ΘΕΜΑ: «Κοινοποίηση του Ν. 3029/2002 "Μεταρρύθμιση συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης"(ΦΕΚ 160 Α/11.7.02) και παροχή οδηγιών για τις παρ. 2, 5, 6 και 7 του άρθρου 2». Α) Γενικές απόψεις επί του περιεχομένου του Ν. 3029/02. Με τον Ν. 3029/02 πραγματοποιήθηκε μια σημαντική μεταρρύθμιση στο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης της χώρας μας με πολλαπλότητα στόχων όπως: - τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του Συστήματος με την τριμερή χρηματοδότηση, - τη διατήρηση του δημόσιου και αναδιανεμητικού χαρακτήρα της Κύριας Ασφάλισης, - το δημόσιο και ανταποδοτικό χαρακτήρα της Επικουρικής Ασφάλισης, - την ανάπτυξη ενιαίου θεσμικού πλαισίου για τη δημιουργία και λειτουργία Ν.Π.Ι.Δ. που θα παρέχουν συμπληρωματικές παροχές πέραν των παρεχόμενων από τους φορείς της υποχρεωτικής ασφάλισης μισθωτών, - τον εκσυγχρονισμό και μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων της διαχείρισης των οικονομικών πόρων της Κοινωνικής Ασφάλισης, - την άρση ανισοτήτων μεταξύ ασφαλισμένων διαφορετικών Ταμείων, - τη δημιουργία μηχανισμών εποπτείας και αναλογιστικής πιστοποίησης για ορθολογική λειτουργία των Ταμείων κλπ. Περαιτέρω με τον ίδιο νόμο: - αναβαθμίζεται το ΙΚΑ και αναδεικνύεται σε Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Μισθωτών (ΙΚΑ-ΕΤΑΜ), όπου πολλά μικρότερα ταμεία κυρίας ασφάλισης μισθωτών στο μέλλον θα συγχωνευθούν, - συστήνεται Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (Ε.Τ.Ε.ΑΜ.) όπου εκτός του ΙΚΑ-ΤΕΑΜ θα ενταχθούν και λοιπά επικουρικά ταμεία ασφάλισης μισθωτών.
2 Με την ανωτέρω περιληπτική αναφορά στις κύριες δομικές αλλαγές του ασφαλιστικού μας συστήματος, αντιλαμβάνεστε ότι διαμορφώνονται πλέον νέοι όροι λειτουργίας, θεσμικές υποδομές και μηχανισμοί υποστήριξης που θα κατοχυρώνουν το δημόσιο καθολικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα του ασφαλιστικού μας συστήματος με αρχές αναδιανεμητικής λειτουργίας. Επίσης καθορίζονται νέοι κανόνες λειτουργίας για την επικουρική και επιπρόσθετη ασφάλιση. Είναι εξαιρετική τιμή για τους υπαλλήλους του ΙΚΑ το γεγονός ότι τους ανατέθηκε ο πρωταγωνιστικός ρόλος του υπαλλήλου στον κυρίαρχο πλέον ασφαλιστικό φορέα όλων των μισθωτών (ΙΚΑ-ΕΤΑΜ). Καταδεικνύεται η εμπιστοσύνη με την οποία η πολιτεία και οι εργαζόμενοι μισθωτοί μας περιβάλλουν, αλλά και η αναγνώριση απ' όλους της καθημερινής μας επίπονης εργασίας για την εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων. Αυτό πέραν των άλλων, μας υποχρεώνει να είμαστε έγκαιρα και ορθά ενημερωμένοι, αφ' ενός μεν να δίδουμε ακριβείς πληροφορίες και αφ' ετέρου να υλοποιήσουμε δίχως προβλήματα και τριβές με τους συναλλασσόμενους, όλες τις διατάξεις του κοινοποιούμενου νόμου. Σ' αυτή την τόσο δημιουργική αλλά και δύσκολη περίοδο για την υπηρεσία μας, είμαστε βέβαιοι ότι όλοι θα ανταποκριθούμε στις προκλήσεις και θα τα καταφέρουμε. Το περιεχόμενο της παρούσας Εγκυκλίου αφορά ορισμένες μόνο διατάξεις του κοινοποιούμενου νόμου άμεσης προτεραιότητας για τους ασφαλισμένους και σας γνωστοποιούνται προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα επείγοντα αιτήματα. Β) Παροχή οδηγιών για τις παρ. 2, 5, 6 και 7 του άρθρου 2 του Ν. 3029/02. Ι) Άρθρο 2 παρ. 2: Συνταξιοδότηση λόγω γήρατος χωρίς όριο ηλικίας, με τη συμπλήρωση 37 ετών υποχρεωτικής ασφάλισης ή 11.100 ημερών εργασίας. Με τη διάταξη αυτή, η οποία ισχύει από 11.7.02, παρέχεται για πρώτη φορά στους μέχρι 31.12.92 ασφαλισμένους στο ΙΚΑ η δυνατότητα συνταξιοδότησης χωρίς όριο ηλικίας, με τη συμπλήρωση 11.100 ημερών εργασίας. Σκοπός της διάταξης είναι η ικανοποίηση πάγιου αιτήματος για συνταξιοδότηση των εργαζομένων που εισήλθαν στην αγορά εργασίας σε μικρή ηλικία. Για τη χορήγηση σύνταξης με τις νέες διατάξεις απαιτείται η πραγματοποίηση 11.100 ημερών στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΙΚΑ. Για τη συμπλήρωση των ανωτέρω ημερών εργασίας μπορεί να συνυπολογιστεί: α) Χρόνος υποχρεωτικής ασφάλισης από παροχή εξαρτημένης εργασίας, που πραγματοποιήθηκε σε φορείς κύριας ασφάλισης και ο οποίος συνυπολογίζεται με τις διατάξεις του Ν.Δ. 4202/61, όπως ισχύει σήμερα. β) Χρόνος πραγματικής υπηρεσίας στο Δημόσιο, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, ο οποίος συνυπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΝΔ 4202/61, όπως ισχύει, ή αναγνωρίζεται με τις διατάξεις των άρθρων 4-6 του Ν. 1405/83.
3 γ) Χρόνος πραγματικής ασφάλισης από παροχή εξαρτημένης εργασίας που διανύθηκε σε χώρες στις οποίες έχουν εφαρμογή οι κοινοτικοί κανονισμοί και Διμερείς Συμβάσεις κοινωνικής ασφάλισης, τις οποίες έχει συνάψει η χώρα μας και περιλαμβάνουν διατάξεις περί συνυπολογισμού χρόνου ασφάλισης. Αντίθετα δεν συνυπολογίζονται για τη συμπλήρωση των 11.100 ημερών ασφάλισης: α') Οι πέραν των 300 ημερών κατ' έτος τυχόν πραγματοποιηθείσες ημέρες εργασίας. β') Ημέρες ασφάλισης με την ιδιότητα του αυτοτελώς απασχολουμένου, είτε ασφαλίζονται στο ΙΚΑ (ρυτινοσυλλέκτες, πωλητές λαϊκών λαχείων, λαϊκών αγορών, δασεργάτες, καπνομεσίτες, εφημεριδοπώλες, γουνεργάτες, ασφαλιζόμενοι μέσω Ασφαλιστικών Συνεταιρισμών, ορκωτοί λογιστές του ΝΔ 33/73), είτε σε άλλο ταμείο κύριας ασφάλισης. γ') Ημέρες ασφάλισης που εξομοιώνονται με πραγματικό χρόνο (π.χ. χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας, προαιρετικής ασφάλισης) και δ') Χρόνοι πλασματικοί (π.χ. χρόνος συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας, γονικής άδειας, εκπαιδευτικής άδειας, ασθενείας, ανεργίας). Τέλος επισημαίνουμε ότι ο χρόνος ασφάλισης που πραγματοποιήθηκε σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα θα πριμοδοτείται σύμφωνα με τις οδηγίες της εγκ. 206/84 (εδ. α' 14 του άρθρου 22 Ν. 1469/84 και παρ. 8 του άρθρου 32 του Ν. 1902/90). II) Άρθρο 2 παρ. 5: Χορήγηση σύνταξης στους ασφαλισμένους του Ιδρύματος, που έχουν συμπληρώσει το 65 έτος της ηλικίας τους και έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 3.500 ημέρες υποχρεωτικής ασφάλισης. Με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής παρέχεται δυνατότητα συνταξιοδότησης στους ασφαλισμένους του Ιδρύματος που έχουν συμπληρώσει το 65 έτος της ηλικίας τους και έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 3.500 ημέρες υποχρεωτικής ασφάλισης μέχρι 31.12.2007. Απαραίτητη προϋπόθεση για να θεμελιώσουν δικαίωμα σύμφωνα με τη διάταξη αυτή να μην λαμβάνουν και να μην δικαιούνται σύνταξη από το Δημόσιο, του ΟΓΑ (συμπεριλαμβανομένων και των ανασφάλιστων υπερηλίκων), ΝΠΔΔ ή από άλλο οργανισμό κύριας ασφάλισης. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να ζητείται σχετική υπεύθυνη δήλωση. 1) Για τη συμπλήρωση των 3.500 ημερών ασφάλισης συνυπολογίζεται: α) Χρόνος εξαρτημένης εργασίας, που έχει διανυθεί στην υποχρεωτική ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης και ο οποίος συνυπολογίζεται, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΝΔ 4202/61, όπως ισχύει. β) Χρόνος πραγματικής υπηρεσίας στο Δημόσιο, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, ο οποίος συνυπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΝΔ 4202/61, όπως ισχύει ή αναγνωρίζεται με τις διατάξεις των άρθρων 4-6 του ν. 1405/83. γ) Χρόνος πραγματικής ασφάλισης από παροχή εξαρτημένης εργασίας, που διανύθηκε σε χώρες στις οποίες έχουν εφαρμογή οι κοινοτικοί κανονισμοί και
4 Διμερείς Συμβάσεις κοινωνικής ασφάλισης, τις οποίες έχει συνάψει η χώρα μας και περιλαμβάνουν διατάξεις περί συνυπολογισμού χρόνου ασφάλισης. δ) Χρόνος ασφάλισης και πέραν των 300 ημερών κατ' έτος. Αντίθετα δεν συνυπολογίζονται: α) Χρόνος ασφάλισης που πραγματοποιήθηκε με την ιδιότητα του αυτοτελώς απασχολούμενου είτε σε ασφάλιση ΙΚΑ (οι συγκεκριμένες κατηγορίες αναφέρονται ανωτέρω στην παρ.β,ι,β' της παρούσας) είτε στην ασφάλιση φορέα αυτοτελώς απασχολούμενων. β) Χρόνος ασφάλισης που εξομοιώνεται με πραγματικό (π.χ. χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας, προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης κλπ). γ) Πλασματικός χρόνος (ασθένειας, ανεργίας, εκπαιδευτικής άδειας, γονικής άδειας, χρόνος συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας κλπ). 2) Βάση υπολογισμού σύνταξης. Από τη διάταξη δεν προκύπτει διαφορετικός τρόπος υπολογισμού της ασφαλιστικής κλάσης. Συνεπώς, για την κατάταξη των ασφ/νων σε ασφαλιστική κλάση θα εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 37 του ΑΝ 1846/51, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 30 του Ν. 1902/90. 3) Ποσό σύνταξης. Για τον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης δεν εφαρμόζονται οι σχετικές με την καταβολή των κατωτάτων ορίων συντάξεων διατάξεις. Η σύνταξη υπολογίζεται με βάση τις οργανικές διατάξεις της νομοθεσίας του Ιδρύματος. Ταυτόχρονα γίνεται σαφής πρόβλεψη ως προς το ανώτατο και το κατώτατο ποσό της απονεμόμενης σύνταξης. Συγκεκριμένα το ποσό που καταβάλλεται με βάση τις οργανικές διατάξεις δεν μπορεί να είναι ούτε μεγαλύτερο των 2/3 του εκάστοτε ισχύοντος κατωτάτου ορίου σύνταξης γήρατος, ούτε μικρότερο του ι Α αυτού, εφεξής δε, θα αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με την εισοδηματική πολιτική. 4) Χρονική διάρκεια ισχύος της διάταξης. Οι διατάξεις της παραγράφου αυτής είναι μεταβατικής ισχύος και συγκεκριμένα η εφαρμογή τους αρχίζει από 1.1.2003 και λήγει την 31.12.2007 και επομένως καταλαμβάνουν όσους μέσα στο χρονικό αυτό διάστημα υποβάλλουν αίτηση για συνταξιοδότηση και έχουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις (χρόνο ασφάλισης και όριο ηλικίας). Τέλος επισημαίνεται ότι στους συνταξιούχους της κατηγορίας αυτής δεν χορηγείται το ΕΚΑΣ. III) Άρθρο 2 παρ. 6: Επιμήκυνση του χρονικού διαστήματος πραγματοποίησης της ειδικής προϋπόθεσης των 1000 ημερών εργασίας σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής, διευκολύνονται οι εργαζόμενοι σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα στη συμπλήρωση των ειδικών προϋποθέσεων συνταξιοδότησης.
5 Όπως είναι γνωστό, για τη συνταξιοδότηση των εργαζομένων σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα απαιτείται η συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας (προκειμένου για άνδρες) και του 55 ου (προκειμένου για γυναίκες) και η πραγματοποίηση 4500 ημερών εργασίας εκ των οποίων 3600 στον ΚΒΑΕ και εξ αυτών 1000 την τελευταία πριν από τη συνταξιοδότηση ΙΟετία. Η διαφοροποίηση που επέρχεται με την παρούσα διάταξη στο υφιστάμενο συνταξιοδοτικό τους καθεστώς συνίσταται αποκλειστικά και μόνο στο γεγονός ότι επιμηκύνεται από 10 σε 13 χρόνια το χρονικό διάστημα κατά το οποίο αναζητείται η πραγματοποίηση της ειδικής προϋπόθεσης των 1000 ημερών ασφάλισης. Επισημαίνεται ότι η παρούσα διάταξη θα εφαρμοστεί για τις αιτήσεις συνταξιοδότησης που θα υποβληθούν από 1.1.2003 και εφεξής. IV) Άρθρο 2 παρ. 7: Ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας συνυπολογίζεται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 32 του ν. 2874/00. Με την 8/01 εγκύκλιο σας κοινοποιήσαμε τις διατάξεις του άρθρου 32 του Ν. 2874/00,σύμφωνα με τις οποίες από 29.12.00, καθιερώθηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα θεμελίωσης δικαιώματος για χορήγηση πλήρους και μειωμένης σύνταξης στην ηλικία των 55 και των 53 ετών αντίστοιχα, εφόσον οι ασφαλισμένοι του Ιδρύματος από τον συνολικό αριθμό των 10.500 ημερών ασφάλισης έχουν πραγματοποιήσει 7.500 ημέρες εργασίας στα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Εξάλλου,όπως είναι γνωστό,σύμφωνα με τη διάταξη του εδ. β' της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 1358/83 και τις οδηγίες της εγκ. 90/83, ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας λαμβάνεται υπόψη για θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης λόγω γήρατος μόνο εφόσον ο ασφ/νος έχει συμπληρώσει το 58ο έτος της ηλικίας του και έχει πραγματοποιήσει στην ασφάλιση του ΙΚΑ τουλάχιστον 3600 ημέρες εργασίας. Με την κοινοποιούμενη διάταξη, η ισχύς της οποίας αρχίζει από 11.7.02 (ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου) κατ'εξαίρεση των διατάξεων του εδ. β' της παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν. 1358/83, παρέχεται η δυνατότητα συνυπολογισμού του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας, για τη συμπλήρωση των 10.500 ημερών ασφάλισης, που απαιτούνται σύμφωνα με το άρθρο 32 του ν. 2874/00, για τη συνταξιοδότηση των απασχολούμενων σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Επισημαίνεται ότι ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας σε καμμία περίπτωση δεν θα συνυπολογίζεται για τη συμπλήρωση των 7.500 ημερών ασφάλισης στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Για παράδειγμα, ένας ασφαλισμένος 55 ετών με 10.200 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες 7.000 ημέρες στον κλάδο βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, ακόμα και αν αναγνωρίσει το χρόνο της στρατιωτικής του θητείας για τη συμπλήρωση των 10.500 Η.Ε, δεν μπορεί να τον χρησιμοποιήσει για να συμπληρώσει τις 500 ημέρες που του χρειάζονται για τη συμπλήρωση των 7.500 ημερών εργασίας στον Κ.Β.Α.Ε. Διευκρινίζεται ότι εκκρεμείς περιπτώσεις, που δεν συμπλήρωναν τις προϋποθέσεις του άρθρου 32 του Ν. 2874/00, θα εξεταστούν σύμφωνα και με τις
6 κοινοποιούμενες διατάξεις και τα οικονομικά αποτελέσματα δεν μπορούν να ανατρέξουν πριν από την αίτηση για αναγνώριση της στρατιωτικής υπηρεσίας. V) Τέλος σας ενημερώνουμε ότι οδηγίες για την εφαρμογή των λοιπών διατάξεων του κοινοποιούμενου νόμου θα σας δοθούν με μεταγενέστερες εγκυκλίους. Συνοδευτικά: ΦΕΚ160Α/11.7.02 Ο ΓΕΝΙΚΟΣ Δ/ΝΤΗΣ ΑΣΦ/ΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΧΡ. ΚΑΛΛΙΑΝΤΕΡΗΣ