2.2. Το Οργανωτικό Πλαίσιο Διεκδίκησης και Τέλεσης των Αγώνων

Κεφάλαιο 2 Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των Άλλων Ολυμπιακών Πόλεων στην Κατασκευή, Προετοιμασία και Μεταολυμπιακή Χρήση των Αθλητικών Υποδομών και του Εξοπλισμού 2.1. Εισαγωγή Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) ανέθεσε τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2000, στην πόλη του Σίδνεϋ, το 1993, με το σύνθημα ότι οι αγώνες αυτοί θα είναι αγώνες των αθλητών, οι οποίοι είναι και οι πραγματικοί πρωταγωνιστές τους. Όσοι παρακολούθησαν τους Αγώνες του Σίδνεϋ, διαπίστωσαν ότι ο σκοπός αυτός επετεύχθη, σε σημείο μάλιστα ώστε να αποτελούν υπόδειγμα για όλες τις άλλες πόλεις που θα ακολουθήσουν στην οργάνωση των επόμενων Ολυμπιάδων, με πρώτη και καλύτερη την Αθήνα του 2004. Συνεπώς, πριν γίνει οποιαδήποτε ανάλυση των οικονομικών επιπτώσεων των Αγώνων του 2004, θα πρέπει να γίνει μία μεταολυμπιακή αξιολόγησή τους, που είναι και ο σκοπός του παρόντος κεφαλαίου. Η παρουσίαση βασίζεται στην επίσημη αξιολόγηση που έγινε ένα χρόνο μετά, από την οργανωτική επιτροπή των Ο.Α. του 2000 [βλέπε SOCOG (2001)], δίνοντας έμφαση στις υποδομές και τους εξοπλισμούς. Ένα πρώτο σχέδιο του επίσημου απολογισμού δόθηκε στον Πρόεδρο της ΔΟΕ, τον Ιούλιο του 2001, στη συνεδρίαση της ΔΟΕ στην Μόσχα. Το τελικό κείμενο παρουσιάστηκε στη ΔΟΕ στη διάρκεια των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων Salt Lake City τον Φεβρουάριο του 2002. Επίσης, μία άλλη σημαντική πηγή πληροφόρησης είναι το Master Plan που εκπόνησε ο οργανισμός, Sydney Olympic Park Authority (SOPA), που ανέλαβε την εκμετάλλευση του Ολυμπιακού Πάρκου του Σίδνεϋ, μετά τους Αγώνες, βλέπε SOPA (2002). Η αξιολόγηση των Αγώνων του Σίδνεϋ έχει μεγάλη σημασία για την παρούσα μελέτη για τρεις βασικούς λόγους. Πρώτον, η εμπειρία του Σίδνεϋ μπορεί να θεωρηθεί ως η πιο χρήσιμη, σε σχέση με προηγούμενες πόλεις που οργάνωσαν Ολυμπιακούς Αγώνες, από πλευράς τεχνολογίας, αλλά και μεγέθους. Είναι πιο κοντά σε αυτό που καλείται να τελέσει η Αθήνα το 2004. Ο αριθμός των αγωνισμάτων είναι ο ίδιος, όπως ίδιες είναι και οι οικονομικές απαιτήσεις. Δεύτερον, το Σίδνεϋ αποτελεί, πλέον, ένα πετυχημένο μοντέλο οργάνωσης, όπως κατ αντιστοιχία, οι Αγώνες της Ατλάντα αποτελούν μάλλον μοντέλο αποφυγής, τουλάχιστον για τους Αγώνες της Αθήνας. Τρίτον, η Αθήνα και το Σίδνεϋ, μπορεί να έχουν πολλές διαφορές, μοιάζουν, όμως, όσον αφορά σε μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που έχουν σχέση με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σε αντίθεση με τη Βαρκελώνη, που πριν από τους Αγώνες του 1992 είχε

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 περιορισμένες τουριστικές δυνατότητες, η Αθήνα και το Σίδνεϋ ήταν ήδη τουριστικά αναπτυγμένες, ενώ η πρώτη είχε ήδη αρχίσει να νιώθει τα σημάδια της τουριστικής και οικονομικής παρακμής. Μάλιστα, ένας από τους λόγους τέλεσης των Αγώνων είναι και η αστική αναγέννηση της Αθήνας. Η αστική αναγέννηση μιας πόλης, χρησιμοποιώντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για Αγώνες, που έχουν τελεσθεί τις τελευταίες δεκαετίες, βλέπε Essex & Chalkley (2001). Το κεφάλαιο οργανώνεται σε δέκα μέρη, συμπεριλαμβανομένης και της εισαγωγής. Στο δεύτερο μέρος δίνεται το οργανωτικό πλαίσιο διεκδίκησης και τέλεσης των Αγώνων του Σίδνεϋ. Στο τρίτο μέρος εξετάζεται η κατασκευή και στο τέταρτο μέρος η προετοιμασία των υποδομών για την τέλεση των Αγώνων. Στο πέμπτο μέρος παρουσιάζονται οι προβλέψεις των Αυστραλών για τις μεταολυμπιακές χρήσεις των έργων. Στο έκτο μέρος αναλύονται οι κοινωνικές, οι περιβαλλοντολογικές και οι πολιτισμικές μεταολυμπιακές επιπτώσεις των Αγώνων του Σίδνεϋ. Στο έβδομο μέρος δίνονται οι εκτιμήσεις των Αυστραλών για τις τουριστικές επιπτώσεις και στο όγδοο μέρος οι οικονομικές επιπτώσεις. Στο ένατο μέρος παρουσιάζεται η εμπειρία των άλλων πόλεων. Τέλος, στο δέκατο μέρος ανακεφαλαιώνονται τα πιο χρήσιμα συμπεράσματα της ανασκόπησης των προηγούμενων εμπειριών. 2.2. Το Οργανωτικό Πλαίσιο Διεκδίκησης και Τέλεσης των Αγώνων Η επιτυχία των αγώνων του Σίδνεϋ ήταν το αποτέλεσμα της αγαστής συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης της Νέας Νότιας Ουαλίας (ΝΝΟ), της Εθνικής Ολυμπιακής Επιτροπής (ΕΟΕ) της Αυστραλίας και του κόσμου, του οποίου ο εθελοντισμός αποτελεί, πλέον, παράδειγμα προς μίμηση. Οι Αυστραλοί αναγνώρισαν ότι οι Αγώνες αποτελούν ένα σύνθετο αθλητικό γεγονός που απαιτούσε τη συνεργασία πολλών φορέων. Ο συντονισμός του τεράστιου έργου θα έπρεπε να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν όλοι να είναι μέρη ενός ολοκληρωμένου συνόλου που θα αποσκοπεί στη λύση κάθε προβλήματος, κατά τον πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο. Αυτή η φιλοσοφία του συντονισμού, στο πλαίσιο ενός συνόλου, χαρακτηρίζει το μοντέλο προετοιμασίας και οργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2000. Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει τη διεκδίκηση, την προετοιμασία και την οργάνωση των Αγώνων. Η διαδικασία υποβολής μίας πρότασης διεκδίκησης τέλεσης των Ο.Α. απαιτεί τη συνεργασία και, κατά συνέπεια, την έγκριση πολλών φορέων. Κατ αρχήν, καθοριστικής σημασίας είναι η έγκριση της υποψηφιότητας μιας πόλης από την ΕΟΕ της χώρας της υποψήφιας πόλης. Η ΕΟΕ της Αυστραλίας έθεσε συγκεκριμένους όρους. Οι σπουδαιότεροι ήταν οι εξής: Οι αθλητικές υποδομές, τα έσοδα και οι δαπάνες θα έπρεπε να είναι σε αποδεκτά επίπεδα. Θα έπρεπε να υπάρχει συμφωνία για την οργανωτική διάρθρωση της επιτροπής διεκδίκησης και οργάνωσης των Αγώνων, η οποία θα συμπεριλάμβανε και τη συμφωνία για τα πρόσωπα που θα επιλέγονταν να στελεχώσουν αυτές τις επιτροπές. Η κυβέρνηση της ΝΝΟ θα αναλάμβανε να τελειώσει την κατασκευή δύο αθλητικών έργων, μέσα στην περίοδο της υποψηφιότητας. Τα έργα αυτά ήταν το Κολυμβητήριο (International Aquatic Centre) και το State Athletic Centre στην περιοχή του Ολυμπιακού Πάρκου του Σίδνεϋ (Homebush Bay). 50

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων Στις 11 Μαρτίου 1991, η πόλη του Σίδνεϋ, η Κυβέρνηση της ΝΝΟ και η ΕΟΕ της Αυστραλίας υπέγραψαν τη συμφωνία για την υποψηφιότητα του Σίδνεϋ. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1993, η ΔΟΕ αποφάσισε να δώσει τους Αγώνες στο Σίδνεϋ. Τον Οκτώβριο του 1993, το Κοινοβούλιο της ΝΝΟ ψήφισε νόμο για την ίδρυση της Οργανωτικής Επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων - (SOCOG). Ο φορέας έχει την ευθύνη οργάνωσης των Αγώνων και αποτελεί συμβατική υποχρέωση της κάθε χώρας απέναντι στην ΔΟΕ. Διαλύεται με το πέρας των Αγώνων. Εκτός από την SOCOG, δύο άλλοι κυβερνητικοί οργανισμοί διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην τέλεση των Αγώνων: η Ολυμπιακή Συντονιστική Αρχή (Olympic Co-ordination Authority - OCA) και η Ολυμπιακή Αρχή Οδών και Μεταφορών (Olympic Roads and Transport Authority - ORTA). Και οι τρεις κυβερνητικοί φορείς αναφερόντουσαν στο υπουργείο Ολυμπιακών Αγώνων της Κυβέρνησης της ΝΝΟ. Οι αρμοδιότητες των τριών φορέων δίνονται στον Πίνακα 2.1. Ένας τέταρτος οργανισμός, που δεν αναφέρεται στον Πίνακα, ήταν η Οργανωτική Επιτροπή των Παραολυμπιακών Αγώνων Sydney Paralympic Organizing Committee (SPOC). Δύο άλλοι κυβερνητικοί φορείς, που έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην οργάνωση των Αγώνων, ήταν το Ολυμπιακό Κέντρο Ασφάλειας Olympic Security Command Centre (OSCC) και ο Ολυμπιακός Οργανισμός Τηλεοπτικής Μετάδοσης του Σίδνεϋ Sydney Olympic Broadcasting Organization (SOBO). Ο πρώτος δημιουργήθηκε από την Αστυνομία του Σίδνεϋ και ο δεύτερος από την SOCOG. Πίνακας 2.1 Αρμοδιότητες των Κυβερνητικών Οργανωτικών Ολυμπιακών Φορέων του Σίδνεϋ Φορέας Αρμοδιότητες Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϋ SOCOG (Οκτώβριος 1993) To αγωνιστικό πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων της προετοιμασίας και της διαχείρισης των χώρων και των υποδομών για τους Αγώνες. Η οργάνωση του πολιτισμικού προγράμματος. Η δημιουργία του προγράμματος μάρκετινγκ σε συνεργασία με τη ΔΟΕ και την ΕΟΕ της Αυστραλίας. Εξασφάλιση υποδομών και υπηρεσιών στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ολυμπιακή Συντονιστική Αρχή OCA Ολυμπιακή Αρχή Οδών και Μεταφορών ORTA (Μάρτιος 1997) Συντονισμός και έλεγχος όλων των δραστηριοτήτων της Κυβέρνησης της ΝΝΟ για την υποστήριξη των Αγώνων. Κατασκευή όλων των νέων υποδομών και αγωνιστικών χώρων (γηπέδων) για να χρησιμοποιηθούν στη διάρκεια των Αγώνων, συμπεριλαμβανομένων του Ολυμπιακού Χωριού και του Χωριού του Τύπου. Εξασφάλιση ότι όλες οι αθλητικές υποδομές θα εξυπηρετούσαν τις μακροχρόνιες κοινωνικές, πολιτισμικές και αθλητικές ανάγκες των πολιτών της ΝΝΟ. Ανάπτυξη και Μάνατζμεντ των 7600 στρεμμάτων στην περιοχή του Homebush Bay και των αθλητικών εγκαταστάσεων στο Penrith Lakes, Horsley Park, Blacktown, Liverpool, Fairfield & Bankstown. Διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας όλων των δημοσίων μεταφορών, τόσο για τους θεατές όσο και για τους άλλους επιβάτες. Εξυπηρέτηση των ειδικών αναγκών μεταφοράς των VIPs, Αθλητών, Επισήμων και εκπροσώπων του Τύπου. 51

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 Ο φορέας που έχει άμεση σχέση με το κύριο αντικείμενο της παρούσης μελέτης είναι ο δεύτερος, που, εκτός των άλλων, συμπεριλαμβάνει και τις κατασκευές των ολυμπιακών υποδομών. Η Ολυμπιακή Συντονιστική Αρχή της Αυστραλίας είχε πολύ σημαντικές αρμοδιότητες και υπευθυνότητες, που αφορούσαν στο γενικότερο συντονισμό των απαιτούμενων κυβερνητικών δράσεων. Από λειτουργικής άποψης, η διάρθρωση της Αρχής αυτής ήταν οργανωμένη σε τέσσερις διευθύνσεις: (α) κατασκευών, (β) περιβαλλοντολογικού σχεδιασμού & διαχείρισης ακινήτων, (γ) κοινοτικών και κυβερνητικών σχέσεων και (δ) χρηματοοικονομικών. 1 Η Αρχή διαχειρίστηκε ένα πρόγραμμα κατασκευών περί των 3,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας. Τα έργα αυτά χρηματοδοτήθηκαν από πολλές πλευρές, συμπεριλαμβανομένης και της πηγής άντλησης ιδιωτικών κεφαλαίων, αλλά το 50% προερχόταν από την κυβέρνηση της ΝΝΟ. Στον Πίνακα 2.2 δίνονται οι πηγές χρηματοδότησης των κατασκευών που ανέλαβε να εκτελέσει η Ολυμπιακή Συντονιστική Αρχή. Το ένα-τρίτο των κεφαλαίων προήλθε από ιδιωτικές πηγές. Πραγματοποιήθηκαν 19 κατασκευές, συμπεριλαμβανομένων και 2 ξενοδοχείων. 2 Η Αρχή αυτή διαχειρίστηκε 30 τοποθεσίες αγώνων, 15-20 μη αγωνιστικές αθλητικές τοποθεσίες, πάνω από 100 γενικές τοποθεσίες και υποδομές και πάνω από 30 τοποθεσίες προπονήσεων. Η Αρχή είχε την ευθύνη κατασκευής οδικής και σιδηροδρομικής σύνδεσης με την Ολυμπιακή περιοχή (Homebush Bay), νέας αποβάθρας, υποδομής ανακύκλωσης νερού, και της μεταφοράς υπόγειων γραμμών προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Όλες οι κατασκευές λάμβαναν υπόψη τους τις περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις του κάθε έργου. Επίσης, στη διάρκεια των Αγώνων, η Αρχή είχε την ευθύνη συντήρησης, λειτουργίας και διαχείρισης όλων των περιουσιακών στοιχείων της Κυβέρνησης της ΝΝΟ που ευρίσκονται στο Ολυμπιακό Πάρκο. Περισσότερα για το χρονοδιάγραμμα, το κόστος κατασκευής και το σχεδιασμό της μεταολυμπιακής χρήσης δίνονται σε επόμενα μέρη του παρόντος κεφαλαίου. Ο τρίτος οργανισμός είχε την ευθύνη του έργου της εξασφάλισης της μεταφοράς πολύ μεγάλου αριθμού φιλάθλων και προμηθειών. Στο φάκελο υποψηφιότητας το κόστος μεταφοράς είχε εκτιμηθεί στα 25 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας. Πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι ο αριθμός αυτός ήταν εξαιρετικά μικρός. Το πραγματικό κόστος ξεπέρασε τα 370 εκατομμύρια δολάρια. Από αυτά η SOCOG κάλυψε τα 72,5 εκατομμύρια για την μεταφορά της Ολυμπιακής Οικογένειας και 47,5 για την μεταφορά των φιλάθλων. Τα υπόλοιπα καλύφτηκαν από την πολιτειακή κυβέρνηση μέσω του ORTA. Ανάλογες ήταν και οι ανάγκες σε προσωπικό, έμμισθο και εθελοντικό. Το Μάρτιο του 2000 το έμμισθο προσωπικό του ORTA ήταν 174 άτομα. Χρησιμοποιήθηκαν 9000 εθελοντές και 4500 οδηγοί λεωφορείων. Για την εκτέλεση του έργου του, ο ORTA χρησιμοποίησε 197 τοποθεσίες, από 370 στρέμματα για τα 1000 λεωφορεία της Ολυμπιακής Οικογένειας μέχρι πολύ μικρούς χώρους για την αποθήκευση ποδηλάτων. Τις ημέρες των Αγώνων περί τα 5 εκατομμύρια άνθρωποι μετακινήθηκαν προς το Ολυμπιακό Πάρκο. Το τρένο έκανε νέο ρεκόρ ημέρας, στο κλείσιμο των Αγώνων, πουλώντας 466 χιλιάδες εισιτήρια. Τα 2000 ολυμπιακά αυτοκίνητα διένυσαν 23,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα, 1 Μία πλήρης αναφορά των δραστηριοτήτων της Αρχής αυτής δίνεται στη τελευταία ετήσια αναφορά του τον Ιούνιο του 2001, βλέπε OCA (2001). 2 Τα έργα αυτά ήταν τα εξής: το Olympic Stadium, το Sydney Showground (which was home to seven Olympic sports and the Main Press Centre), the New South Wales Tennis Centre, the Sydney SuperDome, the State Hockey Centre, Sydney International Archery Park, the Dunc Gray Velodrome, the Sydney International Equestrian Centre, the Penrith Whitewater Stadium, the Sydney International Regatta Centre, the Blacktown Olympic Centre, the Sydney International Shooting Centre, the Ryde Aquatic Centre, the Beach Volleyball Stadium, the Rushcutters Bay Marina, the Olympic Park Railway Station, the Olympic Village, and the Novotel Hotel and Hotel Ibis at Homebush Bay. 52

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων καταναλώνοντας 3 εκατομμύρια λίτρα βενζίνης. Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν 32 χώροι στάθμευσης και μετεπιβίβασης. Η ενοικίαση των χώρων έγινε από την OCA για λογαριασμό του ORTA και ο OCA προετοίμασε τους χώρους, φτιάχνοντας αποχωρητήρια, φράκτες, σκέπαστρα κ.λπ. Πίνακας 2.2 Φορείς Χρηματοδότησης των Ολυμπιακών Έργων Αρμοδιότητος της Ολυμπιακής Συντονιστικής Αρχής Φορέας Χρηματοδότησης Κεφάλαια (Δις. $ Αυστραλίας) Ευρώ (Δις. ) (1 = 1,75 Α$) 1 1,64 0,94 50 53 Ποσοστό επί του Συνόλου Κυβέρνηση της Νέας Νότιας Ουαλίας (ΝΝΟ) Ιδιωτικά Κεφάλαια 1,1 0,63 33 Οργανωτική Επιτροπή των 0,303 0,17 9 Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϋ SOCOG Επιδοτήσεις από την 0,175 0,1 5 Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση Τοπική Αυτοδιοίκηση 0,038 0,02 1 Πωλήσεις ακινήτων και εισόδημα 0,067 0,038 2 από επενδύσεις Σύνολο 3,323 1,9 100 1 Η ισοτιμία αφορά το 2003. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η οργάνωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων απαιτεί την άμεση και καθοριστική συμμετοχή όλων των κυβερνητικών επιπέδων. Στην περίπτωση του Σίδνεϋ, η πολιτειακή κυβέρνηση της Νέας Νότιας Ουαλίας (ΝΝΟ) υπέγραψε ως εγγυητής για την τέλεση των Αγώνων και συνεισέφερε τα μέγιστα στη σωστή οργάνωση των Αγώνων. Σημαντικός, όμως, ήταν και ο ρόλος της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης. Και τα δύο επίπεδα της Κυβέρνησης συνέβαλλαν με πόρους, τόσο στη διεκδίκηση των Αγώνων, που αποτελεί την αρχή του παντός για την τέλεση των Αγώνων, όσο και στην προετοιμασία των Αγώνων. Η κυβέρνηση διαθέτει τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους υποδομές και υπηρεσίες αλλά προβαίνει και στις απαιτούμενες θεσμικές αλλαγές που απαιτεί η οργάνωση τέτοιων αγώνων. Για παράδειγμα, η προετοιμασία των αθλητικών και των άλλων έργων, καθώς και η εξασφάλιση μεταφορικών υπηρεσιών, υπηρεσιών ασφάλειας και υπηρεσιών υγείας έγιναν από τις δύο κυβερνήσεις, της ΝΝΟ και της Αυστραλίας. Μάλιστα, στη σύμβαση που υπογράφτηκε με τη ΔΟΕ προβλεπόταν ότι όλες οι κατασκευές θα γινόντουσαν από την κυβέρνηση της ΝΝΟ και τα πιθανά λειτουργικά ελλείμματα θα καλύπτονταν από την πολιτειακή κυβέρνηση. Η κάθε πόλη που αναλαμβάνει τη φιλοξενία αυτού του μοναδικού παγκόσμιου αθλητικού γεγονότος δεν έχει την ανάλογη εμπειρία και αναγκαστικά στηρίζεται στην οργανωτική βοήθεια που μπορεί να παράσχει η ΔΟΕ. Οι Αυστραλοί, εκτός από τους Αγώνες που άφησαν ως παρακαταθήκη για τις επόμενες οργανώτριες πόλεις, ετοίμασαν, σε συνεργασία με τη ΔΟΕ, ένα χρήσιμο οδηγό για τον καλύτερο σχεδιασμό των επόμενων αγώνων. Ο οδηγός αυτός είναι η εφαρμογή ενός προγράμματος μεταφοράς τεχνογνωσίας (Transfer of Knowledge Program), σε 91 περιοχές υπό-προγραμμάτων.

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 2.3. Η Κατασκευή των Αθλητικών Υποδομών Από τη δεκαετία του 1970, η κυβέρνηση της ΝΝΟ είχε προσδιορίσει τον χώρο Homebush Bay, o οποίος θα μπορούσε να αναπτυχθεί για να φιλοξενήσει Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο χώρος αυτός αποτελούσε δημόσια περιουσία. Η κεντρική ιδέα ήταν να φιλοξενηθούν τα πιο πολλά αγωνίσματα στο ίδιο μέρος. Αποτέλεσε σημαντική στρατηγική επιλογή η οργάνωση των Αγώνων σε ένα μέρος, που τελικά κατέστη δυνατό για έναν μεγάλο αριθμό αθλημάτων, αλλά όχι όλων. Η Αυστραλία είχε φιλοξενήσει τους αγώνες του 1956 στην Μελβούρνη και είχε προσπαθήσει δύο φορές, ανεπιτυχώς, να φιλοξενήσει τους αγώνες του 1992 (η πόλη του Brisbane) και του 1996 (η πόλη της Μελβούρνης). Όλη αυτή η εμπειρία αξιοποιήθηκε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο για τη διεκδίκηση και την τέλεση των Αγώνων του 2000 από την πόλη του Σίδνεϋ. Όπως ήδη αναφέρθηκε, την ευθύνη τέλεσης των έργων είχε η Ολυμπιακή Συντονιστική Αρχή της Κυβέρνησης της ΝΝΟ και το πιο σημαντικό ζήτημα ήταν η συγκέντρωση των περισσοτέρων αγωνιστικών χώρων σε μία τοποθεσία. Η περιοχή που είχε ήδη επιλεγεί, το Homebush Bay, ήταν μία απαξιωμένη βιομηχανική περιοχή που απαιτούσε σημαντικές παρεμβάσεις καθαρισμού, πριν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή Ολυμπιακών Σταδίων και άλλων υποδομών. Ο σχεδιασμός, από το 1973, προέβλεπε ότι η περιοχή αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί προς την κατεύθυνση μιας ζώνης που θα συνδύαζε εμπορικά καταστήματα, κατοικίες και χώρους αναψυχής. Πριν από την κατάθεση του φακέλου της υποψηφιότητας του Σίδνεϋ στην περιοχή αυτή, είχαν κατασκευασθεί αθλητικές εγκαταστάσεις, όπως το State Sports Centre (άνοιξε το 1984) και το Bicentennial Park, ένα αστικό πάρκο. Επίσης, η κυβέρνηση της ΝΝΟ είχε αναλάβει την υποχρέωση να κατασκευάσει άλλες δύο αθλητικές εγκαταστάσεις την περίοδο της υποψηφιότητας, 1991-1993. Οι εγκαταστάσεις αυτές, το Sydney International Athletic Centre και το Sydney International Aquatic Centre, τα οποία άνοιξαν για το κοινό το 1994. Μετά την ανάθεση των Αγώνων, τέλος του 1993, έγινε σαφές ότι το κατασκευαστικό έργο απαιτούσε άλλους, πιο γρήγορους, ρυθμούς. Πάντως, όπως αναγνωρίζουν και οι ίδιοι οι Αυστραλοί, το 1995 δεν υπήρχε ένα ξεκάθαρο στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της περιοχής των 7600 στρεμμάτων του Homebush Bay. Ο ισόρροπος αναπτυξιακός σχεδιασμός απαιτούσε την ανάπτυξη ενός αθλητικού κέντρου που θα ικανοποιούσε τις ανάγκες της τέλεσης των Αγώνων, το σεβασμό των περιβαλλοντολογικών ανησυχιών και την εξασφάλιση ότι οι υποδομές αυτές θα ήταν βιώσιμες στο μέλλον. Αυτό αποτέλεσε θέμα πρώτης προτεραιότητας για την κυβέρνηση. Ανέθεσε, λοιπόν, στον νεοϊδρυθέντα οργανισμό, τον OCA, την κατάστρωση ενός στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης της περιοχής. Το σχέδιο, που εγκρίθηκε το Φεβρουάριο του 1996, ήταν το αποτέλεσμα της συνεργασίας ειδικών για την αστική ανάπτυξη, οικονομολόγων, συγκοινωνιολόγων και μηχανικών. Το σχέδιο αυτό περιλάμβανε τέσσερις ζώνες ανάπτυξης: Έναν αστικό πυρήνα, που περιλάμβανε αθλητικές εγκαταστάσεις και εγκαταστάσεις αναψυχής, εκθεσιακούς και εμπορικούς χώρους. Αυτή η ζώνη φιλοξένησε τα περισσότερα αγωνίσματα. Μία αστική ζώνη κατοικιών, την Newington, η οποία ήταν η περιοχή του Ολυμπιακού Χωριού, που μετά από τους Αγώνες έγινε μία περιοχή κατοικιών για 5000 άτομα. 54

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων Ένα μεγάλο αστικό (μητροπολιτικό) πάρκο, το Millennium Parklands, με πολλές οικολογικές διακριτές περιοχές, φυσικά μονοπάτια, φυσικό περιβάλλον και ευκαιρίες για αναψυχή και ξεκούραση. Μία ολοκληρωμένη ανάπτυξη της παραλίας που θα επέτρεπε τη δημόσια πρόσβαση στις παραλίες του κόλπου του Homebush, μία προκυμαία και δυνατότητες για κατασκευή ιδιωτικών κατοικιών. Εκείνο που θα πρέπει να επισημανθεί είναι ότι το στρατηγικό σχέδιο διαφοροποιήθηκε από το φάκελο της υποψηφιότητας, όσον αφορά στις τοποθεσίες των χώρων όπου θα γίνονταν τα αγωνίσματα και αυτό, διότι πλέον ο σχεδιασμός στηριζόταν σε πιο ρεαλιστικές βάσεις. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην περίπτωση της Αθήνας, όπως θα δούμε σε παρακάτω κεφάλαιο. Ένα άλλο πρόβλημα, που αντιμετώπισε η OCA, ήταν η μεταφορά από την περιοχή των ήδη, μικρών σε αριθμό, υπαρχόντων επιχειρήσεων. Επίσης, το όλο σχέδιο προέβλεπε μία ολοκληρωμένη πρόσβαση με τη χρήση των δημόσιων μέσων μεταφοράς: σιδηροδρόμων, λεωφορείων και πλοίων. Κυρίαρχο μέσο μεταφοράς ήταν το τρένο. Επίσης, η πρόσβαση είναι εύκολη για πεζούς και ποδηλάτες. Οι Αυστραλοί αξιοποίησαν την εμπειρία της Ατλάντα για να προσαρμόσουν το σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής (Φεβρουάριος 1997) προς την κατεύθυνση της ύπαρξης περισσότερου χώρου πρασίνου και καλύτερης σύνδεσης μεταξύ του κέντρου της περιοχής και του Μητροπολιτικού Πάρκου. Επιπλέον, προέβησαν σε άνοιγμα του κεντρικού χώρου (πλατείας) για να μπορέσει να χωρέσει πολύ μεγάλο πλήθος και έδωσαν περισσότερη έμφαση στις διακοσμητικές παρεμβάσεις, με θέμα το νερό. Η ανάγκη για περισσότερο χώρο οδήγησε την Αρχή (OCA) να μετακινήσει το ποδηλατοδρόμιο από το Sydney Olympic Park στα Δυτικά Προάστια της Πόλης. Κυρίαρχο έργο, μέσα σε αυτή την τεράστια ολυμπιακή περιοχή, είναι η Ολυμπιακή Λεωφόρος (Olympic Boulevard), που ενώνει τους κύριους αγωνιστικούς χώρους με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η λεωφόρος αυτή έχει μήκος 1,5 χιλιόμετρο και πλάτος 25 μέτρα. Για την καλύτερη προετοιμασία των Αγώνων, η OCA ανέλαβε να κάνει μία σειρά από παρεμβάσεις, όπου σε πολλές περιπτώσεις, εκτός από το υψηλό κόστος, απαιτούνταν θεσμικές νομοθετικές αλλαγές, που θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους, τόσο τις περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις όσο και τις μετα-αγωνιστικές χρήσεις της περιοχής. Όλες αυτές οι παρεμβάσεις είχαν ως σκοπό την επιτάχυνση της κατασκευής και ολοκλήρωσης των έργων. Και τα έργα αυτά ήταν πολλά. Η Αρχή (OCA) θα έπρεπε μέσα σε 5 χρόνια, από το 1995, να κατασκευάσει 15 νέα αθλητικά έργα καθώς και το Χωριό του Τύπου και των Αθλητών. Στην πραγματικότητα, όλα τα έργα, εκτός από δύο, τελείωσαν 9 μήνες πριν τους Αγώνες (Δεκέμβριος 1999). Το πόλο γυναικών, που προστέθηκε ως άθλημα τον Ιανουάριο του 2000 και το βόλεϊ παραλίας ήταν έτοιμα λίγο πριν τους Αγώνες. Ο Πίνακας 2.3 δίνει πληροφοριακά στοιχεία για το κόστος και την περίοδο κατασκευής του κάθε ολυμπιακού έργου. Πάντως, στην περιοχή του Homebush Bay, που έγινε το Ολυμπιακό Πάρκο του Σίδνεϋ, φιλοξενήθηκαν οι αγώνες 14 αθλημάτων. Οι διάφορες δραστηριότητες και υποδομές του Πάρκου διακρίθηκαν σε μόνιμες και προσωρινές. Οι αθλητικές και οι άλλες υποδομές του Πάρκου περιλαμβάνουν: Sydney International Aquatic Centre Archery Centre Sydney International Athletic Centre 55

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 Australia Centre μία εμπορική περιφέρεια Baseball Centre στο κύριο showring του Sydney Showground Bicentennial Park άνοιξε στο κοινό το 1988 Brickpit εξέχον σημείο του Millennium Parklands Ferry Terminal Hockey Centre Sydney SuperDome Olympic Boulevard λεωφόρος μήκους 1,5 χμ. Που περνά από το κέντρο της περιοχής που συνδέει τις κύριες αθλητικές οδούς, το Ολυμπικό Χωριό και άλλες εγκαταστάσεις Olympic Stadium Olympic Village στέγαση για 15 000 αθλητές και επισήμους κατά τη διάρκεια των Αγώνων και προάστιο για 6000 άτομα μετά τους Αγώνες Millennium Parklands ένα κύριο νέο Μητροπολιτικό Πάρκο Rail Link κεντρικά τοποθετημένος τριών επιπέδων υπόγειος σταθμός, μικρή απόσταση από τις κύριες εγκαταστάσεις, δυνατότητα μετακίνησης 50 000 ατόμων την ώρα κατά τη διάρκεια των κυρίων εκδηλώσεων Sydney Showground περιλαμβάνεις περίπτερα, εκθεσιακό χώρο, γήπεδο μπέιζμπολ State Sport Centre πολυλειτουρικός χώρος Golf Driving Range Tennis Centre Κατά τη διάρκεια των Αγώνων, το Πάρκο διαμορφώθηκε κατάλληλα και περιλάμβανε τις εξής επιπρόσθετες υποδομές και υπηρεσίες: The Olympic Expo χώρος εστίασης, προβολής χορηγών και μεγάλος δημόσιος χώρος συγκέντρωσης με γιγαντοοθόνη Showground Markets κύριοι χώροι εστίασης και Ολυμπιακό Πολυκατάστημα McDonalds Central απέναντι από το Ολυμπιακό Στάδιο, το μεγαλύτερο εστιατόριο McDonalds στον κόσμο The Samsung Olympic Rendezvous χώρος συνάντησης των αθλητών και των οικογενειών τους σε συνδυασμό με αθλητική έκθεση NBC Today στούντιο και περίπτερο κοντά στο Fig Grove Aboriginal Arts and Cultural Pavilion προβολή της ιστορίας και του πολιτισμού των ιθαγενών της Αυστραλίας International Broadcast Centre και Main Press Centre Sponsor Hospitality Village Δύο μεγάλοι προσωρινοί σταθμοί λεωφορείων, κατασκευασμένοι στις νότιες και βόρειες εισόδους, Νότια Πύλη και Βόρεια Πύλη, με σκοπό την εξυπηρέτηση του χωρίς προηγούμενο μεγάλου αριθμού λεωφορείων και θεατών Προσωρινές γέφυρες πεζών Ειδικοί φωτισμοί, φράχτες, πανό, σημαίες και επιγραφές Εκείνο που έχει μεγάλη σημασία για κάθε αγωνιστική τοποθεσία είναι η πρόβλεψη για την μεταολυμπιακή τους χρήση. Τον Ιούλιο του 2001, η πολιτειακή κυβέρνηση δημιούργησε έναν νέο οργανισμό, το Sydney Olympic Park Authority, για να αναλάβει το μάνατζμεντ, το μάρκετινγκ και την ανάπτυξη του Πάρκου. Στον Πίνακα 2.4, δίνεται, για κάθε τοποθεσία, η χρήση της και η χωρητικότητά της πριν από τους Ο.Α., στη διάρκεια των Αγώνων και η 56

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων πρόβλεψη για τη χρήση της μετά τους Αγώνες. Το θέμα αυτό θα εξετασθεί με περισσότερη λεπτομέρεια σε παρακάτω μέρος του παρόντος κεφαλαίου. Πίνακας 2.3 Ολυμπιακές Αγωνιστικές Τοποθεσίες: Κόστος και Χρονοδιάγραμμα Κατασκευής Έργο Έναρξη Μήνες Κατασκευής Κόστος Κατασκευής (εκατ. Α$) Κόστος Προετοιμασίας & Διαχείρισης (overlay) Συνολικό Κόστος 1. Blacktown Olympic Centre 3/1999 12 31,3 11,5 42,8 2. Sydney Baseball Stadium 3/1996 22 11 3,1 14,1 3. Bondi Beach Volleyball Centre 3/2000 6 - - 17,6 4. Dunc Gray Velodrome 5/1998 19 42 5,9 47,9 5. Fairfield Mountain Bike Course 10/1997 18 0,1 3,9 4 6. New South Wales Tennis Centre 11/1998 14 42,9 8,5 51,4 7. Olympic Stadium Australia 9/1996 30 710 16,3 726,3 8. Penrith Whitewater Stadium 6/1998 12 6,6 6,7 13,3 9. Ryde Aquatic Leisure Centre 11/1998 18 25,9 8 33,9 10. Rushcutter's Bay Sailing Course 5/1998 4-12,6 12,6 11. Sydney International Shooting 03/1998 19 29,9 6,8 36,7 Centre 12. State Hockey Centre 04/1997 12 16 11,9 27,9 13. State Sports Centre 06/1983 18-11,9 11,9 14. Sydney Convention and - - - 17 17 Exhibition Centre 15. Sydney Entertainment Centre - - - 2,7 2,7 16. Sydney Football Stadium - - - 3,1 3,1 17. Sydney International Aquatic 04/1992 29 150 Centre 18. Sydney International Archery 01/1998 7 3 5,4 8,4 Park 19. Equestrian Centre 11/1997 23 40,4 16,4 56,8 20. Sydney International Regatta - - 36 10,6 46,6 Centre 21. Sydney Superdome 09/1997 24 197 8,0 205 22. The Dome and Pavillions 05/1996 21 388 24,9 412,9 23. Brisbane Cricket Ground - - - 1 1 24. Bruce Stadium - - - 1,1 1,1 25. Hindmarsh Stadium - - - 1,3 1,3 26. Melbourne Cricket Ground - - - 1,8 1,8 57

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 Πίνακας 2.4 Χρήσεις και Χωρητικότητα των Ολυμπιακών Τοποθεσιών Έργο Πριν Αγώνες Μετά Πριν Αγώνες Μετά 1. Blacktown Olympic Centre Σόφτμπολ Μπέιζμπολ Σόφτμπολ Μπέιζμπολ Softball Baseball 1000 500 8000 4000 1000 500 2. Sydney Baseball Μπέιζμπολ, Μπέιζμπολ, Μοντέρνο Μπέιζμπολ, 12.000 25.000 12.000 Stadium Μ-Α 1 Πένταθλο Μοντέρνο Πένταθλο 3. Bondi Beach - Beach Volleyball - - 10.000 - Volleyball Centre 4. Dunc Gray Velodrome Ποδηλασία, Μ-A Ποδηλασία Πίστας Πολλαπλές χρήσεις 3.000 6.000 3.000 5. Fairfield Mountain Bike Course 6. New South Wales Tennis Centre 7. Olympic Stadium Australia 8. Penrith Whitewater Stadium 9. Ryde Aquatic Leisure Centre 10. Rushcutter's Bay Sailing Course 11. Sydney International Shooting Centre 12. State Hockey Centre 13. State Sports Centre 14. Sydney Convention & Exhibition Centre 15. Sydney Entertainment Centre 16. Sydney Football Stadium 17. Sydney International Aquatic Centre 18. Sydney International Archery Park 19. Equestrian Centre 20. Sydney International Regatta Centre Μ-A Ορεινή Ποδηλασία Ορεινή Ποδηλασία Αντισφαίριση, Μ-A Ποδόσφαιρο, Μ-A Μ-A Αντισφαίριση Τελετές Έναρξης και Λήξης, Στίβος, Ποδόσφαιρο (τελικός) Κανόε Καγιάκ Σλάλομ Αντισφαίριση, Μ-A Ποδόσφαιρο, Μ-A - 20.000 20.000 10.000 17.400 10.000 110.000 115.600 80.000 Μ-A 5.000 12.500 5.000 Υδατοσφαίριση Υδατοσφαίριση Υδατοσφαίριση 600-800 3.900 800-1.000 Μ-Α Ιστιοπλοΐα Ιστιοπλοΐα δραστηριότητες Σκοποβολή Σκοποβολή Μ-A 1.250 6.500-1.250 7.000 Χόκεϊ Χόκεϊ Χόκεϊ 5.000 15.000 5.000 Σόφτμπολ, Ξιφασκία, Καλαθοσφαίριση, Γυμναστική, Μ-Α Μ-Α Παγοδρομία, Αντισφαίριση, Μ-A Ποδόσφαιρο, Μ-A Μ-A Ταεκβοντό, Επιτραπέζια Αντισφαίριση Άρση Βαρών, Τζούντο, Πάλη, Ξιφασκία, Πυγμαχία Ταεκβοντό, Επιτραπέζια Αντισφαίριση Άρση Βαρών, Τζούντο, Πάλη, Ξιφασκία, Πυγμαχία 3.800 5.000 3.800 3.000 37.500 37.500 Πετοσφαίριση Πετοσφαίριση 10.000 11.000 10.000 Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο 41.147 42.000 41.000 Κολύμβηση, Καταδύσεις, Συγχρονισμένη Κολύμβηση, Μοντέρνο Πένταθλο (Κολύμβηση) Μ-A 4.400 17.500 8.500 Τοξοβολία Τοξοβολία Τοξοβολία 0 4.500 0 Μ-Α Ιππασία Ιππασία 2.000 50.000 2.000 Κωπηλασία, Κανόε Κωπηλασία, Κανόε / Καγιάκ Σπρίντ Κωπηλασία, Κανόε 1.000 27.000 30.000 1 Ο όρος Μ-Α σημαίνει Μη Αθλητικές Δραστηριότητες. 58

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων 21. Sydney Superdome 22. The Dome and Pavillions Πολλαπλές Χρήσεις Μ-A Πετοσφαίριση (τελικός), Στίβος, Γυμναστική Καλαθοσφαίριση, Χειροσφαίριση, Μοντέρνο Πένταθλο, Αντιπτέριση, Ρυθμική Γυμναστική, Πετοσφαίριση Πετοσφαίριση, Στίβος, Γυμναστική 21.000 20.000 21.000 Μ-A - 28.000-23. Brisbane Cricket Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο - 37.000 - Ground 24. Bruce Stadium Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο 25.000 40.000 25.000 25. Hindmarsh Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο 15.000 20.000 15.000 Stadium 26. Melbourne Cricket Ground Ποδόσφαιρο, Μ-A Ποδόσφαιρο Ποδόσφαιρο 100.407 98.000 98.000 Με εξαίρεση τους χώρους που χρησιμοποιήθηκαν για τους Ο.Α. και βρίσκονταν εκτός της Πολιτείας της ΝΝΟ, όλοι οι χώροι δικαιοδοσίας της πολιτειακής κυβέρνησης διασφαλίστηκαν, με ισχυρά συμβόλαια, που εξασφάλιζαν σιγουριά και υπευθυνότητα, για να χρησιμοποιηθούν για τους Αγώνες. Προβλήματα δημιουργήθηκαν, κυρίως με τις παλιές υποδομές και τις απαιτήσεις που υπήρχαν για ανακαίνιση και καλλωπισμό. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Ελλάδα, με το Γήπεδο Καραϊσκάκη. Εκτός από τους χώρους στους οποίους έγιναν οι Αγώνες, απαιτήθηκαν και άλλοι χώροι για την αθλητική προετοιμασία των ομάδων, πριν και κατά τη διάρκεια των Αγώνων, καθώς και χώροι για άλλες, μη αθλητικές χρήσεις, όπως αποθήκευσης και στάθμευσης, κυρίως για την εξυπηρέτηση του πολύ μεγάλου έργου της μεταφοράς στα διάφορα στάδια κατά τη διάρκεια των Αγώνων. Η OCA διαπραγματεύτηκε και υπέγραψε συμβόλαια με τους ιδιοκτήτες 160 τουλάχιστον τέτοιων χώρων, ενώ διαπραγματεύτηκε με πάνω από 300 χώρες. Συνήθως οι διαπραγματεύσεις κρατούσαν περίπου 8 μήνες. Πολλοί χώροι διατέθηκαν από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Αυστραλίας σε πολύ χαμηλές τιμές. Τέλος, έπρεπε να βρεθούν χώροι για την προπόνηση των αθλητών. Η Οργανωτική Επιτροπή των Ο.Α., SOCOG, σε συνεργασία με τις πολιτειακές κυβερνήσεις και τις αθλητικές ομοσπονδίες προσδιόρισε μία επιπλέον ανάγκη για 55 χώρους προπόνησης, 38 στο Σίδνεϋ και 17 για το ποδόσφαιρο σε άλλες πόλεις. Η SOCOG ενοικίασε τους χώρους και σε πολλές περιπτώσεις ανέλαβε και το κόστος της ανακαίνισής τους. Συνολικά, οι χώροι προπόνησης ανήλθαν στους 72. Συμπερασματικά, η OCA είχε έτοιμες όλες τις αθλητικές εγκαταστάσεις, από κατασκευαστικής πλευράς, εγκαίρως για να χρησιμοποιηθούν στους Αγώνες, που διεξήχθησαν το Σεπτέμβριο του 2000. Απαιτούνταν, όμως, η κατάλληλη προετοιμασία, κυρίως λειτουργική, για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν κατά τον πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο στη διάρκεια των Αγώνων. Το θέμα αυτό εξετάζεται στο επόμενο μέρος του παρόντος κεφαλαίου. 59

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 2.4. Η Προετοιμασία των Αθλητικών Υποδομών και η Προμήθεια του Εξοπλισμού και των Άλλων Υπηρεσιών Η κατασκευή των νέων και η προσαρμογή των παλαιών αθλητικών εγκαταστάσεων είναι μία από τις μεταβλητές που προσδιορίζουν την οργάνωση επιτυχημένων Αγώνων. Μία άλλη μεταβλητή είναι η προετοιμασία της διαχείρισης αυτών των εγκαταστάσεων. Η Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϋ (SOCOG) ανέπτυξε συγκεκριμένο πρόγραμμα προετοιμασίας και διαχείρισης των Αγώνων (Games Overlay Program). Σκοπός του προγράμματος ήταν η προετοιμασία του χρονοδιαγράμματος των Αγώνων, λαμβάνοντας υπόψη τη διαθεσιμότητα των αθλητικών χώρων, τις αναλύσεις των αναγκών, τις προτάσεις για τις αθλητικές υποδομές και διάφορα ζητήματα τεχνικών προδιαγραφών που αφορούσαν στον ολυμπιακό σχεδιασμό. Στο αρχικό στάδιο του σχεδιασμού της προετοιμασίας των χώρων έπρεπε να προσδιοριστούν οι μόνιμες υποδομές, αυτές δηλαδή που θα υπήρχαν και μετά τους Αγώνες. Από τη στιγμή που προσδιορίζονταν αυτές, ήταν πολύ εύκολο να προσδιοριστούν οι επιπλέον ανάγκες για τη σωστή προετοιμασία της κάθε μιας αθλητικής υποδομής. Η ευθύνη της διαχείρισης του προγράμματος προετοιμασίας των αθλητικών υποδομών, το οποίο συμπεριλάμβανε και τα δοκιμαστικά αθλητικά γεγονότα πριν τους Αγώνες, αποτέλεσε αντικείμενο συνεργασίας της SOCOG με την OCA. Η προετοιμασία αυτή περιλάμβανε: Δημιουργία προσωρινών αθλητικών χώρων. Διεύρυνση της χωρητικότητας των υπαρχόντων αθλητικών χώρων. Διασφάλιση προσωρινών μεταφορικών υπηρεσιών. Διευκόλυνση του μάνατζμεντ της κυκλοφορίας του κόσμου και φιλάθλων. Δημιουργία της απαιτούμενης ζώνης διαπιστεύσεων. Παροχή βοήθειας στη διαχώριση των αθλητών από τους δημοσιογράφους, με εξαίρεση τις μεικτές ζώνες και τους χώρους των συνεντεύξεων. Από το 1997, η SOCOG χρησιμοποίησε την ίδια εταιρεία, Broadstone Group, η οποία είχε χρησιμοποιηθεί και στην Ατλάντα το 1996, για να διευκολύνει το σχεδιασμό της προετοιμασίας. Οι διάφοροι αθλητικοί χώροι ομαδοποιήθηκαν σε πέντε περιοχές: Sydney Olympic Park, Sydney West, Sydney East, Darling Harbour & Interstate Football. Σκοπός αυτής της προσπάθειας ήταν η γεωγραφική διάταξη όλων των περιοχών και των αγωνιστικών χώρων, καθώς και μία αναλυτική καταγραφή των προετοιμασιών που απαιτούνταν την περίοδο των Αγώνων. Ταυτόχρονα, υπήρχε μία κοστολόγηση της κάθε ενέργειας προετοιμασίας. Η διαδικασία του σχεδιασμού της προετοιμασίας περιλάμβανε τα εξής βασικά στοιχεία κλειδιά για την καλύτερη οργάνωση: Τον αγωνιστικό χώρο και το σχεδιασμό των θέσεων για να μπορούν να εκδοθούν τα εισιτήρια, να κατασκευαστούν τα καθίσματα και να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις στα διαπιστευμένα εισιτήρια (Τηλεόραση, Τύπος, Ολυμπιακή Οικογένεια, Αθλητές). Ο αριθμός των τεντών εξέδρων και άλλων εργασιών. Συνολικά δημιουργήθηκαν 140 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα προσωρινών κατασκευών. Προδιαγραφές για να γίνει δυνατή η τυποποίηση και η παραλαβή των υπηρεσιών. Σχεδιασμός των δωματίων, της επίπλωσης και των άλλων προμηθειών. Ο συνεχής έλεγχος του κόστους των επιπρόσθετων αναγκών των Αγώνων οδήγησε την Οργανωτική Επιτροπή σε μεταφορά μερικών αθλημάτων (ξιφασκία), από την αρχική τους 60

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων τοποθεσία, εξασφαλίζοντας σημαντικά κονδύλια της τάξης των 20 εκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας. Η SOCOG έδωσε μεγάλη προσοχή στους διάφορους αθλητικούς χώρους, διότι η όλη φιλοσοφία αυτών των Αγώνων ήταν η πλήρης ικανοποίηση των αθλητών, των πραγματικών πρωταγωνιστών. Ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός των λειτουργικών απαιτήσεων των αθλητικών χώρων συμπεριλάμβανε μία σειρά από δραστηριότητες, όπως λειτουργικό σχεδιασμό, στελέχωση, εκπαίδευση, υπηρεσίες, εξοπλισμό και προμήθειες. Συνολικά, υπήρχαν 140 τέτοιοι αθλητικοί χώροι, που ο καθένας χρειαζόταν τη δική του οργανωτική δομή. Έτσι, η όλη οργάνωση βασίστηκε στους αθλητικούς χώρους, σε συνδυασμό με τις γενικότερες ανάγκες της μεταφοράς και της ασφάλειας των Αγώνων. Εξίσου σημαντική ήταν η διαχείριση του περιβάλλοντος χώρου της τοποθεσίας του κάθε αθλήματος. Η εξέλιξη της οργανωτικής δομής του μάνατζμεντ των διαφόρων αθλητικών τοποθεσιών απεικονίζεται στο Διάγραμμα 2.1. Στην πρώτη φάση, το 1997, όπως ήδη αναφέρθηκε, τέθηκαν οι βάσεις με τον προσδιορισμό των απαιτούμενων λειτουργιών και αναγκών. Το 1998, έγινε πρώτα ένα πιλοτικό λειτουργικό πρόγραμμα για το κολυμβητήριο και μετά για όλους τους αθλητικούς χώρους. Ο ένας οργανωτικός πυρήνας διασπάστηκε σε 9 ομάδες σχεδιασμού και ανέλαβε να αντιγράψει τον λειτουργικό σχεδιασμό του κολυμβητηρίου για όλες τις άλλες αθλητικές τοποθεσίες. Η κάθε ομάδα σχεδιασμού είχε έναν επικεφαλής και 4-5 αθλητικούς χώρους, για τους οποίους θα έπρεπε να καταστρώσει λειτουργικά σχέδια. Το 1999, αφιερώθηκε στην δοκιμαστική εφαρμογή των διαφόρων λειτουργικών σχεδίων και οι 9 ομάδες σχεδιασμού έγιναν 14. Το 2000, έγιναν οι απαιτούμενες προσαρμογές, που κρίθηκαν αναγκαίες από την εμπειρία των δοκιμαστικών και οι ομάδες ξεπέρασαν τις 40. Διάγραμμα 2.1 Οι Φάσεις της Οργάνωσης της Προετοιμασίας των Αθλητικών Χώρων ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ ΤΡΙΤΗ ΦΑΣΗ Λειτουργικές Αρχές Πιλοτικό Λειτουργικό Πρόγραμμα για Κολυμβητήριο Λειτουργικά Προγράμματα για όλους τους χώρους Δοκιμαστικά σε όλους τους αθλητικούς χώρους Λειτουργία των δοκιμαστικών Προσαρμογές των σχεδίων για τους Ολυμπ. Αγώνες Μία Ομάδα Πυρήνας Μία Ομάδα Πυρήνας 9 Ομάδες Σχεδιασμού 14 Ομάδες 40+ Σχεδιασμού Ομάδες ανά χώρο Σχεδιασμός Αθλητικός 1997 1998 1999 2000 61

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 Το 2000, οι ομάδες αυτές είχαν ως κύριο στόχο την οργάνωση της ομάδος σχεδιασμού και την κατάστρωση εναλλακτικών σχεδίων, σε περίπτωση εξαιρετικών και απρόοπτων συνθηκών, όπως ανάγκη εκκένωσης του χώρου, τραυματισμών, κακοκαιρίας, προβλήματα μεταφοράς, ελαττωματικά υλικά, μη λειτουργία του εξοπλισμού, προβλήματα υγείας, προβλήματα προσωπικού κ.λπ. Το μήνα πριν τους Αγώνες, τον Αύγουστο του 2000, ο κάθε επικεφαλής της ομάδος σχεδιασμού έκανε τον τελευταίο έλεγχο για να διαπιστώσει πιθανές ελλείψεις σε έπιπλα, τεχνικό εξοπλισμό, προμήθειες και προσωπικό. Παράλληλα με την οργάνωση της προετοιμασίας των αγωνιστικών και των άλλων χώρων, γινόταν και η στελέχωση της Οργανωτικής Επιτροπής και των άλλων φορέων, με κορύφωση το 2000, το έτος τέλεσης των Αγώνων. Τον ίδιο χρόνο, πραγματοποιείται και η εισροή των εθελοντών. Η αύξηση του προσωπικού και η είσοδος των εθελοντών απαιτούσαν ιδιαίτερες οργανωτικές παρεμβάσεις, κυρίως προς την κατεύθυνση της πρόσληψης, της εκπαίδευσης, της επίβλεψης και των εργασιακών σχέσεων. Ο σχεδιασμός της προετοιμασίας των αγωνιστικών χώρων προέβλεπε και την ανάγκη οργάνωσης της λειτουργίας των προμηθειών, η οποία θα εξασφάλιζε την αγορά των απαραίτητων αγαθών και υπηρεσιών, την αποθήκευσή τους και την έγκαιρη παράδοσή τους. Υπήρχαν 169 κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών, που προσδιορίστηκαν στο τέλος του 1997, τρία χρόνια πριν τους Αγώνες. Διαγωνισμοί απαιτούνταν για όλες τις προμήθειες, που ξεπερνούσαν τις 50 χιλιάδες δολάρια Αυστραλίας. Η καλή προετοιμασία των Αγώνων απαιτούσε και τη συμμετοχή των εθελοντών. Αποτέλεσε ευθύνη της SOCOG η στρατολόγηση, η εκπαίδευση και η διοίκηση των εθελοντών. Συνολικά, χρησιμοποιήθηκαν 46.967 εθελοντές. Για κάθε εθελοντή δαπανήθηκαν 700 δολάρια Αυστραλίας για φόρμες, εκπαίδευση και γεύματα. Εκτός από τα γήπεδα και τον περιβάλλοντα χώρο τους, θα έπρεπε να προετοιμαστεί πολύ καλά και η πόλη του Σίδνεϋ που θα υποδεχόταν τόσο κόσμο. Από την προηγούμενη εμπειρία των Ολυμπιακών Αγώνων, είχε δειχθεί ότι τα μεγάλα προβλήματα παρατηρούνται μέσα στην πόλη και όχι στους αθλητικούς χώρους. Προσδιορίστηκαν μία σειρά από χώρους στην πόλη του Σίδνεϋ, οι οποίοι θα έπρεπε να προετοιμαστούν κατάλληλα, για να υποδεχθούν τους επισκέπτες των Αγώνων. Οι χώροι αυτοί αφορούσαν σταθμούς μέσων μεταφοράς, λιμάνια, πλατείες, πεζόδρομους κ.λπ. Σε πολλούς από αυτούς, απαιτούνταν να γίνουν προσωρινές παρεμβάσεις, όπως φράχτες, πληροφοριακές ταμπέλες, τουαλέτες, φωτισμός, καλάθια σκουπιδιών, ασφάλεια, έλεγχος στάθμευσης, αυτόματα μηχανήματα και καμπίνες πληροφοριών. Η επίδραση των Ολυμπιακών Αγώνων στην οικονομία και την κοινωνία της πόλης είναι τεράστια. Υπάρχουν θετικές και αρνητικές εξωτερικές οικονομίες. Στα θετικά, συγκαταλέγεται η αύξηση των πωλήσεων για εκείνα τα μαγαζιά που έχουν άμεση σχέση με τον τουρισμό και τους Αγώνες. Για πολλά άλλα καταστήματα, όμως, η άφιξη των φιλάθλων μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Τα αρνητικά είναι πολλά και συμπεριλαμβάνουν την αύξηση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, το θόρυβο, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, την αύξηση των σκουπιδιών, την πορνεία, τα ναρκωτικά κ.λπ. Η ελαχιστοποίηση των αρνητικών αυτών επιβαρύνσεων απαιτούσε τη συνεργασία όλων των φορέων, κυβερνητικών και μη κυβερνητικών. Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι οι μικροπωλητές, που δημιουργούν τόσο προβλήματα λειτουργικότητας του χώρου όσο και καλαισθησίας. Η δημιουργία σχετικών χώρων και η εκχώρηση των σχετικών αδειών τους, εξασφάλισε, μαζί με την αστυνόμευση του χώρου, μία 62

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων ομαλή λειτουργία στη διάρκεια των Αγώνων. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μία ατμόσφαιρα γιορτής σε όλη την πόλη, κάτι που διευκολύνθηκε από την ποιότητα των υπηρεσιών και των υποδομών που προσφέρει η πόλη του Σίδνεϋ. Η φιλοσοφία της προσέγγισης αυτής έγκειται στην αναγνώριση ότι οι Αγώνες δεν πραγματοποιούνται σε απομόνωση, αλλά αποτελούν μέρος ενός συνόλου δραστηριοτήτων, που εντάσσονται στο ίδιο αστικό περιβάλλον. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, παράλληλα με τους Αγώνες, λαμβάνουν χώρα, εκτός από τις κανονικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζουν μία μεγαλούπολη, και ειδικά γεγονότα αναψυχής, τόσο για τους κατοίκους της πόλης όσο και για τους επισκέπτες των Αγώνων. Ο αριθμός των διερχόμενων από το κέντρο ατόμων, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, στην περίπτωση του Σίδνεϋ, έφθασε από τις 13 Σεπτεμβρίου έως τις 5 Οκτωβρίου 2000, στα 9 εκατομμύρια άτομα. Ο μεγάλος αυτός αριθμός ατόμων απαιτεί μία αστική πολιτική διαχείρισης του πλήθους. Στο Σίδνεϋ, αυτό αντιμετωπίσθηκε με τη δημιουργία πολλών κέντρων συνάθροισης του πλήθους, με αποτέλεσμα να μην δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα. Ακόμη και στην τελετή λήξης, όπου συγκεντρώθηκε ένα πλήθος 1,5 εκατομμύριων κόσμου, 500 χιλιάδων παραπάνω από το προσδοκώμενο, δεν δημιουργήθηκαν σημαντικά προβλήματα. Το όλο πρόγραμμα των εκδηλώσεων στο Κέντρο της πόλης του Σίδνεϋ διαχειρίστηκε μία ομάδα 32 ατόμων. Το συνολικό κόστος του προγράμματος ανήλθε στα 40,6 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας, εκ των οποίων τα 7,9 προήλθαν από χορηγίες και παραχωρήσεις δικαιωμάτων εκμετάλλευσης. Σχετικά πολύ μεγαλύτερο ήταν το κόστος δημιουργίας νέων αστικών υποδομών και ανακαινίσεων, που θεωρήθηκαν αναγκαίες για την πόλη του Σίδνεϋ. Μία από τις σημαντικότερες υπηρεσίες που καλείται να προσφέρει η πόλη, που αναλαμβάνει να τελέσει τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, είναι η ασφάλεια των Αγώνων τόσο στα διάφορα γήπεδα όσο και μέσα στην πόλη. Το επιπλέον κόστος, που απαιτείται για την ασφάλεια, είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί, διότι σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιείται ο στρατός, οι εθελοντές, αλλά και η αστυνομία, που, έτσι κι αλλιώς, θα χρησιμοποιείτο για την παροχή αστυνομικών υπηρεσιών. Στο Σίδνεϋ, το συνολικό κόστος ασφάλειας στη διάρκεια των Αγώνων ανήλθε στα 170 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας, εκ των οποίων τα 40 κατέβαλε η Οργανωτική Επιτροπή SOCOG. Η σπουδαιότερη, όμως, υπηρεσία για ένα τέτοιο μεγάλο αθλητικό γεγονός είναι η μεταφορά τόσο μέσα στην πόλη όσο και προς την πόλη. Όπως ήδη αναφέρθηκε, το πραγματικό κόστος μεταφοράς ξεπέρασε τα 370 εκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων η SOCOG κάλυψε τα 72,5 εκατομμύρια για την μεταφορά της Ολυμπιακής Οικογένειας και 47,5 για την μεταφορά των φιλάθλων. Τα υπόλοιπα καλύφτηκαν από την πολιτειακή κυβέρνηση της ΝΝΟ. Η προετοιμασία των μεταφορικών υποδομών απαιτούσε σημαντικές επενδύσεις, που έφθασαν τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας, κυρίως για τη βελτίωση των υποδομών και της προσβασιμότητας του αεροδρομίου του Σίδνεϋ. 2.5. Η Χρήση των Αθλητικών Εγκαταστάσεων μετά τους Αγώνες Οι Ολυμπιακοί Αγώνες απαιτούν την κατασκευή πολλών νέων αθλητικών εγκαταστάσεων, με τεράστιο κόστος για το χώρο, την κατασκευή και την μεταολυμπιακή συντήρηση. Για την ελαχιστοποίηση του κόστους, απαιτείται η συνεργασία όλων των επιπέδων κυβέρνησης, αλλά και άλλων ενδιαφερομένων μερών, όπως για παράδειγμα αθλητικές ομοσπονδίες, περιβαλλοντολογικές οργανώσεις, ιδιωτικές επιχειρήσεις και οργανισμούς, που εκφράζουν τις τοπικές κοινωνίες. Η πολυπλοκότητα του θέματος δημιουργεί ιδιαίτερες συνθήκες για κάθε έργο, που αφορά στη χρηματοδότηση της κατασκευής, το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τη 63

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 μεταολυμπιακή χρήση. Φυσικά δεν είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους. Η μεταολυμπιακή χρήση των αθλητικών υποδομών δίνεται στον Πίνακα 2.4. Όπως προκύπτει από τον Πίνακα αυτόν, οι μετά τους Αγώνες χρήση των αθλητικών εγκαταστάσεων δε διαφοροποιείται από την χρήση τους στη διάρκεια των Αγώνων. Μόνο σε μία περίπτωση είχαμε προσωρινή εγκατάσταση, χωρίς μεταολυμπιακή χρήση, αυτής του βόλεϊ παραλίας. Μόνο σε τέσσερις περιπτώσεις, οι μεταολυμπιακές χρήσεις δεν συμπεριλάμβαναν αθλητικές χρήσεις. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, 21 από τις 26, η πρόβλεψη για την χρήση τους μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες συμπεριλάμβανε αθλητικές δραστηριότητες. Εκεί, όμως, που παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση είναι στην μεταολυμπιακή χωρητικότητα των αθλητικών εγκαταστάσεων. Μόνο σε πέντε περιπτώσεις, η χωρητικότητα σε φιλάθλους παρέμεινε η ίδια, ενώ σε δύο περιπτώσεις αυξήθηκε. Για παράδειγμα, μία μέθοδος χρηματοδότησης ενός έργου είναι η μέθοδος ΒΟΟΤ build, own, operate & transfer, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει και μερική δημόσια συμμετοχή. Με αυτό τον τρόπο κατασκευάστηκε το Ολυμπιακό Στάδιο του Σίδνεϋ. Το Στάδιο κόστισε 690 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας, από τα οποία τα 124 τα έδωσε η κυβέρνηση. Το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε με δανεισμό και με την πώληση 30000 συμμετοχών με το δικαίωμα του κάθε μέλους να έχει ένα συγκεκριμένο ποσοστό στο κεφάλαιο. Η εταιρεία που ανέλαβε την κατασκευή και την οργάνωση της χρηματοδότησης διατηρεί το δικαίωμα ιδιοκτησίας του σταδίου μέχρι το 2031, οπότε θα το επιστρέψει στην κυβέρνηση. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι μετά τους Αγώνες, η βιωσιμότητα του Σταδίου επέβαλε να γίνουν κάποιες αλλαγές για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί για αγώνες του αυστραλιανού ποδοσφαίρου. Το Ολυμπιακό Πάρκο του Σίδνεϋ συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ανάλυση της μεταολυμπιακής τους χρήσης. Όλες οι άλλες εγκαταστάσεις, λίγο πολύ, θα χρησιμοποιηθούν για αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες από τις αντίστοιχες ομοσπονδίες και τις τοπικές κοινωνίες. Πολύ λίγη ανάπτυξη και μετατροπή μπορούν να γίνουν και γι αυτό δεν προβλέπεται καμία περαιτέρω ουσιαστική ανάπτυξή τους. Όπως ήδη αναφέρθηκε, τον Ιούλιο του 2001, η κυβέρνηση της ΝΝΟ δημιούργησε έναν νέο οργανισμό για να διαχειριστεί, να προβάλει και να αναπτύξει το Πάρκο. Η Αρχή του Ολυμπιακού Πάρκου του Σίδνεϋ The Sydney Olympic Park Authority έχει αναλάβει τις παρακάτω αρμοδιότητες: Προώθηση, συντονισμό και διαχείριση της ομαλής οικονομικής ανάπτυξης και χρήσης του Ολυμπιακού Πάρκου του Σίδνεϋ, συμπεριλαμβανομένου και της κατασκευής και μάνατζμεντ των απαραίτητης υποδομής. Προώθηση, συντονισμό, οργάνωση, διοίκηση, ανάληψη, εξασφάλιση, προμήθεια και διεύθυνση πολιτισμικών, αθλητικών, εκπαιδευτικών, εμπορικών, τουριστικών, μεταφορικών δραστηριοτήτων και υποδομών, διασκέδασης και αναψυχής. Προστασία και εμπλουτισμό της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς του Ολυμπιακού Πάρκου του Σίδνεϋ. Η προετοιμασία και η υποστήριξη ενός Σχεδίου Πλαισίου (Master Plan) για το Ολυμπιακό Πάρκο του Σίδνεϋ. 64

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων Οι μόνιμες και προσωρινές εγκαταστάσεις του Πάρκου εξετάσθηκαν σε προηγούμενο μέρος του παρόντος κεφαλαίου. Οι εγκαταστάσεις αυτές εξυπηρέτησαν το σκοπό της οργάνωσης των καλύτερων Ολυμπιακών Αγώνων. Η νέα Αρχή εκπόνησε το Σχέδιο Πλαίσιο (Master Plan) για την ανάπτυξη της Περιοχής και το έδωσε στη δημοσιότητα το Μάιο του 2002. Η έκθεση αυτή εμπεριέχει στρατηγικές χρήσεων που συμπεριλαμβάνουν κατοικίες, καταστήματα, πολιτιστικές δραστηριότητες, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, εμπορικές ευκαιρίες και ευκαιρίες απασχόλησης. Οι στόχοι που τίθενται στο Σχέδιο Πλαίσιο είναι οι ακόλουθοι: Αύξηση της απασχόλησης στην περιοχή, κυρίως στο εμπορικό κέντρο της. Ο ελάχιστος στόχος είναι 10 χιλιάδες, με ειδικές δραστηριότητες να αυξάνουν αυτό τον αριθμό. Αύξηση των κατοίκων του Ολυμπιακού Πάρκου του Σίδνεϋ. Η ανάπτυξη κατοικιών θα πρέπει να ενθαρρυνθεί στην περιοχή που είναι πολύ κοντά στο εμπορικό κέντρο της περιοχής που προσφέρει πολλές ευκολίες, συμπεριλαμβανομένου της θέας και της τοποθεσίας. Σε μία πρώτη φάση προβλέπεται η εγκατάσταση στην περιοχή 3000 κατοίκων. Πρόβλεψη για υποδομές χρήσης ελεύθερου χρόνου, αναψυχής και διασκέδασης και εμπορικά καταστήματα για τους κατοίκους, τους εργαζόμενους και τους επισκέπτες της περιοχής. Ο πυρήνας των καταστημάτων προτείνεται να συγκεντρωθεί στο εμπορικό κέντρο της περιοχής, αλλά υπάρχει η πρόβλεψη για τη διασπορά τους σε όλο το εύρος του Ολυμπιακού Πάρκου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει το σχέδιο στη δημιουργία εστιατορίων, καταστημάτων τροφίμων, καφετεριών και ψιλικατζίδικων. Ανάπτυξη πολιτισμικών, εκπαιδευτικών και περιβαλλοντολογικών χρήσεων. Το νοτιότερο όριο της Brickpit είναι κατάλληλη για τη δημιουργία ενός κεντρικού πολιτισμικού ιδρύματος που θα προσθέσει πολλά στην διαφορετικότητα των χρήσεων. Ενίσχυση της εικόνας που έχει το Ολυμπιακό Πάρκο του Σίδνεϋ, ως το κέντρο του αθλητισμού και της αθλητικής διοίκησης της Πολιτείας της Νέας Νότιας Ουαλίας. Πολύ λίγες αλλαγές χρειάζεται να γίνουν στο δίκτυο μεταφοράς, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ότι διαθέτει ένα από τα καλύτερα δίκτυα δημοσίων μεταφορών. Οι 10000 θέσεις στάθμευσης της περιοχής είναι αρκετές, αν και θα πρέπει να γίνει μία αναδιάταξη τους για να είναι πιο κοντά σε όλες τις διευκολύνσεις. Προτείνεται η δημιουργία υψηλών πολυκατοικιών στη νοτιοανατολική πλευρά του εμπορικού κέντρου, κοντά στη Λεωφόρο Αυστραλίας, που θα πλαισιώνεται από χαμηλότερα κτίσματα στο υπόλοιπο μέρος της περιοχής. Εκτός από τις αθλητικές εγκαταστάσεις, οι Ολυμπιακοί Αγώνες αφήνουν κληρονομιά μία διαφορετική, αναμορφωμένη, πόλη. Η πόλη του Σίδνεϋ, μετά τους Αγώνες, είναι μία διαφορετική πόλη, που αυξάνει την ευημερία των κατοίκων της, προσελκύοντας Αυστραλούς και αλλοδαπούς τουρίστες. Οι επιπτώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων δεν σταματούν ούτε με τους Αγώνες ούτε με την κληρονομιά των πιο σύγχρονων αθλητικών εγκαταστάσεων. Το αντίθετο μάλιστα. Οι επιπτώσεις, που είναι πολυδιάστατες, αρχίζουν με το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων. Στην περίπτωση του Σίδνεϋ, αλλά και κάθε πόλης που αναλαμβάνει την τέλεση τέτοιων γεγονότων, οι επιπτώσεις αφορούν την κοινωνία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό, τον τουρισμό και την οικονομία. Δεν μπορούν όλα να εκτιμηθούν με οικονομικούς όρους, κυρίως λόγω της δυσκολίας αποτίμησης επιδράσεων, που έχουν μακροχρόνιες, πάνω από μία δεκαετία, οικονομικές επιδράσεις και εξαρτώνται από συνοδευτικές πολιτικές. Παρ όλα αυτά έχουν αναπτυχθεί μεθοδολογίες και τεχνικές που μπορούν να δώσουν μία, κατά προσέγγιση, εικόνα των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων από την ολυμπιακή κληρονομιά. Ένα γενικότερο 65

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 συμπέρασμα είναι ότι οι Αγώνες από μόνοι τους δεν φθάνουν. Απαιτούνται σημαντικές συνοδευτικές πολιτικές. 2.6. Μεταολυμπιακές Επιπτώσεις: Κοινωνία, Περιβάλλον και Πολιτισμός Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες χρησιμοποιούνται ως το γεγονός που θα πυροδοτήσει την αναγέννηση και την ανάπτυξη μιας πόλης. Πολλές μελέτες έχουν γίνει για να εκτιμήσουν τις επιπτώσεις που έχουν τέτοια γεγονότα, τόσο στην οικονομική όσο και στην κοινωνική ζωή της πόλης, που αναλαμβάνει την οργάνωσή τους. Στο πρώτο κεφάλαιο έγινε μία επιλεκτική παρουσίαση της σχετικής βιβλιογραφίας. Μερικά από τα βασικά συμπεράσματα αυτής της βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι τα εξής: Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προσφέρουν μία μεγάλη ευκαιρία για την αναγέννηση της πόλης που τους οργανώνει και περιλαμβάνει την αναβάθμιση και την κατασκευή αστικών υποδομών στους τομείς της μεταφοράς, δημόσιων κτιρίων, γηπέδων κ.λ.π., προσφέροντας μία άλλη ποιότητα ζωής στους κατοίκους. Στην ποιότητα ζωής συμπεριλαμβάνεται και η γενικότερη περιβαλλοντολογική αναβάθμιση, λόγω της εφαρμογής τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον. Η αναβάθμιση των υποδομών και η κατασκευή νέων διαμορφώνουν τις απαραίτητες συνθήκες για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης που φιλοξένησε τους Αγώνες. Η Βαρκελώνη μετά τους Αγώνες του 1992 αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αν αξιοποιηθούν σωστά, προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες μακροχρόνιας οικονομικής ανάπτυξης, κυρίως από την εισροή αλλοδαπών τουριστών για ένα μακροχρόνιο διάστημα, το οποίο μπορεί να ξεπεράσει τη δεκαετία. Τα οφέλη αυτά δεν περιορίζονται στην πόλη που τους οργανώνει, αλλά αφορούν όλη την χώρα ή την ευρύτερη περιοχή. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προσφέρουν μία μεγάλη ευκαιρία εκπαίδευσης των πολιτών και των εργαζομένων σε νέες τεχνολογίες που μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει τόσο στην αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά, κυρίως, στην κοινωνική συνοχή. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες και οι συναφείς πολιτιστικές εκδηλώσεις αποτελούν, εκτός από ένα επενδυτικό αγαθό, και ένα καταναλωτικό αγαθό, αφού αν οργανωθούν σωστά, προσφέρουν αναψυχή στον κόσμο. Η τεράστια επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϋ δεν μπορεί να μετρηθεί μόνο από την οργανωτική επιτυχία των Αγώνων και τη μεγάλη γιορτινή ατμόσφαιρα που επικράτησε στη διάρκεια των δύο βδομάδων των Αγώνων. Οι Αγώνες αποτελούν μεγάλη ευκαιρία για οικονομική, πολιτισμική και κοινωνική αλλαγή, φυσικά προς το καλύτερο. Καμία από τις παραπάνω θετικές επιπτώσεις δεν έρχονται από μόνες τους. Απαιτείται πολύ μεγάλος σχεδιασμός που ξεκινάει από την ημέρα της ανάθεσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Κάτι τέτοιο πραγματοποιήθηκε στην περίπτωση του Σίδνεϋ. Το 1995 δημοσιεύτηκε η πρώτη αναφορά της Κυβέρνησης της ΝΝΟ για την εκτίμηση των κοινωνικών επιπτώσεων των Ολυμπιακών Αγώνων. Η αναφορά αυτή κατέληγε σε 37 συστάσεις, όσον αφορά στο σχεδιασμό και το μάνατζμεντ, την ασφάλεια, την χρηματοδότηση, την προστασία του περιβάλλοντος, την προσφορά καταλυμάτων για τους επισκέπτες των Αγώνων, την άθληση και την αναψυχή, τη μεταφορά, το πολιτιστικό πρόγραμμα, την κατάρτιση, την απασχόληση και το πρόγραμμα εθελοντισμού, τα ζητήματα που σχετίζονται με τα άτομα με 66

Κεφάλαιο 2: Η Εμπειρία του Σίδνεϋ και των άλλων Ολυμπιακών Πόλεων αναπηρίες, την υγεία, την πολιτισμική διαφοροποίηση, τις κοινωνικές υπηρεσίες, τα εισιτήρια και την κάλυψη από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, την προστασία του καταναλωτή, τις μητροπολιτικές και περιφερειακές επιπτώσεις. Το 1996 η OCA δημιούργησε μία επιτροπή συμβουλευτική για τις κοινωνικές επιπτώσεις, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς. Συνολικά, η εκτίμηση των Αυστραλών είναι ότι οι κοινωνικές επιπτώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν πολύ θετικές και διατηρήθηκε πλήρως η κοινωνική συνοχή, παρ όλο το βάρος που έφερε η πόλη στη διάρκεια των Αγώνων. Στα μακροπρόθεσμα κοινωνικά οφέλη για την πόλη του Σίδνεϋ είναι οι νέες αθλητικές υποδομές και οι υποδομές αναψυχής. Πολύ σημαντικό είναι ότι σε αυτές τις υποδομές έχουν εύκολη πρόσβαση όλα τα άτομα με αναπηρίες. Στη διάρκεια των Αγώνων, έγινε ειδική μέριμνα για τους άστεγους, έτσι ώστε να συνεχίζουν να έχουν πρόσβαση σε όλες εκείνες τις υπηρεσίες που τους προσφέρονταν και πριν τους Αγώνες. Όλες οι υποδομές κατασκευάστηκαν με τρόπο και χρησιμοποίησαν τεχνολογίες και υλικά με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον. Αυτό δεν έγινε τυχαία. Από το Σεπτέμβριο του 1993 είχαν αναπτυχθεί οι περιβαλλοντολογικές κατευθυντήριες γραμμές από την επιτροπή διεκδίκησης σε συνεργασία με την Greenpeace της Αυστραλίας και άλλων περιβαλλοντολογικών οργανώσεων. Η ΔΟΕ αναγνώρισε ότι αυτές οι οδηγίες θα πρέπει να αποτελούν σημείο αναφοράς για όλους όσους θα οργανώσουν Αγώνες μετά το Σίδνεϋ. Οι οδηγίες αυτές περιλάμβαναν 100 υποχρεώσεις σε 5 τομείς: εξοικονόμηση ενέργειας, εξοικονόμηση υδατικών πόρων, αποφυγή και ελαχιστοποίηση απορριμμάτων, διαχείριση της μόλυνσης και προστασία του φυσικούπολιτιστικού περιβάλλοντος. Πάντως, το μεγαλύτερο ίσως επίτευγμα ήταν η αναμόρφωση της περιοχής του Homebush Bay από ένα μέρος που ήταν τα σφαγεία του Σίδνεϋ και κατέληγαν όλα τα βιομηχανικά και μη ελεγχόμενα απόβλητα σε ένα από τα καλύτερα του κόσμου αθλητικά και ψυχαγωγικά πάρκα. Αυτό κατέστη δυνατό με τις εξής περιβαλλοντολογικές καινοτομίες: Καθαρισμός ενός χώρου 1600 στρεμμάτων υγρότοπων και του περιβάλλοντος χώρου με την απομάκρυνση 9 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων σκουπιδιών. Ανάπτυξη ενός πάρκου 4500 στρεμμάτων, Millennium Parklands, το οποίο συμπεριλαμβάνει και 40 χιλιόμετρα μονοπατιών και δρόμων για ποδήλατα. Φύτεμα 100.000 θάμνων και 7000 δέντρων στην περιοχή του Homebush Bay. Κατασκευή του μεγαλύτερου προαστίου στον κόσμο που τροφοδοτείται με ηλιακή ενέργεια, χρησιμοποιώντας φωτοβολταϊκά κύτταρα σε όλες τις μόνιμες κατοικίες του Ολυμπιακού Χωριού. Δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου PCBs και η χρήση του PCA ελαχιστοποιήθηκε. Χρήση ανακυκλωμένου νερού και καθαρισμένου νερού για τις τουαλέτες και για το πότισμα. Εκτεταμένη χρήση φυσικού φωτισμού και φυσικού εξαερισμού στο σχεδιασμό των κτιρίων. Προστασία της φυσικής πανίδας και χλωρίδας, συμπεριλαμβανομένης και του σπάνιου είδους των Πράσινων και Χρυσών Βατράχων. Εκτεταμένη χρήση ανακυκλωμένων υλικών στις κατασκευές. Οι παραπάνω καινοτομίες συνετέλεσαν στην επίτευξη σημαντικών περιβαλλοντολογικών στόχων, αλλά και οικονομιών. Μείωσαν τις εκπομπές αερίων (greenhouse gas) περί τις 10000 τόνους το χρόνο σε σύγκριση με άλλες όμοιες εγκαταστάσεις. Επίσης, υπάρχει μία εξοικονόμηση νερού περί τα 500 εκατομμύρια λίτρα το χρόνο και περί τα 2,9 εκατομμύρια κιλά σκουπιδιών θα 67

Αναπτυξιακές Επιδράσεις των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 ανακυκλώνονται. Το σύστημα ανακύκλωσης νερού στο Ολυμπιακό Πάρκο εξασφαλίζει την επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων επί τόπου. Οι νέες κατασκευές αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για όλο τον κόσμο και είναι η καλύτερη διαφήμιση για τις κατασκευαστικές και περιβαλλοντολογικές τεχνολογίες που διαθέτει η Αυστραλία. Ήδη υπάρχει διεθνής αναγνώριση από δεκαετίας και άλλες χώρες χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία. Η σπουδαιότερη, όμως, επίπτωση, με πολύ σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις, είναι η επίδραση των Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϋ στην απασχόληση και την κατάρτιση. Οι Αγώνες δημιούργησαν ευκαιρίες απασχόλησης σε πολλά άτομα, νέων κυρίως, στους κλάδους του τουρισμού, της φιλοξενίας, των κατασκευών, του λιανικού εμπορίου, των μεταφορών και της κτηματαγοράς. Πάνω από 12 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας διατέθηκαν για την κατάρτιση προσωπικού στους κλάδους του τουρισμού, της φιλοξενίας, του λιανικού εμπορίου, των μεταφορών και των κτηματικών υπηρεσιών. Περί τα 20 χιλιάδες άτομα καταρτίστηκαν σε αυτούς τους κλάδους. Υπήρχε ειδική στρατηγική κατάρτισης με προϋπολογισμό 10 εκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας για τον κλάδο των κατασκευών. Η στρατηγική αυτή εφαρμόστηκε σε τέσσερις φάσεις από το 1997 έως το 1999, που έδωσε την ευκαιρία δημιουργίας 12000 θέσεων κατάρτισης. Ιδιαίτερη μέριμνα έγινε για την απασχόληση και την κατάρτιση των αυτοχθόνων της Αυστραλίας. Πολύ σημαντική παρακαταθήκη των Αγώνων είναι η επίπτωση στην οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης. Το Σίδνεϋ, ως μία από τις πιο σύγχρονες μητροπόλεις, έχει αποκτήσει την εμπειρία διαχείρισης και οργάνωσης αθλητικών, πολιτισμικών και εμπορικών γεγονότων και μεταφοράς αγαθών και υπηρεσιών κατά τον πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό (οικονομικό) τρόπο. Το τελευταίο είναι πλέον εφικτό με τις νέες υποδομές μεταφορών και τη βελτίωση του συστήματος συγκοινωνιακής διαχείρισης. Η αναβάθμιση του αεροδρομίου, μαζί με τις άλλες τις αναβαθμισμένες και τις νέες υποδομές, κατέστησε την πόλη του Σίδνεϋ ως έναν από τις πιο σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς. Οι επιπτώσεις στον τουρισμό εξετάζονται αμέσως μετά. 2.7. Μεταολυμπιακές Επιπτώσεις: Τουρισμός Μία από τις σημαντικότερες και πιο κερδοφόρες χρήσεις όλων των αστικών υποδομών, αθλητικών και μη, είναι από τους τουρίστες. Οι τουριστικές όπως και οι γενικότερες οικονομικές επιδράσεις των Αγώνων του Σίδνεϋ δεν μπορούν να μετρηθούν ακόμη, διότι θα πρέπει να περάσουν αρκετά χρόνια για να γίνει μία πλήρης, εκ των υστέρων (ex post), αξιολόγηση αυτών των επιπτώσεων. Στην περίπτωση της Βαρκελώνης, έχουν περάσει 12 χρόνια από την τέλεση των Αγώνων και συνεχίζει να ωφελείται οικονομικά. Παρ όλα αυτά, οι πρώτες ενδείξεις για το Σίδνεϋ δείχνουν ότι τα οικονομικά οφέλη θα είναι ανάλογα, αν όχι μεγαλύτερα, με αυτά της Βαρκελώνης. Το Σίδνεϋ ελκύει ήδη αρκετούς τουρίστες, κυρίως για συνέδρια, αλλά και επενδύσεις από την ευρύτερη περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Και αυτό δεν έγινε τυχαία, χωρίς έναν άμεσο προγραμματισμό. Ο Αυστραλιανός Οργανισμός Τουρισμού Australian Tourism Commission (ATC) ενισχύθηκε με 6,7 εκατομμύρια δολάρια από την Κυβέρνηση της Αυστραλίας για να χρησιμοποιηθούν την περίοδο 1997-2000, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των τουριστικών ευκαιριών, με αφορμή την τέλεση των Αγώνων στο Σίδνεϋ. Ο ATC την περίοδο των 4 χρόνων εφήρμοσε πάνω από 1000 προγράμματα προσέλκυσης τουριστών στην Αυστραλία, με τα πιο πολλά να εφαρμόζονται το 2000. Μία πλήρης καταγραφή 68