ΘΕΜΑ: ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ. Στο πλαίσιο της τροποποίησης του Ειδικού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό, ο Δήμος Χερσονήσου αποτιμώντας την έως τώρα στρατηγική του για τον τουρισμό και τη δυνατότητα περαιτέρω οικονομική του ανάπτυξης για το σύνολο της εδαφικής του επικράτειας έτσι όπως διατυπώθηκε στο στρατηγικό σχέδιο Β.Ι.Τ.Α, μέρος του οποίου έχει ή πρόκειται να υλοποιηθεί με συγκεκριμένες δράσεις χρηματοδοτούμενες από τα προγράμματα ΟΣΑΠΥ, LEADER + κ.α., διαπιστώνει την ενσωμάτωση στο νέο εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό των προτάσεων του Δήμου για την ανάγκη εμπλουτισμού του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος. Ο Δήμος Χερσονήσου από νωρίς επικεντρώθηκε σε τρία κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την βιώσιμη ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας στην επικράτεια του: 1. το ζήτημα της εποχικότητας του τουρισμού 2. την ελκυστικότητα των ειδικών μορφών τουρισμού 3. και την ορθολογική διαχείριση του οικιστικού και φυσικού χώρου. Το βασικό αναπτυξιακό όραμα της Δημοτικής αρχής για τον τουρισμό έτσι όπως διατυπώθηκε στο στρατηγικό σχέδιο Β.Ι.Τ.Α. αφορά τη διαχείριση του Δήμου στο σύνολο του ως τουριστικoύ προορισμού μέσω του εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος και εν γένει της τουριστικής επιχειρηματικότητας, έτσι ώστε να αποτελέσει δυναμικό πόλο βιώσιμης ανάπτυξης αξιοποιώντας και παράλληλα προστατεύοντας το φυσικό και οικοπολιτισμικό περιβάλλον. Ο φιλοπεριβαλλοντικός προσανατολισμός και η πρόταση της ανάδειξης και αξιοποίησης του φυσικού και οικο-πολιτιστικού περιβάλλοντος, προκειμένου οι περιοχές να προσδιορίσουν την ιδιαίτερη ταυτότητα τους μέσα από την οποία θα διαφοροποιούνται στην ανταγωνιστική τουριστική αγορά είναι οι βασικές κατευθύνσεις που προωθούνται και με το παρόν υπό έγκριση εθνικό σχέδιο για τον τουρισμό. Πιο αναλυτικά, σε ότι αφορά το Δήμο Χερσονήσου, σύμφωνα με το τροποποιημένο ΕΠΧΣΑΑ για τον τουρισμό, το μεγαλύτερο τμήμα του Δήμου υπάγεται στις περιοχές με στοιχείο Α1 Αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές οι οποίες διαθέτουν τα εξής χαρακτηριστικά: 1
Της αναγνωρίσιμης τουριστικής ταυτότητας και του αναγνώσιμου ( τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό) τουριστικού προορισμού. Της υψηλής συγκέντρωσης μαζικού τουρισμού Του υψηλού βαθμού εξάρτησης της περιφερειακής και τοπικής οικονομίας από τη δραστηριότητα στον τουρισμό Των πιέσεων προς τους φυσικούς και ενεργειακούς ανθρωπογενείς πόρους, με εμφανή χαρακτηριστικά κορεσμού των υποδομών και υπηρεσιών. Των απαιτήσεων εξυγίανσης, βελτίωσης και διαφοροποίησης του παρεχόμενου τουριστικού προϊόντος. Στις περιοχές με στοιχείο Α1 οι κατευθύνσεις που δίνονται είναι οι εξής: Ανάδειξη των στοιχείων ταυτότητας και αναγνωρισιμότητας της περιοχής Ένταξη ειδικών τουριστικών υποδομών που εμπλουτίζουν το τουριστικό προϊόν Ανάληψη δράσεων για την αποφόρτιση και προστασία των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων και όχι αύξησης της χωρητικότητας όπως πρότεινε το προηγούμενο εγκεκριμένο ΕΠΧΣΑΑ καθώς αναφέρεται σε κορεσμένες περιοχές. Οι το δράσεις αυτές αφορούν ολοκληρωμένες πρακτικές διαχείρισης των υδατικών πόρων,των υγρών και στερεών αποβλήτων καθώς και προώθησης δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωση ενεργειακής απόδοσης εγκαταστάσεων. Προστασία και αποκατάσταση περιβάλλοντος μέσα από την προβολή των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών των περιοχών και την ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών πόρων τους. Δράσεις που αφορούν την αναβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος, π. χ. αναπλάσεις κοινόχρηστων χώρων με σκοπό την εξασφάλιση ελεύθερων και πράσινων χώρων, καθώς και την παροχή κινήτρων για αναπλάσεις ιδιωτικών χώρων. Ανάπτυξη νέων και ενίσχυση υφιστάμενων κοινωνικών, πολιτιστικών, περιβαλλοντικών και τεχνικών υποδομών οι οποίες θα αναβαθμίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της περιοχής και θα εξυπηρετούν την ενίσχυση της τουριστικής ταυτότητας της περιοχής ή και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Παροχή κινήτρων για τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών μονάδων με παράλληλη αναβάθμιση τους σε τύπους καταλυμάτων 4 ή και 5 αστέρων ή και επέκταση τους και συμπληρώσεις ειδικών τουριστών υποδομών. 2
Επανάχρηση αξιόλογων κτιρίων και παροχή κινήτρων για μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες. Παροχή κινήτρων για μερική ή ολική απόσυρση απαξιωμένων ή εγκατάλειψη κτιρίων και εγκαταστάσεων χρήσης τουρισμού συνδυαζόμενη με τη σκοπιμότητα χορήγησης νέων αδειών, καθώς και παροχή κινήτρων για κατεδάφιση μη αξιόλογων ή μη απαραίτητων ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων που προσβάλλουν το τοπίο. Προώθηση μέτρων για την αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, της ενίσχυσης των μέσων μαζικής μεταφοράς και των «ήπιων» μορφών μετακίνησης (βάδισμα, ποδήλατο) και τη βελτίωση ασφάλειας των πεζών καθώς και μέτρων βελτίωσης των εισόδων και της σήμανσης των πόλεων. Νέα ρύθμιση που θα αφορά τον περιορισμό της τουριστικής ανάπτυξης κατά περίπτωση βάσει κριτηρίων σε περιοχές που θα χαρακτηρίζονται ως Περιοχές Ενεργητικής Παρέμβασης και Ανάπλασης με κυμαινόμενη διάρκεια ισχύος του. Για τις περιοχές αυτές το όριο αρτιότητας για τη δόμηση νέων καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων στις εκτός σχεδίου περιοχές και εκτός οικισμών αυξάνεται στα 20 στρέμματα από τα 15 που ίσχυε με το προηγούμενο εγκεκριμένο ΕΠΧΣΑΑ ενώ η μέγιστη πυκνότητα παραμένει στις 8 και 9 κλίνες/στρέμμα για τα ξενοδοχεία 5 και 4 αστέρων αντίστοιχα. Επιπλέον εισάγετε αφενός η δυνατότητα μετατροπής υφιστάμενων ξενοδοχειακών καταλυμάτων σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα, και αφετέρου η δυνατότητα χωροθέτησης οργανωμένων κατασκηνώσεων (camping) ενώ παραμένει η δυνατότητα αναβάθμισης των υφιστάμενων ξενοδοχειακών καταλυμάτων. Το ΝΑ τμήμα του Δήμου Χερσονήσου ( όσον αφορά τις Δ. Ε Χερσονήσου και Μαλίων) χαρακτηρίζεται με το στοιχείο Β ως περιοχή με περιθώρια Ανάπτυξης μορφών ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού και συγκεκριμένα υπάγεται στην κατηγορία Β1 Με Περιθώρια Ανάπτυξης Ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού. Οι κατευθύνσεις που προτείνονται γι αυτές τις περιοχές είναι οι παρακάτω: Η διατήρηση, προστασία και ανάδειξη φυσικών, ιστορικών, αρχιτεκτονικών κ. α. σημείων του χώρου με «μοναδικά» χαρακτηριστικά καθώς και του χαρακτήρα, της κλίμακας και των χαρακτηριστικών των οικισμών. 3
Προσαρμογή της τυπολογίας των καταλυμάτων (μορφολογικοί περιορισμοί, δυναμικότητα, τάξεις) και άλλων σχετικών υποδομών με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής. Για πρώτη φορά εισάγονται κίνητρα για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες 3 αστέρων. Θέσπιση κινήτρων για εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών μονάδων με παράλληλη αναβάθμιση τους σε 3, 4 και 5 αστέρων καταλυμάτων. Αξιοποίηση των εκάστοτε τοπικών πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού (αγροτουρισμού, περιηγητικού, πεζοπορικού, πολιτιστικού τουρισμού, κ.α.) Δημιουργία υποδομών στήριξης προώθηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και πιστοποίησης απασχολουμένων σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού (Eco ManagementandAuditScheme EMAS). Δημιουργία δικτύων Μονοπατιών (εθνικών, ευρωπαϊκών) και διαδρομών (δρόμοι καπνού, αμπέλου, ελιάς κ.α.) περιβαλλοντική ευαισθησία και εκπαίδευση. Προώθηση τοπικών συμφώνων ποιότητας και προγραμμάτων στήριξης αγροτικών ή και παραδοσιακών μεταποιητικών δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον (στήριξη ολοκληρωμένης ή βιολογικής γεωργίας προϊόντων ονομασίας προέλευσης,, παραδοσιακών τεχνικών, κ.ά). Για τις περιοχές αυτές προωθείται η χωροθέτηση οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων (ΠΟΤΑ, ΠΟΑΠ.Δ, ΠΕΡΠΟ.κ.α.) και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων έχοντας ως βασική κατεύθυνση την λειτουργική τους σύνδεση με υποδομές ανάδειξης και αξιοποίησης των περιβαλλοντικών, φυσικών και εν γένει οικο-πολιτισμικών στοιχείων της περιοχής και οι οποίες υποδομές βρίσκονται είτε εντός του γηπέδου του υποδοχέα είτε στην ευρύτερη περιοχή αυτών. Για τις περιοχές αυτές το όριο αρτιότητας για τη δόμηση νέων καταλυμάτων 3, 4 και 5 αστέρων στις εκτός σχεδίου περιοχές και εκτός οικισμών ορίζεται στα 15 στρέμματα με μέγιστη πυκνότητα τις 8 και 9 και 10 κλίνες/στρέμμα για τα ξενοδοχεία 5 και 4 και 3 αστέρων αντίστοιχα. Σε αντίθεση με το προηγούμενο εγκεκριμένο ΕΠΣΧΑΑ για τον Τουρισμό στο οποίο η Κρήτη στο σύνολο της αποτελούσε μέρος της Ομάδας ΙΙ μαζί με άλλα 46 νησιά της χώρας με 4
σημαντική τουριστική δραστηριότητα ή νησιά που αναπτύσσονται τουριστικά υποκατηγορία των περιοχών με στοιχείο Ε παράκτιες περιοχές και νησιά, στην τροποποίηση του, η Κρήτη και ως εκ τούτου μεγάλο μέρος του Δήμου Χερσονήσου κατατάσσεται τόσο στις περιοχές με στοιχείο Δ2 ως παράκτιος χώρος για περιοχές της που εκτείνονται σε απόσταση 350μ από τη γραμμή του αιγιαλού όσο και σε περιοχές με στοιχείο ΣΤ Πεδινές και ημιορεινές περιοχές για τις περιοχές όπως η Επισκοπή που δεν αποτελούν μέρος της κατηγορίας Δ2 και σε περιοχές όπως η Κερά ή το Κράσι που χαρακτηρίζονται με το στοιχείο Ε Ορεινές περιοχές που εκτείνονται σε υψόμετρο άνω των 600 μέτρων. Όσον αφορά τον παράκτιο χώρο αυτός χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονο ανταγωνισμό χρήσεων γης και οικονομικών δραστηριοτήτων και δίνει ειδικότερες κατευθύνσεις για την ανάπτυξη των περιοχών αυτών. Η διαφοροποίηση του παρόντος υπό έγκριση ΕΠΧΣΑΑ από τον εν ισχύει επικεντρώνεται σαφώς στα μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας που προωθούνται αλλά και στην κατάργηση της ρύθμισης για τις αποστάσεις από τον αιγιαλό καθώς ρυθμίζεται από το Νόμο του Υπουργείου Τουρισμού. Όσον αφορά τις ορεινές περιοχές πέραν των άλλων κατευθύνσεων που έχουν δοθεί από το ήδη εγκεκριμένο ΕΠΧΣΑΑ δίνονται κίνητρα για τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων μονάδων και επιτρέπονται οι οργανωμένοι υποδοχείς και τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα με ήπιους όρους δόμησης και περιορισμούς που προκύπτουν για την προστασία των περιοχών αυτών. Για την χωροθέτηση των νέων υποδομών ισχύουν οι υπάρχοντες περιορισμοί για την εντός και την εκτός σχεδίου δόμησης. Όλες οι νέες δομές καλούνται να είναι προσαρμοσμένες στα μορφολογικά πρότυπα της περιοχής. Οι χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί του Δήμου Χερσονήσου και πιο συγκεκριμένα οι εξής: Χερσόνησος, Πισκοπιανό, Κουτουλουφάρι, Καινούργιο Χωριό (ΦΕΚ 594Δ/13.7.78) περιλαμβάνονται στην κατηγορία Η Προστατευόμενοι και εγκαταλειμμένοι οικισμοί. Παράλληλα οι χαρακτηρισμένοι αρχαιολογικοί χώροι με κύριο εκπρόσωπο τον αρχαιολογικό χώρο των Μαλίων, περιλαμβάνονται στην κατηγορία Θ Αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και ιστορικοί τόποιστην οποία γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην διαχείριση του τοπίου. Εξάλλου, όσον αφορά τις ειδικές μορφές τουρισμού που παραθέτονται ως ενδεικτικές και όχι περιοριστικές για πρώτη φορά το σχέδιο αναφέρεται στον Τουρισμό κρουαζιέρας (Γ1) και Τουρισμό με σκάφη αναψυχής (Γ2). Όσον αφορά την κατηγορία Γ2 προβλέπεται η διαμόρφωση Ζωνών Ναυσιπλοΐας Αναψυχής και στην Κρήτη (ΖΝΑ 5) και μέτρα βελτίωσης για τον εκσυγχρονισμό των λιμενικών υποδομών όπως και την χωροθέτηση νέων με όρους 5
βιώσιμης ανάπτυξης για ολόκληρη την περιοχή υποδομών που έχουν μείνει ημιτελείς. καθώς και την αποπεράτωση των Γενικές Διαπιστώσεις Με το υπό έγκριση ΕΠΧΣΑΑ για τον τουρισμό επιχειρείται σαφώς μέσω των κατευθύνσεων που δίνονται: ο περιορισμός της διάσπαρτης δόμησης των τουριστικών εγκαταστάσεων σε εκτός σχεδίου, ορίων οικισμών περιοχές μέσω της αύξησης των ορίων αρτιότητας για τις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές και της θεσμοθέτησης οργανωμένης δόμησης στις λιγότερο αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές. η ενίσχυση των λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών, στην περίπτωση του Δήμου μας μεγάλο μέρος της ενδοχώρας της Δ.Ε. Χερσονήσου, Μαλίων, με κίνητρα που δίνονται για τη δημιουργία τουριστικών υποδομών σε άμεση λειτουργική σχέση με υποδομές ανάδειξης του οικο-πολιτισμικού αποθέματος των περιοχών. η εν γένει αξιοποίηση και προώθηση της ιδιαιτερότητας των περιοχών- τουριστικών πόλων και η ενίσχυση τους με τη δημιουργία τουριστικών υποδομών είτε μέσω της επανάχρησης του κτιριακού αποθέματος είτε μέσω άρσης των περιορισμών δόμησης όσον αφορά τις τουριστικές εγκαταστάσεις. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι παρόλο το αναπτυξιακό περιβάλλον που επιχειρείται να δημιουργηθεί μέσω του προτεινόμενου ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμού με την άρση των αγκυλώσεων και των περιορισμών δόμησης γεγονός που εκ των πραγμάτων θεωρείται θετική εξέλιξη, οι παρούσες κατευθύνσεις ενέχουν τον κίνδυνο τόσο οι ήδη κορεσμένες τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές, όσο και η αναξιοποίητη ενδοχώρα μαζί και το φυσικό τοπίο να δομηθεί με μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις που δεν συνάδουν απαραίτητα με την κλίμακα των περιοχών. 6