ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Ακριβή Λέκα. Αναστασία Στρατηγέα

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Ακριβή Λέκα. Αναστασία Στρατηγέα"

Υγίνος Βλαστός
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π. -Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π. Υπεύθυνη Μαθήματος Αναστασία Στρατηγέα 1

2 ΑΔΕΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδεια χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς στο τέλος του εγγράφου 2

3 ΒΙΩΣΙΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ανάπτυξη με στόχο την εξυπηρέτηση των αναγκών του παρόντος, αξιοποιώντας τους διαθέσιμους πόρους με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να μην υποθηκεύονται οι προοπτικές ανάπτυξης των μελλοντικών γενεών (Brundtland Report, 1987) 3

4 ΒΙΩΣΙΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Οικονομία χρόνια Κοινωνία χρόνια Φύση/Περιβάλλον 3.5 δισεκατομμύρια χρόνια Βέλτιστη χρήση των περιβαλλοντικών πόρων (προστασία και ανάδειξη φυσικών πόρων και διατήρηση βιοποικιλότητας) Σέβεται την κοινωνική συνοχή και την πολιτιστική κληρονομιά Εξασφαλίζει την οικονομική βιωσιμότητα του τομέα, παρέχοντας κοινωνικοοικονομικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες 4

5 ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΩΤΕΡΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΙΔΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙ- ΚΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΠΕΡΙΦΕ- ΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 5

6 ΒΙΩΣΙΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ United Nations - World Tourism Organization UN-WTO Διακήρυξη Davos «Κλιματική Αλλαγή και Τουρισμός» (UNWTO, WEF, WMO 2007) Οδηγός για «Πράσινη» Τουριστική Ανάπτυξη (UNWTO, United Nations of Environmental Protection UNEP, 2012) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ - Ευρωπαϊκή Ένωση (European Commission - EC) COM(2007)621 final: βιώσιμη τουριστική προσέγγιση - ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων αναβάθμιση ποιότητας τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών COM(2010) 352 final στόχος: η Ευρώπη να αποτελέσει κύριο τουριστικό προορισμό σε παγκόσμιο επίπεδο Οδηγός για χρηματοδότηση τουριστικού τομέα από Ευρωπαϊκούς πόρους 6

7 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΘΕΜΑΤΑ Κοινωνικο-οικονομικά ωφέλη τουριστικής δραστηριότητας Άρση εποχικότητας Ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών Διαχείριση ενέργειας Υδατικά αποθέματα και υδατικό αποτύπωμα επισκεπτών Διαχείριση αποβλήτων Διαχείριση εδαφών (πυκνότητα δόμησης, πυκνότητα χρήσης εδαφικών πόρων κ.λπ.) Πηγή: Making Tourism more Sustainable, UNEP & WTO,

8 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΣΤΟΧΟΙ Προστασία/ανάδειξη φυσικών & πολιτιστικών πόρων Περιορισμός αρνητικών επιπτώσεων σε τουριστικούς προορισμούς (μεταφορές, απόβλητα κ.λπ.) Προώθηση ευημερίας τοπικής κοινωνίας/οικονομίας Μείωση εποχικότητας Τουρισμός προσβάσιμος σε όλους (π.χ. ΑμεΑ) Πρόσβαση τουριστικών προορισμών Εξειδίκευση ανθρώπινου δυναμικού - ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών 8

9 ΒΙΩΣΙΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Τουρισμός ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΧΟΑΑΠ, ΡΣΑ κ.ά. 9

10 ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Επικράτηση μαζικού τουρισμού Περιβαλλοντική υποβάθμιση τουριστικών προορισμών Έντονη εποχικότητα Μειωμένη προσβασιμότητα (επικράτηση αεροπορικών μεταφορών ως κύριου μεταφορικού μέσου) Μη ικανοποιητικό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών (κτιριακές υποδομές, ειδικές τουριστικές υποδομές, κυκλοφοριακή συμφόρηση έλλειψη χώρων στάθμευσης κ.λπ.) Ελλιπής προβολή τουριστικού προϊόντος στις διεθνείς αγορές Περιορισμένη ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού Ε.Π.Χ.Σ.-Α.Α.,

11 ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Εποχικότητα Πίεση στους πόρους ΑΙΧΜΗ με χωρική και χρονική αναφορά αλλοίωση / εξάντληση πόρων (πολιτιστικό περιβάλλον, γη, υδατικοί πόροι, ενέργεια κ.λπ.) Ανταγωνισμός με άλλες δραστηριότητες (για γη και άλλους πόρους) 11

12 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 12

13 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Πηγή:OECD 1992 Πίεση, P Κατάσταση, S Αντίδραση, R ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Ανθρώπινες δραστηριότητες ΠΙΕΣΕΙΣ Κατάσταση περιβάλλοντος & φυσικών πόρων ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Οικονομικοί και Περιβαλλοντικοί παράγοντες Τουρισμός Βιομηχανία Μεταφορές Γεωργία κ.λπ. ΠΟΡΟΙ Ατμόσφαιρα Υδατικοί Πόροι Εδαφικοί Πόροι Ζωντανοί οργανισμοί ΑΠΟΚΡΙΣΗ από την κοινωνία (αποφάσεις δράσεις) Διοίκηση Επιχειρήσεις Διεθνές Πολιτικοί & οικονομικοί θεσμοί Απόκριση από την κοινωνία 13

14 Υποβάθμιση Πυρήνα Ανάπτυξης Τουριστικής Δραστηριότητας ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Υποβάθμιση Περιβάλλοντος Εντατική Χρήση Πόρων Φυσικό & Ανθρωπογενές ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Αμφίδρομη σχέση ΔΙΚΤΥΑ Ύδρευσης Αποχέτευσης Ενέργειας Μεταφορών Φυσικό περιβάλλον Ακτές Ορεινές περιοχές Αστικές περιοχές ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 14

15 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Γεωμορφολογία - παράκτιες ζώνες, αστικές περιοχές, ορεινές περιοχές Εδαφικοί Πόροι - εξάντληση, διάθεση στερεών απορριμμάτων Υδάτινοι Πόροι - ρύπανση, υπερκατανάλωση νερού Βιοποικιλότητα - μείωση βιολογικής ποικιλότητας Τοπίο - αλλοίωση Αέρας - ρύπανση Ηχορύπανση 15

16 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οικονομία - απασχόληση, περιφερειακή ανάπτυξη, τομείς παραγωγής Κοινωνία Πολιτισμός - αλληλεπίδραση και επιρροή στα ήθη και έθιμα Τεχνική Υποδομή - άναρχη επέκταση για την κάλυψη των αναγκών Χρήσεις γης - άναρχη δόμηση, αστικοποίηση αγροτικού χώρου κ.λπ. 16

17 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Πολιτιστικό Περιβάλλον Φυσικό Περιβάλλον Παράκτιες Περιοχές Οικιστικά Κέντρα Μικρότεροι Οικισμοί-Χωριά Ορεινοί Όγκοι Ενδοχώρα Προστατευόμενες περιοχές Αλλοίωση Μικρή επίδραση Απειλή Καμία επίδραση 17

18 ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ Φέρουσα Ικανότητα Τουριστικής Ανάπτυξης (Φ.Ι.Τ.Α.): Αριθµός χρηστών και είδος δραστηριοτήτων που µπορεί να δεχτεί µια περιοχή, χωρίς να υποβαθµίζεται η ποιότητα των: τοπικών υποσυστηµάτων παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών Προσεγγίσεις Φέρουσας Ικανότητας Βιώσιμη Ανάπτυξη Φυσική Φ.Ι. - αντοχή φυσικών πόρων π.χ. χωρητικότητα ακτών, επάρκεια νερού, χωρητικότητα ζωνών οικιστικής καταλληλότητας Κοινωνική Φ.Ι. - αντοχή τοπικού πληθυσμού να δεχθεί τουριστικές ροές Οικονομική Φ.Ι. - αντοχή τοπικής οικονομίας σε σχέση με τον τουρισμό 18

19 Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΘΕΤΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ Φέρουσα Ικανότητα Τουριστικής Ανάπτυξης (Φ.Ι.Τ.Α.) ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Χλωρίδας & πανίδας Οικοτόπων Τοπίου Οικισμών Αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Αρχαιολογικών πόρων & μνημείων ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ενεργειακών πόρων Μετακινήσεων Υδατικών πόρων Απορριμμάτων 19

20 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Μορφές τουρισμού πέραν του μαζικού Επιδιώκουν την αποφυγή αρνητικών και τη δημιουργία θετικών κοινωνικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Μικρής κλίμακας, ελεγχόμενη και ρυθμιζόμενη ανάπτυξη Ποικιλία δραστηριοτήτων φάσμα τουριστικού προϊόντος ΕΜΦΑΣΗ στην απόκτηση εμπειριών από τους τοπικούς πολιτισμούς και τη διατήρηση των παραδοσιακών αξιών 20

21 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Εργαλείο για την μακροπρόθεσμη τοπική οικονομική ανάπτυξη & κοινωνική συνοχή Στηρίζεται στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής τοπική ταυτότητα φυσικό περιβάλλον πολιτιστικό περιβάλλον τοπική παραγωγή γαστρονομία κ.λπ. 21

22 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Συνεδριακός Αστικός Θαλάσσιος τουρισμός Πολιτιστικός τουρισμός 22

23 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Θρησκευτικός Τουρισμός Αθλητικός Τουρισμός (αξιοποίηση υπαρχόντων αθλητικών εγκαταστάσεων, γκολφ, χιονοδρομικός, καταδυτικός, δραστηριότητες ορεινού χώρου) Ιαματικός και Θεραπευτικός Τουρισμός Ιατρικός Τουρισμός 23

24 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Τουρισμός φύσης (αγροτουρισμός και οικοτουρισμός) Γεωτουρισμός Άλλες ειδικές μορφές τουρισμού (βιομηχανία, ενέργεια, αλιεία, κυνήγι) 24

25 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΙΚΟ-ΓΕΩ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Εθνικό Πάρκο Grand Canyon (Arizona, USA) Μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς UNESCO ( Φαράγγι 446 χλμ. μήκους, χλμ. πλάτους, 1.83 χλμ. βάθους 25

26 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΙΚΟ-ΓΕΩ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Εθνικό Πάρκο Grand Canyon (Αριζόνα, ΗΠΑ) Εγκαταστάσεις χαμηλής όχλησης 26

27 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΙΚΟ-ΓΕΩ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Εθνικό Πάρκο Grand Canyon (Αριζόνα, ΗΠΑ) Δραστηριότητες Περίπατος, ορειβασία, σημεία θέας 27

28 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΜΗΛΟΣ Πηγή: Google Earth Πηγή: Πρόγραμμα Αρχιμήδης,

29 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Εξόρυξη & συνεδριακός τουρισμός ΜΗΛΟΣ 29

30 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Θαλάσσιος τουρισμός ΜΗΛΟΣ 30

31 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ΕΜΠ» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους 31

Σχετικά έγγραφα

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Αναστασία Στρατηγέα. Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π.

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός,