Πρωτομαγιά: Από γιορτή εργατών, εορτή τελετών Η βιομηχανική επανάσταση δεν άλλαξε μόνον τον τρόπο παραγωγής και διάθεσης των αγαθών αλλά και δημιούργησε εργασιακές σχέσεις, που έρχονται σε αντίθεση με την τεχνολογία και την εξ αυτής αναμενόμενη διευκόλυνση του μόχθου του ανθρώπου. Το εργατικό κίνημα είναι δημιούργημα της βιομηχανικής εποχής και προέκυψε μέσα από αγώνες των εργατών, που παρέμειναν στη μνήμη μας, γιατί ήταν αγώνες αίματος, που δήλωναν την άκαμπτη αποφασιστικότητα ότι η εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο έχει όρια, που δεν μπορούν να ξεπεραστούν. Στη συνείδηση όλων μας μένει η πρωτομαγιά των εργατών στο Σικάγο, το1886, που τρία χρόνια αργότερα, το 1889, καθιερώθηκε ως διεθνής εργατική γιορτή. Στη συνείδησή μας μένει η εργατική πρωτομαγιά του 1893 στην Ελλάδα, που ήταν η πρώτη φορά γιορτασμού της στη χώρα μας. Στη συνείδησή μας μένει η πρωτομαγιά του 1911 στη Θεσσαλονίκη, η αιματοβαμμένη πρωτομαγιά του 1924 στην Αθήνα, η πιο αιματοβαμμένη πρωτομαγιά της Θεσσαλονίκης του 1936 και η πρωτομαγιά του 1944, με την εκτέλεση στην Καισαριανή 200 εργατών, πολιτικών κρατουμένων από την εποχή της δικτατορίας του Μεταξά. Όλες οι άλλες πρωτομαγιές της μετεμφυλιακής περιόδου ή των δεκαετιών του 1960 και 1 / 6
1970, με τη μετανάστευση του εργατικού δυναμικού μας στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, που στέρησαν τη δική μας χώρα από την εκβιομηχάνιση, αλά και κράτησαν το ελληνικό εργατικό κίνημα σε μια αναγκαστική ύφεση, ήταν πρωτομαγιές στα πλαίσια μιας εθιμοτυπικής τελετής. Στη μεταπολίτευση προβλήματα κυρίως εκδημοκρατισμού της κοινωνικής ζωής δεν άφηναν περιθώρια για ογκώδεις εργατικές διαμαρτυρίες και για παράλυση της οικονομικής δραστηριότητας. Η δεκαετία του 1980 έδωσε ώθηση για την συζήτηση και την ανάπτυξη σοσιαλιστικών ιδεών, για την ταξική συνειδητοποίηση των εργατών, αλλά όλα αυτά σε φραστικό επίπεδο, αφού υπήρχε πλήρης αποβιομηχάνιση της χώρας και διόγκωση του κρατικού τομέα της οικονομίας με μετατροπή των εργατών σε υπαλλήλους. Οι πρωτομαγιές στη δεκαετία του 1980 ήταν ογκώδεις, πραγματοποιούνταν κυρίως από υπαλλήλους και ήταν πάντα χειραγωγούμενες από την πολιτική εξουσία, που εύρισκε την ευκαιρία να προβάλλεται και να ποδηγετεί έτσι το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα. Η σημερινή πραγματικότητα δεν διαφέρει, από την άποψη αυτή, και πολύ από την δεκαετία του 1980. Ο κρατικός τομέας της οικονομίας είναι το ίδιο διογκωμένος, οι υπάλληλοι και οι εργάτες των ΔΕΚΟ δεν έχουν περιθώρια και την ηθική δύναμη για σύγκρουση με τον εργοδότη, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το κράτος, που τους εξασφάλισε με έναν ανταλλακτικό τρόπο την εργασία τους. Στις λίγες, διάσπαρτες βιομηχανικές μονάδες της χώρας μας οι εργάτες, που πραγματικά υποφέρουν, είναι αλλοδαποί και δύσκολα θα τολμήσουν να διεκδικήσουν αλλαγή συνθηκών εργασίας και εργασιακών σχέσεων. Τα τηλεοπτικά κυρίως ΜΜΕ, ελεγχόμενα από επιχειρηματίες που άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με τη βιομηχανία, δεν σταματούν να προπαγανδίζουν την παγκόσμια οικονομική 2 / 6
ύφεση, το μεγάλο ποσοστό της ανεργίας, τις φθηνότερες θέσεις εργασίας σε άλλες χώρες, το μικρότερο κόστος της ανάπτυξης σε ξένες χώρες και την ανάγκη για αύξηση της παραγωγικότητας των εδώ εργαζομένων για να είμαστε πιο ανταγωνιστικοί. Ο (εκάστοτε)υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας θα βγει την ημέρα της Πρωτομαγιάς και θα μιλήσει στα τηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης, θα πει καλά λόγια για τους εργαζόμενους, θα μιλήσει για τους ηρωικούς αγώνες των εργατών και θα αναφέρει τις προσπάθειες που κάνει για τη μείωση της ανεργίας και τη διασφάλιση των συμφερόντων των εργαζομένων. Η ανεργία όμως είναι το 2005 στο 8,8 % και οι προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το 2006 είναι πάλι στο 8,8 % και για το 2009 στο 9 %. 1 Και βέβαια μιλάμε με στοιχεία που δίνουν οι ίδιες καθεστωτικές δυνάμεις. Όλοι όμως ξέρουμε πως η πραγματικότητα είναι ακόμη χειρότερη. Το 42,8 % της νεολαίας μας δηλώνει σήμερα πως το μεγαλύτερο πρόβλημά τους είναι η ανεργία. 2 Όταν ένα τέτοιο πρόβλημα αφήνεται να διαιωνίζεται, είναι εύκολο να παίρνει κάποιος από τη «δεξαμενή» των ανέργων εργάτες και να τους επιβάλλει το οποιο-δήποτε εργασιακό καθεστώς. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν είναι ούτε η ανεργία ούτε η ασυδοσία των εργοδοτών. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ακρισία του Νεοέλληνα και η απουσία της απλής λογικής. Τα ΜΜΕ, το Σχολείο και άλλοι φορείς έχουν δηλητηριάσει το πνεύμα των νέων και έχουν αλλοιώσει τη λογική τους. Γι αυτό οι ίδιοι οι εργαζόμενοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι εναπόκειται σ αυτούς η οποιαδήποτε βελτίωση της θέσης τους. 3 / 6
Ο εκάστοτε υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, ως ο θεσμικά προστάτης των εργαζομένων, αν δεν μειώνει κατ έτος την ανεργία κατά ελάχιστο έστω ποσοστό, ελέγχεται, κρίνεται και παραιτείται ως αναρμόδιος γι αυτή τη θέση. Τα μέσα παραγωγής δεν είναι το Κεφάλαιο, η γη και ό,τι άλλο διαστρεβλωμένα λένε οι ειδικοί και τα σχολεία. Το μοναδικό μέσο παραγωγής είναι ο άνθρωπος και ειδικά ο εργαζόμενος άνθρωπος. Το εργοστάσιο από μόνο του ή το χωράφι δεν μπορεί να παράγει τίποτα, αν δεν δουλέψει κάποιος σ αυτά. Θεωρητικά ο κατέχων ένα εργοστάσιο ή μια επιχείρηση έχει απόλυτη ανάγκη τους εργαζόμενους, γιατί από μόνος του δεν μπορεί να παράγει πλούτο. Και ενώ αυτή είναι η αλήθεια και θα έπρεπε να είναι ευγνώμων που εργαζόμενοι τίθενται υπό την καθοδήγησή του για παραγωγή πλούτου, ο ίδιος αποθρασύνεται και ξεπερνά τα εσκαμμένα. Η παραδοχή αυτής της πραγματικότητας θα αναγκάσει και τις δύο πλευρές να οδηγηθούν σε ένα σημείο σύγκλισης και προβλήματα που φαντάζουν άλυτα θα βρουν τη λύση τους. Δεν είναι τυχαίο που οι θεωρίες του Σαιν Σιμόν, του Σαρλ Φουριέ, του Λουί Μπλαν και άλλων χαρακτηρίστηκαν ως ουτοπικός σοσιαλισμός. Ο Ρόμπερτ Όουεν την ίδια με αυτούς εποχή απέδειξε στην πράξη ότι υπάρχει δρόμος σύγκλισης των εμπλεκομένων στην παραγωγή, αλλά καταπολεμήθηκε και το πείραμά του ξεχάστηκε. Αντί όλων αυτών σήμερα κυριαρχεί, παγκόσμια, η ασυδοσία των εργοδοτών, η απουσία κάθε ελέγχου από το κράτος, που η κύρια ευθύνη του είναι να διασφαλίζει ισόρροπα τα συμφέροντα όλων των κοινωνικών τάξεων. Όταν βλέπουμε ανθρώπους να ψάχνουν στους σκουπιδοτενεκέδες για να βρουν κάτι να φάνε, σε μια κοινωνία με πληθώρα τροφίμων και άλλων άχρηστων, μη απαραίτητων προϊόντων, η πολιτική αυτοαναιρείται και οι εκφραστές τους, πολιτικοί ή οικονομικοί παράγοντες -αδιάφορο- αποδεικνύουν την ανθρώπινη αναλγησία τους. Το σκηνικό θυμίζει τα χρόνια πριν από τη μεγάλη παγκόσμια κρίση του 1929 και οι αναλογίες είναι παρόμοιες. 4 / 6
Το τι θα πει η επίσημη ηγεσία του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος κατά τον γιορτασμό της εργατικής Πρωτομαγιάς είναι γνωστό. Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ θα μιλήσει για διεκδίκηση λύσεων στην ανεργία, το εισόδημα, την κοινωνική ασφάλιση και την προστασία των εργασιακών σχέσεων και των συλλογικών συμβάσεων. Ο πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ θα μιλήσει για αναδιανομή του εισοδήματος, για ριζική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, για αναδιανομή στην απασχόληση και για ενδυνάμωση των δημόσιων και κοινωνικών υπηρεσιών. 3 Οι κατά πόλεις πρόεδροι των Εργατικών Κέντρων θα αναλύσουν τις θέσεις της ΓΣΕΕ και οι πολιτικοί, που θα παρευρίσκονται στις εκδηλώσεις, θα εξαντληθούν σε επαίνους για τους ηρωικούς αγώνες των εργαζομένων, ώστε να μετατρέψουν μια εκδήλωση ταξικής συνειδητοποίησης και ουσίας σε μια τελετή εθιμοτυπίας και α-ν-ουσίας. ------------------------------------------------------------------------------------ 1. «Ημερησία», 19/20-2-2005. 2. «Καθημερινή», 13-2-2005, Εργασία, σ. 4. 3. «Ημερησία», 19/20-2-2005. 5 / 6
Κούζας Ιωάννης, Μεθόριος, 11-05-2005 6 / 6