ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2012-2013 ΒΑΘΜΟΣ :... Ολογράφως:... Υπογρ. Καθηγητή: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΜΑΘΗΜΑ:ΒΙΟΛΟΓΙΑ- (ΧΗΜΕΙΑ) ΤΑΞΗ: Γ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/06/13 Όνομα μαθητή: Τμήμα:. Αρ:. ΟΔΗΓΙΕΣ: 1. Να γράψετε μόνο με μελάνι μπλέ ή μαύρο. 2. Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού 3. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από εννέα (9) σελίδες ΒΙΟΛΟΓΙΑ (Μονάδες 40) ΜΕΡΟΣ Α (Μονάδες 10) Να απαντήσετε ΣΕ ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δυόμισι (2,5) μονάδες. 1. Να μελετήσετε την πιο κάτω εικόνα και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. α) Να ονομάσετε τα συστατικά του αίματος με τους αριθμούς 1-4. 1.... 2.... 3.... 4.... β) Ποια είναι η χρησιμότητα του συστατικού με τον αριθμό 3; (μ.0,5)... γ) Να συγκρίνετε τα κύτταρα με αριθμούς 1 και 3 ως προς το σχήμα και την ύπαρξη πυρήνα. Κύτταρα αρ.1 Κύτταρα αρ.3 1
2. Το σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζει ένα τμήμα του σκελετού μας. α) Να ονομάσετε τα οστά με τους αριθμούς 1-4. 1.... 2.... 3.... 4.... β) i. Το πιο κάτω σχήμα δείχνει ένα τμήμα της σπονδυλικής στήλης. Να ονομάσετε το μέρος με τον αριθμό 1 και να γράψετε το ρόλο του. Μέρος 1:... Ρόλος:............ ii. Με βάση το πιο πάνω σχήμα, να αναφέρετε. (μ.0,5) το είδος της άρθρωσης που φαίνεται:... την κατηγορία στην οποία ανήκουν τα πιο πάνω οστά:... 3. Οι ερωτήσεις που ακολουθούν σχετίζονται με το πεπτικό σύστημα. α) Στην πιο κάτω εικόνα φαίνονται τα 4 (τέσσερα) είδη δοντιών του ανθρώπου. Να γράψετε τα ονόματά τους και το ρόλο του καθενός. (μ.2) 1: 2: 3: 4:. β) Τι είναι η μικροβιακή πλάκα. (μ.0,5).......... 2
4. α) Το πιο κάτω σχήμα απεικονίζει το γυναικείο γεννητικό σύστημα. i. Να αναγνωρίσετε τα μέρη 1-5 του σχήματος. (μ.1,25) 1.... 2.... 3.... 4.... 5.... ii. Ποιος είναι ο ρόλος του μέρους με τον αριθμό 2 στο πιο πάνω σχήμα;...... iii. Ποια διαδικασία γίνεται στο μέρος με τον αριθμό 1;...(μ.0,25) ΜΕΡΟΣ Β (Μονάδες 18) Να απαντήσετε ΜΟΝΟ στις τρεις (3) από τις τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι (6) μονάδες. 1. Τα ακόλουθα ερωτήματα αναφέρονται στην ανατομία και τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος. α)να ονομάσετε τα μέρη του αναπνευστικού συστήματος στο πιο κάτω σχήμα. (μ.2) 1 2 7 8 3 2 1 4 3 4 5. ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ 5 6 7. 8.. 6 3
β) Γιατί είναι καλύτερα να αναπνέουμε από τη μύτη παρά με το στόμα; (μ.3) i... ii... iii... γ) Ποιος ο ρόλος της επιγλωττίδας ;....... 2. Τα πιο κάτω έχουν σχέση με την κληρονομικότητα. α) Στο σχήμα που ακολουθεί απεικονίζονται δύο χρωμοσώματα. Τα κεφαλαία και τα μικρά γράμματα αντιστοιχούν σε γονίδια. Αφού μελετήσετε το σχήμα να γράψετε: i. πώς χαρακτηρίζονται τα δύο χρωμοσώματα. (μ.0,5)... ii. δύο γονότυπους για τους οποίους το άτομο είναι ομόζυγο....,... iii. δύο γονότυπους για τους οποίους το άτομο είναι ετερόζυγο....,... β) Να εξηγήσετε τους πιο κάτω όρους. (μ.2) i. Aλληλόμορφα γονίδια:... ii. Διπλοειδείς οργανισμοί:... γ) Να συμπληρώσετε κατάλληλα την παράγραφο που ακολουθεί: (μ.1,5) Στον άνθρωπο, αλλά και σε άλλους οργανισμούς, το φύλο καθορίζεται από ένα ζεύγος χρωμοσωμάτων που λέγονται... Όλα τα υπόλοιπα χρωμοσώματα λέγονται... και στον άνθρωπο ο αριθμός τους είναι.. 4
3. Οι ερωτήσεις που ακολουθούν έχουν σχέση με το πεπτικό σύστημα. α) Να ονομάσετε τα μέρη του πεπτικού συστήματος με τους αριθμούς 1-6. (μ.1,5). 1.... 2.... 3.... 4.... 5.... 6.... β) Ποιο υγρό παράγεται στο μέρος με τον αριθμό 2 και ποιος είναι ο ρόλος του;...... γ) Να γράψετε το σωστό ορισμό δίπλα από κάθε δήλωση. (μ.2) Η διάσπαση των μακρομοριακών ουσιών σε απλούστερες:... Η αποβολή των άχρηστων ουσιών από τον πρωκτό:... Το ένζυμο του σάλιου που είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση του αμύλου:... Τα προϊόντα της διάσπασης των πρωτεϊνών:... δ) Να αναφέρετε τους 3 προσαρτημένους αδένες του πεπτικού συστήματος. (μ.1,5).. 4. Τα πιο κάτω αφορούν το ερειστικό σύστημα. α) Να ονομάσετε τα κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης στο ακόλουθο σχήμα. 5
β) Από ποιες χημικές ουσίες (οργανικές και ανόργανες) αποτελούνται τα οστά; Ποιες ιδιότητες τους προσδίδουν; (μ.2) γ) Τι υπάρχει στο εσωτερικό των οστών και ποιος ο ρόλος του; δ) Στο δημοσίευμα μιας αθλητικής εφημερίδας διαβάζουμε ότι η αθλήτρια Καρολίνα Πελενδρίτου έπαθε " διάστρεμμα " ενώ ο αθλητής Μάρκος Παγδατής έπαθε πολλαπλό " κάταγμα " κνήμης. Ποιος από τους δύο τραυματισμούς είναι πιο σοβαρός και θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να ξεπεραστεί; (μ.2) ΜΕΡΟΣ Γ (Μονάδες 12) Να απαντήσετε ΜΟΝΟ στη μια (1) από τις δύο (2) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δώδεκα (12) μονάδες. 1. Τα πιο κάτω αφορούν τη δομή και τη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος. α) Να ονομάσετε τα μέρη της καρδιάς και τα αγγεία με τους αριθμούς 1-6. (μ.3) 1.... 2.... 3.... 4.... 5.... 6.... 6
β) Όταν το αίμα φεύγει διαμέσου του αγγείου με τον αριθμό 1, πού οδηγείται και για ποιο σκοπό;...... γ) Σας δίνονται τα δύο πιο κάτω αιμοφόρα αγγεία. i. Να ονομάσετε τα αγγεία Α και Β. (μ.0,5) A:... B:... ii. Να εξηγήσετε το ρόλο του κάθε αγγείου. A=... B= iii. Να γράψετε 3 διαφορές (εκτός από το ρόλο) ανάμεσα στα αγγεία Α και Β. Α Β 1. 2. 3. (μ.1,5) δ) Να ονομάσετε και να εξηγήσετε τους 2 τρόπους με τους οποίους τα λευκά αιμοσφαίρια συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού. (μ. 3).. ε) Άτομο με σοβαρή μορφή αναιμίας, έχει ομάδα αίματος ΑΒ και ρέζους αρνητικό, (AB - ) χρειάζεται μετάγγιση. Να ονομάσετε όλες τις πιθανές ομάδες αίματος, λαμβάνοντας υπόψη και τον παράγοντα ρέζους που μπορεί η τράπεζα αίματος να χορηγήσει στον πιο πάνω ασθενή; στ)να γράψετε την ασθένεια που αντιστοιχεί στην κάθε δήλωση: Ανεξέλεγκτη παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων:... Πήξη ποσότητας αίματος μέσα σε αιμοφόρο αγγείο:... Ανικανότητα πήξης του αίματος:... Συσσώρευση ουσιών (π.χ. χοληστερόλης) μέσα στις αρτηρίες:... 7
2. Οι ερωτήσεις που ακολουθούν είναι σχετικές με το γενετικό υλικό και την κληρονομικότητα. α) Να γράψετε δύο διαφορές ανάμεσα στο DNA και στο RNA. (μ.2) DNA RNA β) Στο πιο κάτω σχήμα απεικονίζονται τα χρωμοσώματα σωματικού κυττάρου ενός ανθρώπου. Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις. i) Πώς ονομάζεται αυτή η απεικόνιση; (μ.0,5) ii) Ποιο είναι το φύλο του ατόμου από το οποίο προέρχεται η διπλανή εικόνα; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. X Y γ) Στον άνθρωπο, τα σγουρά μαλλιά οφείλονται σε επικρατές αλληλόμορφο γονίδιο (Σ), ενώ τα ίσια μαλλιά, σε υπολειπόμενο αλληλόμορφο (σ). Γυναίκα με σγουρά μαλλιά, της οποίας ο πατέρας είχε ίσια μαλλιά, παντρεύεται άνδρα με ίσια μαλλιά. i. Ποια είναι η πιθανότητα το πιο πάνω ζευγάρι να αποκτήσει παιδί με ίσια μαλλιά; Να δείξετε τη σχετική διασταύρωση. ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗ Γονείς - γονότυποι:... χ... Γονείς φαινότυποι:...... (μ.0,5) Γαμέτες:...... Παιδιά - γονότυποι:... Παιδιά φαινότυποι:... (μ.0,5) Πιθανότητα για παιδί με ίσια μαλλιά:... (μ.0,5) 8
δ) Nα διατυπώσετε τους 2 νόμους του Μέντελ. (μ.2).................... ε) Δύο μαύρα κουνέλια ζευγάρωσαν και γέννησαν και μαύρα και άσπρα κουνελάκια (το γονίδιο για το μαύρο χρώμα επικρατεί στο αλληλόμορφο του για το λευκό χρώμα). Σε τι ποσοστό των γεννήσεων αναμένετε να έχουν γεννηθεί άσπρα κουνελάκια; i) 0% ii) 25% iii) 50% iv) 75% στ) Τα σαρκώδη χείλη στον άνθρωπο οφείλονται σε επικρατές αλληλόμορφο γονίδιο ενώ τα λεπτά χείλη σε υπολειπόμενο γονίδιο. Μια γυναίκα με λεπτά χείλη έκανε αισθητική (πλαστική) επέμβαση και απέκτησε σαρκώδη χείλη. Τώρα είναι έγκυος και παρόλο που ο άντρας της έχει λεπτά χείλη αυτή είναι σίγουρη ότι το παιδί που θα γεννήσει θα έχει σαρκώδη χείλη. Έχει δίκαιο ή άδικο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας..... OI ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ Η ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ιγνατίου Στάλω Μαρία Γεωργίου Μιχαηλίδου Καλλινίκη 9