ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΤΕΥΧΟΣ αρ. 30, ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ - Ιούλιος 2010), η παγκόσμια οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό πέραν του 5% πάνω σε ετήσια βάση για το πρώτο τρίμηνο του 2010, ωθούμενη από την εύρωστη μεγέθυνση των οικονομιών της Ασίας. Σε πιο ευρεία γεωγραφική κλίμακα, υπήρξαν ενθαρρυντικά σημάδια σε σχέση με την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, ενώ γενικότερα η καταναλωτική εμπιστοσύνη εξακολούθησε να βελτιώνεται και στην αγορά εργασίας των αναπτυγμένων χωρών επικράτησαν ευνοϊκότερες συνθήκες. Για ολόκληρο το 2010, το ΔΝΤ αναφέρει ότι η διεθνής οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 4,6%, ενώ για ολόκληρο το 2011 η πρόβλεψη αναφέρεται σε ρυθμό μεγέθυνσης 4,3%. Οι προβλέψεις αυτές βασίστηκαν στη διαγραφόμενη δειλή, αλλά σταθερή πορεία ανάκαμψης των πλείστων από τις αναπτυγμένες οικονομίες και παράλληλα τη δυναμική ανάπτυξη που συντελέστηκε σε αρκετές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Παρά τις θετικές προβλέψεις για την πορεία της διεθνούς οικονομίας (οι οποίες υπήρξαν μάλιστα ελαφρώς βελτιωμένες σε σχέση με τις αντίστοιχες του Απριλίου 2010), το ΔΝΤ αναφέρει ότι εξακολουθούν να υφίστανται κίνδυνοι ανατροπής της ανάκαμψης, αφού η πρόσφατη αναστάτωση στις χρηματαγορές δεν μπορεί να αγνοηθεί. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι η επενδυτική εμπιστοσύνη δέχθηκε νέο ισχυρό πλήγμα σε σχέση με τη μελλοντική πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών και της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας, αλλά και άλλων δημοσιονομικά ευάλωτων κρατών μελών της Ευρωζώνης. Υπό αυτές τις εξελίξεις, το ΔΝΤ υπογραμμίζει την αναγκαιότητα λήψης αυστηρών μέτρων δημοσιονομικής πειθαρχίας σε αρκετές αναπτυγμένες οικονομίες, τα οποία όμως παράλληλα θα διασφαλίζουν ικανοποιητικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με τις υποδείξεις του ΔΝΤ, τα δημοσιονομικά μέτρα θα πρέπει να συνοδεύονται και από μέτρα αναμόρφωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα και γενικότερες διαρθρωτικές αλλαγές, έτσι ώστε να ωθηθεί περαιτέρω η οικονομική ανάπτυξη, αλλά και η ανταγωνιστικότητα των χωρών αυτών.
2 Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, η οικονομική ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αναμένεται να ανέλθει για το 2010 σε 3,3% και για το 2011 σε 2,9%. Σαφώς χαμηλότεροι, αλλά και πάλι με θετικό πρόσημο θα είναι οι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης των οικονομιών των χωρών της Ευρωζώνης, αφού εκτιμάται ότι θα καταγραφεί αύξηση 1% για το 2010 και 1,3% για το 2011. Εντυπωσιακοί θα εξακολουθήσουν να είναι οι ρυθμοί με τους οποίους μεγεθύνεται η Κινεζική οικονομία (2010: 10,5%, 2011: 9,6%), αλλά και η Ινδική οικονομία: (2010: 9,4%, 2011: 8,4%). ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ O ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ για ολόκληρο το 2009 διαμορφώθηκε σε -1,7%. Ο αρνητικός ετήσιος αυτός ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, υπήρξε ο πρώτος που καταγράφηκε μετά από 30 χρόνια συνεχούς ανοδικής οικονομικής πορείας για το νησί. Η συρρίκνωση της οικονομίας κατά το 2009 οφείλεται κυρίως στην ύφεση που παρατηρήθηκε στους τομείς των Κατασκευών και του Τουρισμού, ενώ αρνητικές επιδόσεις κατέγραψαν και οι τομείς της Βιομηχανίας και του Χονδρικού και Λιανικού εμπορίου, καθώς και των Μεταφορών και Επικοινωνιών. Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κατά το πρώτο τρίμηνο του 2010 υπολογίζεται σε -1,6% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2009. Η βελτίωση που παρατηρήθηκε στην οικονομία σε σχέση με τα προηγούμενα τρίμηνα όπου η ύφεση ήταν μεγαλύτερη, αποδίδεται κατά κύριο λόγο στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης που εξακολουθούν να καταγράφουν οι τομείς των Τραπεζών και Υπηρεσιών, όπως επίσης και στις βελτιωμένες επιδόσεις που παρουσίασαν οι υπόλοιποι τομείς της οικονομίας και πιο συγκεκριμένα οι τομείς Τουρισμού, Χονδρικού και Λιανικού εμπορίου και Βιομηχανίας. Ο ρυθμός αύξησης του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουνίου του 2010, σημείωσε αύξηση 2,3%, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2009. Για την περίοδο Ιανουαρίου Ιουνίου 2010, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή σημείωσε αύξηση επίσης 2,3% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2009. Για το 2009, το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε σε 5,3% του εργατικού δυναμικού, σε σχέση με 3,7% για ολόκληρο το 2008. Ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος του Ιουνίου 2010 ανερχόταν σε 22.460 πρόσωπα. Με βάση τα στοιχεία διορθωμένα για εποχικές διακυμάνσεις και τα οποία καταδεικνύουν την τάση του ρυθμού ανεργίας, ο αριθμός
3 των εγγεγραμμένων ανέργων τον Ιούνιο του 2010 αυξήθηκε κατά 1,7% σε σύγκριση με το μήνα που προηγήθηκε. Σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2009 σημειώθηκε αύξηση 5.720 προσώπων ή 34,2%, που αποδίδεται κυρίως στους τομείς των Κατασκευών, της Δημόσιας Διοίκησης, του Εμπορίου, των Ξενοδοχείων και Εστιατορίων, της Μεταποίησης, της Εκπαίδευσης, της Διαχείρισης Ακίνητης Περιουσίας και Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων, όπως επίσης και στους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο του κράτους διαμορφώθηκε στο τέλος του 2009 σε έλλειμμα ύψους -6,4% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με πλεόνασμα +0,9% του ΑΕΠ για το 2008. Για την εξαμηνία Ιανουαρίου Ιουνίου 2010 το δημοσιονομικό έλλειμμα διαμορφώθηκε σε -1,9% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με έλλειμμα -2,5% του ΑΕΠ για την πρώτη εξαμηνία του 2009. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010, τα δημόσια έσοδα αυξήθηκαν κατά 6,6%, σε σύγκριση με μείωση -7,6% την αντίστοιχη περίοδο του 2009, γεγονός όμως που αποδίδεται κατά κύριο λόγο σε πρόσκαιρους και πιθανότατα μη επαναλαμβανόμενους παράγοντες. Σε αντίθεση με τα έσοδα, οι δαπάνες παρουσιάζουν χαμηλότερο ρυθμό αύξησης, ο οποίος περιορίστηκε σε 4,1%, σε σύγκριση με την ετήσια πρόβλεψη για το 2010 ύψους 4,9%. Υπό την προϋπόθεση της διατήρησης των τάσεων που διαγράφηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010, το δημοσιονομικό ισοζύγιο για ολόκληρο το 2010 αναμένεται να παραμείνει ελλειμματικό και να κυμανθεί γύρω στο -6,0% του ΑΕΠ (σημειώνεται ότι η αντίστοιχη πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχετική έκθεσή της ανέρχεται σε -7,1% του ΑΕΠ για ολόκληρο το 2010). Το δημόσιο χρέος διαμορφώθηκε σε 56,2% του ΑΕΠ στο τέλος του 2009, από 48,4% του ΑΕΠ στο τέλος του 2008. Με βάση το πιο πάνω ανεφερθέν δημοσιονομικό ισοζύγιο, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, εκτιμάται ότι θα αυξηθεί περαιτέρω και θα κυμανθεί γύρω στο 61,5% στο τέλος του 2010. Για την περίοδο Ιανουαρίου Ιουνίου 2010 οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν σε 877.958 σε σύγκριση με 883.002 την αντίστοιχη περίοδο του 2009, σημειώνοντας μείωση -0,6%. Κατά την ίδια εξάμηνη περίοδο, τα έσοδα από τον τουρισμό υπολογίζονται σε 578,3 εκ. σε σύγκριση με 565,8 εκ. την αντίστοιχη περίοδο του 2009, σημειώνοντας αύξηση 2,2%. Σημειώνεται επίσης ότι για την πρώτη εξαμηνία του 2010, και η κατά κεφαλή δαπάνη τουριστών ανήλθε σε 658,7 σε σύγκριση με 640,8 για την πρώτη εξαμηνία του 2009, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 2,8%.
4 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η κυπριακή οικονομία δέχθηκε σαφή επηρεασμό από την παγκόσμια οικονομική κρίση κατά το 2009. Παρόλα αυτά, λόγω του μικρού της μεγέθους δέχθηκε και τις μικρότερες επιπτώσεις σε σχέση με τις πλείστες άλλες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για το 2010 προβλέπεται μικρή ανάκαμψη της οικονομίας, με το σχετικό ρυθμό ανάπτυξης να επιστρέφει μόλις με θετικό πρόσημο +0,5%. Η πρόβλεψη αυτή στηρίζεται στην υγιή βάση του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου, καθώς επίσης και τη διαχρονική ανθεκτικότητα που επιδεικνύει η κυπριακή οικονομία σε περιόδους οικονομικών κρίσεων. Παρά την προβλεπόμενη επιστροφή της κυπριακής οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το 2010 αναμένεται να αποτελέσει μία ακόμα δύσκολη χρονιά για τους δύο από τους κυριότερους τομείς της, τον τουριστικό και κατασκευαστικό τομέα. Πιο συγκεκριμένα, στον τουριστικό τομέα, η παγκόσμια οικονομική κρίση έφερε στην επιφάνεια χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα όπως η διαβρωμένη ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος και η υπερεξάρτηση σε μεμονωμένες αγορές όπως αυτή της Βρετανίας. Στον κατασκευαστικό τομέα επίσης, εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα, αν και δεν αποκλείεται μεσοπρόθεσμα να παρατηρηθεί μικρή βελτίωση στο συγκεκριμένο τομέα. Η επικρατούσα αβεβαιότητα, απορρέει από τη ρευστή κατάσταση που επικρατεί ακόμη διεθνώς, όπου οι προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταδεικνύουν ότι αυτή θα είναι αναιμική, ενώ και η επενδυτική εμπιστοσύνη παραμένει εύθραυστη, ιδιαίτερα μετά τη δημοσιοποίηση της δεινής δημοσιονομικής κατάστασης της Ελλάδας, αλλά και άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Σημ. : Η πιο πάνω μελέτη λαμβάνει υπόψη τις οικονομικές εξελίξεις μέχρι τις 30 Ιουνίου 2010.
5 ΚΥΡΙΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ 2006 2007 2008 2009 2010 1 Α.Ε.Π. (πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης - %) 4,1 5,1 3,6-1,7 +0,5 Ανεργία (%) 4,5 3,9 3,7 5,3 6,5 Πληθωρισμός (Ρυθμός δείκτη καταναλωτή - %) 2,5 2,4 4,7 0,3 3,0 Ρυθμός εναρμονισμένου δείκτη καταναλωτή - % 2,2 2,2 4,4 0,2 2,7 Δημοσιονομικό έλλειμμα (%) -1,2 +3,4 +0,9-6,4-6,0 Δημόσιο χρέος (%) 64,6 58,3 48,4 56,2 61,5 Βασικό επιτόκιο repo rate* (31 Δεκ.-%) 4,25 4,00 3,00 1,75 1,75** Ισοτιμίες Ευρώ (ετήσιος μέσος όρος) /US$ 1,2556 1,3705 1,4708 1,3896 μ.δ. /GBP 0,6817 0,6843 0,7963 0,8865 μ.δ. *Από την 1 η Σεπτεμβρίου 2006, το βασικό επιτόκιο για την τιμολόγηση των δανείων σε λίρες Κύπρου ορίστηκε αυτό της κύριας αναχρηματοδότησης (repo rate), σε αντικατάσταση του επιτοκίου διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης (Lombard rate). Σημειώνεται ότι από την 1 η Ιανουαρίου 2008 η Κύπρος έγινε πλήρες μέλος του Ευρωσυστήματος και ως εκ τούτου ο καθορισμός των επιτοκίων θα γίνεται πλέον από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). ** Ισχύον επιτόκιο οριακής χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB marginal lending facility) μ.δ.: μη διαθέσιμα Πηγή στατιστικών στοιχείων για την κυπριακή οικονομία : Υπ. Οικονομικών, Κεντρική Τρ. της Κύπρου, Στατιστική Υπηρεσία. ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ Τράπεζα Κύπρου, Στασίνου 51, Αγία Παρασκευή Τ.Θ. 21472, CY 1599 Λευκωσία, τηλ. 22.12.23.00 Επιμέλεια έκδοσης : Έλενα Τριανταφύλλου Το περιεχόμενο του δελτίου αυτού είναι καθαρά πληροφοριακό και δεν έχει σκοπό την παροχή συμβουλών για συγκεκριμένες ενέργειες. Επιπλέον, δεν είναι, καθ οποιονδήποτε τρόπο, δεσμευτικό για το Συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου. 1 Πρόβλεψη