Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 20 Νοεμβρίου 2017 (OR. fr) 11323/01 DCL 1 AΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ του εγγράφου: Με ημερομηνία: 27 Ιουλίου 2001 νέος χαρακτηρισμός: Θέμα: JUR 258 INST 69 INF 106 PESC 318 COSDP 215 ST 11323/01 RESTREINT UE/EU RESTRICTED Έγγραφο προσβάσιμο στο κοινό Σχέδιο διοργανικής συμφωνίας σχετικά με την πρόσβαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε ευαίσθητες πληροφορίες του Συμβουλίου στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (έγγραφο SN 3154/01) - Ερωτήσεις προς τη Νομική Υπηρεσία Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες η αποχαρακτηρισμένη έκδοση του προαναφερόμενου εγγράφου. Το κείμενο του παρόντος εγγράφου είναι ίδιο με αυτό της προηγούμενης έκδοσης. 11323/01 DCL 1 γομ DGF 2C EL
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Bρυξέλλες, 27 Ιουλίου 2001 (26.09) (OR. fr) 11323/01 RESTREINT JUR 258 INST 69 INF 106 PESC 318 COSDP 215 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ANTICI Θέμα : Σχέδιο διοργανικής συμφωνίας σχετικά με την πρόσβαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε ευαίσθητες πληροφορίες του Συμβουλίου στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (έγγραφο SN 3154/01) - Ερωτήσεις προς τη Νομική Υπηρεσία Τέθηκαν οι κάτωθι ερωτήσεις σχετικά με σχέδιο διοργανικής συμφωνίας : α.) Προκειμένου οι ευαίσθητες πληροφορίες ή έγγραφα των κρατών μελών να μπορούν να κοινοποιούνται από την Προεδρία του Συμβουλίου ή από το Γενικό Γραμματέα/ Ύπατο Eκπρόσωπο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χωρίς να ζητείται προηγουμένως η σύμφωνη γνώμη του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους, το σχέδιο συμφωνίας είναι συμβατό με τα εθνικά και κοινοτικά δίκαια που εφαρμόζονται σχετικά με την πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες και έγγραφα, ιδιαίτερα όσον αφορά τις αρχές της προηγούμενης εξουσιοδότησης, της ανάγκης σχετικής γνωστοποίησης και ελέγχου της διανομής από την αρχή προέλευσης; Ποιες είναι οι ευθύνες που εμπεριέχονται στη διαδικασία αυτή και ποια η φύση τους; ( πειθαρχική, ποινική κ.ο.κ); 11323/01 απ 1
β.) γ.) δ.) Το γεγονός ότι μόνο ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επιλέγει τα άτομα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που δύνανται να έχουν πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες και έγγραφα που έχει στην κατοχή του το Συμβούλιο είναι συμβατό με τις διατάξεις που διέπουν την πρόσβαση στα έγγραφα αυτά, ιδιαίτερα σχετικά με την αρχή ελέγχου της διανομής από την αρχή προέλευσης; Για τις πληροφορίες ή τα έγγραφα που προέρχονται από τρίτα κράτη ή από διεθνείς οργανισμούς, αυτή η διάταξη είναι συμβατή με τις συνήθεις διατάξεις των συμφωνιών ασφάλειας; Ποιες είναι οι ευθύνες που εμπεριέχονται στη διαδικασία αυτή, και ποια η φύση τους; ( πειθαρχική, ποινική κ.ο.κ); Ποιες είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες μπορούν να αφαιρεθούν τα ευαίσθητα σημεία ενός εγγράφου που έχει στην κατοχή του το Συμβούλιο, κυρίως όσον αφορά τις διατάξεις του κανονισμού ασφαλείας του Συμβουλίου που αφορά τη διαβάθμιση του εγγράφου; Ποιοι είναι οι τομείς για τους οποίους η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει την κοινοποίηση μιας διαβαθμισμένης πληροφορίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Η νομική υπηρεσία, με το παρόν σημείωμα απαντά εν μέρει στις ερωτήσεις αυτές. Πράγματι, δεν έγκειται στην αρμοδιότητά της να εκφέρει γνώμη επί της συμβατότητας του σχεδίου διοργανικής συμφωνίας με το εθνικό δίκαιο των κρατών μελών ή με τις συμφωνίες ασφάλειας που συνάπτουν τα κράτη μέλη. Περιορίζεται λοιπόν κάτωθι στην εξέταση των προαναφερθέντων ερωτημάτων υπό το πρίσμα του σχετικού εφαρμοστέου δικαίου της Ένωσης, κυρίως του κανονισμού ασφαλείας του Συμβουλίου. 1 * * * 1. Όσον αφορά το νομικό πλαίσιο του προβλήματος, το οποίο θίγεται ανωτέρω στην ερώτηση δ.), το άρθρο 21 της ΣΕΕ, στην οποία αναφέρεται η πρώτη αιτιολογική παράγραφος του εν λόγω σχεδίου διοργανικής συμφωνίας, προβλέπει ότι «η προεδρία του Συμβουλίου ζητά τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά τις κύριες πτυχές και τις βασικές επιλογές της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας και μεριμνά ώστε να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι απόψεις του. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενημερώνεται τακτικά από την Προεδρία και την Επιτροπή για τις εξελίξεις της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας της Ένωσης (οι υπογραμμίσεις του συντάκτη)». 1 Απόφαση 2001/264/ΕΚ του Συμβουλίου της 19ης Μαρτίου 2001 για την έγκριση των κανονισμών ασφαλείας του Συμβουλίου (ΕΕ L 101 της 11.4.2001, σελ.1). 11323/01 απ 2
2. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ΣΕΕ προβλέπει υποχρέωση ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις κύριες πτυχές και τις βασικές επιλογές στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας, η οποία αποτελεί μέρος της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Η συνθήκη, συνεπώς, δεν καθορίζει τη διαδικασία της ενημέρωσης αυτής. Δεν προβλέπει την κοινοποίηση διαβαθμισμένων πληροφοριών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά ούτε το αποκλείει. Εν προκειμένω, η προεδρία του Συμβουλίου ή ο Γενικός Γραμματέας /Ύπατος Εκπρόσωπος απολαύουν σχετικής διακριτικής ευχέρειας, την οποία πρέπει να ασκούν εντός του εφαρμοστέου νομικού πλαισίου, όπως θεσπίζεται ιδίως από τον κανονισμό ασφάλειας του Συμβουλίου και λαμβανομένης υπόψη της ανάγκης να επιτραπεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ασκήσει τα καθήκοντά του στο συγκεκριμένο τομέα. 3. Με τη λογική αυτή, το άρθρο 9, παράγραφος 7, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Μαΐου 2001 σχετικά με την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής 1, το οποίο αναφέρεται στην τρίτη αιτιολογική παράγραφο του σχεδίου διοργανικής συμφωνίας, δεν προβλέπει την κοινοποίηση διαβαθμισμένων εγγράφων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ορίζει ωστόσο ότι «η Επιτροπή και το Συμβούλιο ενημερώνουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τα ευαίσθητα έγγραφα 2 σύμφωνα με τους διακανονισμούς που συμφωνούνται μεταξύ των θεσμικών οργάνων» (οι υπογραμμίσεις του συντάκτη), ενώ αφήνει ανοικτό το ζήτημα των μέσων απόκτησης της πληροφορίας αυτής. 4. Στόχος του σχεδίου διοργανικής συμφωνίας είναι να καθορίσει τη διαδικασία αυτής της ενημέρωσης, τονίζοντας την προφορική ενημέρωση. Προκύπτει πράγματι από το σημείο 3.3 του σχεδίου αυτού ότι η προεδρία του Συμβουλίου ή ο Γενικός Γραμματέας /Ύπατος Εκπρόσωπος ενημερώνουν, αμελλητί τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς και μια ειδική επιτροπή υπό τον Προέδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, Δικαιωμάτων 1 ΕΕ L145 της 31.5.2001, σ. 46. 2 Το άρθρο 9, παράγραφος 1 του εν λόγω κανονισμού ορίζει τα ευαίσθητα έγγραφα ως τα έγγραφα που προέρχονται από τα θεσμικά όργανα ή τους οργανισμούς που ιδρύουν, από τα κράτη μέλη, τις τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς, τα οποία διαβαθμίζονται ως «TRÉS SECRET/TOP SECRET», «SECRET» ή «CONFIDENTIEL» σύμφωνα με τους κανόνες των σχετικών οργάνων οι οποίοι προστατεύουν βασικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών της στους τομείς που προβλέπονται στο άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο α), και κυρίως στους τομείς της δημόσιας ασφάλειας, της άμυνας και των στρατιωτικών υποθέσεων. 11323/01 απ 3
του Ανθρώπου, Κοινής Ασφάλειας και Αμυντικής Πολιτικής και απαρτιζόμενη από τέσσερα μέλη που ορίζει η Διάσκεψη των Προέδρων, «για το περιεχόμενο των ευαίσθητων πληροφοριών, όπου αυτό απαιτείται για την άσκηση των εξουσιών που απονέμει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση» (οι υπογραμμίσεις του συντάκτη). Πρόκειται λοιπόν κατά κύριο λόγο για την παροχή προφορικών πληροφοριών. 5. Αντιθέτως, το σχέδιο διοργανικής συμφωνίας δεν προβλέπει υποχρέωση χορήγησης άδειας στους αντιπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ανατρέχουν σε διαβαθμισμένα έγγραφα ή να τα διαβιβάζουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με το σημείο 3.3, τελευταία φράση του πρώτου εδαφίου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και η ειδική επιτροπή «δύνανται να ζητούν να ανατρέχουν στα εν λόγω έγγραφα εντός του κτιρίου του Συμβουλίου» (οι υπογραμμίσεις του συντάκτη). Παρόμοια αίτηση μπορεί συνεπώς να απορριφθεί. Το δεύτερο εδάφιο του σημείου 3.3 του σχεδίου διοργανικής συμφωνίας όντως ορίζει ότι τα ευαίσθητα έγγραφα παρέχονται στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «όποτε αυτό ενδείκνυται και είναι δυνατό λόγω της φύσεως και του περιεχομένου τους». 6. Το ερώτημα «πότε ενδείκνυται και είναι δυνατό» να παραχωρηθούν στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ευαίσθητα έγγραφα πρόκειται να εξεταστεί υπό το φως των άλλων διατάξεων του σχεδίου διοργανικής συμφωνίας και του κανονισμού ασφάλειας, ο οποίος πρέπει ασφαλώς να τηρείται πλήρως. 7. Σε γενικές γραμμές, ο κανονισμός ασφάλειας απορρέει από την αρχή ότι όλα τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σέβονται τους ελάχιστους κοινούς κανόνες όσον αφορά την ασφάλεια. Οι κανόνες αυτοί πρέπει να εμπεριέχουν κριτήρια που εφαρμόζονται για την εξουσιοδότηση του προσωπικού και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προστασία των διαβαθμισμένων πληροφοριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1. 1 Μέρος Ι, σημείο 8 του κανονισμού ασφαλείας. 11323/01 απ 4
Όταν πρέπει να εξετάσει ή να συμβουλευθεί κανείς διαβαθμισμένες πληροφορίες μαζί με πρόσωπα που δεν είναι μόνιμοι υπάλληλοι ή μέλη του λοιπού προσωπικού της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου ή των κρατών μελών (για παράδειγμα με μέλη ή με μόνιμους υπαλλήλους ή μέλη του λοιπού προσωπικού των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης), αυτά πρέπει να έχουν στην κατοχή τους εξουσιοδότηση ασφαλείας που να επιτρέπει την πρόσβαση στις διαβαθμισμένες πληροφορίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και να είναι κατατοπισμένα για τις ευθύνες τους σε θέματα ασφάλειας 1. Σύμφωνα με το σημείο 10, του Τμήματος Χ, του Μέρους ΙΙ, του κανονισμού ασφαλείας «κάθε υπεύθυνος για τη διαρροή διαβαθμισμένων πληροφοριών της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπόκειται σε πειθαρχικές κυρώσεις σύμφωνα με τους οικείους κανόνες και κανονισμούς. Οι κυρώσεις επιβάλλονται με την επιφύλαξη των τυχόν περαιτέρω δικαστικών ενεργειών». 8. Σε αυτούς τους κανόνες παραπέμπει το σημείο 4.1 του σχεδίου Διοργανικής Συμφωνίας, το οποίο προβλέπει ότι «το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν το καθένα κατ ιδίαν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν την εφαρμογή της παρούσας Διοργανικής Συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που απαιτούνται για την εξουσιοδότηση των ενεχομένων προσώπων για τη διαχείριση του διαβαθμισμένου υλικού». 9. Όσον αφορά τις πληροφορίες που προέρχονται από τρίτο κράτος ή από διεθνή οργανισμό (στις οποίες αναφέρεται ανωτέρω η ερώτηση β.)), το πρώτο εδάφιο του σημείου 1.2, του σχεδίου Διοργανικής Συμφωνίας προβλέπει ότι αυτές διαβιβάζονται μόνον κατόπιν συναινέσεως του εν λόγω κράτους ή οργανισμού. 10. Ως προς τις πληροφορίες που προέρχονται από κράτος μέλος (στις οποίες αναφέρεται ανωτέρω η ερώτηση α.)) το δεύτερο εδάφιο, του σημείου 1.2, του σχεδίου Διοργανικής Συμφωνίας προβλέπει μια ελαφρώς διαφοροποιημένη, αλλά εξ ίσου συμβατή λύση με τη γενική αρχή της συναίνεσης της αρχής προέλευσης σε περίπτωση γνωστοποίησης εγγράφου σε πρόσωπα άλλα από τους αρχικούς παραλήπτες του. Προβλέφθηκε ότι oσάκις τέτοιου είδους πληροφορίες που προέρχονται από ένα κράτος μέλος διαβιβάζονται στο Συμβούλιο χωρίς ρητό περιορισμό για τη διανομή τους σε άλλα θεσμικά όργανα πέραν της διαβάθμισής τους, εφαρμόζονται οι κανόνες που περιέχονται στα μέρη 2 και 3 της παρούσας Διοργανικής Συμφωνίας. Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή οσάκις κατά τη διαβίβαση εγγράφου στο Συμβούλιο το κράτος μέλος αποθέτει μια προειδοποιητική επισήμανση (ένα caveat), που αφορά τη διαβίβαση του εγγράφου αυτού σε άλλα θεσμικά όργανα, απαιτείται η προηγούμενη συναίνεση του κράτους μέλους προκειμένου το έγγραφο αυτό να μπορεί να διαβιβαστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ανήκει συνεπώς στην αρμοδιότητα κάθε κράτους μέλους να αποφασίζει να ενεργοποιεί ή όχι τη γενική αρχή της προηγούμενης συναίνεσης της αρχής προέλευσης αποθέτοντας την εν λόγω προειδοποιητική επισήμανση (το caveat). 1 Μέρος ΙΙ, Τμήμα V, σημείο 4 του κανονισμού ασφαλείας.. 11323/01 απ 5
11. Οσον αφορά τέλος την ερώτηση γ.) ανωτέρω, ο κανονισμός ασφαλείας προβλέπει στο σημείο 7, του Τμήματος ΙΙΙ, του Μέρους ΙΙ ότι «επί μέρους σελίδες, παράγραφοι, τμήματα, παραρτήματα και προσαρτήματα ενός εγγράφου καθώς και τα επισυναπτόμενα σε αυτό έγγραφα ενδέχεται να απαιτούν διαφορετικές διαβαθμίσεις, οι οποίες επισημαίνονται αναλόγως. Η διαβάθμιση του όλου εγγράφου αντιστοιχεί σε εκείνη του τμήματός του με την υψηλότερη διαβάθμιση». Αυτός ο κανόνας εξασφαλίζει ένα επίπεδο ενδεδειγμένης προστασίας στις πλέον ευαίσθητες πληροφορίες που περιέχονται σε έγγραφο, οσάκις αυτό κυκλοφορεί ολόκληρο, χωρίς να εμποδίζει όμως την κοινοποίηση των μη διαβαθμισμένων μερών του τα οποία πρέπει να καθορίζονται με σαφήνεια, σύμφωνα με την προαναφερομένη διάταξη σε περικεκομμένη έκδοση, επιτρέπει δε κατά συνέπεια την μερική πρόσβαση. *** Συμπεράσματα Η ΣΕΕ προβλέπει την υποχρέωση ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις κύριες πτυχές και τις βασικές επιλογές στον τομέα της πολιτικής για την ασφάλεια και την άμυνα, η οποία αποτελεί μέρος της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής στον τομέα της ασφάλειας. Δεν προβλέπει την κοινοποίηση διαβαθμισμένων πληροφοριών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά ούτε την αποκλείει. Η Προεδρία του Συμβουλίου ή ο Γενικός Γραμματέας/Ύπατος Εκπρόσωπος έχουν συνεπώς ένα περιθώριο διακριτικής ευχέρειας, την οποία πρέπει να ασκούν στο πλαίσιο της τήρησης του εφαρμοστέου νομικού πλαισίου, όπως αυτό έχει θεσπισθεί ιδίως από τον κανονισμό ασφαλείας του Συμβουλίου, λαμβάνοντας υπόψη ότι θα πρέπει να είναι σε θέση το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ασκεί τις αρμοδιότητές του στον τομέα αυτόν. Το σχέδιο διοργανικής συμφωνίας είναι συμβατό με τις διατάξεις του κανονισμού ασφαλείας του Συμβουλίου όσον αφορά τις γενικές αρχές της προηγούμενης εξουσιοδότησης, της ανάγκης σχετικής γνωστοποίησης και του ελέγχου της διανομής ευαίσθητων πληροφοριών ή εγγράφων. 11323/01 απ 6
Κάθε υπεύθυνος για τη διαρροή διαβαθμισμένων πληροφοριών ΕE υπόκειται σε πειθαρχικές κυρώσεις σύμφωνα με τους οικείους κανόνες και κανονισμούς. Οι κυρώσεις επιβάλλονται με την επιφύλαξη των τυχόν περαιτέρω δικαστικών ενεργειών. Οι διατάξεις του κανονισμού ασφαλείας του Συμβουλίου δεν εμποδίζουν τη γνωστοποίηση των μη διαβαθμισμένων μερών ενός εγγράφου σε περικεκομμένη έκδοση. 11323/01 απ 7