ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΘΡΑΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ ΗΜΕΡΙ Α ΚΑΒΑΛΑ 30 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 «Η κατάρτιση του αρχιτέκτονα. ιασύνδεση των προγραµµάτων σπουδών µε την επαγγελµατική πραχτική» Στο µεταίχµιο µεταξύ σπουδών και επαγγέλµατος Θανάσης Κ. Παππάς Γ. Γραµµατέας ΣΑ ΑΣ - ΠΕΑ Α. ΓΕΝΙΚΑ Η αναγκαιότητα για µια µόνιµη πλέον συνάντηση της Πανελλήνιας Ένωσης µε όλα τα Τµήµατα των αρχιτεκτονικών σχολών της χώρας έχει κατά καιρούς επισηµανθεί από πολλούς. Ωστόσο δεν είχε καταστεί εφικτή αυτή η συνεργασία. Όµως η υλοποίηση των προγραµµατικών θέσεων του Συµβουλίου µας και η πραγµατοποίηση της κοινής συνάντησής µας στην Πάτρα το Σάββατο 17. 02. 2001 δηµιούργησε τις προϋποθέσεις για την επίτευξη µιας µόνιµης, ισχυρής και γόνιµης συνεργασίας. Πιστεύουµε πως όλα τα δεδοµένα, η κτηθείσα εµπειρία, οι εξελίξεις στην αρχιτεκτονική και στην άσκηση του επαγγέλµατος οδηγούν στην αναγκαιότητα της συγκέντρωσης όλων των δυνάµεων και των επί µέρους οργανώσεων των αρχιτεκτόνων σε µια ενοποιηµένη βάση για την αντιµετώπιση των προσκλήσεων της νέας εποχής αλλά κυρίως για την επίτευξη των βασικών στόχων του κλάδου. Τα θεσµικά προβλήµατα του κλάδου σε σχέση µε το νέο ευρωπαϊκό περιβάλλον, τις ισχύουσες κοινοτικές οδηγίες αλλά και τις αναµενόµενες, τα µεγάλα ζητήµατα των ΤΕΙ, που βρίσκονται στο επίκεντρο σήµερα, η απουσία εθνικής πολιτικής για την αρχιτεκτονική µε συνακόλουθες τις στρεβλές αντιµετωπίσεις σε όλο το φάσµα των τεχνικών έργων και κυρίως αυτών του δηµοσίου τοµέα (απαξίωση της αρχιτεκτονικής, µελετοκατασκευές, απουσία αρχιτεκτονικών διαγωνισµών κ.λ.π.) θέτουν ένα ζήτηµα: Την ενοποιηµένη παρέµβαση της αρχιτεκτονικής κοινότητας σε όλα τα επίπεδα µε µέσον τη δηµιουργία ενός συντονιστικού οργάνου των αρχιτεκτόνων από όλους τους χώρους, µε στόχο την επεξεργασία θέσεων και καθορισµό δράσεων για την επιβολή όρων και προϋποθέσεων για άσκηση εθνικής πολιτικής για την αρχιτεκτονική. 1
Με αυτό το σκεπτικό και επί τη βάσει συγκεκριµένων προτάσεων απευθυνθήκαµε στο ΥΠΠΟ και ζητήσαµε τη συµµετοχή των αρχιτεκτόνων σε δράσεις και πρωτοβουλίες της Πολιτιστικής Ολυµπιάδος 2001-2004 και της «Επικράτειας Πολιτισµού». Η αποδοχή των προτάσεών µας και η συγκρότηση ενός δικτύου αρχιτεκτονικής αποτελεί µια πρώτη θετική ένδειξη πως η αρχιτεκτονική και οι αρχιτέκτονες µπορούν και πρέπει να συµµετάσχουν ενεργά στα δρώµενα που αναφέρονται στον τοµέα της αρχιτεκτονικής και εν συνεχεία να επεκτείνουν και να µορφοποιήσουν το δίκτυο αυτό σε µόνιµη µορφή. Η δική µας δράση και παρέµβαση θα ισχυροποιήσει την παρουσία µας. Β. ΣΠΟΥ ΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ Η συµφωνία µας στην Πάτρα για διερεύνηση θεµάτων και ανταλλαγή απόψεων σχετικά µε τη διαµόρφωση των προγραµµάτων σπουδών, την πραχτική άσκηση των φοιτητών και των συνεπαγόµενων θεµάτων, βρίσκει την καλύτερη υλοποίηση µε την πραγµατοποίηση της ηµερίδας αυτής. Η συµφωνία αυτή στηρίζεται στην κοινή οπτική για βασικά ζητήµατα στις σηµερινές πραγµατικότητες : Α. ε νοείται η «ανωτατοποίηση» των ΤΕΙ και δε µπορούν να γίνουν αποδεκτά προγράµµατα σπουδών του τύπου «ΤΕΙ - Πάτρας», όπως εφαρµόζονται σήµερα. Εφόσον δεν απαντάται το ερώτηµα πως διαµορφώνεται η τεχνική πυραµίδα σε όλα τα επίπεδα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της χώρας και στην αναπτυξιακή τους προοπτική είναι βέβαιο πως θα οδηγούµεθα σε περαιτέρω περιπλοκές. Β. Η απόκτηση ενιαίου πτυχίου αρχιτεκτονικής προϋποθέτει 5ετή εκπαίδευση έχοντας βασικές αντιρρήσεις σε διακηρύξεις που εισάγουν µαθηµατικές πράξεις του τύπου 3+2. Η ΠΕΑ αλλά και το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Αρχιτεκτόνων (CΑΕ) έχουν ως βασική θέση πως προϋπόθεση για τις σπουδές στον τοµέα της αρχιτεκτονικής είναι η 5ετία. Η ενσωµάτωση της θέσης αυτής στην ντιρεκτίβα πρέπει να αποτελέσει άµεση προτεραιότητα, τώρα µάλιστα που διερευνάται όλο το πλέγµα των οδηγιών. Γ. Το δικαίωµα άσκησης της αρχιτεκτονικής στον εθνικό µας χώρο πρέπει να ανήκει στον επαγγελµατικό µας φορέα. Αυτό πρέπει να επιβληθεί µε όλα τα µέσα αλλά κυρίως µε τη διαύγεια της ποιοτικής αρχιτεκτονικής που αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτηµα των Ελλήνων αρχιτεκτόνων. 2
Όλα τα παραπάνω αλλά κυρίως η «πραγµατικότητα» του δοµηµένου περιβάλλοντος στην πατρίδα µας, σε συνδυασµό µε το ισχύον θεσµικό πλαίσιο παραγωγής έργων και αρχιτεκτονικής πρέπει να αποτελούν οδηγό για τις αρχιτεκτονικές σχολές και εποµένως και τα προγράµµατα σπουδών. Είναι ίσως προφανές πως τα προγράµµατα σπουδών πρέπει να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σύγχρονης επιστηµονικής σκέψης καθώς και της ταχύτατα µεταλασσόµενης αγοράς εργασίας. Πρέπει να αναγνωρίσουµε τη σηµαντική εργασία των σχολών για την κατάρτιση σύγχρονων προγραµµάτων σπουδών, την προσαρµογή τους και την ανανέωσή τους αλλά ταυτόχρονα να εντοπίσουµε την πλήρη αδυναµία συνδιαλλαγής κι ανταλλαγής απόψεων µε τις επαγγελµατικές ενώσεις. Εµείς πρέπει να αναλάβουµε τις ευθύνες µας, καθώς είναι προφανής η ανάγκη συνεχούς προσαρµογής των σπουδών στις εξελίξεις σε διασύνδεση βέβαια µε τη παραγωγική διαδικασία. Απαιτείται όµως τώρα η συνεργασία των Σχολών µε τις επαγγελµατικές ενώσεις. Γι αυτό προτείνουµε την συνεργασία στον τοµέα αυτό και την συµµετοχή επαγγελµατιών αρχιτεκτόνων στις επιτροπές που µελετούν και αναθεωρούν τα προγράµµατα σπουδών. Οι συζητήσεις στις επαγγελµατικές ενώσεις και στα πλαίσια των Ευρωπαϊκών Ενώσεων εντείνονται. Υπάρχουν προβληµατικές για εισαγωγή µαθηµάτων που θα κατατοπίζουν τους µελλοντικούς επαγγελµατίες σε ειδικές θεµατικές περιοχές (Νοµικά θέµατα οργάνωση επιχειρήσεων εργοταξίου κ.λ.π.). Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να προχωρήσουµε τη συνεργασία. Έτσι εάν η στόχευσή µας είναι η δηµιουργία ενός υψηλών προδιαγραφών επιστηµονικού τεχνικού δυναµικού, τότε πρέπει να δηµιουργηθούν δυνατότητες για επιστηµονική εµβάθυνση, επαρκή επαγγελµατική κατάρτιση, ευελιξία, ικανότητα διοίκησης και διεπιστηµονικής συνεργασίας. Στοιχείο αυτής της λογικής είναι πως η διαδικασία άδειας άσκησης επαγγέλµατος πρέπει να αναθεωρηθεί. Η βάση για την αναθεώρηση αυτή είναι πως η είσοδος στο επάγγελµα και η εξάσκησή του στις συνθήκες αγοράς πρέπει να συνδυάζεται µε την πιστοποίηση της επάρκειας για βασικά µεγέθη που αναφέρονται στους όρους άσκησης του επαγγέλµατος. Θεωρώ ότι οι επαγγελµατικές οργανώσεις των Μηχανικών πρέπει να ανοίξουν το θέµα και σε ό,τι µας αφορά πρέπει να αναλάβουµε πρωτοβουλίες και να καταθέσουµε προτάσεις. 3
Το θέµα αυτό σχετίζεται άµεσα µε τις πρωτοβουλίες της ΕΕ για το µελλοντικό καθεστώς αναγνώρισης των επαγγελµατικών προσόντων. Πράγµατι η Ευρωπαϊκή επιτροπή (Γ εσωτερική αγορά) έχει ανοίξει το θέµα για τη διαµόρφωση νέου καθεστώτος στην αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων εντός της ΕΕ. Προβλέπεται µάλιστα η υποβολή νέας οδηγίας πριν το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο του 2002. Απαιτείται εποµένως διαβούλευση στα πλαίσια της αναθεώρησης των οδηγιών σχετικά µε την αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων στην εσωτερική αγορά της Ε.Ε. Επειδή λοιπόν το γενικό σύστηµα αναγνώρισης επαγγελµατικών προσόντων τίθεται υπό αναθεώρηση είναι προφανές ότι πρέπει να αντιµετωπιστούν όλα τα ζητήµατα που σχετίζονται µε : Την εκπαίδευση και κατάρτιση Την αξιολόγηση των τίτλων, της κατάρτισης και της επαγγελµατικής πείρας των διακινουµένων Το ειδικό καθεστώς σε εθνικό επίπεδο- σχετικώς µε τη διαδικασία αναγνώρισης, τη δοκιµασία επάρκειας και µε την πραγµατοποίηση πραχτικής άσκησης υπό την εποπτεία αναγνωρισµένου επαγγελµατία κ.λ.π. Η ονοµαζόµενη «στρατηγική για µια εσωτερική αγορά υπηρεσιών» συναρτάται µε πολιτικές διευκόλυνσης της ελεύθερης κυκλοφορίας στον τοµέα της αναγνώρισης των επαγγελµατικών προσόντων όπως αποφασίστηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Λισαβόνας. Προς διερεύνηση είναι η ανακοίνωση της Ε.Ε. προς το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Στοκχόλµης σχετικώς µε τις «νέες ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, ανοικτές σε όλους και µε πρόσβαση από όλους». Όταν λοιπόν επί θύραις είναι ένα περισσότερο οµοιόµορφο, διαφανές, ευέλικτο καθεστώς αναγνώρισης επαγγελµατικών προσόντων, ποια είναι η δική µας απάντηση; Απ την άλλη πλευρά τα θέµατα της κατάρτισης µε αφετηρία την πρόταση για καθιέρωση πραχτικής άσκησης, για την αντιµετώπιση των προβληµάτων προσαρµογής στο επάγγελµα και της απασχόλησης, αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη. Οφείλω να αναφέρω πως η δυνατότητα αυτή πρέπει να διερευνηθεί ως συστατικό στοιχείο για τη σύνδεση των σπουδών µε το επάγγελµα σε δύο (2) φάσεις: Κατά τη διάρκεια των σπουδών Μετά τις σπουδές και πριν την άδεια άσκησης επαγγέλµατος 4
µε τις εξής προϋποθέσεις: Να διαρκεί δώδεκα (12) µήνες και να συνιστά λόγο αναβολής στράτευσης Να καθοριστεί κατώτατο όριο αµοιβής του ασκούµενου µε σηµαντική επιδότηση από την Πολιτεία και ασφαλιστική κάλυψη Να παρακολουθεί ο ασκούµενος το πρόγραµµα επαγγελµατικής κατάρτισης του ΙΕΚΕΜ- ΤΕΕ. Βεβαίως ειδικές δράσεις πρέπει να προσανατολιστούν στη συνεχόµενη κατάρτιση, µετά το πτυχίο για συνεχόµενη επιµόρφωση των αρχιτεκτόνων. Οι δράσεις του ΙΕΚΕΜ- ΤΕΕ που αποτελούν τη βάση πρέπει να ενισχυθούν και να αναδιοργανωθούν. Ολα αυτά τα ζητήµατα πρέπει συνδυαστικά να αντιµετωπιστούν από όλους µας και θεµελιωµένα να προωθήσουµε ενέργειες, και σε συνεργασία µε άλλες τεχνικές ενώσεις, για την αναζωογόνηση όλων των παραµέτρων που εντάσσονται στο µεταίχµιο µεταξύ σπουδών και επαγγέλµατος. Υπενθυµίζω το δίαυλο επικοινωνίας της CΑΕ µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των αρχιτεκτονικών σχολών. Είναι εποµένως λογικό η δική µας συνεργασία να συµβάλει σε όλον αυτόν τον προβληµατισµό. Ειδικό θέµα για περαιτέρω επεξεργασία, πρέπει να αποτελέσει η ανάληψη πρωτοβουλίας µε δική µας ευθύνη για την πιστοποίηση των παρεχοµένων υπηρεσιών στον τοµέα της αρχιτεκτονικής, ώστε η ποιοτική διάσταση να κυριαρχήσει σε όλα τα πεδία άσκησης της αρχιτεκτονικής. Οι εµπειρίες των Ευρωπαϊκών Ενώσεων των αρχιτεκτόνων όπως εκτέθηκαν στη συνδιάσκεψη που πραγµατοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα µε πρωτοβουλία µας, κατέδειξε πως τα θέµατα αυτά αποτελούν και γι αυτούς προτεραιότητα για την ενίσχυση της αρχιτεκτονικής. Τα θέµατα της πιστοποίησης των Πανεπιστηµίων και των πανεπιστηµιακών σπουδών, εντάσσονται σε αυτόν ακριβώς τον τοµέα που πρέπει να διερευνήσουµε. Ως Πανελλήνια Ένωση επιθυµούµε όλα αυτά τα ζητήµατα να αποτελέσουν πεδίο συνάντησης για συνδιαµόρφωση θέσεων που µε πληρότητα να δηµιουργήσουν την πλατφόρµα του κλάδου για διεκδίκηση και υλοποίηση. 5
Κατ αυτήν την έννοια η δηµιουργία µιας κοινής επιτροπής και η απρόσκοπτη λειτουργία της ίσως αποτελεί τη λύση για την πιστοποίηση της εµµονής µας τόσο στη συνεργασία όσο και στην κοινή προώθηση των αιτηµάτων µας. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. 6