Δρ. Π. Μοίρα Καθηγήτρια ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΧΑΡΤΗ 2000 2025 % 2050 % ΧΩΡΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 6.055.049.000 7.823.703.000 8.909.095.000 238 Ρωμαιο-Καθολικοί 1.057.328.093 1,361,965,255 17,4 1,564,603,495 17,6 235 Προτεστάντες 342,001,605 468,632,927 6,0 574,418,922 6,4 233 Ορθόδοξοι 215,128,717 252,715,940 3,2 266,806,050 3,0 135 Αγγλικανοί 79,649,642 113,746,355 1,5 145,983,770 1,6 166 Χριστιανοί (σύνολο) 1,999,563,838 2,616,670,052 33.4 3,051,564,342 34.3 238 Μουσουλμάνοι 1.188.240.000 1.784.876.000 22,8 2,229,281,610 25,0 204 Ινδουιστές 811,336,265 1,049,230,740 13,4 1,175,297,850 13,2 114 Βουδιστές 359,981,757 418,344,730 5,3 424,607,060 4,8 126 Εβραίοι 14,434,039 16,053,350 0,2 16,694,500 0,2 134 Αθεϊστές 150,089,508 159,544,080 2,0 169,150,200 1,9 161 Άθρησκοι 768,158,954 875,120,895 11,2 887,994,945 10,0 236 Νέες θρησκείες 102,356,297 114,720,210 1,5 118,845,140 1,3 60 Θρησκείες φυλών 228,366,515 277,247,150 3.5 303,598,980 3.4 142 Μη Χριστιανοί (σύνολο) 4,055,485,162 5,207,032,948 66.6 5,857,530,658 65.7 238 1
Στατιστικά στοιχεία: Μέκκα (Σαουδ. Αραβία): 2,5 εκατ. Kumbh Mela Ινδία: 75 εκατ. Λούρδη (Γαλλία): 6 εκατομ. Βατικανό (Iταλία): (220-250 εκατ. σε θρησκευτικούς χώρους κάθε χρόνο) 2
Προσκύνημα Hadjj 1920-2013 Έτος Hijri year Σαουδάρα βες λοιποί σύνολο 1920 1338 58,584 1921 1339 57,255 1922 1340 56,319 1996 1416 784,769 1,080,465 1,865,234 1997 1417 774,260 1,168,591 1,942,851 1998 1418 699,770 1,132,344 1,832,114 1999 1419 775,268 1,056,730 1,831,998 2000 1420 571,599 1,267,555 1,839,154 2001 1421 549,271 1,363,992 1,913,263 2002 1422 590,576 1,354,184 1,944,760 2003 1423 610,117 1,431,012 2,041,129 2004 1424 592,368 1,419,706 2,012,074 2005 1425 629,710 1,534,769 2,164,469 2006 1426 573,147 1,557,447 2,130,594 2007 1427 746,511 1,707,814 2,454,325 2008 1428 1,729,841 2009 1429 154,000 1,613,000 2,521,000 2010 1430 989,798 1,799,601 2,854,345 2011 1431 1,099,522 1,828,195 2,927,717 2012 1432 1,408,641 1,752,932 3,161,573 2013 1433 700,000 (approx.) 1,379,531 2,061,573 (approx.) Τα κυριότερα θρησκευτικά κέντρα είναι γνωστά ως «ιερά μέρη» προσκυνητών. Aναπτύσσονται σε δύο βασικές κατευθύνσεις: α) ως «κλειστά» κέντρα, προσιτά μόνο σε ιερείς και άλλους θρησκευτικούς δασκάλους και β) ως μέρη προσκυνήματος για μεγάλο αριθμό ανθρώπων / πιστών 3
Ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους: α) θρησκευτικά κέντρα παγκόσμιας και διεθνούς σημασίας. Αυτά συνήθως είναι ένα για κάθε θρησκεία π.χ. Μέκκα για τους μουσουλμάνους*, Ιερουσαλήμ* για τους Χριστιανούς και Εβραίους*, Βατικανό για τους Καθολικούς* κ.λπ. β) θρησκευτικά κέντρα περιφερειακής ή τοπικής σημασίας. Αυτά μπορεί να είναι δεκάδες για κάθε θρησκεία π.χ. Φατίμα*, Λούρδη* για τους Καθολικούς, Μεδίνα* και Τέμενος του Ομάρ* για τους Μουσουλμάνους, Τήνος* για τους Χριστιανούς (Oρθόδοξους & Καθολικούς κ.λπ. 4
α) Θρησκευτικώς ενεργά κτίσματα, δηλαδή κτίσματα που διατηρούν τη θρησκευτική τους λειτουργία και παράλληλα ως μοναδικά μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς προσελκύουν τους επισκέπτες. Διαμόρφωση προγράμματος για επισκέψεις τουριστών + μη διατάραξη κατά τη διάρκεια της πραγματοποίησης ιερών τελετών. (π.χ. το Αβαείο Westminster*, η Παναγία των Παρισίων*, ο Καθεδρικός ναός του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη*, κ.λπ. Τήνος 5
Η Παναγία Εκατονταπυλιανή. Πάρος β) Θρησκευτικώς ανενεργά κτίσματα δηλαδή κτίσματα που έχουν απωλέσει τη θρησκευτική τους λειτουργία και λειτουργούν ως μουσειακοί χώροι. (π.χ. η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη*) 6
Αγία Σοφία γ) Θρησκευτικά μνημεία ως τμήματα του φυσικού τοπίου. Ένταξη θρησκευτικού μνημείου στο γενικότερο φυσικό περιβάλλον. Μη ευκρινής η υπεροχή του φυσικού στοιχείου ή του πολιτισμικού στοιχείου. Το ένα συμπληρώνει το άλλο και ως ενότητα προσελκύουν τους τουρίστες. (π.χ. Μετέωρα*, Mont Saint Michel*, κ.ά.) 7
δ) Χώροι θρησκευτικής έρευνας. Μοναστήρια, ασκητήρια, θρησκευτικές σχολές, θρησκευτικές βιβλιοθήκες κ.λπ. προσελκύουν το ενδιαφέρον επιστημόνων για την πραγματοποίηση σχετικής έρευνας. Συχνά απαιτείται η χορήγηση άδειας. π.χ. Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά* Η μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Πάτμος 8
Η μονή Ιβήρων, Άγιον Όρος ε) Θρησκευτικά μουσεία. Οργανωμένοι χώροι έκθεσης θρησκευτικών αντικειμένων (ιερά άμφια και σκεύη, ιερά κειμήλια, ιερά βιβλία, ζωγραφικοί πίνακες με θρησκευτικό περιεχόμενο κ.λπ.) Ο φορέας διαχείρισης του θρησκευτικού μουσείου είναι κατά κανόνα η Εκκλησία και αναφέρονται ως εκκλησιαστικά μουσεία. 9
π.χ. Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης στη Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης, μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης Ιερής Μητρόπολης Αλεξανδρούπολης*, Εκκλησιαστικό μουσείο Ι.Μ. Μαρώνειας & Κομοτηνής* Θρησκευτικά Μουσεία 10
Σε πολλές περιπτώσεις ο φορέας διαχείρισης των θρησκευτικών μουσείων είναι το Υπουργείο Πολιτισμού π.χ. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο *. στ) Εκθεσιακοί χώροι θρησκευτικών αντικειμένων. Μεταφορά σημαντικών θρησκευτικών αντικειμένων από θρησκευτικά κτίσματα ή θρησκευτικά μουσεία σε άλλους χώρους για να εκτεθούν στο ευρύ κοινό. π.χ. «Θησαυροί του Αγίου Όρους» «Ο Χριστιανισμός στη Λιθουανική Τέχνη» 11
εκθεσιακοί χώροι θρησκευτικών αντικειμένων Η έκθεση «Θησαυροί του Αγίου Όρους» ζ) Θρησκευτικά σύμβολα Ανέγερση διάφορων κατασκευών με έντονα θρησκευτικά χαρακτηριστικά, για έκφραση θρησκευτικού συναισθήματος, ή ευγνωμοσύνη προς το θείο, ή σε ανάμνηση κάποιου ιστορικού γεγονότος, κ.λπ. Το άγαλμα του Χριστού στο Ρίο/σύμβολο μιας μητρόπολης χωρίς παραδοσιακά θρησκευτικά χαρακτηριστικά* ή το άγαλμα του Χριστού Βασιλιά* στον Τάγο (Λισαβόνα) ή το άγαλμα του Χριστού στα σύνορα Αργεντινής-Χιλής*, ο Χριστός του Ειρηνικού* κ.λπ. Το άγαλμα μιας θεότητας Bodhisattva στο Sendai* 12
Θρησκευτικά Σύμβολα η) Φυσικοί πόροι με θρησκευτικότητα ιερότητα Απόδοση θρησκευτικών χαρακτηριστικών σε ποταμούς, λίμνες, αναβλύζοντα ύδατα, βουνά και άλλα στοιχεία της φύσης. ποταμός Γάγγης*, ποταμός Ιορδάνης* όρος Φούτζι*, ιερές πηγές στην Ιρλανδία* Medjugorje* στην πρώην Γιουγκοσλαβία κ.λπ. 13
Η μονή του Αγίου Ιωάννη / Θεσσαλονίκη Αγίασμα (π. ιερός ναός Ήρας και ρωμαϊκές θερμά λουτρά) θ) Περιοχές δράσης θρησκευτικών προσώπων. Περιοχές, όπου έζησαν ή ανέπτυξαν σημαντική δράση προσωπικότητες της θρησκείας. π.χ. η περιοχή Debniki*, στην Κρακοβία, όπου έζησε ο πάπας Ιωάννης Παύλος ΙΙ το Bishops Palace με το άγαλμά του όπου διέμεινε ως πάπας 14
ι) εκδηλώσεις με θρησκευτικές αναφορές. Διάφορες εκδηλώσεις που αναφέρονται στο θρησκευτικό στοιχείο. π.χ. Φεστιβάλ χορτοφάγων με θρησκευτικό περιεχόμενο στο Phuket* φεστιβάλ στην ιερή πόλη Κάντι της Σρι Λάνκα προς τιμή του ιερού δοντιού του Βούδα* ή η ημέρα του Βούδα φεστιβάλ του St. Fermin* εκδηλώσεις για τη ημέρα του St Patrick** στο Δουβλίνο Η αναπαράσταση του Θείου Δράματος και της Σταύρωσης ανά δεκαετία, από το 1633 στο χωριό Oberammergau* στις Βαυαρικές Άλπεις Ελλάδα: «θρησκευτικά πανηγύρια» + θρησκευτικοί χοροί. διάφοροι χοροί έχουν θρησκευτική καταγωγή και τελούνταν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών εκδηλώσεων και εορτασμών μιας κοινότητας *. 15
Εκδηλώσεις με θρησκευτικές αναφορές Πάρος. Αναπαράσταση Παθών ια) Θρησκευτικά συνέδρια. Συνέδρια με θρησκευτικό περιεχόμενο ανεξαρτήτως του φορέα διοργάνωσης και Συνέδρια που διοργανώνονται από θρησκευτικούς φορείς ανεξαρτήτως του περιεχομένου τους. π.χ. Συνέδριο του ΠΟΤ με θέμα «Διεθνές Συνέδριο για τον Τουρισμό, τις Θρησκείες και το Διάλογο των Πολιτισμών», Κόρδοβα της Ισπανίας από 29-31 Οκτωβρίου 2007 Συνέδριο του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών /στην Αθήνα το Μάιο του 2005 / 700 εκπρόσωποι από 100 χώρες 16
Θρησκευτικά Συνέδρια ια) Θρησκευτικές διαδρομές. Διαδρομές που ακολούθησαν κατά τη δράση τους τα διάφορα πρόσωπα που προσπάθησαν να διαδώσουν τη θρησκεία που πρέσβευαν. θρησκευτικό ταξίδι, μια διαδρομή όπου ο ταξιδιώτης ακολουθεί τα Βήματα της Θεότητας, ενός Αγίου, ενός μάρτυρα, ενός προφήτη κ.λπ. π.χ. οι δρόμοι προς τον Άγιο Ιάκωβο της Κομποστέλα* ** η διαδρομή «Στα Βήματα του Αποστόλου Παύλου» η διαδρομή «Στα Βήματα του Βούδα» * ** *** 17
Θρησκευτικές διαδρομές In the footsteps of Apostle Paul Σας ευχαριστώ 18