ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ 7 ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Σ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΚΟΛΩΝΙΑ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ Ε. ΚΛΑΜΠΑΤΣΕΑ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: Ι.ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ (ΥΔ), Α.ΤΟΥΦΕΓΓΟΠΟΥΛΟΥ (ΥΔ, ΕΛΚΕ) ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ν. 1515/85 (ΦΕΚ 18Α) (Ρυθμιστικό σχέδιο ειδικά της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας (ΡΣΑ) είναι το σύνολο των στόχων, των κατευθύνσεων, των προγραμμάτων και των μέτρων που προβλέπονται από το νόμο ως αναγκαία για τη χωροταξική και πολεοδομική οργάνωσή της στα πλαίσια των πενταετών προγραμμάτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ευρύτερη περιοχή Αθήνας για την εφαρμογή του νόμου αυτού είναι η περιοχή του νομού Αττικής και η Μακρόνησος εκτός από τα Κύθηρα) Ν. 2508/97 (ΦΕΚ 124Α) «Βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας και άλλες διατάξεις» Ν. 2730/99 (ΦΕΚ 130Α) «Σχεδιασμός ολοκληρωμένη ανάπτυξη και εκτέλεση Ολυμπιακών Έργων και άλλες διατάξεις» 1
ΑΠΟ ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ 1985 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Δύο βασικές διαπιστώσεις από τη σκοπιά του χώρου : Δομικά ελλείμματα στο στρατηγικό σχεδιασμό της ανάπτυξης και οργάνωσης του χώρου ΡΣΑ 85: ανάσχεση της διόγκωσης της Αθήνας, συγκράτηση πληθυσμού Μεταλλαγές 1996-2006: Μεγάλα έργα χωρίς επαρκή προγραμματισμό με βάση συνολικό πλαίσιο Πολιτική για το κέντρο: Απομάκρυνση βασικών λειτουργιών Σημαντικές μεταλλαγές στη λειτουργία και ανάπτυξη του τομέα της οικοδόμησης Η αναπτυξιακή στροφή της δεκαετίας του 1990 και τα μεγάλα έργα, με τη συνακόλουθη διεύρυνση του αστικοποιούμενου χώρου και της οικοδομήσιμης γης, διαμόρφωσαν τη νέα γεωγραφία της Αττικής ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΡΣΑ 2021 Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο για την Αθήνα Αττική 2021. Συνολικά αποτελείται από 3 ενότητες: Σχέδιο Νόμου Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) Πρόγραμμα Δράσης ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΡΣΑ Το ΡΣΑ 2021 είναι ένα Στρατηγικό / Αναπτυξιακό Σχέδιο για την οργάνωση του χώρου για την πόλη και για το σύνολο της Περιφέρειας Αττικής. Περιλαμβάνει : Στρατηγικούς στόχους για την προσεχή 10ετία και ευρύτερα Επιχειρησιακά εργαλεία για την επίτευξη αυτών των στόχων Επιμέρους μέτρα και πολιτικές κατά τομείς, τα οποία αποτιμώνται και ιεραρχούνται με το Πρόγραμμα Δράσης 2
ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΡΣΑ 2021 Περιλαμβάνει 9 θεματικά Κεφάλαια στρατηγικών κατευθύνσεων και πολιτικών : Κεφ. Α. Περιεχόμενο, στόχοι και κατευθύνεις πολιτικής Κεφ. Β. Χωροταξική οργάνωση Χωρικές Ενότητες Κεφ. Γ. Προστασία περιβάλλοντος Κεφ. Δ. Πολιτισμός και Αττικό Τοπίο Κεφ. Ε. Οργάνωση παραγωγικών δραστηριοτήτων Κεφ. ΣΤ. Μεταφορές, μετακινήσεις, δίκτυα Κεφ. Ζ. Πολεοδομική οργάνωση και αστική ανασυγκρότηση Κεφ. Η. Ρυθμίσεις και προγράμματα μητροπολιτικής εμβέλειας και πολυτομεακού χαρακτήρα Κεφ. Θ. Παρακολούθηση και εφαρμογή του ΡΣΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΡΣΑ Οικονομική ανάπτυξη, ισόρροπη, κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Αθήνας, προώθηση της καινοτομίας, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Περιβαλλοντικά βιώσιμη χωρική ανάπτυξη, με αποτελεσματική και συνεκτική προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, διατήρηση του φυσικού χώρου και της βιοποικιλότητας και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους κατοίκους, εξισορρόπηση στην κατανομή των πόρων και των ωφελειών από την ανάπτυξη, ως βασικών προϋποθέσεων για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Προώθηση πολιτικών άμβλυνσης των φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. 3
ΕΝΝΟΙΕΣ «ΚΛΕΙΔΙΑ» ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ Παραγωγή, ως βασικός μοχλός και προϋπόθεση οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας Περιβάλλον, ως σημαντικός πόρος για το σύνολο και το μέλλον της κοινωνίας και ως άξονας για τη βιώσιμη ανάπτυξη Πολιτισμός, ως έννοια που διαπερνά και εμπεριέχει όλες τις επιμέρους εκφράσεις και συνιστώσες της κοινωνίας Κοινωνική συνοχή, ως κατεξοχήν ζητούμενο σε περιόδους μετάβασης / κρίσης Αστική αναζωογόνηση, με ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και αστικές αναπλάσεις. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Άξονες προτεραιότητας για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού Προστασία της γεωργικής γης και ενίσχυση της γεωργικής παραγωγής Καινοτομική αναδιάρθρωση / ανασυγκρότηση του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα παραγωγής Ενίσχυση στρατηγικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στους Αναπτυξιακούς Πόλους Υποστήριξη της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής 4
28/11/2011 Πηγή: www.organismosathinas.gr ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Βασικός στόχος η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέσω: Της μείωσης των περιβαλλοντικών πιέσεων Της δημιουργίας μιας συνεκτικής οικολογικής υποδομής Της πρόληψης και διαχείρισης των φυσικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών κινδύνων και καταστροφών Ειδικότεροι στόχοι: Προστασία, οικολογική διαχείριση και ανάδειξη προστατευόμενων φυσικών περιοχών ως πυρήνων βιοποικιλότητας. Συγκρότηση δικτύου «πράσινων τόξων» στον εξωαστικό και περιαστικό χώρο, καθώς και «οικολογικών διαδρόμων» εντός του αστικού ιστού. Προστασία και αποκατάσταση εδαφικών και υδάτινων πόρων Επίτευξη και διατήρηση καλής περιβαλλοντικής κατάστασης για το θαλάσσιο περιβάλλον της Αττικής. Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και βελτίωση του ακουστικού περιβάλλοντος Προώθηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων. Ενίσχυση των πολιτικών πρόληψης και αντιμετώπισης φυσικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών κινδύνων και καταστροφών. 5
28/11/2011 Πηγή: www.organismosathinas.gr ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΑΤΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ Προβολή της πολιτιστικής ταυτότητας: «Η Αθήνα Μεσογειακή Πρωτεύουσα αναδεικνύει τη διαχρονικότητα του Πολιτισμού» Ανάδειξη του πολιτισμού σε στρατηγικό άξονα πολιτικής Ανάδειξη της πολυστρωματικής διάστασης του πολιτισμού ως έννοιας που διαπερνά και εμπεριέχει από τα παλαιότερα στρώματα της ιστορίας έως και τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία και προκλήσεις Ανάδειξη του Θαλάσσιου Μετώπου ως συστατικού στοιχείου της πολιτιστικής και παραγωγικής / οικονομικής φυσιογνωμίας της Αθήνας ως Μεσογειακής Πρωτεύουσας Ανάδειξη του Αττικού Τοπίου ως σημαντικού πόρου, περιβαλλοντικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα Ενίσχυση και αναβάθμιση του Τουρισμού Ενδυνάμωση της ελκυστικότητας της Αθήνας / Αττικής ως τουριστικού προορισμού Διαμόρφωση αναγνωρίσιμης τουριστικής ταυτότητας και ανάδειξης της Αθήνας / Αττικής ως αυτόνομου τουριστικού προορισμού σύντομης διάρκειας Οργάνωση τουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων σε λειτουργική συσχέτιση με τις παρακείμενες Περιφέρειες Ενθάρρυνση της επανάχρησης υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος για μετατροπή του σε τουριστικά καταλύματα 6
28/11/2011 Πηγή: www.organismosathinas.gr ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ Βελτίωση και ισόρροπη κατανομή του συστήματος αστικών υποδομών Ενίσχυση των χωρικών προϋποθέσεων για την αποφυγή / άμβλυνση φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού και πόλωσης Ενδεικτικά προτείνονται : Ανάδειξη της κοινωνικά πολυσυλλεκτικής φυσιογνωμίας των συζυγών μητροπολιτικών κέντρων Αθήνας και Πειραιά Αποφυγή στιγματισμού περιοχών και ανάδειξη ήπιων εργαλείων διαχείρισης των τάσεων απαξίωσης Υποστήριξη μορφών κοινωνικής ενεργοποίησης Πολύπλευρο πλέγμα παρεμβάσεων μικρής κλίμακας στο δημόσιο χώρο Εξασφάλιση κοινωνικής κατοικίας Προσπελασιμότητα για όλους 7
28/11/2011 ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ Προγράμματα στρατηγικού, πολυτομεακού και πιλοτικού χαρακτήρα με μητροπολιτική εμβέλεια που προϋποθέτουν για τη διαμόρφωσή τους τη συνεργασία κρατικών φορέων και αυτοδιοίκησης, καθώς και τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. Συνδυάζονται με την ανάπτυξη αναπλάσεων τοπικής κλίμακας για την ανακύκλωση του αποθέματος σε γη και οικοδομή Οι βασικότερες Μητροπολιτικές Παρεμβάσεις που εξετάζονται είναι: Ανασυγκρότηση και «σύζευξη» των Κέντρων Πόλης Αθήνας και Πειραιά Στρατηγική ανάπτυξης για την περιοχή του Ελαιώνα Ολοκληρωμένος σχεδιασμός και διαχείριση του Παράκτιου Χώρου Μητροπολιτικά Πάρκα Πηγή: www.organismosathinas.gr 8
Βελτίωση του Συστήματος Χωρικού Σχεδιασμού και Διακυβέρνησης Η επίτευξη των στόχων και αξόνων προτεραιότητας που διατυπώνονται στο πλαίσιο του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας / Αττικής 2021, συνδέεται άρρηκτα με: Τη βελτίωση της εσωτερικής συνοχής και αποτελεσματικότητας του συστήματος χωρικού σχεδιασμού. Την προώθηση δομών διακυβέρνησης και οριζόντιας συνεργασίας μεταξύ Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορέων άσκησης επιμέρους θεματικών πολιτικών, για το συντονισμό των χωρικών, οικονομικών, αναπτυξιακών και κοινωνικών πολιτικών Την επιχειρησιακή διάσταση του σχεδιασμού, τη σύνδεσή του με τις κατάλληλες πηγές και διαδικασίες χρηματοδότησης, την παρακολούθηση και αξιολόγηση βάσει δεικτών ανά τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου για τις αναγκαίες αναπροσαρμογές Τη διεύρυνση των διαδικασιών συμμετοχής και διαβούλευσης στα στάδια κατάρτισης, αλλά και εφαρμογής του σχεδιασμού 9