ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΑΥΡΙΔΟΥ &ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ Θέμα: Δυνατότητα ψήφου των εκπροσώπων των ΔΕ νοσηλευτών στη Νοσηλευτική Επιτροπή Ι. Τεθέντα υπόψη μου στοιχεία ιστορικού. Σύμφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 115 του Νόµου 2071/1992 «σε κάθε νοσηλευτικό ίδρυμα ν.π.δ.δ. ή ν.π.ι.δ. συνιστάται νοσηλευτική επιτροπή (ΝΟ.Ε.), η οποία είναι συµβουλευτικό όργανο της νοσηλευτικής υπηρεσίας σε θέµατα που αφορούν το σχεδιασµό και λήψη αποφάσεως για τα νοσηλευτικά θέµατα. Η ΝΟ.Ε. αποτελείται από: α) Το διευθυντή της νοσηλευτικής υπηρεσίας ως πρόεδρο, β) έναν (1) προϊστάμενο τµήµατος από κάθε νοσηλευτικό τοµέα, γ) ένα (1) νοσηλευτή τµήµατος από κάθε νοσηλευτικό τοµέα. Τα µέλη των περ. β) και γ) της προηγούμενης παραγράφου εκλέγονται µε μυστική ψηφοφορία. Δικαίωμα υποβολής υποψηφιότητας έχει όλο το νοσηλευτικό προσωπικό της ΠΕ και ΤΕ κατηγορίας σε αντίστοιχες µε τη θέση που κατέχουν, θέσεις της ΝΟ.Ε. Δικαίωμα ψήφου έχει όλο το νοσηλευτικό προσωπικό όλων των κατηγοριών, που υπηρετεί µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας στο νοσηλευτικό ίδρυμα. Η ψηφοφορία των µελών της Ε.Ν.Ε. γίνεται κατά τομέα. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και µετά γνώμη του ΚΕ.Σ.Υ., καθορίζονται η διαδικασία εκλογής των µελών της ΝΟ.Ε., η συγκρότηση σε σώµα, η λειτουργία και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια, που αφορά εν γένει τη ΝΟ.Ε.». Περαιτέρω, σύμφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 56 1 του Νόµου 2519/1997 «στην κατά το άρθρο 115 του ν. 2071/1992 νοσηλευτική επιτροπή συµµετέχει χωρίς ψήφο και εκπρόσωπος του νοσηλευτικού προσωπικού κατηγορίας ΔΕ, που εκλέγεται µε καθολική ψηφοφορία από το προσωπικό αυτό. Ο εκπρόσωπος µπορεί να διατυπώνει τις απόψεις, να υποβάλλει σχετικές προτάσεις, σχετικά µε το έργο της επιτροπής» 1
ΙΙ. Συναφώς μου ετέθη το ακόλουθο ερώτημα: Αν συνάδει με την κατοχυρωμένη αρχή της ισότητας ( άρθρο 4 Σ) και της ίσης μεταχείρισης ο αποκλεισμός του δικαιώματος ψήφου των εκπροσώπων των ΔΕ νοσηλευτών στη Νοσηλευτική Επιτροπή. ΙΙΙ. Απάντηση Η αρχή της ίσης μεταχείρισης αποτελεί θεμελιώδη αρχή του εργατικού δικαίου και εδράζεται στα άρθρα 4 1 Σ, 22 1 Σ και 288 ΑΚ. Η εν λόγω αρχή συνιστώσα βασικό παράγοντα διαμόρφωσης των όρων εργασίας αποσκοπεί στη δίκαιη μεταχείριση όλων των εργαζομένων και προσβάλλεται όταν υπάρχει δυσμενής μεταχείριση μεμονωμένων ή κατηγοριών εργαζομένων που βρίσκονται σε όμοια κατάσταση, εφόσον η δυσμενέστερη αυτή μεταχείριση είναι αυθαίρετη. Αυθαίρετη δε είναι, όταν δεν συντρέχει ένας ιδιαίτερος σοβαρός και ειδικός λόγος που να την δικαιολογεί κατ αντικειμενική κρίση. Επίσης, με το άρθρο πρώτο του ν. 1672/1986 (Α 203), κυρώθηκε η υπ αριθ. 149/1977 Διεθνής Σύμβαση Εργασίας (Δ.Σ.Ε.) "για την απασχόληση και τους όρους εργασίας και ζωής του νοσηλευτικού προσωπικού". Στο άρθρο 1 παρ. 1 της ως άνω Συμβάσεως ορίζεται ότι : "1. Για τους σκοπούς αυτής της σύμβασης, ο όρος "νοσηλευτικό προσωπικό", περιλαμβάνει όλες τις κατηγορίες του προσωπικού που παρέχουν νοσηλευτικές φροντίδες και υπηρεσίες", στο άρθρο 5 παρ. 1 ότι : "1. Θα ληφθούν μέτρα για να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού στον προγραμματισμό των νοσηλευτικών υπηρεσιών και τη συνεννόηση με το προσωπικό αυτό για τις αποφάσεις που το αφορούν, με μεθόδους που να συμβιβάζονται με τις εθνικές συνθήκες", και στο άρθρο 5 παρ. 3 ότι : "3. Η ρύθμιση των διαφορών που προκύπτουν κατά τον καθορισμό των συνθηκών απασχόλησης και εργασίας θα επιδιώκεται με τη διαπραγμάτευση μεταξύ των μερών ή με τρόπο που να κερδίζει την εμπιστοσύνη των ενδιαφερομένων μερών, με μία διαδικασία που παρέχει εγγυήσεις ανεξαρτησίας και αμεροληψίας, όπως η μεσολάβηση, ο συμβιβασμός ή η εκούσια διαιτησία". Η νομοθετική διάταξη βάσει της οποίας αποκλείονται από το δικαίωμα ψήφου οι εκπρόσωποι του νοσηλευτικού προσωπικού κατηγορίας ΔΕ στη νοσηλευτική επιτροπή (ΝΟ.Ε.), παραβιάζει κατάφωρα την κατά το άρθρο 4 του Συντάγματος αρχή της ισότητας, με την ειδικότερη μορφή της ίσης μεταχειρίσεως 2
στις εργασιακές σχέσεις, διότι διαφοροποιείται, ως προς το ζήτημα αυτό, η μεταχείριση του νοσηλευτικού προσωπικού ανάλογα με την κατηγορία στην οποία υπάγεται κάθε νοσηλευτής, χωρίς να συντρέχει κάποιος αποχρών δικαιολογητικός λόγος. Επιπλέον, η ως άνω νομοθετική διάταξη είναι αντίθετη με τις υπέρτερης τυπικής ισχύος αυτές διατάξεις της Δ.Σ.Ε., καθώς με τον τρόπο αυτόν αποθαρρύνεται η συμμετοχή κατηγοριών του νοσηλευτικού προσωπικού στον προγραμματισμό των νοσηλευτικών υπηρεσιών και εισάγεται αδικαιολόγητη διαφοροποίηση μεταξύ διαφόρων κατηγοριών νοσηλευτικού προσωπικού. Υπό το πλαίσιο αυτό, η μη αναγνώριση του δικαιώματος ψήφου υποβαθμίζει το ρόλο τους στο σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων στα νοσηλευτικά θέματα ευτελίζοντας την επαγγελματική τους αξιοπρέπεια. Ο αποκλεισμός τους από το δικαίωμα ψήφου στερείται κάθε νομικού και λογικού ερείσματος. Ειδικότερα, συνιστά πάγια πρακτική στα νοσοκομεία οι βοηθοί νοσηλευτές να ασκούν καθήκοντα νοσηλευτών, καθώς λόγω έλλειψης καθηκοντολογίου τους ανατίθενται από τις διοικήσεις των νοσοκομείων εργασίες οι οποίες ανήκουν στις αρμοδιότητες των νοσηλευτών, οι οποίες και εκτελούνται διαχρονικά επιτυχώς, με απόλυτη γνωστική και επαγγελματική επάρκεια και υπευθυνότητα. Καθίσταται σαφές ότι οι βοηθοί νοσηλευτών που εργάζονται στα δημόσια νοσοκομεία, είναι de facto νοσηλευτές. Συνεπώς, είναι κατάφωρα άδικο αλλά και λογικά ασυνεπές από τη μία η Διοίκηση να τους αναθέτει την πάγια και πλήρη άσκησή νοσηλευτικών καθηκόντων, και από την άλλη να τους αποκλείει από το δικαίωμα ψήφου, απαξιώνοντας και προσβάλλοντας τους. Εξάλλου, η εν τοις πράγμασι καθημερινή τριβή τους με νοσηλευτικά θέματα και συνακόλουθα η επαγγελματική τους εμπειρία τους καθιστά ικανούς να έχουν συμβουλευτικές αρμοδιότητες και να συμμετέχουν ενεργά στο σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων στην νοσηλευτική επιτροπή. Μάλιστα, επιτρέπεται νομοθετικά η συμμετοχή των εκπροσώπων των βοηθών νοσηλευτών στη νοσηλευτική επιτροπή, ενώ αναγνωρίζεται το δικαίωμα διατύπωσης απόψεων και υποβολή σχετικών προτάσεων, αναφορικά µε το έργο της επιτροπής. Προκύπτει, λοιπόν, ότι και ο ίδιος ο νομοθέτης αναγνωρίζει τη συμβολή των νοσηλευτών στην παροχή νοσηλευτικής φροντίδας θεσπίζοντας το δικαίωμα λόγου στις επιτροπές. Επομένως, συνιστά νομική και λογική αντίφαση η αναγνώριση δικαιώματος λόγου στις νοσηλευτικές επιτροπές, με παράλληλο αποκλεισμό του δικαιώματος ψήφου. 3
Να σημειωθεί δε ότι οι βοηθοί νοσηλευτών δεν υστερούν επιστημονικής κατάρτισης σε σχέση με τους νοσηλευτές. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα σπουδών όλων των επαγγελματικών Σχολών τεχνικής Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης, από τα οποία αποφοιτούν οι βοηθοί νοσηλευτές είναι ίδιο με το πρόγραμμα σπουδών του νοσηλευτικού τμήματος των ΤΕΙ. Επιπλέον, οι βοηθοί νοσηλευτών έχουν επιφορτιστεί με επιπλέον καθήκοντα και εφημερίες που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες και καθήκοντα των νοσηλευτών κατηγορίας ΠΕ και ΤΕ, παρόλο που νομοθετικά χαρακτηρίζονται και αντιμετωπίζονται ως βοηθοί νοσηλευτών. Ουσιαστικά, η άσκηση των νοσηλευτικών πράξεων διενεργείται από τους βοηθούς νοσηλευτών, με αποτέλεσμα να αποτελούν «εν τοις πράγμασι» νοσηλευτές. Καίτοι οι νοσηλευτικές πράξεις αποτελούν αντικείμενο αρμοδιότητας των νοσηλευτών κατηγορίας ΠΕ και ΤΕ, οι βοηθοί νοσηλευτών ανταποκρίνονται με συνέπεια και υπευθυνότητα στα καθήκοντα των νοσηλευτών και διαθέτουν αυξημένη επαγγελματική εμπειρία δίχως να στερούνται επιστημονικών γνώσεων. Η συμβολή τους στην πληρότητα και την αρτιότητα των νοσηλευτικών υπηρεσιών είναι τεράστια και ισοδύναμη με την αντίστοιχη συμβολή του νοσηλευτικού προσωπικού κατηγορίας ΠΕ και ΤΕ. Εφόσον, λοιπόν, οι βοηθοί νοσηλευτών παρέχουν και υπηρεσίες νοσηλευτών θα πρέπει να τους αναγνωριστεί το δικαίωμα ψήφου. Καθίσταται, λοιπόν, επιβεβλημένη η θέσπιση δικαιώματος ψήφου στο νοσηλευτικό προσωπικό κατηγορίας ΔΕ, καθώς δεν στοιχειοθετείται κανένας λόγος δυσμενούς μεταχείρισης και, συνακόλουθα, αποκλεισμού του ως άνω προσωπικού από το δικαίωμα ψήφου. Αντιθέτως, οι βοηθοί νοσηλευτών έχουν όλα τα εχέγγυα και τα προσόντα για την παροχή νοσηλευτικής περίθαλψης υψηλής ποιότητας, καθώς ασκούν όμοια καθήκοντα με τους νοσηλευτές και είναι απαραίτητη η ισότιμη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση των αποφάσεων επί των νοσηλευτικών ζητημάτων στις νοσηλευτικές επιτροπές. ΙV. Τελική απάντηση Η μη αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στο νοσηλευτικό προσωπικό κατηγορίας ΔΕ συνιστά κατάφωρη παραβίαση της ίσης μεταχείρισης και προσκρούει ευθέως στα άρθρα 4 1 Σ, 22 1 Σ, 288 ΑΚ, στα άρθρα 1 1, 5 1 και 3 της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας (Δ.Σ.Ε.) αλλά και στην ίδια της δημοκρατική 4
αρχή που διέπει την ελληνική έννομη τάξη και για το λόγο αυτό, κρίνεται επιτακτική η παρέμβαση του νομοθέτη για την κατοχύρωση της ισότιμης συμμετοχής με δικαίωμα ψήφου του ΔΕ Νοσηλευτικού Προσωπικού στις Νοσηλευτικές Επιτροπές 5