` Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 2 Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α 18:00 Προσέλευση 18:30 Χαιρετισμὸς Μητροπολίτη Γλυφάδας κ. Παύλου 18:35 Καλωσόρισμα, Νίκος Γκουράρος, Πρόεδρος Ἰνστιτούτου Ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικός, Γενικὸς Διευθυντὴς Πεμπτουσίας 18:45 Προβολὴ στιγμιοτύπων ἀπὸ τὴν Πεμπτουσία ΟΜΙΛΙΕΣ 18:55 Γεώργιος Μαντζαρίδης, Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 19:05 Μητροπολίτης Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς κ. Νικόλαος 19:15 Χρῆστος Ζερεφός, Ἀκαδημαϊκός, Πρόεδρος τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Ἔρευνας καὶ Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) 19:25 Μητροπολίτης Κεντρώας Ἀφρικῆς κ. Νικηφόρος 19:35 Μητροπολίτης Προικοννήσου κ. Ἰωσήφ 19:45 Παρεμβάσεις ἀπὸ ἐπιστημονικοὺς συμβούλους καὶ συνεργάτες τῆς Πεμπτουσίας 20:15 Καταληκτικὴ ὁμιλία ἀπὸ τὸν Ἀρχιμανδρίτη Ἐφραίμ, Καθηγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Μονῆς Βατοπαιδίου 20:30 Διάλειμμα 20:50 Ἐπίσημο Δεῖπνο 21:35 Ἐπίδοση διπλωμάτων παρακολούθησης στοὺς ἐπιτυχόντες στὸ μεταπτυχιακοῦ ἐπιπέδου διετὲς Πρόγραμμα Ἐπιμόρφωσης καὶ Κατάρτισης στὴν Ἐκκλησιαστικὴ Μουσικὴ μὲ Εἰδίκευση στὴν Ψαλτικὴ (Π.Ε.Κ.Ε.Μ.) ποὺ πραγματοποιήθηκε ἀπὸ τὸ Ἰνστιτοῦτο Ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικός 21:40 Ἀπονομὴ τιμῶν σὲ προσωπικότητες, ποὺ συνεισέφεραν κατ' ἐξοχὴν στὸ ἔργο τῆς Πεμπτουσίας καὶ τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου 21:50 Ὕμνοι ἀπὸ τὴν χορωδία τοῦ Π.Ε.Κ.Ε.Μ. 22:00 «Ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης» Ταινία/Ντοκιμαντὲρ σὲ πρώτη ἐπίσημη προβολή. Μία Παραγωγὴ τοῦ Ἰνστιτούτου Ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικὸς καὶ τῆς Πεμπτουσίας Τὸ ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ «Πεμπτουσία» διαγράφει ἤδη μία πορεία δεκαοκτὼ ἐτῶν ὑπηρετώντας τὸ τρίπτυχο Πολιτισμὸς - Ἐπιστῆμες - Θρησκεία μὲ βάση τὸν ἑλληνορθόδοξο πολιτισμό, ἐπίκεντρο τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο καὶ προσανατολισμὸ φιλοκαλικό. Θέλοντας νὰ ἐπιχειρήσουμε μία ἀποτίμηση τῆς πορείας της, νὰ διερευνήσουμε τὶς μελλοντικές της προοπτικὲς καὶ νὰ ἀποδώσουμε τὴ δέουσα τιμὴ πρὸς τοὺς ἐκλεκτοὺς συνεργάτες της, οἱ ὁποῖοι ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια καταθέτουν ἐξ ὅλης καρδίας τὸν ἐκλεκτὸ κόπο τους, ὀργανώνουμε Συμπόσιο, μὲ τίτλο: Πεμπτουσία: Πολιτισμὸς - Ἐπιστῆμες - Θρησκεία «Πάντα ἐν Σοφίᾳ ἐποίησεν» Συμπόσιο Συνεργατῶν Πεμπτουσίας Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Ἐπίσημου Δείπνου ἡ ὀρχήστρα τοῦ συνθέτη Χρίστου Τσιαμούλη μὲ τραγουδίστρια τὴν Καίτη Κουλλιὰ θὰ παρουσιάσει παραδοσιακὸ ἑλληνικὸ μουσικὸ πρόγραμμα
Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 4 Πεμπτουσία Οἱ Ἕλληνες φιλόσοφοι ἀπὸ τὴν Ἰωνία θεωροῦσαν ὅτι στὴν φύση ὑπάρχουν τέσσερα στοιχεῖα ἢ τέσσερις οὐσίες: «ἡ γῆ, τὸ ὕδωρ, τὸ πῦρ καὶ ὁ ἀήρ». Ὁ Ἀριστοτέλης πρόσθεσε στὴν τετράδα αὐτὴ «τὸν αἰθέρα», ὁ ὁποῖος θὰ ἀποτελέσει τὴν πέμπτη οὐσία ἢ πεμπτουσία. Τὸ στοιχεῖο αὐτὸ παρουσιάζει, σύμφωνα μὲ τὸν Ἀριστοτέλη, πολλὲς ἰδιαιτερότητες: εἶναι ἀγέννητον, ἀγήρατον, ἄφθαρτον, ἀΐδιον, ἀναυξὲς καὶ ἀναλλοίωτον. Ἐπιπλέον, ἐντοπίζεται στὰ ψηλὰ στρώματα τοῦ οὐρανοῦ (στὸν «ἀνώτατον τόπον») ὅπου κατοικεῖ ἡ θεότητα. Οἱ Ἕλληνες φιλόσοφοι τῆς ὕστερης ἀρχαιότητας (Ἀλέξανδρος ὁ Ἀφροδισιεύς, Σιμπλίκιος καὶ ἄλλοι), ἀλλὰ καὶ οἱ Βυζαντινοί, ὅπως ὁ Ἰωάννης ὁ Φιλόπονος, καθὼς καὶ πολλοὶ Δυτικοὶ ἑρμήνευσαν, τροποποίησαν καὶ ἐμπλούτισαν τὴν θεωρία τοῦ Ἀριστοτέλη. Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι ὅτι ἡ πέμπτη οὐσία, ἡ quinta essentia τῶν Δυτικῶν, κατέληξε νὰ σημαίνει τὴν βασικὴ οὐσία κάθε ὄντος, τὸν πυρήνα γύρω ἀπὸ τὸν ὁποῖο ὀργανώνεται ἡ ὕπαρξή του. Τὸ τρίπτυχο Πολιτισμὸς Ἐπιστῆμες Θρησκεία στὴν Πεμπτουσία Ἡ ἱκανότητα ἐπιλύσεως διαφόρων προβλημάτων ποὺ ἀναφύονται στὸ κοινωνικὸ σύνολο, καθὼς καὶ ἡ συνεχὴς διαδικασία προόδου τῶν ἀνθρωπίνων γνώσεων, ἡ ἐπιστήμη καὶ ἡ τεχνολογία ποὺ ἀναπτύσσονται ἀνάλογα μὲ τὶς ἀνάγκες καὶ τὶς ἀπαιτήσεις τῆς ἑκάστοτε ἐποχῆς, ἡ τέχνη ποὺ διακονεῖ τὸ ὡραῖο, οἱ κοινωνικοὶ καὶ πολιτικοὶ θεσμοὶ ποὺ ὀργανώνονται γιὰ τὴν ἐπίτευξη μεγαλύτερης συνεργασίας, εἶναι ὁ δυναμικὸς ἄξονας πάνω στὸν ὁποῖο δημιουργοῦνται οἱ πολιτισμοί. Ἡ ὕπαρξη τοῦ σύμπαντος, τὰ φυσικὰ φαινόμενα, ὅλη ἡ δημιουργία ἔκαναν τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀναζητᾶ τὸν Δημιουργό. Ἡ κίνηση τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος πρὸς τὸν Θεὸ δημιούργησε τὸ φαινόμενο τῶν θρησκειῶν ἀπὸ τὴν στιγμὴ ἐμφανίσεως τοῦ ἀνθρώπου στὴν γῆ. Ἀργότερα, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἄρχισε νὰ αἰσθάνεται καὶ νὰ κατανοεῖ βαθύτερες ἔννοιες ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὸν ψυχισμό του, τὴν συνείδηση, τὴν ἀθανασία, τὴν παιδεία, τὴν φιλανθρωπία, τὴν εὐγένεια ἤθους καὶ σοφίας ἢ τὴν βαθύτερη διαφορὰ τῶν ἐννοιῶν ἀρετῆς καὶ κακίας, φρόνησης καὶ ἀφροσύνης, δειλίας καὶ ἀνδρείας, δικαιοσύνης καὶ ἀδικίας ἦταν φυσιολογικὸ νὰ δημιουργηθοῦν διάφορες ἠθικὲς καὶ κοινωνικὲς ἀξίες, ποὺ καθόριζαν τὸ γενικότερο τρόπο ζωῆς στὴν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων ἀκόμη καὶ στὴν τέχνη. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες, ἀφοῦ πλέον, διαμέσου τῆς κοινωνικῆς ὀργανώσεως καὶ τῆς παιδείας εἶχαν ξεφύγει ἀπὸ τὴν ἀναγκαιότητα τῆς πείνας καὶ τῆς ἀνασφάλειας, ἀσχολήθηκαν μὲ τὸν πολιτισμό, τὴν τέχνη καὶ τὰ γράμματα. Προσέφεραν στὸν πολιτισμὸ τὴν ἔννοια τῆς ἐσωτερικῆς πνευματικῆς καλλιέργειας. Ἡ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας ὡς ἀπολύτου ὑπαρξιακοῦ γεγονότος ἦταν πολὺ ἔντονη στοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες, γι αὐτὸ ἐξάλλου εἶχαν φτιάξει βωμὸ «τῷ ἀγνώστῳ Θεῷ».
Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 6 Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου βρῆκε πρόσφορο ἔδαφος πάνω στὴν ἔφεση τοῦ Ἕλληνα γιὰ τὸ ὡραῖο, τὸ ἀγαθό, τὴν ἀλήθεια, τὸ αἰώνιο, ὥστε νὰ ἀναπτυχθεῖ ἀργότερα τὸ μέγεθος ποὺ ὀνομάστηκε Ἑλληνορθοδοξία. Ἡ συνάντηση Ἑλληνισμοῦ καὶ Χριστιανισμοῦ μεγαλούργησε στὴν πορεία τῶν αἰώνων. Ἡ Ὀρθοδοξία μέσα στὸ περιβάλλον τοῦ Ἑλληνισμοῦ δὲν λειτούργησε ὡς κάποια θρησκεία ἢ σέκτα. Δὲν ἦταν κίνηση τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος πρὸς τὸν Θεό, ἀλλὰ ἡ ἀποκάλυψη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, Ἰησοῦ Χριστοῦ, πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ἦταν ἀνέκαθεν ἡ πρόσληψη τοῦ ξένου καὶ τοῦ νέου, ἡ ἀφομοίωση καὶ ἡ συνθετικὴ καὶ δημιουργική του μεταμόρφωση. Βασικὴ ἀρχὴ τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἡ ἀρχὴ τοῦ προσώπου ὑποστάσεως στὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο. Ὁ Θεὸς εἶναι Τριάδα προσώπων ὑποστάσεων μὲ κοινὴ οὐσία, ἀλλὰ καὶ ξεχωριστὰ καὶ μοναδικὰ χαρακτηριστικά. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἰκονίζει τὸν Θεὸ εἶναι ξεχωριστὸς καὶ μοναδικὸς ὡς πρόσωπο. Ἔτσι ἡ Ὀρθοδοξία δὲν περιθωριοποίησε τὸν ἄνθρωπο. Προσδοκεῖ καὶ μπορεῖ νὰ προσφέρει στὸ ἀνθρώπινο γένος τὴν ἀληθινὴ ἑνότητα καὶ παγκοσμιότητα. Δὲν ἀπορρόφησε τὶς ἐθνότητες, δὲν μαζοποίησε τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ συμβάλλει στὴν διατήρηση τῆς ἰδιαίτερης πολιτιστικῆς ταυτότητας κάθε ἐθνότητας. Ἡ Ὀρθοδοξία παρήγαγε πολιτισμό, συνέβαλε στὴν ἀνάπτυξη τῶν τεχνῶν, μουσικῆς, ζωγραφικῆς, λογοτεχνίας, ποίησης, ἀρχιτεκτονικῆς κ.ἄ. μέσα ἀπὸ μία θεανθρωπικὴ προοπτική. Ἡ Ὀρθοδοξία εὐνόησε τὴν ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν, δὲν ἦλθε ποτὲ σὲ διάσταση μὲ τὴν ἐπιστήμη, ἐπειδὴ μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση βιώνεται ἡ διάκριση τῆς κτιστῆς καὶ ἄκτιστης γνώσεως. Οἱ σχολαστικοὶ θεολόγοι τῆς Δύσης ἀνέπτυξαν ἑνιαία μεθοδολογία γιὰ τὴν προσέγγιση κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου, ἐνῶ οἱ Πατέρες τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς ἀκολούθησαν διπλὴ μεθοδολογία. Ἰδιαίτερα ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ἀπέρριπτε τὴν διαλεκτικὴ μέθοδο γιὰ τὴν θεογνωσία. Τὴν ἀποδέχονταν ὅμως, γιὰ τὶς ἐπιστῆμες καὶ τὴν διατύπωση τῶν δογμάτων μὲ ἔννοιες ποὺ ἐπινοεῖ ἡ ἴδια ἡ διαλεκτική. Οἱ ἐπιστῆμες ἔχουν ὡς ἔργο τους τὴν γνώση τῆς οὐσίας καὶ τῆς λειτουργίας τῶν ὄντων, ἐνῶ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία προσφέρει στὸν ἄνθρωπο τὴν ἐμπειρικὴ γνώση τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ, τοῦ δημιουργοῦ τῶν ὄντων, τὴν κοινωνία μὲ τὶς θεῖες ἐνέργειες. Οἱ ἐπιστῆμες ἀσχολοῦνται μὲ τὸ πῶς, ἐνῶ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία μὲ τὸ ποιὸς καὶ γιατί. Οἱ ἐπιστῆμες προσφέρουν στὸν ἄνθρωπο γνώσεις ποὺ συνεχῶς ἀναπτύσσονται καὶ ἐξελίσσονται, ἐνῶ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία προσφέρει τὸν αὐθεντικὸ τρόπο ὕπαρξης τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι, τὴν ἕνωσή του μὲ τὸν Θεό, τὴν βίωση τῆς ἄκτιστης θείας Χάριτος. Ἡ σύγκρουση μεταξὺ ἐπιστήμης καὶ θεολογίας ἔγινε στὴν Δύση μετὰ τὴν περίοδο τῆς Ἀναγέννησης (14ος αἰ.) καὶ κυρίως μὲ τὸν Διαφωτισμὸ (18ος αἰ.) καὶ τὴν ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν, γιατί ἡ δυτικὴ χριστιανοσύνη ἔχασε βαθμηδὸν τὸν ἐσχατολογικὸ προσανατολισμό, προσέλαβε ἐγκοσμιοκρατικὸ χαρακτήρα, ἀποκόπηκε ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη παράδοση τῆς Ἀνα-
Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 8 τολῆς καὶ ἐκκοσμικεύθηκε. Ἔτσι, ὁπλισμένη μὲ ἐγκόσμια δύναμη κατέφυγε στὴν Ἱερὰ Ἐξέταση, τὸ κυνήγι τῶν μαγισσῶν, τὰ συγχωροχάρτια, τὸν διὰ πυρᾶς θάνατο καὶ τὶς ποικίλες ἀπαγορεύσεις στρεβλώνοντας τὸ μήνυμα τοῦ εὐαγγελίου τῆς ἀγάπης. Ταυτόχρονα ἦλθε σὲ βίαιη σύγκρουση μὲ πολλοὺς ἐπιστήμονες, οἱ ὁποῖοι ἐν τῷ μεταξὺ εἶχαν ἀπορρίψει λόγω τῶν παραπάνω ὑπερβάσεων τὸν δυτικὸ ἐκκλησιαστικὸ ὀργανισμό. Ἡ βαθιὰ ἑλληνικὴ φιλοσοφικὴ σκέψη, ἡ ἀπαράμιλλη ἑλληνικὴ γλώσσα, ἡ πολιτικὴ ὁρολογία καὶ ἡ δημοκρατικὴ συλλογικὴ πρακτικὴ ὄχι μόνο διασώθηκαν στὴν Ὀρθοδοξία, τὴν αὐθεντικὴ μορφὴ τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλὰ ἀφοῦ ἐμπλουτίστηκαν καὶ ἀνανοηματοδοτήθηκαν μὲ νέα στοιχεῖα ἀπὸ τὴν διδαχὴ τοῦ Χριστοῦ, ἀποτέλεσαν πολύτιμα μέσα τῆς ἔκφρασής της καὶ τῆς ὀργάνωσής της. Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι θρησκευτικὴ φιλοσοφία καὶ διανόηση, ἀλλὰ ἀποκάλυψη καὶ ζωή, ποὺ στηρίζεται στὴν θεία ἐμπειρία, στὴν ὑπέρβαση τοῦ κτιστοῦ καὶ τὴν οἰκείωση τοῦ Ἀκτίστου. Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία εἶναι φιλοκαλικὴ καὶ Πατερική, εἶναι ἡ θεολογία τοῦ «Ὡραίου κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων», εἶναι ἡ θεολογία τῶν «Πατέρων ἡμῶν». Ἡ ραγδαία ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν καὶ τῆς τεχνολογίας, ἰδιαίτερα τῆς βιοτεχνολογίας καὶ τῆς πληροφορικῆς στὶς ἀρχὲς τῆς τρίτης χιλιετίας ποὺ ζοῦμε δημιουργεῖ ἕνα κλίμα ἀβέβαιο, διφορούμενο. Οἱ προοπτικὲς τῶν συγχρόνων ἐπιστημῶν μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι ἰδιαίτερα ἐνθαρρυντικὲς στὸν χῶρο τῆς ἰατρικῆς, τῆς γενετικῆς μηχανικῆς, τῆς νανοτεχνολογίας κ.α. γιὰ τὴν πρόβλεψη καὶ θεραπεία πολλῶν ἕως τώρα ἀνιάτων ἀσθενειῶν, ἀλλὰ καὶ γιὰ μία πιὸ ἄνετη διαβίωση τοῦ ἀνθρώπου. Ὅμως ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ἡ ἀλόγιστη χρήση τῶν τεχνολογικῶν αὐτῶν ἐπιτεύξεων ἀπειλεῖ τὸν πλανήτη μας ἀπὸ μία οἰκολογικὴ ἢ βιολογικὴ καταστροφή. Εἶναι ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη γιὰ τοὺς ἐπιστήμονες νὰ ἔρθουν «εἰς ἑαυτόν», νὰ ἀποκτήσουν φωτισμένο νοῦ, ὥστε νὰ ὑπηρετοῦν τὸν ἄνθρωπο καὶ ὄχι ἰδιοτελῆ συμφέροντα. Ἡ ἐμφάνιση τῆς διαδικτυακῆς Πεμπτουσίας συνέπεσε χρονικὰ μὲ τὴν μεγάλη στροφὴ ἀπὸ τὰ ἔντυπα στὰ ἠλεκτρονικὰ μέσα. Ἐμφανίστηκε δηλαδὴ τὴν στιγμὴ ποὺ τὸ διαδίκτυο, ἔχοντας ἤδη σημειώσει μία μεγάλη ἄνοδο, ἄρχιζε νὰ ἐπισκιάζει ὅλα τὰ ὑπόλοιπα μέσα. Σὲ ἐκείνη τὴν περίοδο ξεκινοῦσε καὶ ἡ μεγάλη συζήτηση γιὰ τὰ προβλήματα ἠθικά, ψυχολογικά, πνευματικὰ καὶ κοινωνικὰ τὰ ὁποῖα ἀνέκυψαν ἀπὸ τὴν κατάχρηση καὶ τὴν παράχρηση τοῦ διαδικτύου. Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς συνεργάτες τῆς Πεμπτου-
Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 10 σίας συμμετείχαμε καὶ συμμετέχουμε στὸν δημόσιο αὐτὸν διάλογο καὶ αἰσθανθήκαμε ἀπὸ κοντὰ τὴν ἀγωνία τῆς κοινωνίας γιὰ ἕνα διαδίκτυο γεμάτο παγίδες καὶ κινδύνους. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς ποὺ κληθήκαμε ἀπὸ τὸν σεβαστὸ Καθηγούμενο Γέροντα Ἐφραὶμ καὶ τοὺς Πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου, οἱ ὁποῖοι ἦταν οἱ ἐμπνευστὲς καὶ ὑποστηρικτὲς τῆς ὅλης προσπάθειας, νὰ διακονήσουμε στὴν Πεμπτουσία, ὁ καθένας ἀπὸ διαφορετικὴ θέση, δὲν εἴχαμε κατανοήσει τότε τὴν δυναμικὴ τοῦ ψηφιακοῦ οἰκοσυστήματος. Προσπαθούσαμε νὰ βροῦμε τὸν βηματισμό μας. Κύρια μέριμνά μας ἦταν νὰ φροντίζουμε νὰ ἔχουμε τέτοιο περιεχόμενο ποὺ νὰ ταιριάζει στὸ πνεῦμα καὶ τὸν σκοπὸ ποὺ θέλαμε νὰ ἔχει ἡ Πεμπτουσία. Καὶ ποιός θὰ ἦταν αὐτὸς ὁ σκοπός; Καθημερινὰ βιώνουμε ὅλοι μας ὅτι ὁ σύγχρονος μεταμοντέρνος ἄνθρωπος βάλλεται συνεχῶς ἀπὸ τὸν κατακερματισμὸ τῆς προσωπικότητας, τὴν ἠθικὴ ποικιλομορφία, τὴν γενικευμένη ἀπαισιοδοξία, τὴν παγκοσμιοποίηση, τὴν ὁμογενοποίηση τοῦ τρόπου ζωῆς. Ταυτόχρονα ὅμως προσπαθεῖ ἀπεγνωσμένα νὰ βρεῖ τὴν ταυτότητά του. Εἶδαν πρὶν ἀπὸ ἐμᾶς αὐτοὶ ποὺ μᾶς προσκάλεσαν, ἀλλὰ τὸ εἴδαμε καὶ ἐμεῖς, ὅτι ὑπῆρχε δίψα γιὰ κάτι ποὺ νὰ ξεκουράζει καὶ ταυτόχρονα νὰ γεμίζει τὴν ψυχή, γιὰ κάτι ποὺ νὰ στρέφει τὸ βλέμμα πρὸς τὸν ἔσω ἄνθρωπο, ἀλλὰ νὰ δίνει χαρά. Καὶ αὐτὸ τὸ βρήκαμε μέσα στὸ κάλλος, μέσα στὴν ὀμορφιὰ ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὰ βάθη τῶν αἰώνων ἀλλὰ εἶναι πάντα ζωντανὴ καὶ φρέσκια. Αὐτὴ εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ Παράδοσή μας ποὺ ἀγκάλιασε κάθε δημιούργημα τοῦ ἀνθρώπινου πνεύματος, τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς ἐπιστήμης: Ἀπὸ τὸν Ἀριστοτέλη ὡς τὸν Μέγα Φώτιο, ἀπὸ τὸν Ὅμηρο ὡς τὸν Ἅγιο Συμεὼν τὸν Θεολόγο, ἀπὸ τὸν Πραξιτέλη ὡς τὸν Ρουμπλιώφ, ἀπὸ τὸν Πλούταρχο ὡς τὸν Ντοστογιέφσκι. Αὐτὴν τὴν ὀργανικὴ σχέση μεταξὺ θρησκείας, ἐπιστήμης καὶ πολιτισμοῦ στὴν βάση μίας φιλοκαλικῆς καὶ ἀσκητικῆς θέασης τῆς ζωῆς καὶ τοῦ κόσμου, θέλει νὰ ὑπηρετήσει μὲ τὶς ταπεινὲς δυνάμεις της ἡ Πεμπτουσία. Ἐπίκεντρο τοῦ ἐνδιαφέροντός της εἶναι ὁ ἄνθρωπος ὡς Πρόσωπο Ὑπόσταση καὶ οἱ σχέσεις του μὲ τὸν Θεό, τὸν συνάνθρωπο καὶ τὴν κτίση. Ὁ ἄνθρωπος σὲ ὅλες τὶς φάσεις του καὶ ἐκδοχές. Ἀπὸ τὴν παιδικὴ καὶ τὴν ἐφηβικὴ ὡς τὴν ὥριμη καὶ τὴν γεροντικὴ ἡλικία. Ὁ ἄνθρωπος ὡς παγκοσμιότητα, ἀνεξάρτητα καταγωγῆς, φύλου καὶ γλώσσας. Ὅσος κόπος ὅμως καὶ νὰ καταβληθεῖ δὲν θὰ εἴχαμε τίποτε στὰ χέρια μας ἂν κάποιοι δὲν προθυμοποιοῦνταν. Αὐτοὶ εἶναι οἱ συνεργάτες μας ποὺ ὁλοθύμως μᾶς χορήγησαν τὶς συνεντεύξεις τους καὶ μᾶς ἐμπιστεύτηκαν τὰ κείμενά τους. Εἶναι οἱ δικοί μας ἄνθρωποι, οἱ συνοδοιπόροι στὸν δρόμο μας. Στὴν Πεμπτουσία δὲν αἰσθανόμαστε ὅτι μόνον δίνουμε. Αἰσθανόμαστε καὶ ὅτι παίρνουμε. Δίνουμε κόπο καὶ παίρνουμε ἀγάπη. Καὶ τὴν ἀγάπη αὐτή μας τὴν προσφέρουν περισσότερο ἀπὸ ὅλους οἱ ἐπισκέπτες μας, οἱ ὁποῖοι κάθε ἄλλο παρὰ παθητικοὶ ἀναγνῶστες εἶναι. Καθημερινὰ λαμβάνουμε δεκάδες ἠλεκτρονικὰ μηνύματα ἐνθαρρυντικά, μὲ εὐχαριστίες, μὲ χρήσιμες πληροφορίες, μὲ καίριες καὶ σημαντικὲς παρατηρήσεις. Καταλαβαίνουμε ἔτσι ὅτι ἡ Πεμπτουσία στὸ διαδίκτυο εἶναι κάτι ζωντανὸ καὶ δυναμικὸ καὶ ὄχι κάτι στατικό. Ἡ δυναμικὴ αὐτὴ μᾶς ἔκανε νὰ ἀλλάξουμε σὲ πολλὰ ἐπίπεδα ἀπὸ τὴν πρώτη μορφὴ
Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 12 ποὺ εἴχαμε. Αὐτὰ ὅλα κατέστησαν ἄγρυπνη καὶ βασικὴ μέριμνά μας τὴν συνεχῆ βελτίωση σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα μὲ κεντρικὸ ἄξονα τὸ τρίπτυχο "Τὰ πρόσωπα τῶν ἐπισκεπτῶν μας, τὸ καταλληλότερο δυνατὸ περιεχόμενο καὶ ὁ τρόπος μετάδοσης ποὺ νὰ ξεκουράζει". Βαθειά μας ἐπιθυμία καὶ εὐχὴ εἶναι κάθε ἐπισκέπτης μας νὰ αἰσθάνεται τὴν Πεμπτουσία ὡς δικό του χῶρο, νὰ ἀναπτύσσει προσωπικὴ σχέση μαζί της, νὰ βρίσκει μέσα της ποιοτικὴ διέξοδο στὶς ἐπιμέρους ἀναζητήσεις του. Ὁ σύγχρονος μεταμοντέρνος ἄνθρωπος ἔχει ἀρχίσει νὰ λησμονεῖ τὸ ποιὸς εἶναι στ ἀλή - θεια ὁ ἄνθρωπος. Διέρχεται μία ἀνθρωπολογικὴ κρίση. Κρί ση ταυτότητας τοῦ ἀνθρώπ ινου προσώπου-ὑποστάσεως τῆς ὁποίας οἱ ἀρνητικὲς συνέπειες δρέπει καὶ ἡ ἴδια του ἡ φύση, ἡ ὁποία δημιουργήθηκε ὡς «κα λὴ λίαν» ἀπὸ τὸν Θεό. Ἡ Πεμπτουσία μὲ τὸ φιλοκαλικὸ πνεῦ - μα ποὺ τὴν χαρακτηρίζει θέλει νὰ συμβάλει μὲ τὴν παρουσία της στὸ διαδικτυακὸ χῶρο στὴν ἐν ἀληθείᾳ ἀναζήτηση νοήμα τος τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, στὴν ἐπίγνωση τοῦ ἀνεξάντλητου μυ στηρίου τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἀ ποφατικῶς ἀπροσδιορίστου καὶ ἐσχατολογικῶς ἐν Χριστῷ γιγνομένου, τοῦ ἀνθρώπου ποὺ εἰκονίζει τὸ θεῖο κάλλος. Καὶ τὸ κάλλος τοῦ ἀνθρώπου πηγάζει ἀπὸ τὸ κάλλος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Τελικὰ «ἡ ὀμορφιὰ θὰ σώσει τὸν κόσμο». Ἰνστιτοῦτο Ἔρευνας Διάσωσης καὶ Προβολῆς Πνευματικῶν καὶ Πολιτιστικῶν Παραδόσεων «Ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικὸς» Νίκος Γκουράρος, Πρόεδρος Ἰνστιτούτου «Ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικός», Γενικὸς Διευθυντὴς Πεμπτουσίας ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ www.pemptousia.gr Θρησκεία Συντονιστὴς Περιεχομένου: Νίκος Κόϊος, ἐπίκουρος καθηγητὴς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Θεσσαλονίκης Επιστημονικοὶ Σύμβουλοι: Καλλιακμάνης Βασίλειος, πρωτοπρεσβύτερος, καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (τομέας Ἠθικῆς καὶ Κοινωνιολογίας) Μαντζαρίδης Γεώργιος, ὁμότιμος καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (τομέας Ἠθικῆς καὶ Κοινωνιολογίας) Μεταλληνὸς Γεώργιος, πρωτοπρεσβύτερος, ὁμότιμος καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (γνωστικὸ ἀντικείμενο: ἱστορία πνευματικοῦ βίου, βυζαντινὴ ἱστορία, θεολογία τῆς λατρείας) Νικολαΐδης Νίκος, καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (τομέας Βυζαντινῆς Θεολογίας καὶ Βιβλικῶν Σπουδῶν) Τρίτος Μιχαήλ, κοσμήτωρ Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (τομέας Ἱστορίας, Δόγματος, Διορθοδόξων καὶ Διαχριστιανικῶν Σχέσεων) Φίλιας Γεώργιος, καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (τομέας Χριστιανικῆς Λατρείας, Ἀγωγῆς καὶ Διαποιμάνσεως) Ἐπιστῆμες Συντονιστὴς Περιεχομένου: Πέτρος Παναγιωτόπουλος, δρ θεολογίας, φυσικὸς Ἐπιστημονικοὶ Σύμβουλοι: Ἀλβανοῦ Μαρία, Ἐγκληματολόγος, Διδάκτωρ Διεθνοῦς Ἐρευνητικῆς Ἐγκληματολογίας (International Research Doctor in Criminology)- Πανεπιστήμιο τοῦ Trento Γογγολίδης Εὐάγγελος, διευθυντὴς Ἐρευνῶν Ἰνστιτούτου Μικροηλεκτρονικῆς ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»
Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 14 Δανέζης Μάνος, ἐπίκουρος καθηγητὴς Ἀστροφυσικῆς τοῦ τμήματος Φυσικῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (τομέας Ἀστροφυσικῆς, Ἀστρονομίας καὶ Φυσικῆς) Δημακάκος Παναγιώτης, ὁμότιμος καθηγητὴς Ἀγγειοχειρουργικῆς τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, Διευθυντὴς τοῦ Διαγνωστικοῦ Ἐρευνητικοῦ καὶ Θεραπευτικοῦ Κέντρου Ἀγγειακῶν Παθήσεων «Ἀγγειοϊατρικὴ» Ἀθηνῶν Ἐμμανουὴλ Νικόλαος, καθηγητὴς Γεωπονικοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνών, ἐργαστήριο Γεωργικῆς Ζωολογίας & Ἐντομολογίας Θέμελης Χρῆστος, Ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς Ἰατρικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (τμῆμα Ὠτορινολαρυγγολογίας) Θεοδοσίου Εὐστράτιος, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς τοῦ τμήματος Φυσικῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (γνωστικὸ ἀντικείμενο: Ἱστορία καὶ Φιλοσοφία τῆς Ἀστρονομίας καὶ τῶν Φυσικῶν Ἐπιστημῶν) Ζερεφὸς Χρῆστος, ἀκαδημαϊκός, ἐπόπτης τοῦ Κέντρου Ἐρεύνης Φυσικῆς τῆς Ἀτμοσφαίρας καὶ Κλιματολογίας τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνών Ζουρνατζή-Κόιου Βασιλική, καθηγήτρια Ἰατρικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (γνωστικὸ ἀντικείμενο: κλινικὴ βιοχημεία, βιοπαθολογία) Κιαρτζὴς Σπυρίδων, δρ ἠλεκτρολόγος μηχανικός, οἰκονομολόγος (γνωστικὸ ἀντικείμενο: ἐναλλακτικὲς πηγὲς ἐνέργειας) Κιτρομηλίδης Πασχάλης, καθηγητὴς Νομικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (γνωστικὸ ἀντικείμενο: ἱστορία τῶν πολιτικῶν θεωριῶν), διευθυντὴς τοῦ Ἰνστιτούτου Νεοελληνικῶν Ἐρευνῶν τοῦ Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν Κόλτσιου Ἄννα, καθηγήτρια Θεολογικῆς Σχο - λῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (γνωστικὸ ἀντικείμενο: ἀρχαῖα ἑλληνικά, λατινικά) Κομβόπουλος Κυριάκος, καθηγητὴς Πανεπιστημίου Berkeley California, (τμῆμα Μηχανολόγων Μηχανικῶν), διευθυντὴς τῶν Eργαστηρίων SSEL καὶ CSML Κοσμᾶς Κωνσταντῖνος, καθηγητὴς Γεωπονικοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (γνωστικὸ ἀντικείμενο: Ἐφαρμοσμένη Ἐδαφολογία) Κουφόπουλος Πέτρος, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς Πανεπιστημίου Πατρῶν Πολυτεχνικὴ Σχολὴ τμῆμα Ἀρχιτεκτόνων (γνωστικὸ ἀντικείμενο: ἀρχιτεκτονικὸς σχεδιασμὸς μὲ έμφαση στὴν συντήρηση, ἀποκατάσταση ἱστορικῶν κτιρίων καὶ συνόλων) Κωνσταντούδης Βασίλειος, ἐρευνητὴς Ἰνστιτούτου Μικροηλεκτρονικῆς ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» Μαμαλοῦκος Σταύρος, ἐπίκουρος καθηγητὴς Πανεπιστημίου Πατρῶν Πολυτεχνικὴ Σχολὴ τμήμα Ἀρχιτεκτόνων (γνωστικὸ ἀντικείμενο: μεσαιωνικὴ καὶ παραδοσιακὴ ἀρχιτεκτονική) Μαυρομούστακος Θωμᾶς, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς Χημείας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἐργαστήριο Ὀργανικῆς Χημείας Ντίνας Κωνσταντῖνος, καθηγητὴς Τμήματος Νηπιαγωγῶν τῆς Παιδαγωγικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Δυτικῆς Μακεδονίας (γνωστικὸ ἀντικείμενο: γλωσσολογία, ἑλληνικὴ γλώσσα καὶ διδακτική της) Παναγιωτόπουλος Παναγιώτης, ὁμότιμος καθηγητὴς Οικονομικῶν Πανεπιστημίου Stanford U.S.A. Παπαδημητρίου Νικόλαος, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου (τμῆμα Βυζαντινὴ Ἱστορία) Παχουνδάκης Ἰσίδωρος, Ἀκαδημαϊκὸς Υπεύθυνος Ναυτιλιακῶν Προγραμμάτων e-learning Οἰκονομικοῦ Τμήματος Πανεπιστημίου Πειραιά Σάτσιος Κωνσταντίνος, δρ ἠλεκτρολόγος μηχανικὸς (γνωστικὸ ἀντικείμενο: ἐξοικονόμηση ἐνέργειας, ἀνανεώσιμες πηγὲς ἐνέργειας) Σπύρου Εὐστράτιος, Ἀκαδημαϊκὸς Ὑπεύθυνος Ναυτιλιακῶν Προγραμμάτων e- learning Οἰκονομικοῦ Τμήματος Πανεπιστημίου Πειραιά Σταθᾶς Γεώργιος, ἐπίκουρος καθηγητὴς Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολὴ Τεχνολογίας Γεωπονίας (τμῆμα Φυτικῆς Παραγωγῆς) Σχίζας Χρῆστος, καθηγητὴς Πληροφορικῆς Πανεπιστημίου Κύπρου Τσομῶκος Δημήτριος, καθηγητὴς Οικονομικῶν Πανεπιστημίου Ὀξφόρδης Φύσσας Νικόλαος, δρ Ἀρχαιολογίας Πολιτισμός Συντονιστὴς Περιεχομένου: Βασίλειος Χάδος, Θεολόγος, ὑπ. δρ. μουσικολογίας Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ἐπιστημονικοὶ Σύμβουλοι: Ἀλεξάνδρου Μαρία, ἐπίκουρος καθηγήτρια τῆς Ἱστορικῆς Μουσικολογίας μὲ εἰδίκευση τὴν βυζαντινὴ μουσικὴ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (τμῆμα Μουσικῶν Σπουδῶν) Βαρβούνης Μανώλης, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς Λαογραφίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (τμῆμα Ἱστορίας καὶ Ἐθνολογίας) Γιαννέλος Δημήτριος, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς Ἰονίου Πανεπιστημίου (τμῆμα Μουσικῶν Σπουδῶν) Δουλγερίδης Μιχάλης, διευθυντὴς τοῦ τμήματος Καλλιτεχνικῆς Συντήρησης Ἀποκατάστασης Ἔργων Τέχνης τῆς Ἐθνικῆς Πινακοθήκης Καρανάσιος Χαρίτων, ἐρευνητὴς τοῦ Κέντρου Ἐρεύνης τοῦ Μεσαιωνικοῦ καὶ Νέου Ἑλληνισμοῦ τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν (γνωστικὸ ἀντικείμενο: φιλολογία, παλαιογραφία) Κωνσταντίνου Γεώργιος, δρ τοῦ Τμήματος Μουσικῶν Σπουδῶν τοῦ Ἰονίου Πανεπιστημίου, καθηγητὴς τοῦ Ὠδείου Ἀθηνῶν Λουδοβίκος Κώστας, εἰκαστικὸς εἰκονογράφος, ἱστορικὸς τέχνης Σπυρίδης Χαράλαμπος, καθηγητὴς Μουσικῆς Ἀκουστικῆς, Πληροφορικῆς, διευθυντὴς Ἐργαστηρίου Μουσικῆς Ἀκουστικῆς Τεχνολογίας τοῦ Τμήματος Μουσικῶν Σπουδῶν τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Τσιαμούλης Χρίστος, μουσικοσυνθέτης, ἐρευνητὴς τῆς Παραδοσιακῆς Μουσικῆς, καθηγητὴς τοῦ Ὠδείου Ἀθηνῶν Τσιγαρίδας Ευθύμιος, ομότιμος καθηγητὴς Χριστιανικῆς Ἀρχαιολογίας καὶ Τέχνης τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Χαλδαιάκης Ἀχιλλεύς, ἀναπληρωτὴς καθηγητὴς Βυζαντινῆς Μουσικολογίας τοῦ Τμήματος Μουσικῶν Σπουδῶν τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Χουζούρη Αικατερίνη, δημοσιογράφος, Master Διοίκιση τῶν Πολιτισμικῶν Μονάδων Χρυσοχοΐδης Κρίτων, διευθυντὴς Ἐρευνῶν Ἰνστιτούτου Βυζαντινῶν Ἐρευνῶν τοῦ Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν (γνωστικὸ ἀντικείμενο: Ἱστορία, παλαιογραφία) Ψαλτικὴ Πύλη Ἀρχισυντάκτης Βασίλειος Χάδος, Θεολόγος, ὑπ. δρ. μουσικολογίας Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Πεμπτουσία Web TV Παραγωγή: Γιάννης Ἠλιόπουλος, Κώστας Κωστόπουλος, Νίκος Λουπάκης, Πέτρος Παναγιωτόπουλος, Νίκος Παπακώστας, Βασίλης Χάδος Σκηνοθεσία Μοντάζ: Παναγιώτης Ποδαρόπουλος, Ἀλέξης Κωνσταντής Μουσική: Νίκος Παπακώστας, Χρίστος Τσιαμούλης Διαδικτυακὸ Ραδιόφωνο Πεμπτουσίας PEMPTOUSIA FM Ὑπεύθυνος Ροῆς: Δημήτρης Ἠλιόπουλος Ἠχοληψία: Κωνσταντῖνος Πατσᾶς Social Media Χαράλαμπος Τσαβδαρίδης Κυριακὴ Λιλιοπούλου Ἀγγλικὴ ἔκδοση www.pemptousia.com Συντονιστὴς Περιεχομένου:Νίκος Κόϊος, ἐπίκουρος καθηγητὴς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Θεσσαλονίκης Ὑπεύθυνος διαχειρίσεως περιεχομένου: Δημήτρης Ἠλιόπουλος Τεχνικὴ ὑποστήριξη: Μιχάλης Φώτογλου Ἔρευνα περιεχομένου: Ἀλέξανδρος Χριστοδούλου, Κυριακὴ Λιλιοπούλου Νομικὸς Σύμβουλος: Λάμπρος Κιτσαρᾶς
Fylladio.qxp_Layout 1 6/11/17 5:37 μμ Page 16