ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ C ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Ι Χριστίνα Μισαηλίδου
ΜΑΘΗΜΑ 2 C Χριστίνα Μισαηλίδου
Πρακτική Άσκηση Βεβαίωση Παρακολούθησης Υπογεγραμμένη, μέσα στο φάκελο της εργασίας.
1η επίσκεψη στο σχολείο Παρακολούθηση διδασκαλίας και καταγραφή των βασικών σταδίων μιας διδακτικής ώρας μαθηματικών (είδος δραστηριότητας, χρονική διάρκεια και σύντομη περιγραφή της). Η καταγραφή μπορεί να γίνει στο έγγραφο 1η Επίσκεψη-Σχάρα Παρατήρησης (έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική τάξη).
Τί θα κάνετε κατά την 1 η επίσκεψη στο σχολείο; Θα χρησιμοποιήσετε μια τεχνική συλλογής δεδομένων που είναι ευρύτατα διαδεδομένη στην έρευνα και ονομάζεται ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΣ C ΕΡΕΥΝΑΣ
Τι είναι παρατήρηση; Στην καθημερινή ζωή Η παρατήρηση είναι ένα βασικό εργαλείο που μας επιτρέπει να γνωρίσουμε τον κόσμο που μας περιβάλει. Χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις μας (όραση, ακοή) παίρνουμε από το περιβάλλον μας τις πληροφορίες που μας είναι απαραίτητες.
Τί είναι η παρατήρηση; Στην έρευνα Η παρατήρηση, ως ερευνητική μέθοδος συλλογής δεδομένων δεν είναι απλά το να κοιτάει και να ακούει κανείς κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας. Ο παρατηρητής-ερευνητής έχει σχεδιάσει προσεκτικά την παρατήρηση του. Έχοντας αποφασίσει τι θέλει να ερευνήσει κάνει κάποιες βασικές μεθοδολογικές επιλογές που αφορούν το είδος της παρατήρησης που θα εφαρμόσει τον τρόπο καταγραφής των δεδομένων του
Η παρατήρηση ως μέθοδος έρευνας Υπάρχουν διάφοροι τρόποι συλλογής δεδομένων κατά τη διάρκεια της έρευνας των κοινωνικών καταστάσεων. Η παρατήρηση είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους συλλογής δεδομένων όταν η έρευνα αφορά τη σχολική ζωή και πιο συγκεκριμένα τη διδασκαλία μέσα στην τάξη.
Είδη παρατήρησης Ελεύθερη (μη δομημένη) παρατήρηση Ο παρατηρητής προσπαθεί να κάνει λεπτομερή καταγραφή του φαινομένου που παρακολουθεί χωρίς να έχει από την αρχή στο μυαλό συγκεκριμένα ερευνητικά ερωτήματα. Δομημένη παρατήρηση Ο παρατηρητής έχει αποφασίσει πριν από την παρατήρηση ποιες συνιστώσες του φαινομένου τον ενδιαφέρουν και επικεντρώνει την παρατήρηση του σε αυτές. Συνήθως χρησιμοποιεί κάποια σχάρα παρατήρησης.
Είδη παρατήρησης Ποιοτική παρατήρηση Αυτή έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ποιοτικών δεδομένων που μπορεί να είναι για παράδειγμα η λεπτομερής καταγραφή μιας σειράς γεγονότων σε μορφή ιστορίας. Ποσοτική παρατήρηση Αυτή έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ποσοτικών δεδομένων που μπορεί να είναι για παράδειγμα πόσες φορές-κατά τη διάρκεια της παρατήρησης- εμφανίζονται συγκεκριμένα γεγονότα ή συμπεριφορές. Για την παραγωγή τέτοιων δεδομένων χρησιμοποιούνται σχάρες παρατήρησης.
Σχάρα Παρατήρησης Είναι ένα μοντέλο συγκεκριμένων πτυχών ενός φαινομένου που έχει επιλέξει ο παρατηρητής ως αντικείμενο της παρατήρησής του. Μόνο αυτές τις πτυχές παρατηρεί και καταγράφει είτε με ποιοτικό τρόπο (π.χ. περιγραφή συγκεκριμένων συμπεριφορών) είτε με ποσοτικό τρόπο (π.χ. πόσες φορές εμφανίζεται μια συγκεκριμένη συμπεριφορά)
Είδος Δραστηριότητας Χρονική Διάρκεια Περιγραφή Δραστηριότητας
Ρόλος του παρατηρητή Ο παρατηρητής καταγράφει τις παρατηρήσεις του και στη συνέχεια τις αναλύει και τις ερμηνεύει Τρόποι καταγραφής Σημειώσεις του παρατηρητή Ελεύθερες σημειώσεις Χρήση σχάρας παρατήρησης Μαγνητοφώνηση Βιντεοσκόπηση
Είδη παρατήρησης Συμμετοχική παρατήρηση Ο παρατηρητής εμπλέκεται και ο ίδιος (σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό) στη διαδικασία που παρατηρεί Μη συμμετοχική παρατήρηση Ο παρατηρητής δεν εμπλέκεται στη διαδικασία που παρατηρεί
Αύξηση αξιοπιστίας της παρατήρησης Συχνά η παρατήρηση συμπληρώνεται με στοιχεία από άλλες μεθόδους συλλογής δεδομένων όπως για παράδειγμα συνεντεύξεις. Μια συζήτηση με το δάσκαλο πριν και μετά το μάθημα μπορεί να βοηθήσει τόσο στη συλλογή των δεδομένων της παρατήρησης όσο και στην επεξεργασία τους.
Πρακτικές επισημάνσεις-πριν από την παρατήρηση Ο παρατηρητής οφείλει Να επιλέξει το θέμα του και το αντικείμενο (π.χ. χώρος, ομάδα ατόμων) της παρατήρησής του. Να πάρει άδεια για την παρατήρηση από τους υπεύθυνους. Να επιβεβαιώσει την ανωνυμία των δεδομένων.
Πρακτικές επισημάνσεις-πριν από την παρατήρηση Να επισκεφτεί τον χώρο στον οποίο θα πραγματοποιηθεί η παρατήρηση ώστε να πάρει αποφάσεις για πρακτικά ζητήματα (πού θα καθίσει, πώς θα κρατήσει τις σημειώσεις κλπ.). Μια πιλοτική παρατήρηση (πριν από την κανονική) είναι πάντα χρήσιμη.
Πρακτικές επισημάνσεις-κατά τη διάρκεια της παρατήρησης Ο παρατηρητής είναι επιθυμητό να φτάσει λίγο νωρίτερα στο χώρο ώστε να εγκλιματιστεί.
Πρακτικές επισημάνσεις-κατά τη διάρκεια της παρατήρησης Ο παρατηρητής, ανάλογα με το βαθμό συμμετοχής του στην ομάδα που παρατηρεί (πλήρης συμμετοχή, μερική συμμετοχή, μόνο παρατήρηση) επιλέγει το είδος της φυσικής παρουσίας του στο χώρο. Για παράδειγμα, όταν πρόκειται για παρατήρηση διδασκαλίας, πιθανόν ο παρατηρητής να επιλέξει να καθίσει σε μια γωνία στο πίσω μέρος της αίθουσας έτσι ώστε να έχει καλή οπτική όλου του χώρου αλλά ταυτόχρονα η παρουσία του να είναι διακριτική όσον αφορά τα παιδιά και τον δάσκαλο.
Πρακτικές επισημάνσεις-κατά τη διάρκεια της παρατήρησης Οι σημειώσεις είναι το βασικό εργαλείο του παρατηρητή. Πρέπει να καταγράφει το φαινόμενο που παρατηρεί: Χρησιμοποιώντας εκφράσεις που αποδίδουν την ποιότητα της δραστηριότητας που καταγράφει ΧΩΡΙΣ όμως να της αποδίδουν χαρακτηρισμούς (π.χ. δεν έδωσε κάποια απάντηση και όχι δεν ήξερε την απάντηση, η έκφραση του προσώπου του ήταν θυμωμένη και όχι ήταν θυμωμένος με τον δάσκαλο κλπ.
Πρακτικές επισημάνσεις-κατά τη διάρκεια της παρατήρησης Ο παρατηρητής πρέπει να καταγράφει το φαινόμενο που παρατηρεί: Συστηματικά και με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες ΧΩΡΙΣ όμως να χάνει στοιχεία που ενδεχομένως θα του φανούν χρήσιμα (όπως π.χ. εκφράσεις, συναισθήματα κλπ.) Αποτυπώνοντας τόσο την λεκτική όσο και τη μη λεκτική συμπεριφορά
Πρακτικές επισημάνσεις-μετά το τέλος της παρατήρησης Ο παρατηρητής αποχωρεί με διακριτικότητα. Δεν ξεχνά να ευχαριστήσει και να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του για την ευκαιρία που του δόθηκε. Ερμηνεύει και αναλύει τις σημειώσεις του όσο πιο σύντομα μπορεί.
Πλεονεκτήματα της παρατήρησης ως ερευνητικής μεθόδου Η παρατήρηση δίνει τη δυνατότητα καταγραφής μιας διαδικασίας σε πραγματικές συνθήκες (π.χ. το μάθημα μέσα σε μια σχολική τάξη) κι έτσι δίνει μια πιο πλήρη εικόνα της πολυπλοκότητάς της. Η παρατήρηση πάντα εμπεριέχει μια καταγραφή των γεγονότων υπό μελέτη και έτσι παρέχει ένα μόνιμο αρχείο αυτών των γεγονότων. Είναι ένα ευέλικτο είδος έρευνας (δομημένη, μη-δομημένη, συμμετοχική, μη-συμμετοχική κλπ.).
Μειονεκτήματα της παρατήρησης ως ερευνητικής μεθόδου Ενδέχεται να υπάρξει υποκειμενικότητα από τη μεριά του παρατηρητή. Ενδέχεται η παρουσία του παρατηρητή να αλλοιώσει την παρατηρούμενη διαδικασία.
1η επίσκεψη στο σχολείο Παρακολούθηση διδασκαλίας και καταγραφή των βασικών σταδίων μιας διδακτικής ώρας μαθηματικών (είδος δραστηριότητας, χρονική διάρκεια και σύντομη περιγραφή της). Η καταγραφή μπορεί να γίνει στο έγγραφο 1η Επίσκεψη-Σχάρα Παρατήρησης (έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική τάξη).
Τί θα κάνετε κατά την 1 η επίσκεψη στο σχολείο; Θα χρησιμοποιήσετε ως τεχνική συλλογής των δεδομένων σας Την παρατήρηση Η παρατήρηση θα είναι δομημένη Θα καταγράψετε τις σημειώσεις σας σε μια απλή σχάρα παρατήρησης Μπορείτε να συμπληρώσετε τις σημειώσεις σας με δεδομένα μαγνητοφώνησης (μην ξεχάσετε να ζητήσετε άδεια για αυτό)
Ονοματεπώνυμο Φοιτήτριας/τή: ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ημερομηνία: Διδακτική ώρα: Tάξη: Αριθμός Παιδιών: Σύντομη περιγραφή της αίθουσας (π.χ. διάταξη των θρανίων κλπ.): Τίτλος και στόχοι του συγκεκριμένου μαθήματος (συμπληρώνεται ύστερα από συζήτηση με τη/τον δασκάλα/ο):
Είδος Δραστηριότητας Χρονική Διάρκεια Περιγραφή Δραστηριότητας
Αξιολόγηση/Σκέψεις πάνω στο μάθημα (συμπληρώνεται ύστερα από τη δεύτερη-μετά το τέλος της διδακτικής ώρας- συζήτηση με τη/τον δασκάλα/ο:
Τί θα κάνετε κατά την 1 η επίσκεψη στο σχολείο; Η παρατήρηση θα είναι συμμετοχική αλλά σε πολύ μικρό βαθμό Θα επιλέξετε να καθίσετε σε μία γωνία στο πίσω μέρος της αίθουσας ώστε η παρουσία σας να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική Θα προσπαθήσετε να ακολουθήσετε τις οδηγίες που σας δόθηκαν στη διάλεξη Η παρατήρηση ως μέθοδος έρευνας
Τί θα κάνετε αμέσως μετά την 1 η επίσκεψη στο σχολείο; Θα γράψετε την αξιολόγησή σας και τις σκέψεις σας πάνω στο μάθημα που παρακολουθήσατε όσο το δυνατόν πιο σύντομα μετά το τέλος της επίσκεψής σας στην τάξη.
Εργασία για την πρακτική άσκηση Την εργασία σας για την πρακτική άσκηση του μαθήματος Διδακτική Μαθηματικών Ι πρέπει να την παραδώσετε στο τέλος της γραπτής εξέτασης του μαθήματος Διδακτική Μαθηματικών Ι μαζί με το γραπτό σας. Όποιος ΔΕΝ παραδώσει την εργασία τότε, ΔΕΝ μπορεί να περάσει το μάθημα. Την εργασία μπορείτε να την παραδώσετε είτε 'δεμένη' είτε σε μορφή φακέλου. Η εργασία είναι ατομική
Εργασία για την πρακτική άσκηση Η εργασία θα αποτελείται από το σύνολο των παραδοτέων κάθε επίσκεψης Παραδοτέα 1 ης επίσκεψης 1. Βεβαίωση παρακολούθησης με τις απαραίτητες υπογραφές 2. Συμπληρωμένη σχάρα παρατήρησης 3. Ανάλυση σχετικά με την παρατήρηση (περίπου 2 σελίδεςγραμμένη στον υπολογιστή)
ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ! Χριστίνα Μισαηλίδου