι διαπραγματεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη Βρετανική Κυβέρνηση για το καθεστώς των όσων κατοικούν στο έδαφος των Βρετανικών Βάσεων, αλλά και των Κυπρίων που διαμένουν στη Βρετανία ή και των Βρετανών που διαμένουν στην Κύπρο θα αποτελέσει ένα μέρος διακρατικού διαλόγου μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Κύπρου. Στο σημείο αυτό επιτρέψετε μου να αναφερθώ εν συντομία στις εξελίξεις στο Κυπριακό, λαμβάνοντας υπόψη το ιδιαίτερο σας ενδιαφέρον. Είναι βαθιά η πεποίθηση μας πως η επίτευξη μιας λύσης του κυπριακού προβλήματος θα είναι ομολογουμένως και η πιο σημαντική μεταρρύθμιση για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας κατά τις επόμενες δεκαετίες. Πέραν των εμφανών πλεονεκτημάτων για το σύνολο του κυπριακού λαού, μια λύση θα ενισχύσει το ρόλο μας ως μοντέλο ασφάλειας σε μία από τις πλέον ταραχώδεις περιοχές του κόσμου, εμβαθύνοντας παράλληλα τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας και τη συνολική αρχιτεκτονική σταθερότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως καλά γνωρίζετε, παρά την παντελή έλλειψη προόδου που εν τη ουσία παρατηρείτο από το Νοέμβριο του 2016, αποδέχθηκα στις 17 Μαΐου 2017 να οδηγηθούμε εκ νέου σε μια πολυμερή διάσκεψη για την Κύπρο, προκειμένου να συμβάλουμε στην προσπάθεια των Η.Ε. να
επιτευχθεί καταρχήν μια στρατηγική συμφωνία που θα οδηγούσε στην τελική διαπραγμάτευση και κατ ευχήν και στην τελική λύση του Κυπριακού. Μια διάσκεψη στην οποία, στη βάση και του Ανακοινωθέντος του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών στις 04 Ιουνίου, για πρώτη φορά ρητά και με σαφήνεια καταγράφηκε πως χωρίς την επίλυση ή την επίτευξη επαρκούς προόδου στο Κεφάλαιο της Ασφάλειας και Εγγυήσεων δεν θα μπορούσε να αναμένεται θετικό αποτέλεσμα από την όλη διαδικασία. Δυστυχώς, λόγω της εμμονής της Τουρκίας στη διατήρηση των απηρχαιωμένων Συνθηκών Εγγύησης, των επεμβατικών δικαιωμάτων αλλά και της παραμονής τουρκικού στρατού σε στρατιωτική βάση επ αόριστον ή για πάντα, κατ αντίθεση με τις παραμέτρους που καθόρισε ο Γενικό Γραμματέας ΟΗΕ μέσα στις οποίες θα έπρεπε να κινηθούν οι διαπραγματεύσεις, η διάσκεψη στο Κραν Μοντανά οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Θέσεις, οι οποίες εάν γίνονταν αποδεκτές θα έθεταν υπό την κηδεμονία ή την επιρροή της εγγυήτριας, τη μία των κοινοτήτων και κατ επέκταση το Kράτος, με κίνδυνο αποσταθεροποίησης ή και ενίσχυσης ρευμάτων απόσχισης. Εκείνο που θα ήθελα να καταστήσω σαφές είναι πως η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί μια λύση μέσα στις παραμέτρους όπως τις καθόρισε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ και όπως καθορίζονται από σωρεία ψηφισμάτων και αποφάσεων τόσο της Γενικής Συνέλευσης όσο και του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ και ταυτόχρονα που θα σέβονται απόλυτα το ευρωπαϊκό κεκτημένο, αφού η χώρα μας είναι κράτος μέλος της ΕΕ και δεν μπορεί να υστερεί των υπολοίπων κρατών μελών είτε σε δικαιώματα των πολιτών της είτε σε λειτουργικότητα, βιωσιμότητα, αποτελεσματικότητα. Στόχος μας παραμένει όπως η Κύπρος εξελιχθεί σε ένα «φυσιολογικό κράτος», όπως το περιέγραψε ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας, δηλαδή να μετεξελιχθεί σε ένα πραγματικά ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος απαλλαγμένο από εξαρτήσεις τρίτων. Ένα σύγχρονο κράτος που θα δίδει πραγματικά την προοπτική ειρηνικής συνύπαρξης σε ένα ασφαλές και σταθερό περιβάλλον για όλους ανεξαιρέτως τους νόμιμους κατοίκους του νησιού.
Ένα κράτος, που μέσω μιας λύσης που δεν θα αφήνει νικητές ή ηττημένους και θα λαμβάνει υπόψη τις ευαισθησίες και ανησυχίες και των δύο κοινοτήτων, θα αξιοποιεί πλήρως τις δυνατότητές του, απομακρύνοντας όλα τα εμπόδια που παρεμβάλλονται στην πλήρη αξιοποίηση της μοναδικής γεωγραφικής μας θέσης στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας. Ολοκληρώνοντας, θέλω θερμά να σας ευχαριστήσω για την προσοχή σας και να ευχηθώ καλές επιτυχίες στις εργασίες του Συνεδρίου.