Ασφάλεια & Υγεία. Νοέμβριος 1996. Τεύχος 5

Ασφάλεια & Υγεία Νοέμβριος 1996 Τεύχος 5

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ:.. ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ:. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:. ΟΡΓΑΝ ΩΤΙ ΚΗ επiτροπη ΠΛΗΡΟΦΟΡIΕΣ Αναστάσιος Γιαwάκη Σταύρος Λάμπρου Γιαwούλα Θεοδουλίδου Ευθύβουλος Οικονόμου Αντώνης Θεοδότου ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ: Ε30 : 02-300332-384908 : 02-305152-524975 : 02-305152-499682 : 02-305152-753437 : 02-482282-487338 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ:. ΤΕΛΕΦΑΞ:.. Συμμετοχή στο γεύμα: ί1 ΝΑΙ ι'.1 ΟΧΙ Το δικαίωμα συμμετοχής περιλαμβάνει: Εντυπο υλικό για τα θέματα του σεμιναρίου ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ Παρακαλούμε όπως συμπληρώσετε και αποστείλετε τη δήλωση συμμετοχής μαζί με το δlκαiωμα συμμετοχής Ε30 ή Ε36, στην περίπτωση που επιθυμείτε να συμμετέχετε και στο γεύμα. στην Οργαγωτική Επιτροπή Τ.Θ. 7510, Λευκωσία 2430. Οι επιταγές πρέπει να εκδίδονται στο όνομα "Σύνδεσμος Ι),σφάλειας και Υγείας Κύπρου". Ποτά κατά τα διαλείμματα - ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΥΜΑ: Ε6 OGOI επιθυμούν να λάβουν μέρος στο γεύμα (μπουφέ) στο εστιατόριο Γαλιλαίος, που ευρίσκεται στο οlκημα της ΠΑΣΥΔ Υ, θα πρέπει να καταβάλουν επιπρόσθετα το ποσό των Ε6. Γλώσσα: Ελληνική ΠΑΓΚΥΠΡΙΑΣΥΝΤΕΧΝΙΑΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ Κύριος Ομιλητής ΑργύριοςΛυγερός ΑναπληρωτήςΚαθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών Πέμπτη, 12 Δεκεμβρίου 1996 Αίθουσα Συνεδρίων (Αμφιθέατρο) ΠΑΙΥΔΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑ

ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Τα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί στον τόπο μας διάφορα περιστατικά πυρκαγιών και εκρήξεων που έχουν στοιχίσει πολλά, τόσο σε ανθρώπινες ζωές και πόνο όσο και σε υλικές ζημιές. Κύριος σκοπός του σεμιναρίου είναι να ενημερώσει τα διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων, τους επιθεωρητές και λειτουργούς ασφαλείας, τους σχεδιαστές, μηχανικούς και μελετητές καθώς και τους αντιπροσώπους ασφαλείας σε θέματα πρόληψης πυρκαγιών και εκρήξεων στους χώρους εργασίας και για τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν για να περιοριστούν οι συνέπειες τους. Το σεμινάριο έχει σαν στόχο ειδικότερα να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να: εντοπίζουν τις επικίνδυνες καταστάσεις στους χώρους εργσσίας οι οποίες πιθανό να προκαλέσουν πυρκαγιές ή εκρήξεις, εκτιμούν τους κινδύνους που εγκυμονούν οι καταστάσεις αυτές, καθορίζουν και εφαρμόζουν κατάλληλα μέτρα για τον έλεγχο των κινδύνων και περιορισμού των συνεπειών τους, ενημερωθούν για τις απαιτήσεις της Κυπριακής Εργατικής Νομοθεσίας και των Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα θέματα της πυρασφάλειας. 08.15 08.45 09.15 10.00 10.15 11.30 12.45 14.00 14.30 15.30 15.45 16.30 17.00 17.30 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ "ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ" Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 1996 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - Προσέλευση-Εγγραφή - Εναρξη Εργασιών, Εισαγωγικές Ομιλίες - Βασικές Αρχές Πυρκαγιών και Εκρήξεων Εισηγητής Π. Δημητριάδης -ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - Ανάλυση και Εκτίμηση του Κινδύνου - Μεθοδολογία Εισηγητής Α Λυγερός - Ανάλυση και Εκτίμηση του Κινδύνου στην Περίmωση των Πυρκαγιών και Εκρήξεων - Μέσα Πρόληψης Εισηγητής Α. Λυγερός - ΓΕΥΜΑ - Σχέδια Εκτακτης Ανάγκης για Αντιμετώπιση Πυρκαγιών και Εκρήξεων Εισηγητής Γ. Θεοδότου - Συστήματα Συναγερμού για Πυρκαγιές Εισηγητής: Σ. Σαββίδης -ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - Μέσα Διαφυγής - Πρώτα Στάδια Αντιμετώπισης Πυρκαγιών Εισηγητής Μ. Κιλές - Κυπριακή Νομοθεσία και Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα Θέματα Πυρκαγιών και Εκρήξεων Εισηγητής Α. Γιαννάκη - Γενική Συζήτηση - Πορίσματα - Λήξη ΣΕ ΠΟ/ΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ: Διευθυντικά και Ανώτερα στελέχη Επιχειρήσεων! Οργανισμών Κρατικού, Ημικρατικού και Ιδιωτικού τομέα Λειτουργσύς Κλάδου Επιθεώρησης Εργοστασίων Μέλη Επιτροπών Ασφάλειας και Λειτουργούς Ασφάλειας Στελέχη Εργοδοτικών και Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Μηχανικούς και Συμβούλους Μελετητές Στελέχη Ασφαλιστικών Οργανισμών Πρόσωπα που ασχολούνται επαγγελματικά με τα θέματα ασφάλειας και υγείας ΟΜΙΛΗΤΕΣ Αργύριος Λυγερός - Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Χημικών Μηχανικών Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών, Τεχνικός Σύμβουλος της Διοίκησης Ελληνικών Διϋλιστηρίων Ασπρόπυργου Α Ε. Σάββας Σαββίδη- Επιθεωρητής Εργαστηρίων Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μάρκος Κιλές - Ειδικός σε θέμοτα Πυρασφάλειας, πρώην Διευθυντής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Αναστάσιος Γιαννάκη - Επιθεωτητής Μηχανικός Κλάδου EπιθειίJρησης Εργοστασίων Τμήματος Εργασίας, Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Πανίκος Δημητριάδης - Βιομηχανικός Υγιεινολόγος Κλάδου Επιθεώρησης Εργοστασίων Τμήματος Εργασίας, Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεω, Γλαύκος Θεοδότου - Λειτουργός Ασφάλειας Κυπριακού Διϋλιστηρίου Πετρελαίου Λτδ.

ΜΑΣΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ 3Μ 8500 ΜΑΣΚΕΣ ΓΙΑ ΕΝΟΧλΗΤΙΚΕΣ ΣΚΟΝΕΣ Αυτή η μόσκα πρooφlρει πρoσrασlα από τις ενoxλητικlς σκόνες που δεν ει"ν\ιι άμεσα επικlνδυνες. 3Μ 8710Ε ΜΑΣΚΕΣ ΓΙΑ ΨΙλΕΣ ΙΚΟΝΕΣ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149 ΚλΤΉΓΟΡIλ: FFP15 ΕΓΚΡ1ΣΗ: CE MEΠrτo ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 4 φoρlς το Μέγιστο Εmτρεπτό Όριο Έκθεση mv) Η ~ιt>ημόσκα'\'1ci προο ιoofα από qmtς σχ6νε> διoμiτρoυ μιχρι 0.4 μικρά. ΖυΥΙζε, μόνο 7 γραμμάρια, εφαρμ6ζει τtλεια και μαλακά στο πρόσωπο χωρ!ς να προκαλε( ερεθισμούς. Χρηοφοποιε(ται ευρύτατα με ιδιαfτερα,κανοποιητ1κά απoτελiσματα στη βιoμηχανt'α φαρμάχων, τoφεντoβιoμηχανlα. χημική βιoμηχανt'α κλπ. 3Μ 8812 ΜΑΣΚΕΣ ΓΙΑ ΨΙλΕΣ ΣΚΟΝΕΣ ΜΕ 8ΜΒΙΔΑ ΕΚΠΝΟΗΙ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149 ΚλTΉΓOPlλ: FFP1S ΕΓΚΡ1ΣΗ: Cf MEΠrτo ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 4 φoρlς το MtyJστo EmTpεπτό Όριο Έκθεσης mv) Έχει όλα τα χαρακτηριστικά της 6710 και EΠ1πλloν αυξημiνη άνεση που πpooφlρε' η ειδικά oχεδιαoμiνη βαλβιδα εl<tjvoή<;. Συστήνεται,&αιτερα οε περnπώoε,ς με αυξημiνo ρυθμό αναπvoής Μγω εντατικής εργοο(ας. 3Μ 8800 ΜΑΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΚΟΝΕΙ!ΣΤΑΓΟΝΙΔΙΑ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149, ΚλTΉΓOPlλ: FFP2S, ΕΓΚΡ1ΣΗ: CE MEΠrτo ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 12 φoρiς το ΜέΥΙστο EmTpεΠTό Οριο Εκθεοης mv) Σιινiσταται 't'a χρήοη οε βαριις βιoμηχtmκiς φγαofες μικρής oυνιjθως διάρια:ιας. Ιδια(τερα οψπαγής και ανθειmκή. 3Μ 8810 ΜΑΣΚΕΣ ΠΑ ΨIλΕΣ ΙΚΟΝΕΙ/ ΣΤΑΓΟΝΙΔΙΑ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149 ΚλTΉΓOPlλ: FFP25 ΕΠ<ΡΙΣΗ: Cf ΜΕΠΣΤΌ ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 12 φoρlς το ΜέΥΙστο Επιτρεπτό Όριο Έκθεσης (ΤΙV) Μόσκο κατηγορίας P2S )'1α προσταο(α από ψιλiς σκάνες οε ιδια(τερα βtjjαρημiνo πφιβ6λ/ον. Παρiχει E'Πfoης προσταο(α από σταγoνιδtα (mists) με βάση το νερό. 3Μ 8822.ΜΑΣΚΕΣ ΓΙΑ ΨΙλΕΣ ΙΚΟΝΕΙ/ ΣΤΑΓΟΝΙΔΙΑ ΜΕ 8ΜΒIΔΑ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149 ΚλΤΉΓΟΡIΑ: FFP25 ΕΓΚΡΙΣΗ: CE ΜΕΠΠΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 12 φoρlς το Μέγιστο Εmτρεmό '()ριο Έκθεσης (ΤΙV) Σιινt'σroται )'1α χρήση οε θφμό και υγρό περιβ6λ/ον εργαofας. Ε(ναι ιδιαfτερα συμπαγής )'1α να αντiχει σε τiτoιo περιβάλ/ον και ε(ναι εφοδιαυμινη με βαλβιοα εκπνοής που πρooφlρει αυξημlνη άνεση κατά την εκπνοή. 3Μ 8825 ΜΑΣΚΕΣ ΓΙΑ ΙΚΟΝΕΣ!ΙΤΑΓΟΝΙΔΙΑ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149 ΚλTΉΓOPlλ: FFP2SL ΕΓΚΡΙΣΗ: CE ΜΕΠΠΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 12 φoρlς το Μέγιστο EmTpεπτό Όρ!ο Εκθεσης m V) Ιδανική )'1α χρήοη οε πφιβ6λ/ον εργασ(ας βtβoρημiνo με ψιλiς οκάνες, σταγον1δια. Έχει,διαfτεΡO σχι\μα που βοηθά στην μerωoη της αντι'οτασης της αναπνοής ενώ η βαλβlδα εl<tjvoή<; πρooφiρε, αυξημlνη άνεση. 3Μ 9920 ΜΑΙΚΕΙ ΓΙΑ ΚΑΠΝΟΥΣ ΣΥΓΚΟΜΗΙΕΩΝ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149 ΚλΤΗΓΟΡΙλ: FFP25 ΕΓΚΡΙΣΗ: CE MEΠrτo ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 12 φoρiς το MtyJστo Επττρεπτ6 Όριο Έκθεσης (ΤιV) 't'o σχάνες 6 φoρiς )'1α καπνouς συγκολλήσεων. Πρooφiρει πρoσrααfα από τους καπνούς συγκολ/ήοεων (welding fumes). Από ειδικό βραδύκαυστο υλικό και με βαλβιοα εκπνοής. η μ(ισκα 3Μ 9920 αποτελε( την μεγαλύτερη εγγυηοη )'1α προστασ!α της αναπνοής από τους καπνούς των συγκολ/ήοεων. 3Μ 9913 ΜΑΙΚΕΙ ΓΙΑ ΕΜΦΡΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΙ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΑΤΜΩΝ ΚΑΙ ΔΥΣΟΣΜΙΑΙ ΠΡΟlΎΠΟ: ΕΝ 149 ΚλΤΗΓΟΡIλ: FFP1S Erl<J"IH: CE ΜΕΠΠΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: 4 φoρlς το Μέγιστο Emτρεmό Όριο Έκθεσης (ΤιΥ) 't'" σχόνες. ελαφρές συγκεντρώσεις οργαν1κών διαλυτών. Η μανα&κή μάσκα της 3Μ )'1α πρooταofα από ψιλiς σχ6νες κω xαμηλiς συγκεντρώσεις οργαν1κών ουσιών. Efναι εφoδιnυμινη με iνo στρώμα ενεργού άνθρακος που Kατnκpατεr τους οργαν1κούς αηιούς πρooψiρoνrαςοοφάλεια, myoυριά και άνεση. 3Μ 4251 ΜΑΙΚΕΙ ΓΙΑ ΑΤΜΟΥΣ ΚΑΙ ΑΕΡΙΑ ΠΡΟΤΥΠΟ: ΕΝ 405 ΚλTΉΓOPlλ: FFA1P1 ΕΓΚΡ1ΣΗ: CE MEΠrτo ΕΠΙΠΕΔΟ ΧΡΗΣΗΣ: Oργανικol Aτμo(μtχρι 10 χτιν ή 1.000 ρρm.!κάνες 4 Χ τιν. Οι μόσκες αυτής της Kατηγoρlας παρiχoυν άνετη, ofύooρη και ιψγ.ου επmtδoιι προο ιoorα. λνηι<αθ(οτανται εξ ~ μόλις κορεοθούν, πρooφiρoντας iτoi ετππλioν ευκολία, άνεση και UV'tIYή. ΓΕΝΙΚΟΙ ΑΝΤIΠΡΟΣΩΠΟI!ΔIΑΝΟΜΕIΣ ORINOS ri=1 ICIMJ1I(.\ 1'1'.ωιιΑ Γσιιιι40 Xιιtριlιιt.- ~.'Iα.oισισiJ Τη1:.fι56Π7 ao ΓPAMMfΣJ. Φof;; u.ιs9-4 ΛmODA Iιbsιιφ. Itpoβ6I\αu. 93.-\ Στpόβolo:; ΤΙ)\. "9579] ~ Κmιoτ6 6, r~,:p~6moa τ~ α/122 ~]7.~ Τι}\3&J1Q. AfMEIDΣ Λι... 0μ;Mιbι; Maibnιι! 8Id& ΤΙ}\. 356111 λυάι; ~.4Q 11)\ 3S61~ - _τ~_...- "-'f. II'fi Aφλbι 51.-n ~~,(I"

Νοέμ6ρlOς 1996, Τεύχος 5. Ασφάλεια & Υγεία Εκδίδεται από το Σύνδεσμο Ασφάλειος και Υγείας Kvπρoυ ΙΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Αναστάσιος Γιαννάκη Σταύρος Λάμπρου Γιώργος Σπύρου Αδάμος Αδαμίδης ΥΠΕνΘΥΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ & ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ Αναστάσιος Γιαννάκη ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΓιώΡΥος Σπυρου ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒον ΛΙΟ Ax~\λέας Γ Καλλίμαχος. Πρόεδρος Σταύρος Λάμπρου. Γραμματέας Αναστάσιος Γιαννάκη. Ταμίας Αντωνης Θεοδότου Ανδρεας Χαραλάμπους Γιωργος Φλωριδης ΔIΕνΘΥΝΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜον Τ.θ.7510. 2430 Λευκωσία Η α δημοαιευση επηρέnεται με αναφορά στην πηγή και εφόσον σταλούν δυο αντίγραφα του δημοσιευματος στη r ραμματείσ του Συνδέσμou. Τα ενuπoγραφα όρθρα εκφραζουν τις απόψεις των σuyγραφεων τους. Onοιοαδηπατε εmθυμεί να στειλει συνεργασια στο περιοδικο παρακαλείται όπως επικοινωνησει με τη ΣUΝΤακΤΙKη Επιτροπή ή με τη Γραμματεία τσυ Συνδέσμου στη διευθυνση του Συνδέσμου 2... της Σύνταξης 3 Αμίαντος 8 Χριιση ΧQωμάτων στο χ(ί)ρο, εqγασιας ~ Υπερεργασία 1({) Το Ευθιιμογράφημα μας 11 ΙΙιομηχανικά ατιυ',(ήματα μεγάλης έκτασης 13 Κατοικία &.4ναψυχή (Φσί'ρνοι μικροκυμr.ιτων) 1$ Κατοικία & Αναψυχή (Υγραντήρες χιί)ρου) 1~ Διαχείριση υλικιον στο χι:ί)ρο τσιμεντοβιομηχανίας 18 Ειδήσεις 21 Το Πρωτόκολλο επέκτασης. ~ της ΣίJμβασης Αρ, 81 και η. προστασια των εργω"ομενων στις μη εμπορικές υπηρεσίες 23 Μεσα μαζικής επικοινωνίας 2~ Οθόνες οπτικής απεικόνισης και εργονομία 28 Ασφαλείςκαι.4.νασφαλείς.4.λήθειες 2 ~ Εκτίμηση κινδύνου 33 Χημικές ουσίες (Διαλύτες, Φύλλα Ασφάλ ως Π Qο'ίόντων) 31 Κατηγορείστε. 38 Οδηγός Ύλης στα Αγγλικά (EnglίshSection) Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996,

της Σύνταξης Η φθινοπωρινή έκδοση του καθιερωμένου πλέον περιοδικού Ασφάλεια & Υγεία, που εκδίδεται δύο φορές το χρόνο και για τρίτη συνεχή χρονιά, από το Σύνδεσμο μας προσφέρει μια ποικιλία πληροφοριών και μηνυμάτων στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας. Το περιοδικό μας εκδόθηκε κι' αυτήν τη φορά σε 500 αντίτυπα και συνεχίζει να διανέμεται δωρεάν μέσα στα πλαίσια της προσφοράς του Συνδέσμου στον τομέα της διαφώτισης και ενημέρωσης σε θέματα ασφάλειας και υγείας. Η παρούσα έκδοση εκτός από τις υπάρχουσες μόνιμες στήλες και τα νέα άρθρα που περιέχει έχει εμπλουτισθεί με μια νέα μόνιμη στήλη που ανέλαβε να παρουσιάζει ο συνάδελφος Αδάμος Αδαμίδης. Αυτή η στήλη θα αναφέρεται στις χημικές ουσίες που συνήθως συναντούμε στην εργασία ή και στο σπίτι μας, στους κινδύνους που συνεπάγεται η χρήση ή και η αποθήκευση τέτοιων ουσιών καθώς και στα μέτρα προστασίας που πρέπει να λαμβάνονται για την αποφυγή των κινδύνων. Το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την τελευταία έκδοση του περιοδικού μας το Φεβρουάριο του 1996 ήταν πλούσιο σε γεγονότα και εκδηλώσεις στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει η πορεία του "περι Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμου" ο οποίος μετά από απόφαση του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου κρίθηκε συνταγματικός και δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας την 1.11.1996. Ως ημερομηνία εφαρμογής του νέου Νόμου έχει ορισθεί η 1.1.1997. Η εισαγωγή και εφαρμογή αυτού του νόμου έχει καθοριστική σημασία αφού εναρμονίζει την κυπριακή Νομοθεσία στα θέματα προστασίας των εργαζομένων με την οδηγία πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αρ. 89/391/ΕΟΚ (για τη βελτίωση της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων) και τη Σύμβαση Αρ. 155 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (για την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία). Λόγω της μεγάλης σημασίας αυτού του νομοθετήματος, υποσχόμαστε να δώσουμε πολύ περισσότερες πληροφορίες στο επόμενο τεύχος μας. Μέσα στα πλαίσια ενημέρωσης των μελών μας η συντονιστική επιτροπή του Συνδέσμου στη Λεμεσό διοργάνωσε στις 30 Μαρτίου 1996 εκπαιδευτική επίσκεψη στον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Μονής. Η επίσκεψη περιελάμβανε σύ- ντομη παρουσίαση των θεμάτων ασφάλειας και υγείας στους Ηλεκτροπαραγωγούς Σταθμούς και περιήγηση στις εγκαταστάσεις. Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Ανδρέας Μουσιούπας κήρυξε στις 7.10.1996, κατά τη διάρκεια ειδικής τελετής την έναρξη της Εβδομάδας Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία και απένειμε τις Ασπίδες Ασφάλειας που είχαν αθλοθετηθεί σε διάφορους τομείς της βιομηχανίας από το Παγκύπριο Συμβούλιο Ασφάλειας και Υγείας. Η φετεινή Εβδομάδα επικεντρώθηκε στη διαφώτιση και πληροφόρηση τόσο των εργαζομένων όσο και του κοινού γενικότερα πάνω στις πρόνοιες του "περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμου". Κατά τη διάρκεια της βδομάδας αυτής πραγματοποιήθηκαν ομιλίες και επισκέψεις σε χώρους εργασίας και εντατικοποιήθηκε η προβολή των θεμάτων ασφάλειας και υγείας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο Σύνδεσμος σε συνεργασία με την εταιρεία Θεόδωρος Ιωαννίδης Λτδ συνδιοργάνωσε στις 2.11.96 στο ξενοδοχείο FORUM INTERCONTlNENTAL Εκπαιδευτική Ημερίδα με θέμα "Βιομηχανικά συστήματα εξαερισμού και συναφείς εξοπλισμός - η εμπειρία των κατασκευαστών και χρηστών". Στις 30.11.96 θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ η 5η Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου. Η Συνέλευση προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για συνάντηση όλων των μελών του Συνδέσμου και την ανταλλαγή απόψεων και εισηγήσεων. Ο Σύνδεσμος διοργανώνει στις 12.12.1996 ημερίσιο Σεμινάριο με θέμα την "πυρασφάλεια σταυς χώρους εργασίας". Το Σεμινάριο προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία ενημέρωσης και κατάρτησης στο θέμα της πυρασφάλειας και συστήνεται η παρακολούθηση του. Τέλος η Συντακτική Επιτροπή ευχαριστεί όλους όσους συνεργάστηκαν και συνέβαλαν με το δικό τους τρόπο στην ετοιμασία της παρούσας έκδοσης και αναμένει τη συνεισφορά όλων των ενδιαφερομένων για νέες μελέτες και άρθρα ώστε το καινούργιο τεύχος του περιοδικού που προγραμματίζεται να κυκλοφορήσει την ερχόμενη Άνοιξη να έχει την ίδια επιτυχία που γνώρισε μέχρι τώρα. ο Σύιιτα " Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 2

ΑΜΙΑΝΤΟΣ Του Γιώργου Φλωρίδη Λειτουργού Ασφάλειας στην Α.Η'Κ'$ Μέλους Σ.Α. Υ.Κ Ιστορική Αναδρουή Ο Αμίαντος έγινε στο νησί μας γνωστός όχι μόνο λόγω της ευρείας χρήσης που έτυχε λόγω των εξαιρετικών τεχνικών του ιδιοτήτων, αλλά και λόγω της ύπαρξης κοιτασμάτων Αμιάντου, τα οποία βρίσκονται στην ομώνυμη περιοχή κοντά στη κορυφή του Τροόδους. Το μεταλλείο του Αμιάντου που για χρόνια λειτουργούσε, ήταν μια σημαντική οικονομική πηγή για τον τόπο μας, αφού εξαγώταν σημαντική ποσότητα Αμιάντου. Το "Μαγικό Ορυκτό", όπως έχει χαρακτηρισθεί λόγω των πολλών τεχνικών ιδιοτήτων που παρουσιάζει, πήρε τη διεθνή ονομασία του ''Asbest'' από την ελληνική λέξη' "Άσβηστος" δηλ. υλικό που δεν καίεται και δεν καταστρέφεται. Η εύκολη εξόρυξη του Αμιάντου τον έκανε γνωστό στην ανθρωπότητα από τα πανάρχαια χρόνια. Στην Φιλανδία και την πρώην Σοβιετική Ένωση είχε χρησιμοποιηθεί, μέχρι την εποχή του χαλκού, σαν ενισχυτικό στοιχείο στη κατασκευή διαφόρων αγγείων, δίνοντας τους περισσότερη αντοχή στη φωτιά. Ο Αμίαντος είχε τύχη ευρείας χρήσης κατά την εποχή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων για την κατασκευή αγγείων, καντηλιών, πυρίμαχων υλικών κλπ. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αναφορά του Παυσανία για το "αιώνιο καντήλι" που είχε κατασκευασθεί από το Καλλίμαχο στο ναό του Ερέχθειου στην Ακρόπολη και το οποίο δεν καταστρεφόταν. Από τη σύντομη αυτή ιστορική αναδρομή βλέπομε πόσο γρήγορα είχαν εντοπισθεί οι πολλαπλές ιδιότητες του ορυκτού αυτού. Κατηνορίες Αυιάντου Ο Αμίαντος είναι η γενική ονομασία διαφόρων πυριτικών ενώσεων που βρίσκονται στα φυσικά πετρώματα σε ινώδη μορφή. Ο Αμίαντος χωρίζεται σε δύο κύριες κατηγορίες, οι οποίες είναι η κατηγορία των Σερπεντίτων (Serpentin) και η κατηγορία των Αμφιβόλων (Amphiboles). Σερπεντίτης: Το κυριότερο είδος Αμιάντου που ανήκει σ' αυτή τη κατηγορία είναι ο Χρυσοτίλης (Chrysotile), γνωστός σαν "άσπρος-αμίαντος" από το χρώμα των ινών του που είναι λευκό. Το χαρακτηριστικό που παρουοιάζουν οι ίνες του αμιάντου που ανήκει σ' αυτή τη κατηγορία είναι το σχήμα τους. Αμφί60λα: Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται ο Ι ΣΕΡΠΕΝΤΙΤΗΣ Ι Χρυσοτίλης 3 MgO 2810,2Η,Ο Πίνακας 1: Αμοσίτης 5,5 FeO 1,5MgO 88ίΟ2 Η,Ο ΑΜΙΑΝΤΟΣ Ι Τρεμόλιθος 2CaO 5 MgO 88ίΟ, Η,Ο Ακτινόλιθος 2 Ca04 MgO FeO 8 810, Η,Ο Ανθοφυλίτης 7 MgO 88ίΟ, Η,Ο ΑΜφιbΟΛΑ Κροκιδόλιθος Ν820 Fe,03 3 FeO 8 Si02 Η,Ο Σχηματική κατάταξη των κυρια/τέρων ειδών Αμιάντου. Αμοσίτης, ο Ακτινόλιθος, ο Κροκιδόλιθος, ο Ανθοφυλίτης και άλλα είδη. Τα γνωστότερα όμως είδη αυτής της κατηγορίας είναι ο Αμοσίτης (Amosite), χρώματος καφέ και ο Κροκιδόλιθος (krokydolith) γνωστός σαν "μπλε-αμίαντος" από το χρώμα των ινών του που είναι μπλέ. Το χαρακτηριστικό των ινών αυτής της κατηγορίας είναι το βελονοειδές τους σχήμα. Πιο κάτω δίνεται η σχηματική κατάταξη των κυριοτέρων ειδών Αμιάντου (Πίνακας 1) και ο πίνακας της χημικής σύοτασης τους (Πίνακας 2). Είναι διεθνώς αποδεκτό, ότι όλα τα είδη Αμιάντου είναι επι.κίνδυνα. Ιδιαίτερα όμως τα είδη Αμιάντου που παρουσιάζουν Βελονοειδή μοοφή Πlνακας 2: Χημική σύσταση των κυριότερων ειδών Αμιάντου σε πo~ σοστιοία αναλογία. είναι πολύ επικίνδυνα και επιβλαβή για την ανθρώπινη Chrysotil Amosit Krokydolith Anlophyllit TremoliI Aktinolith Si02 38-44 49-53 49-56 53-60 55-60 51-56 MgO 38 42 1-7 0-3 17 34 20-26 12-20 FeO 0-3 34-44 13-21 3 20 0-5 5-15 Fe,03 0-5 0-5 13-20 0-5 0-5 0-5 ΑΙ'Ο3 0-2 0 1 0-1 0-3 0-3 0 3 CaO 0-2 0-2 0-3 0 3 10-15 10-13 Κ,Ο 0-1 0-1 Ο-Ι 0-1 0 1 Ο-Ι Na20 0 1 0-1 4 9 0-1 0-2 0 2 Η,ο 12-14 2-5 2-5 1-6 1-3 1-3 υγεία. Αυτό,όμως που προοδίδει ιδιαίτερα επικίνδυνο χαρακτήρα στις ίνες αμιάντου είναι η ιδιότητα τους να κατατεμαχίζονται συνεχώς με αποτέλεσμα να γίνονται τόσο μικρές ώστε να μπορούν να εισχωρήσουν βαθειά στους πνεύμονες μέσω της αναπνευστικής οδού.. Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 3

Στις φωτογραφίες πιο κάτω φαίνεται σε μεγέθυνση η διαφορά στο σχήμα των ινών αμιάντου των δύο βασικών ειδών. Στο πιο κάτω Πίνακα 3 δίδεται γραφικά ο Δείκτης Καρκινογένεσης σε σχέση με το μήκος και τη διάμετρο των ινών Αμιάντου. Μήκος Ινών (μm) Φωτογραφία 1: Κροκιδόλιθος (Μπλέ - Αμίαντος) από την κατηγορία των Αμφιβόλων Σχήμα ινών: Βελονοειδές Πίνακας 3: Δείκτης Καρκινογένεσης σε σχέση με τις διαστάσεις (μήκος, διάμετρος) των ινών Αμιάντου Οι επιπτώσεις του Αμιάντου στον ανθρώπινο οργανισυό Από τις αρχές του αιώνα μας είχαν αρχίσει να δημιουργούνται υποψίες για τις επιmώσεις που Στον Πίνακα 4 δίδεται μια συγκριτική εικόνα των ινών Αμιάντου με ίνες από άλλα υλικά Φωτογραφία 2: Αμοαίτης (Καφέ - Αμίαντος) από την κατηγορία των Αμφιβόλων Σχήμα ινών: Βελινοειδές ΦωΤΟΥραφία 3: Xρυαoτlλης (Άσπρος - Αμίαντος) Από τη κατηγορία των Σερπεντίτων Σχήμα ινών: Κατσαρό Αριθμός ινών Σύγκριση μεγέθους τοποθετ/μένες Διάμετρος mm με ίνες Αμιάντου σε σειρά ανά mm Approximate Νοοl Number ΟΙ Fibres Fibre nνες) Diametre ίπ times size laid alongside each Millimetres οι Asbestos other per mil!imetre Cotlon (βαμβά~) 0.01 500 100 Wool(Moλi) 0.02 1000 40 Human hair 0.04 200 25 (Ανθρώπινες τρίχες) Nyton (Συνθετικό) 0.007 350 130 Fibre glass 0.006 300 150 (Υολοβάμβακας) Asbeslos (Αμίαντος) 0.00002 40,000 Πίνακας 4 Σύγκριση ινών Αμιάντου με ίνες άλλων υλικών Asbestos Compared with other Fibres: The Kitter Difference θα μπορούσε να έχει ο Αμίαντος στην ανθρώπινη υγεία. Ο πρώτος συσχετισμός για τη πρόκληση πνευμοκονίασης από τον αμίαντο είχε γίνει το 1900 από τον Montogue Murray στη Μεγάλη Βρεττανία. Στη συνέχεια άρχισαν να γίνονται έρευνες και μελέτες για το σοβαρό αυτό θέμα. Σήμερα η επιστήμη, μετά από μακρόχρονες και επίπονες έρευνες, έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η εισπνοή ινών Αμιάντου μπορεί να προκαλέσει διάφορες παθήσεις στον άνθρωπο, όπως: Αμιάντωση Καρκίνο του πνεύμονα Μεσοθηλίωμα Καρκίνο του λάρυγγα κλπ. Με αυτά λοιπόν τα δεδομένα, η χρήση οποιασδήποτε μορφής Αμιάντου έχει απαγορευθεί σε πολλές χώρες στον κόσμο (Ευρώπη, Ηνωμ. Πο- > Ασφάλεια & Υγεία - ΝοέμβΡίος 1996, 4

λιτείες). Σίγουρα όμως, για να προκληθεί οποιαδήποτε πάθηση σχετιζόμενη με τον Αμίαντο, θα πρέπει ασφαλώς οι ίνες Αμιάντου να εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: Από το στόμα (καταπίνοντας) Από τη μύτη (εισπνέοντας) Όμως για να εισχωρήσουν οι ίνες βαθειά μέσα στους πνεύμονες, πρέπει η διάμετρος τους να είναι μικρότερη των 3μm (d<3μm). Οι ίνες με διάμετρο 3μm<d<10μm συγκρατούνται στην αναπνευστική οδό και με τη φυσική λειτουργία του βλενογόνου αδένα αποβάλλονται Οι ίνες με διάμετρο d> 1Ομm συγkρατoύvται στη ρινική κοιλότητα και αποβάλλονται Αξίζει να σημειωθεί, ότι από διάφορες στατιστικές μελέτες που έγιναν, ο κίνδυνος πρόκλησης καρκίνου σε άτομα που καπνίζουν και εκτίθενται στον Αμίαντο είναι 10-15 φορές μεγαλύτερος από αυτών που δεν καπνίζουν και εκτίθενται Αμίαντο. στον ΤΩ,...""10," Τ.~.oH"..,,;, 0... ~'.<o.d'o Σχήμα 1: Διαρύθμιση προθαλάμων εισόδου/εξόδου προς/από χώ ρους όπου εκτελούνται εργασίες Αμιάντου. Αμίαντος έτυχε ευρείας χρήσης σε πολλούς τομείς όπως:..""ι o,.,.,ω,o''''"~,_<10,.,. Ι Ι Ι - Ηλεκτροπαραγωγούς Σταθμούς σαν θερμομονωτικό υλικό στις διασωληνώσεις και τους ατμολέβητες. -Φρένα και συμπλέκτες των αυτοκινήτων. (30-70%) - Διασωληνώσεις πόσιμου νερού και αγωγών αποχετευτικού i -Οροφές και δάπεδα οικισμών (-10%) ~ndo'u.. ι 1 ι Ι Ι. 1 ""t",i"o"g 11... V."""mo,.,,..;...π...,"" ".11.I.,hlng: ".'''ΚΙ'' <Ioth,ng ",.sι.i.ωιw." >i,fbi.du" ΡΥΙ'."'Π" t."""g.,..."ior:t VKwmoHιK - Οικοδομικά υλικά (η αντοχή μιας πλάκας πάχους 5mm με τσιμέντο που περιέχει 15% ~ {;]' '. Διαρύθμιση χώρου όπου εκτελούνται εργασίες Αμιάvτoυ. Σχήμα 2: ΣΚΟΝΗ ΑΜΙΑΝΤΟΥ Ο ΚΡΥΦΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ. ΜΗΠΩΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΤΕ ΚΑΙ ΣΕΙΣ; Ιδιότητες του Αμιάντου και η χρήση του Η χρήση του Αμιάντου είχε διαδοθεί πολύ γρήγορα ένεκα των πολλών ιδιοτήτων που παρουσιάζει, δίνοντας έτσι πολλές λύσεις σε τεχνικά προβλήματα. Οι ιδιότητες του υλικού αυτού είναι: - Πυρίμαχο - Θερμομονωτικό - Ηχομονωτικό - Ανθεκτικό στη τριβή - Ανθεκτικό σε πολλές χημικές ουσίες - Ψηλή αντοχή τάσης - γφάνσιμο Εξ' αιτίας λοιπόν των πιο πάνω ιδιοτήτων του ο Αμίαντο είναι ίδια με αυτή που περιέχει σίδηρο πάχους 30mm). - Κατασκευή οικιακών συσκευών - Κατασκευή πυρίμαχων στολών, γαντιών κ.λπ. - Κατασκευή φύλλων ενώσεων (τζιόντων) - Βαφές (προσθήκη μέχρι 5%) Εργασίες με Αμίαντο Έχοντας υπόψιν τους κινδύνους για την υγεία που δημιουργούνται από τη χρήση του Αμιάντου, θα 'πρέπει κάθε είδος εργασίας σε συσκευές ή υλικά που περιέχουν αμίαντο να γίνεται με ιδιαίτερη φρovτίδα και προσοχή, ώστε να διασφαλίζεται τόσο η υγεία των ίδιων των εργαζομένων όσο και των γύρω συναδέλφων τους. Για τις διαδικασίες αυτές και το εξοπλισμό που χρειάζεται για τέτοιου είδους εργασίες θα αναφερθώ πιο κάτω. Ατομικά μέσα προστασίας: Τα ατομικά μέσα προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιούν οι εργαζόμενοι σε εργασίες >- Ασφάλεια &' Υγεία - ΝΟέμβριος 1996, 5

αφαιρεσης ή επιδιόρθωσης εγκαταστάσεων / συσκευών ή κατασκευών που περικλείουν τον κίνδυνο έκθεσης σε Αμίαντο είναι: Αναπνευστική συσκευή θετικής πιέσεως που να καλύmει ολόκληρο το πρόσωπο ή μόνο τις αναπνευστικές οδούς (μύτη, στόμα) Ειδικό φίλτρο για αμίαντο Ολόσωμες στολές μιας ή πολλαπλής χρήσεως Ειδικά εσσώρουχα Γάντια Καλύμματα υποδημάτων Εγκλεισυός χώρου Ο χώρος στον οποίο πρόκειται να γίνει εργασία με υλικά που περιέχουν αμίαντο θα πρέπει πρώτα απ' όλα να εγκλεισθεί αεροστεγώς έτσι ώστε να μην μπορεί ανεξέλεκτα να διαφεύγει αέρας (που πιθανόν να περιέχει και ίνες αμιάντου) προς το γύρω περιβάλλον. Ο εγκλεισμένος αυτός χώρος, επικοινωνεί με το γύρω χώρο διαμέσου τριών προθαλάμων, οι οποίοι χρησιμεύουν στο να αποτρέπεται η μεταφορά ινών αμιάντου εκτός του ελεγχόμενου χώρου. Αφού ολοκληρωθεί ο εγκλωβισμός του χώρου, τοποθετείται η συσκευή εξαερισμού, η οποία διαθέτει ειδικά φίλτρα για τον αμίαντο, που εξυπηρετεί δύο σκοπούς: α) Ανανεώνει τον αέρα εντός του εγκλεισμένου χώρου, όπου εκτελείται εργασία με αμιαντούχα υλικά. β) Δημιουργείται αρνητική πίεση στον εγκλεισμένο χώρο, έτσι ώστε να έχομε ελεγχόμενη ροή αέρος που θα εισέρχεται από τους τρεις προθαλάμους στον εγκλωβισμένο χώρο και θα εξέρχεται διαμέσου των ειδικών φίλτρων της συσκευής εξαερισμού προς την ατμόσφαιρα. Η διαδικασία που ακολουθείται για να εξέλθει κάποιος από τον εγκλεισμένο χώρο είναι η ακόλουθη: - Από τον εγκλεισμένο χώρο εισέρχεται ο εργαζόμενος στο πρώτο προθάλαμο, όπου καθαρίζεται με ειδική απορροφητική σκούπα. - Στη συνέχεια εισέρχεται στο μεσαίο προθάλαμο όπου ξεπλένεται με νερό και αφαιρεί τον ατομικό του εξοπλισμό εκτός από την αναπνευστική συσκευή. - Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή, τότε πηγαίνει στο τρίτο προθάλαμο, όπου αφού ντυθεί και αφαιρέσει την αναπνευστική συσκευή, μπορεί να εξέλθει. Στο σχήμα 1 φαίνεται σε κάτοψη η διαρύθμιση των τριών προθαλάμων καθώς επίσης και η διαδικασία εισόδου και εξόδου στο χώρο εργασίας. Στο σχήμα 2 φαίνεται παραστατικά σε τομή η συνολική διαρύθμιση του χώρου εργασίας με όλο τον εξοπλισμό καθώς και η κατεύθυνση ροής του αέρα. Η χρήση του Αμιάντου σήμερα έχει απαγορευθεί τόσο στην Ευρώπη όσο και σε πολλές χώρες στον κόσμο. Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ γίνεται συνεχώς αφαίρεση αμιαντούχων υλικών από οικοδομές ή άλλα υποστατικά με σκοπό τη περαιτέρω μείωση των κινδύνων υγείας που δημιουργούνται από τυχόν διαφυγή ινών Αμιάντου στην ατμόσφαιρα. Σε περιmώσεις όπου η πλήρης απομάκρυνση των αμιαντούχων υλικών είναι πολύπλοκη, όπως Π.χ. σε εν ενεργεία ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς, τότε γίνεται εγκλεισμός του Αμιάντου με τη χρήση άλλων υλικών. Αυτό όμως προϋποθέτει την τακτική παρακολούθηση και συντήρηση των εγκλεισμένων συσκευών/αγωγών, εγκαταστάσεων, ώστε να διαπιστώνεται ότι αυτοί βρίσκονται πάντοτε σε καλή κατάσταση. Τέλος θα μπορούσαμε να πούμε, ότι με την ορθή και ολοκληρωμένη πληροφόρηση για τον Αμίαντο και τα προβλήματα που προκαλούνται από τη χρήση του μπορούμε να προστατευθούμε καλύτερα χωρίς να πανικοβαλόμαστε. Βιβλιογραφία: 1. Asbest (Kompedium ΙυΓ Betroffene, Planer und Sanierer) Linster / Schmielt / Nowak C.F. Mυller Verlag. 2. Asbestos (Politics and Economics οι a Lethal Product) Written and researched ΙΟΓ ICEF by Jeffrey Harrod and Victor Thorρe. 3. Mc Geoghan Safety Training Ltd. (Asbestos Removal) 4. Protective clothing, changing and washing facilities ΙΟΓ Asbestos. HSE - Book 5. The IOSH gυide Ιο respiratory protective eqυipment. Σημείωση Σύνταξης: Η προστασία των εργαζομένων, που μπορεί να εκτεθούν σε Αμίαντο, ρυθμίζεται στην Κύπρο νομοθετικά από τον περί Αμιάντου (Ασφάλεια και Υγεία προσώπων στην Εργασία) Νόμο και τους αντίστοιχους Κανονισμούς του 1993. Η νομοθεσία αυτή είναι πλήρως εναρμονισμένη με την Οδηγία της Ευρωπα"ίκής Ένωσης Αρ. 83/477/ΕΟΚ (για την προστασία των εργαζομένων από την έκθεση τους σε Αμίαντο) και τη σχετική Σύμβαση Αρ. 162 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 6

h ~(Q)~r International The Natural Ventilation Ventilation deficiency =working deficiency. Industrial buildings are in some way affected by solar radiation from the sun through the walls and roof, causing heat discomfort, resulting in reduced productivity and discomfort Ιο the operators. The problem is aggravated by excess plant heat or fumes, hberated into the \vorking zones. Α situation arises where without an effective ventilation concept an unhealthy environment becomes apparent. alr inlet - Ventilation through existing windows cannot eliminate an overheating problem ίη summer. Apart from the influence of this condition οη productiνity, the working personnel, machines and plant cannot work at their optimal performance. Should the working temperature increase, process tolerances cannot be achieved., leading to operational breakdowns in machinery and plant. P.A.C.A. ENGINEERING CO LtD Ρ.Ο.ΒΟΧ8748 NICOSIA TEL. 457039 FΑΧ 368376 Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 7

ΧΡΗΣΗΧΡΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Του Γλ. Θεοδότου, Υπεύθυνου Ασφάλειας, ΠεριΒάλλοντος Υγείας & Κυπριακού Διυλιστηρίου Πετρελαίου Λτδ. Μέλους Σ.Α. Υ.Κ. Η διάθεση για εργασία, η αυτοπεποίθηση, η αποδοτικqτητα και η θετική αντίληψη στην εργασία βρίσκονται πάντοτε σε στενή σχέση με τις εντυπώσεις που ο άνθρωπος αντλεί από το στενό του περιβάλλον. Τα χρώματα επιδρούν πάνω στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου και μπορούν να επηρεάσουν τη ψυχολογική κατάσταση θετικά όταν είναι σωστή η επιλογή τους. Δυστυχώς η σημασία των χρωμάτων στο χώρο εργασίας τις περισσότερες φορές δεν λαμβάνεται υπόψη με αποτέλεσμα λανθασμένα χρώματα να επιδρούν αρνητικά στους εργαζόμενους. Συνηθισμένο φαινόμενο είναι η αποφυγή οποιωνδήποτε χρωματισμών στους χώρους εργασίας με αποτέλεσμα αυτοί να είναι μονότονοι ή ανιαροί και να οδηγούν τους εργαζόμενους σε γρήγορη κόπωση, έλλειψη όρεξης για εργασία ή και ακόμη σε εχθρική συμπεριφορά προς τους συναδέλφους τους. Με την ορθή επιλογή των χρωμάτων μπορούμε να επιτύχουμε: 1. Καλύτερη αντίληψη του περι6άλλοντος εργασιας: Με τη βοήθεια ορθών και διαφορετικών χρωμάτων μπορούμε να ξεχωρίσουμε καλύτερα τα αντικείμενα ή εργαλεία εργασίας ώστε τα μάτια και ο οργανισμός να προφυλάσσονται από άσκοπη κούραση. 2. Αύξηση της απόδοσης: Με την ελάπωση της μονοτονίας και της σύγχυσης που μπορούν να προκαλέσουν λανθασμένα χρώματα αυξάνεται η δυνατότητα καλύτερης απόδοσης και συγχρόνως ελαπώνεται η πιθανότητα λαθών. 3. Καλυτέρευση της διάθεσης: Με μια καλύτερη οmική διοργάνωση επιτυγχάνεται καλύτερη επαφή με το περιβάλλον και καλύτερη αντίληψη του χώρου εργασίας. Το αίσθημα καταπίεσης που μπορεί να δημιουργηθεί ρε μικρούς χώρους μπορεί να αποφευχθεί με την ορθή επιλογή χρωμάτων. Τα ορθά χρώματα μπορούν επίσης να βοηθήσουν ψυχολογικά ώστε αρνητικά στοιχεία του περιβάλλοντος μας, όπως άσχημες μυρωδιές, θόρυβος και ψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες, να επιδρούν λιγότερο αρνητικά στους εργαζόμενους. 4. Βελτίωση της Ασφάλειας: Με τη βοήθεια διαφορετικών χρωμάτων μπο- ρούμε να τονίσουμε κανονισμούς ή προδιαγραφές ασφάλειας καθώς και κινδύνους που μας περιβάλλουν και να δώσουμε τις σωστές οδηγίες στους εργαζόμενους. 5. Τάξη: Με διαφορετικά χρώματα μπορούμε να επιτύχουμε τάξη κατά τη διεξαγωγή μιας εργασίας και κατά την αποθήκευση προϊόντων ή εξαρτημάτων. Επίσης τα χρώματα αποτελούν ένα βασικό στοιχείο στην οδική κυκλοφορία. 6. γπο60ήθηση του προσανατολισμού: Χρώματα και σχήματα υποβοηθούν πάντοτε στη μετάδοση σημαντικών πληροφοριών. 7. Υπο60ήθηση της ξεκούρασης: Χώροι που χρησιμοποιούνται για την ξεκούραση των εργαζομένων μπορούν με σωστά χρώματα και φωτισμό να μεταδώσουν ενέργεια κατά τη διάρκεια του διαλείμματος και να υποβοηθήσουν σημαντικά το αίσθημα της ξεκούρασης. Τα τέσσερα βασικά χρώματα που χρησιμοποιούνται και στον τομέα ασφάλειας είναι το κόκκινο, το κίτρινο, το πράσινο και το μπλε. Το κόκκινο είναι ένα χρώμα που δίνει ενέργεια, αποσπά την προσοχή και επισημαίνει κίνδυνο. Χρησιμοποιείται για σήματα προειδοποίησης. Το κίτρινο αποσπά την προσοχή όπως μια εστία φωτός. Μαζί με μαύρο προειδοποιεί ενστικτωδώς. Χρησιμοποιείται για σήματα προειδοποίησης. Το μπλε υποβοηθεί τη συνειδητοποίηση γεγονότων, αποφάσεων και σκέψεων και κυρίως την ορθολογιστικότητα πράξεων και αποφάσεων. Χρησιμοποιείται για σήματα που επιβάλλουν μια τάξη πραγμάτων ή και κανονισμών ασφαλείας. Το πράσινο δίδει την αίσθηση ασφάλειας, ηρεμίας και φυγής από κίνδυνο. Χρησιμοποιείται για να δίδει οδηγίες για ασφαλείς εξόδους, πρώτες βοήθειες κ.λ.π. Στη χημική βιομηχανία χρησιμοποιούνται τα χρώματα για να ξεχωρίζουν τα προϊόντα που διακινούνται μέσα από τις διασωληνώσεις. Το πράσινο δηλώνει νερό, το κόκκινο υδρατμό, το γκρίζο αέρα, το πορτοκαλί καυστικό αέριο ή υγρό κ.λ.π. Η σημασία των χρωμότων στη βιομηχανία, στο χώρο εργασίας αλλά και στην κατοικία κερδίζει συνεχώς σημασία ώστε μια νέα επιστήμη "Colour Engineering" να έχει ήδη δημιουργηθει Το Κ.Δ.Π.Λ., προσπαθώντας να καλυτερεύσει την ασφάλεια των εργαζομένων, έχει σαν στόχο το διαχωρισμό των διασωληνώσεων που διακινούν επικίνδυνα πρσ'ίόντα με τους κατάλληλους χρωματισμούς ώστε κατά τη διάρκεια συντήρησης ή και ατυχήματος να γίνονται αμέσως αντιληmοι8 Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 8

ΥΠΕΡΕΡΓΑΣΙΑ Του Αδάμσυ Αδαμίδη Επιθεωρητή ΑσφσλεΙας, Μέλαυς Σ.Α. Υ.Κ. 1.1 Η λέξη "karoshi" σημαίνει τον ξαφνικό θάνατο από υπερεργασία: Sudden death from overwork" (1). γπερεργασία είναι η εργασία που γίνεται πέραν των καθορισμένων ωρών εργασίας. Όμως διαφέρει από την υπερωρία που αμείβεται χρηματικά (2). Η υπερεργασία επίσης διαφέρει από την εργασία που γίνεται σε βάρδιες ή την εργασία που γίνεται σε ώρες διαφορετικές από τις συμβατικές. Από τη βιβλιογραφία (1,3.4,5,6) φαίνεται ότι η έννοια karoshi συνεχίζει να παραμένει φαινόμενο της Ιαπωνικής κοινωνίας. ΆΥκαι ο μηχανισμός που οδηγεί σ' αυτού του είδους το θάνατο δεν είναι ξεκάθαρος, σι οικογένειες των θυμάτων παίρνουν αποζημίωση. Τα θύματα είναι συνηθως μεσήλικες και εργάζοντο σε εργασίες λευκού κολλάροu. Από αυτούς τα δύο τρίτα εργόζοντο περισσότερο από 60 ώρες την εβδομάδα. γπολογίζεται ότι υπάρχουν περί τις 10.000 περιmώαεις "karoshi" το χρόνο στην lαπωνία (1). 1.2 Πρόσφατο παράδειγμα για το "πατροπαράδοτο ιαπωνικό έθιμο "karoshi", "δηλαδή του θανάτου από επαγγελ ματική υπεραπασχόληση" παρουσιάστηκε σε κυπριακή εφημερίδα (10). γπάλληλος διαφημιστικού γραφείου αυτοκτόνησε το 1991 λόγω υπερκόπωσης από φόρτο εργασίας. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι ο εργοδότης πρέπει να καταβάλει αποζημίωση στην οικογένεια του υπαλλήλου. Ο δικαστής όπως αναφέρεται στην είδηση αιτιολόγησε την απόφαση του ως εξής: "Ο υπάλληλος εξαναγκάσθηκε να εργαστεί "ασυνήθιστα εντατιkά~ για να σιγουρέψει τη θέση και τα ένσημα ασφάλισής του, ενώ η εταιρεία αμέλησε να ενδιαφερθεί για την καλή φυσική κατάσταση και την υγεία του μέλους της". 2.1 Στην Κύπρο πολλές ομάδες εργαζομένων έχουν καθορισμένο ωράριο εργασίας που συμφωνήθηκε Π.χ. με συμβάσεις των συντεχνιών και των εργοδοτών. Επίσης το ωράριο άλλων ομάδων εργαζομένων, όπως είναι οι πωλητέςlπωλήτριες, ελέγχεται από το κράτος. Όμως άλλες ομάδες εργαζομένων κυρίως σε εργασίες λευκού κολλάρου δεν είναι ελεγχόμενες ως προς το ωράριο. Το θέμα της υπερεργασίας δεν είναι θέμα προστασίας ή ελέγχου γιατί κάποιος εργαζόμενος πιθανόν να εργάζεται πολλές ώρες επιπλέον των συμβατικών ωραρίων από την ανάγκη επιβίω σης. Δεδομένου του ανταγωνισμού οι εργαζόμενοι ava γκάζονται να εργαστούν περισσότερες ώρες aλλoιώς κινδυνεύουν να χάσουν την δουλειά τους. 2.2 Παραδείγματα υπερεργασίας στην Κύπρο: - Δημοσιογράφοι που πρέπει να είναι παρόντες και να παραδώνουν εργασία με μεγάλη πίεση χρόνου. - Οδηγοί υπεραστικών ταξί και οδηγοί τουριστικών λε ωφορείων σε περιόδους αιχμής, που χρειάζεται να ''αλωνίζουν" όλη την Κύπρο με ελάχιστα διαστήματα ξεκούρασης - υπνου. - Πωλητές-πλασιέ που διακινούνται συνεχώς εντός και μεταξύ πόλεων. - Γιατροί που εξετάζουν 50-100 ασθενείς σε μια μέρα. - Ιατρικοί επισκέmες που εκτός του κανονικού ωραρίου χρειάζεται να αφιερώνουν επιπλέον βράδυα και Σαββατοκυρίακα για τις δραστηριότητες που θα φέρουν αυξήσεις στις πωλήσεις φαρμάκων. - Αυτοεργοδοτούμενοι που αναλαμβάνουν να τελειώ σουν κάποια εργασία σε τακτό χρονικό διάστημα, αναγκάζονται να υπερεργαστούν για να προλάβουν - είτε λόγω αλλαγών στις συνθήκες είτε λόγω αρχικού υπεραισιόδο ξου προγραμματισμού. 3. Είναι η υπερεργασία κάτι καλό, κάτι κακό ή κάτι που μας οφήνει αδιάφορους; Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το "karoshi" είναι κάτι γιαπωνέζικο που δεν αφορά άλλους. 1σως ο θάνατος να οφείλεται σε κάποιο γενετικό παράγοντα. Το ότι υπάρχει το "karoshi" δεν σημαίνει ότι κάθε υπε ρεργασία μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο. Μπορεί όμως η υπερεργασία υπό κάποιες συνθήκες να οδηγήσει σε κάποιο ατύχημα. Π.χ. το ωράριο των πιλότων είναι ιδιαίτερα προσεγμένο διότι η ασφάλεια του αεροπλάνου δεν πρέπει να εξαρτάται από την κόπωση που προέρχεται από υπερεργασία(7). Κι' επειδή το παράδειγμα του πιλότου δεν είναι τόσο κοντινό μπορούμε να αναφερθούμε στο παράδειγμα του οδηγού κάποιου επαγγελματικού οχήματος στο δρόμο. Αν θα προκαλέσει ατύχημα λόγω υπνηλίας στο τιμόνι τότε πολύ πιθανόν να υπάρξουν κι' άλλα avunoma θύματα. Στην καλύτερη περ[mωση το αποτέλεσμα της υπερεργασίας που οδήγησε σε υπνηλία πιθανόν να είναι μόνο υλικές ζημιές. ~ Εκτός όμως από τα ατυχήματα η υπερεργασία με την συνεπαγόμενη κόπωση μπορεί να συνεισφέρει αρνητικά στην υγεία. Μπορεί να κάμει προϋπάρχουσες καταστάσεις να εκδηλωθούν σε ασθένεια είτε από το επιπρόσθετο άγχος είτε από τη χειροτέρευσητων συνθηκών διατροφής. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απουσίες από την εργασία (absenteeism). Πως μεταφράζονται σε χρήματα οι επιmώσεις της υπερεργασίας; Για το Ηνωμένο Βασίλειο αναφέρονται ποσά για ασθένειες που σχετίζονται με το άγχος στην εργασία (slressrelated illness) στο ύψος (1) των 3 δισεκατομμυρίων στερλινών το χρόνο. Για την ίδια χώρα σε άλλη πηγή (9) αναφέρεται το ποσόν της τάξης μέγεθος των 7 δισεκατομμυρίων στερλινών το χρόνο. Βέβαια θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το άγχος στην εργασία δεν προέρχεται μόνο από την υπερεργασία. Είναι όμως μάλλον σίγουρο ότι αυτοί που υπερεργάζονται το κάνουν επειδή τους πιέζει το άυχος να δουλέψουν περισσότερο. Νομίζουν ότι δουλεύοντας κι' άλλες ώρες ότι θα λιγοστέψουν τα προβλήματα. Ίσως αυτή η αντίληψη να αληθεύει όταν οι ώρες υπερεργασίας είναι μέσα σε κάποια όρια. Όμως κάθε ώρα εργασίας προσθέτει κάποια "δόση" άγχους αν δεν βρεθεί μια καλύτερη λύση για έλεγχο του. - 4. Πόσες ώρες εργασίας μπορούν να θεωρούνται κανονικές; Τον περασμένο αιώνα οι άνθρωποι μπορεί να εργάζονταν χωρίς "πραβλήματα" ογδόντα ώρες την εβδομάδα. Στη σημερινή εποχή φαίνεται να κυριαρχεί το ωράριο των σαράντα περίπου ωρών την εβδομάδα. Γιατρός σύστησε (1) ότι 10-12 ώρες συνεχούς εργασίας είναι ο μέγιστος χρόνος εργασίας για ένα εργαζόμενο: "after 1Ο ΟΓ 12 hours one should have called it a day-. Εwοείται ότι στα ενδιάμεοα γίνονται τα αναγκαία διαλείμματα που τονώνουν τον εργαζόμενο. Σε άλλο κείμενο (8) φαίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση συνιστά ως ανώτερο όριο τις 48 ώρες την εβδομάδα. 5. Περιληmικά "Karoshi" είναι ο ξαφνικός θάνατος από υπερεργασία, που στην lαπωνία αποζημιώνεται. Υπερεργασία είναι εργασία πέραν του καθορισμένου ωραρίου που μπορεί σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες να οδηγήσει σε ατυχήματα και ασθένειες. Έτσι ενώ με την υπερεργασία φαιvεται να επιδιώκεται κέρδος το πραγματικό αποτέλεσμα είναι η αύξηση του κόστους. Αναφορές (1) An unhealthy working week, Carol Cooper, RnanciaJ Tιmes, 22-12-1995. (2) Κόβονται υπερωρίες εκατομμυρίων και δαπόνες φιλοξενίος - τοξιδιών, Ιωοήφ lωοήφ, Φιλελεύθερος, 9Π196. (3) -Karoshi- and its cause-effect relationships, Ν. Hamajima, Japanese Joumal of Public Health, 15-8-1992. (4) Death from overwork, J. Dnnkwaler. Lancel 5-Sep-1992, νοl340, Νοθθ19, ρ598. (5) Long Working Hours and Occupational Stress-ReIated Cardiovascular Attacts among Middle-Aged workers ίπ Jaρan, Τ. Uehata, Jouma[ of Human Ergology, νοl 20, Ν02, p'ges 147-153. (6) Case study οι -karoshi" due to Work Related Cardiovescular Attacks ιπ Japan, Τ. Uehata, New Epidemics ίπ OCCupational Health, Proceedings of Sumposium (...) May 16-19, 1994, Finnish Institute ΟΙ Occupational Health, Helsinki, pages 94-100. (7) Απ Air-Safety 8attle 8rews ΟνθΓ the Issue of pilots' Rest Time, Andy Pasztor, Wall Street Journal ", Europe, 4-7-96. (8) Own goal ονθγ extra time, Lionel Barber, Financial Times, 27-6-96. (9) Human Safety and Risk Management, A.lan Glendon, ΕΠθΟΠΟ F.Mc Kenna (1995), page 204. (10) Αυτοκτονία στο γραφείο, Φιλελεύθερος 26ΠI96. Ασφάλεια& Υγεία - Νοέμβριος 1996, 9

Το Ειιθι'/ιογράlf'l/!,α μας ΠΑΙΧΝΙΔΟΤΟΠΟΣ ή ΠΑΓΙΔΟΤΟΠΟΣ Του Αναστάσιου Γιαννάκη Επιθεωρητή Μηχανικού, Μέλους Σ.Α. γ.κ. Ο Πολυχρονιάδης συνήθιζε να παίρνει, κάθε Τετάρτη απόγευμα τα εγγονάκια του και σι ένα διαφορετικό ΠΩΙχνιδότοπο. Έτσι εκείνη την Τετάρτη του Οκτώβρη πήρε το Λουκά και τη Φωτούλα και κατέληξε σ' ένα από τα πολλά πάρκα της πόλης τους. Μόλις μπήκαν στο πάρκο τα παιδάκια αμολήθηκαν και άρχισαν το παιχνίδι ενώ ο Πολυχρονιάδης προχωρούσε με αργά βήματα χαζεύοντας τη μαγεία της φύσης με τα έντονα φθινοπωρινό χρώματα των δέντρων κοι των φουντωτών θάμνων. Ξαφνικά ένοιωσε το δεξί του πόδι να βουλιάζει αργά και το αριστερό του να γλυστρά. Ο Πολυχρονιάδης με πολλή προσπάθεια κατάφερε να διατηρήσει την ισορροπία του. Είχε βρεθεί στο μέσο μιας βρεγμένης περιοχής αλλά προσεκτικά κατάφερε να απομακρυνθεί και να καταλήξει σι ένα παγκάκι. Όμως τα παπούτσια και οι κάλτσες του είχαν γεμίσει με λάσπη και οι κάτω άκρες του γκρίζου παντελονιού του βράχηκαν και χρωματίστηκαν με έντονη καφέ απόχρωση. "Μα πως έγινε αυτό διερωτήθηκε; Ακόμη δεν είχαμε τα πρωτοβρόχια!" Σύντομα όμως αντιλήφθηκε την αιτία του κακού, που δεν ήταν άλλη από μια κατεστραμένη αποχέτευση. Ο Πολυχρονιάδης ενοχλημένος από τις βρεγμένες άκρες του παντελονιού του αναγκάστηκε να τις τυλίξει σχεδόν μέχρι τα γόνατα. Σε μια στιγμή τα εγγονάκια του τον πλησίασαν οπότε ο Λουκάς ρώτησε χαμογελώντας. "Καλέ παππού πως έγινες έτσι; Μοιάζεις σαν ψαράς που βγήκε από τη βάρκα του!!" 'Όχι όχι εάν οι λάσπες ήταν κόκκινες εγώ θα έλεγα ότι ο παππούς είναι πατατοπαραγωγός" ξεφώνησε η Φωτούλα, και έφυγε τρέχοντας μαζί με τον αδελφό της. Σύντομα ο Πολυχρονιάδης βυθίστηκε στις σκέψεις του και άρχισε να νοιώθει κάπως άβολα. Αισθανόταν σαν ένα έκθεμα σε κάποιο Κυπριακό ιστορικό μουσείο στο οποίο όλοι οι επισκέmες είχαν καρφωμένα τα μάτια τους. Όμως η καρδιά του δεν ήθελε να φύγει από το πάρκο γιατί επιθυμούσε να αφήσει τα παιδάκια να παίξουν και να χαρούν. Ένα θορυβώδες τρίξιμο μετάλλων τον επανέφερε στην πραγματικότητα. Ο θόρυβος προερχόταν από την περιοχή με τις κούνιες. Τα δύο εγγονάκια του βρίσκονταν ήδη εκεί και κουνιόνταν. Ολόκληρο το σύστημα στήριξης της κούνιας, στην οποία ανέβηκε ο Λουκάς, κουνιόταν συνθέμελα λες και ήθελε να ξεριζωθεί ενώ οι μηχανισμοί αγκύρωσης του κινητού μέρους της κούνιας στο σταθερό σκελετό έτριζαν λυπητερά. Η Φωτούλα στεκόταν όρθια στις άκρες του σπασμένου καθίσματος μιας άλλης κούνιας και προσπαθούσε να κουνιστει Η κουνια που ήθελε σώνει και καλά να ξεριζωθεί, το σπασμένο κάθισμα και τα μέταλλα που έτριζαν, προφανώς γιατί κάτι δεν πήγαινε καλά έκαναν τον Πολυχρονιάδη να ανησυχήσει. Προσπάθησε να εξηγήσει τις ανησυχίες του στα παιδάκια αλλά αυτά πού να ακούσουν. Αναγκάστηκε λοιπόν να καταφύγει στα μεγάλα μέσα και να τους προτείνει την αγορά παγωτού από ένα γειτονικό περίmερο. Τα παιδάκια δέχτηκαν την προσφορά του με χαρά και έτρεξαν στο ψυγείο του περιmέρου για να βρουν το παγωτό της αρεσκείας τους. Ο Πολυχρονιάδης πλησίασε και αυτός με τη σειρά του στο ψυγείο και άρχισε να περιεργάζεται την ηλεκτρική συσκευή. Αφού πλήρωσε τα παγωτά ο Πολυχρονιάδης ρώτησε τον περιmερά. "Με συγχωρείτε κύριε αλλά μήπως έχετε προσέξει ότι η φίσια παροχής του ψυγείου των παγωτών είναι σπασμένη και ότι το εξωτερικό περίβλημα του καλωδίου παροχής έχει φθαρεί;" Ο περιmεράς κοίταξε με μια διερευνητική ματιά τον Πολυχρονιάδη από την κορφή μέχρι τα νύχια και απάντησε. "Βεβαίως και τα έχω προσέξει. Δεν έχω όμως δικαίωμα να ενοχλώ τα ξένα πράγματα αφού το ψυγείο δεν είναι δικό μου αλλά ανήκει στην εταιρεία των παγωτών". "Σπουδαία" μουρμούρισε μέσα από τα δόντια του ο Πολυχρονιάδης. "Κινδυνεύουν από ηλεκτροπληξία αυτός, τα παιδάκια και οι πελάτες του, κινδυνεύει από πυρκαγιά ίσως και το μαγαζί του και αυτός λέγει δεν έχει δικαίωμα να κάνει κάτι!!" Τα παιδάκια αφού αποτελείωσαν το παγωτό τους ήθελαν να συνεχίσουν το παιχνίδι τους παίζοντας Kρυ~ φτό. Ζήτησαν λοιπόν από τον παππου τους να κλείσει τα μάτια του για να κρυφθούν. Η ιδέα όμως αυτή δεν άρεσε στον Πολυχρονιάδη γιατί όταν χάζευε προηγουμένως είχε προσέξει μερικά φρεάτια που δεν είχαν καλύμματα καθώς και διάφορα σημεία του εδάφους όπου υπήρχαν καρφωμένα μικρά αιχμηρά κομμάτια οικοδομικού σιδήρου που χρησίμευαν για τη στήριξη λουλουδιών. Πρόσεξε επίσης ότι η λιμνούλα του πάρκου δεν είχε καμμιά περίφραξη και φυσικά δεν μπορούσε να ξεχάσει τις λάσπες στις οποίες είχε προηγουμένως βουλιάξει. Σκέφθηκε τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζαν τα παιδάκια και δεν το έκανε η καρδιά του να κλείσει τα μάτια. Προφασίστηκε λοιπόν ότι ήταν κουρασμένος και λερωμένος από τις λάσπες και ότι επομένως δεν θα μπορούσε να παίξει σωστά το παιχνίδι αυτό. Έτσι σαν διέξοδο παρότρυνε τα εγγονάκια του να παίξουν στην τσουλήθρα. Τελικά αυτά πείστηκαν και έτρεξαν σ' αυτήν. Ο Πολυχρονιάδης πλησίασε λίγο πιο κοντά και πρόσεξε καλύτερα την τσουλήθρα. Έκρινε ότι το κιγκλίδωμα της ήταν χαμηλό και διαπίστωσε ότι μεταξύ του καγκέλου της σκάλας και του κιγκλιδώματος υπήρχε ένα άνοιγμα περίπου 15cm που κατά την κρίση του χώρου σε ένα παιδάκι να πέσει κάτω. Δεν μπορούσε όμως να διώξει τα παιδάκια από το "κατρακύλι" τους. Έμεινε λοιπόν δίπλα και τα παρότρυνε να είναι προσεκτικά. Σε μια στιγμή κουράστηκε και ακούμπησε τη ράχη του στο πλευρό της τσουλήθρας. Τότε ένοιωσε ένα πόνο και άκουσε το χαρακτηριστικό ήχο που κάνει ένα ρούχο κατά το σχίσιμο του. Αντιλήφθηκε αμέσως ότι η λαμαρίνα στην οποία είχε ακουμπίσει ήταν αιχμηρή και ότι του είχε σχίσει το πουκάμισο. "Τι λογής παιχνίδι είναι αυτό", σκέφθηκε εξαγριωμένος. 'Έχει ένα σωρό μικρές και μεγάλες παγίδες". Η ώρα πέρασε όμως και έπ'ρεπε να επιστρέψουν στο σπίτι. Ο Πολυχρονιάδης, ίσως για μοναδική φορά, ήταν χαρούμενος που θα έφευγαν από ένα χώρο όπου τα εγγονάκια του ένοιωθαν ότι περνουσαν τόσο ωραία. Αντελήφθηκε ότι έτσι θα τα απομάκρυνε από τις τόσες παγίδες που βρισκόνταν στον παιχνιδότοπο. Όμως μέσα στο μυαλό του στριφογύριζε η σκέψη ότι ίσως άλλα παιδάκια ή "μεγαλύτεροι" σε ηλικία άνθρωποι μπορουσαν να πάθουν ξαφνικά ένα ατυχημα από τα ακατάλληλα παιχνίδια ή και από την έλλειψη ελέγχου και συντήρησης των παιχνιδότοπων. Υπάρχουν, σκέφθηκε, πάρκα που είναι παιχνιδότοποι και άλλα που είναι παγιδότοποι.. Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 10

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Του Κ. Παπασταύρου Κέντρο Περι8αλλοντlκής Έρευνος και πληροφόρησης ΟΙΚΟΓΝΩΣΙΑ, Μέλους Σ.Α. γ.κ. Μέσα στη δύσκολη πορεία του ο άνθρωπος κατά τους τελευταίους δύο αιώνες, ιδιαίτερα μετά το Β' Πα γκόσμιο Πόλεμο, γνώρισε μεγάλα τεχνολογικά ατυχή ματα που προκάλεσαν έντονα τα αισθήματα της παγκό σμιας κοινής γνώμης. Τέτοια ατυχήματα για ν' αναφέρουμε μόνο μερικά, συνέβηκαν στις πόλεις Flixborough (Ηνωμένο Βασίλειο), to 1979, στο Seveso (Ιταλία), το 1976, στο Bhopal (Ινδία), το 1984, στη Βασιλεία (Ελβετία), το 1986, Κ.α. Κατά τα ατυχήματα αυτά, αλλά και σε σωρεία άλλων ίσως και μικρότερης έκτασης προκλήθηκαν υλικές ζημιές εκατομυρίων λιρών, αλλά προπαντός θρηνήθηκαν, ουκ ολίγα θύματα. Ατύχημα, λοιπόν, μεγάλης έκτασης είναι ένα γεγονός όπως η εκπομπή, η πυρκαγιά ή η έκρηξη που έχει το χαρακτηριστικό της μεγάλης έκτασης και προέρχεται από μη ελεγχόμενες εξελίξεις κατά τη διαδικασία μιας βιομηχανικής δραστηριότητας στην οποία χρησιμοποιούνται μία ή περισσότερες επικίνδυνες ουσίες, με αποτέλεσμα να προκαλείται σοβαρός κίνδυνος για την υγεία και την ασφάλεια του ανθρώπου στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της εγκατάστασης καθώς και για το περιβάλλον. Θα άξιζε όμως για λόγους σύγκρισης ν' αναφερθεί ο πιο σαφής ορισμός του ΟΟΣΑ σύμφωνα με τον οποίο ''σοβαρά τεχνολογικό ατυχήματα" είναι εκείνα τα οποία προκαλούν περισσότερους από 25 θανάτους ή περισσότερους από 125 τραυματίες ή προκύmει ανάγκη για μετακίνηση περισσότερων από 10.000 ατόμων ή προκαλούνται ζημιές σε τρίτους μεγαλύτερες των $1 Ο εκατομμυρίων. Βέβαια, ο πιο πάνω ορισμός θα πρέπει να αντικρίζεται και με το μέγεθος μιας χώρας. Μπαίνει στη συνέχεια το ερώτημα για το ποιές είναι οι επικίνδυνες εγκαταστάσεις από τις οποίες θα μπορού σε να προκληθεί ένα τέτοιας μεγάλης έκτασης ατύχημα. Ετσι λοιπόν, εύλογα αποφαίνεται ο αναλυτής του θέματος ότι από τις πλέον επικίνδυνες κατηγορίες είναι τα διϋλιστήρια, οι βιομηχανίες λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, υγραερίων, οι αποθήκες πετρελαιοειδών, χημικών και γενικά άλλων επικίνδυνων υλικών. Η Ευρωπο:Ική Ενωση, ιδιαlτερα ανήσυχη μετά το ατύχημα στο Seveso, έξέδωσε την Οδηγία 82/501/ΕΟΚ. (24.6.1982) με τίτλο "Για τον κίνδυνο ατυχημάτων μεγάλης έκτασης που περικλείουν ορισμένες βιομηχανικές δραστηριότητες" Η Οδηγία μάλιστα αυτή είναι ευρέως γνωστή ως Οδηγία Seveso κύριος στόχος της οποίας είναι η αντιμετώπιση κινδύνων απο βιομηχανικές εγκαταστάαεις και η υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την προστασία των εργαζομένων, των περιοίκων και του περιβάλλοντος. Στη συγκεκριμένη Οδηγία προβλέπεται ένα πλέγμα υποχρεώσεων για τις βιομηχανίες, τις τοπικές αρχές, τις εθνικές κυβερνήσεις και το κοινό, αφού όλοι έχουν μερίδιο στο έργο της πρόληψης και της αντιμετώπισης των σοβαρών αυτών ατυχημάτων. Στην πρακτική της εφαρμογή, η Οδηγία προβλέπει την ανάmυξη ειδικού σχεδίου για την αντιμετώπιση ατυχημάτων, γνωστού ως σχεδίου Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Εκτασης (ΣΑΤΑ ΜΕ). Μετά τα πρώτα στάδια εφαρμογής της Οδηγίας φάνηκε η ανάγκη τροποποίησης της, ιδιαίτερα όσον αφορά τις ποσότητες των επικίνδυνων ουσιών. Ετσι εκδόθηκε η 1η Τροποποίηση με αρ. 871216/ΕΟΚ (19.3.1987) κατά την οποία έγινε αναθεώρηση των Παραρτημάτων ι, 11 και 111. Στη συνέχεια πάλι της εφαρμογής της Οδηγίας αυτής επήλθε και δεύτερη τροποποίηση, με αρ. 88/61ΟΙΕΟΚ (24.11.1988) κατά την οποία έγινε αναθεώρηση του Παραρτήματος 11 αλλά και προστέθηκε το νέο Παράρτημα νll "Πληροφόρηση του κοινού". Τα κύρια στάδια που περιλαμβάνει η ανάmυξη ενός Σχεδίου Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Εκτασης είναι τ' ακόλουθα: 1. Απογραφή υφιστάμενης κατάστασης - Προσδιορισμός απαιτήσεων των χρηστών. - Απογραφή επικίνδυνων εγκαταστάσεων - Απογραφή συστημάτων ασφάλειας και υλικοτεχνικής υποδομής. - Χωροταξικά και κυκλοφοριακά στοιχεία - Αποθήκευση υλικών. 2. Αναγνώριση κινδύνου - Σενάρια ατυχημάτων - Αναγνώριση κινδύνου - Σενάρια ατυχημάτων 3. Εκτίμηση Επιmώσεων ατυχημάτων 4. Ανάmυξη Επιχειρησιακού Κέντρου - Λογισμικό διαχείρισης βάσεων δεδομένων και δράσεων - Αρχιτεκτονική επιχειρησιακών κέντρων 5. Σχεδιασμός ΣΑΤΑΜΕ - Σχεδιασμός προστατευτικών δράσεων. - Συντονισμός φορέων - Καταγραφή υλικών και μέσων - Διαχείριση κυκλοφορίας - Προειδοποίηση κοινού - Ενημέρωση κοινού - Προσδιορισμός εξοπλισμού - Προσδιορισμός έργων 6. Πειραματική λειτουργία του σχεδίου ΣΑΤΑΜΕ. ΒI6λIΟΥρρφ(σ: - Οδηγία 82/501/ΕΟΚ και συναφείς τροποποιήσεις. - Σχέδια Αντιμετώπισης ΤεχνολογΙΙ<ών Ατυχημάτων Μεγάλης Εκτασης, των Μ. Χριστόλη και Μ.Χ. Μαρκάτου, 1995. - Διαχείριση και αντιμετώπιση του κινδύνου στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα, του Γ. Μουζάκη, 1995. - Πρόληψη και Αντιμετώπιση Ατυχημάτων Μεγάλης Εκτασης, του Α. Σερκεδάκη, 1995. - Major Hazard Control, ΙΙΟ, 1988. - Hazardous MaterIals Emergency Planning Guide, ΝΑΤ, 1987. Ασφάλεια& Υγεία - ΝοέμβρlOς 1996, 11

SAFETY ΑΤ WORΚ Ρ ΤΗΕ RANGE rnngc ογ IJrotcctίvc Οη offcr is a wίιjc sal'ety and worl<..ίng ajjparel. a - PROTECTIVE & WORΚING GLOVES - SAFETY FOOTWEAR - PROTECTIVE CLOTHING r - SAFETY HEADGEAR - FACE, ΕΥΕ, EARAND RESPIRATORY PROTECTION ΑΙΙ OUALITY products ση offer are Inanufacturc(1 ίη accorιjancc witlt thc Iatcst European stωιάηrι!s αηιj confornl to the ncccssary high stnndards 01' coml'ort and ΡΓοΙccΙίοη. EXPERIENCE The sal'ety and protectίvc itcms οη ol'fcr are manul'actured by companies with a [οηι: standing history and an cxcmplary rcjjutatίon ίη the ρrοductίοη 01' industria[ saf'ety aρρarel. < Thcsc cοmρaηίes have soιnc 01' thc most adv",iccd R & D JJrograπInIcs and quality CΟΙΙΙΓΟI systcms ίο this industry. This cnsurcs consistant IJroduct qiiality and aπ ability Ιο aηtίcίρate and mect chaiigiiig custoiiier dcmaiids. k e t ~I~ ι ι Ι i ι Ι Ι PARΚETEX TRADING LTD 42Β Kyrial<os Matsis slrcet Ρ.Ο.Βοχ 4296 Tel.(02) 355628, 356180, Fax: (2) 356180 Engomi - Νίcusίa χ Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 12

ΦΟΥΡΝΟΙ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΩΝ Του Σταύρου Λάμπρου Επιθεωρητή ΑσφαλεΙας, Μέλους Σ.Α. Υ.Κ. Γραμματέα έκθεσης είναι επίσης επιλογές προστασίας. Λεlτουρνία Φούρνοu μικροκυμάτων rι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα μικροκύματα KατατάσσOVΤαι στην κατηγορία των ραδιοκυμάτων, τα οποία βρίσkovται στις ψηλές συχνότητες μεταξύ 100 ΚΗΖ - 300 GHz. Σε σχετικά συγγράμματα οι συχνότητες μεταξύ 300 ΜΗΖ - 300 GHz oρίζovται ως μικροκύματα. Πρόκειται για μη σωματιδιακή και μη ιονίζουσα, ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία η οποία δεν συνοδεύεται με αρκετή ενέργεια ικανή να προκαλέσει ιονισμό της ύλης. Η ακτινοβολία αυτή διεισδύει σε ορισμένα υλικά με αποτέλεσμα αυτά να θερμαίνονται. Μεταξύ άλλων υλικών τα μικροκύματα μπορούν να διεισδύσουν και στους ιστούς των ζωντανών οργανισμών και να προκαλέσουν άνοδο της θερμοκρασίας τους. Στα κύτταρα, μπορεί να προκληθεί βλάβη σε Η ηλεκτρική ενέργεια μετατρέπεται σε κατευθυνόμενη ηλεκτρομαγνητική ενέργεια, δηλαδή μικροκύματα συχνότητας συνήθως 2.450 ΜΗΖ, από μια γεwήτρια μικροκυμάτων (Magnetron tube). Στη συνέχεια τα μικροκύματα εκπέμπονται μέσα στο φούρνο και καταλήγουν στο φαγητό στο οποίο διεισδύουν σε βάθος από 1,8cm - 3,7cm. Η ενέργεια αυτή οδηγεί τα μόρια του φαγητού σε ταλάντωση του επιπέδου των 2.450.000.000 φορών το δευτερόλεπτο (δηλαδή την συχνότητα των μικροκυμάτων που είναι 2.450 ΜΗΖ). Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει κυρίως στα μόρια του λίπους, του νερού και της ζάχαρης που υπάρχουν στο φαγητό. Η ταλάντωση αυτή προκαλεί τριβή με αποτέλεσμα να παράγεται θερμότητα. Η θερμότητα αυτή άγεται στη συνέχεια μέχρι το κέντρο της μάζας του φαγητού. θερμοκρασίες γύρω στους 42 C οι οποίες είναι χαμηλότερες από τους 45 C που αποτελούν το όριο του πόνου από την θερμική καταπόνηση. Δηλαδή η έκθεση σε επικίνδυνα επίπεδα μικροκυμάτων μπορεί να συμβεί χωρίς αυτό να γίνει αντιληπτό. Επιπρόσθετα, υπάρχει η άποψη ότι τα μικροκύματα μπορεί να προκαλούν βλάβη στους φακούς των ματιών και στο αναπαραγωγικό σύστημα του ανθρώπου. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν την επαγωγή ηλεκτρικού ρεύματος μέσα στο ανθρώπινο σώμα το οποίο μπορεί να ερεθίσει τις ευαίσθητες μεμβράνες των νεύρων και των μυών. Επίσης λόγω της ιδιότητας των μικροκυμάτων να προκαλούν την επαγωγή ηλεκτρικών φορτίων, μεταλλικά αντικείμενα που δεν είναι γειωμένα και έχουν φορτιστεί ηλεκτρικά με αυτό τον τρόπο, μπορεί να προκαλέσουν ηλεκτροπληξία και εγκαύματα σε περίmωση επαφής μ' αυτά. Από διάφορα πρότυπα καθορίζεται ως ασφαλής έκθεση στα μικροκύματα το όριο των 50 w/m' ή 5 mw/cm'. Προστασία από τα μικροκύματα μπορεί να επιτευχθεί με την κάλυψη των πηγών παραγωγής τους με μεταλλικές ασπίδες από χαλκό ή ατσάλι. Η αύξηση της απόστασης από την πηγή παραγωγής τους, όπως και ο μειωμένος χρόνος Πλεονεκτήματα - Οι φούρνοι μικροκυμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το μαγείρεμα σχεδόν όλων των φαγητών όπως και για απόψυξη και απλό ζέσταμα. - Ο χρόνος μαγειρέματος, είναι μέχρι 75% λιγότερος από ότι με τις συνηθισμένες μεθόδους. Δηλαδή καταναλώνεται λιγότερη ενέργεια. - Επειδή ο χρόνος μαγειρέματος είναι σημαντικά μειωμένος, τα φαγητά διατηρούν σε μεγάλο βαθμό την γεύση, και την θρεmική αξία τους γιατί προκαλείται λιγότερη απώλεια βιταμινών και αλάτων. Επίσης τα περισσότερα φαγητά μπορούν να μαγειρευτούν χωρίς την προσθήκη λίπους. Μειονεκτήματα - Ο χειρισμός των συσκευών αυτών δεν είναι απλός. Εδώ δεν αναφερόμαστε στους απλούς φούρνους μικροκυμάτων που χρησιμοποιούνται μόνο για ζέσταμα. Για να χειριστεί ένας μέσος άνθρωπος, αποτελεσματικά τέτοιους φούρνους, χρειάζεται κάποια εκπαίδευση σε ότι αφορά τα_ χειριστήρια και τα σκεύη που πρέπει ή δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν και το χρόνο που πρέπει ή ~ Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 13

δεν πρέπει αφεθεί το φαγητό να ψηθεί μετά που θα διακόψει κάποιος την λειτουργία του φούρνου. - Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε η θερμοκρασία του φαγητού να υπερβεί τους 70 C σε ολόκληρη την μάζα του για τουλάχιστο δύο λεmά ώστε να εξουδετερωθούν επικίνδυνα βακτηρίδια Σκεύη από πλαστικό ή χαρτί και ειδικότερα ανακυκλωμένο χαρτί αν παραμείνουν μέσα στο φούρνο για περισσότερο χρόνο από ότι πρέπει μπορεί να λυώσουν, να αποσυντεθούν ή να καούν. Υπάρχουν όμως ασφαλή σκεύη από ειδικό πλαστικό ή χαρτί. για σκοπούς υγιεινής. - Χρειάζεται παρακολούθηση της συσκευής και προληπτική συντήρηση ώστε να μη σημειωθεί διαρροή μικροκυμάτων και πιθανή έκθεση σε αυτά. Κίνδυνοι από τα χαρακτηριστικά του φαγητού - Ορισμένα είδη όπως τα αυγά, οι πατάτες, τα λουκάνικα, ολόκληρο συκώτι ή ολόκληρα φθαρτά τα οποία είναι κλειστά σε μεμβράνη μπορεί να εκραγούν μέσα στο φούρνο ή στα χέρια του χρήστη λόγω της δημιουργίας πίεσης από τον ατμό που δεν μπορεί να διαφύγει. Πρέπει να τρυπιούνται πριν να τοποθετηθούν στο φούρνο. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να συμβεί και με διάφορα υγρά σε μπουκάλια αν δεν αφαιρεθεί το πώμα πριν το ζέσταμα στο φούρνο. - "Οτσν πρόκειται να ζεσταθεί μικρή ποσότητα φαγητού ή φαγητό με χαμηλή περιεκτικότητα σε νερό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στον χρόνο γιατί μπορεί να συμβεί υπερθέρμανση και το φαγητό να αρχίσει να καίυεται. - Οταν πρόκειται να ζεσταθούν υγρά υπάρχει η πιθανότητα από την υπερθέρμανση να ξεπεραστεί το σημείο βρασμού χωρίς αυτό να γίνει αντιληπτό λόγω απουσίας του γνωστού αφρίσματος του υγρού. Στη συνέχεια μπορεί ξαφνικά να παρουσιαστούν τα χαρακτηριστικά του βρασμού γι' αυτό πρέπει το σκεύος να αφεθεί για λίγο χρόνο μέσα στο φούρνο προτού μετακινηθεί. ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΚΙΝΔ ΥΝΟΙ Κίνδυνος από διαρροή μικροκυμάτων Η διαρροή μικροκυμάτων, σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας, είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί γιατί οι φούρνοι είναι αποτελεσματικά σχεδιασμένοι. Διαθέτουν συστήματα ενδασφάλειας στην πόρτα ώστε να μη είναι δυνατό να τεθεί σε λειτουργία η γεwήτρια μικροκυμάτων όταν η πόρτα είναι ανοικτή. Επίσης όταν ανοίξει η πόρτα, η λειτουργία της γεwήτριας σταματά αυτόματα. "Ομως απαιτείται προσοχή στο αποτελεσματικό κλείσιμο και ερμητικό σφράγισμα της πόρτας. Πρέπει δηλαδή να παρακολουθείται η κατάσταση των διαφόρων μερών της όπως είναι τα λάστιχα που σφραγίζουν το κλείσιμο, η καθαριότητα στα σημεία αυτά, οι στηρίξεις της πόρτας κυρίως όμως οι ενδασφάλειες. Αξίζει ίσως το κόστος, η προληmική αντικατάσταση τους. Σημειώνεται επίσης ότι τα τμήματα συντήρησης των προμηθευτών τέτοιων συσκευών διαθέτουν ειδικούς μετρητές, γι' αυτό καλό θα ήταν αν κατά καιρούς γίνονται μετρήσεις για διαπίστωση τυχόν διαρροής μικροκυμάτων. Γενικά Ορισμένες από τις πιο πάνω πληροφορίες διαπιστώθηκε ότι περιέχονται σε σχετικές οδηγίες ασφαλούς χρήσης των φούρνων μικροκυμάτων οι Κίνδυνοι από μαγειρικά σκεύη Τα σκεύη από γυαλί, κεραμικό και πορσελάνη είναι τα πιο κατάλληλα για χρήση στους φούρνους μικροκυμάτων. οποίες εκδίδονται από τους κατασκευαστές. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι οδηγίες αυτές δεν είναι πάντοτε περιεκτικές και δεν είναι πάντοτε γραμμένες στην Ελληνική γλώσσα. Μεταλλικά σκεύη δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται γιατί φορτίζονται ηλεκτρικά και μπορεί να προκαλέσουν σπινθηρισμό ή ηλεκτρικό τόξο αν έλθουν σε επαφή με τα τοιχώματα του φούρνου. Μπορεί επίσης να προκαλέσουν ηλεκτροπληξία και εγκαύματα στο χρήστη. Τα ίδια φαινόμενα συμβαίνουν και με τα σκεύη από κεραμικό ή πορσελάνη τα οποία είναι διακοσμημένα με υλικά που περιέχουν ασήμι, χρυσάφι ή πλατίνα. Σκεύη από λεmό γυαλί δεν πρέπει επίσης να χρησιμοποιούνται γιατί μπορεί να ραγίσουν ή να σπάιroυν από την γρήγορη άνοδο της θερμοκρασίας του φαγητού. Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 14

ΥΓΡΑΝΤΗΡΕΣ ΧΩΡΟΥ Του Χρύσσνθου Νικολάου Επιθεωρητή Ασφσλείας, Μέλους Σ.Α. Υ.Κ. Οι υγραντήρες χώρου είναι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές που χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση της υγρασίας σε κάποιο χώρο. Οι χώροι αυτοί μπορεί να είναι τα παιδικά δωμάτια ή ακόμα και τα δωμάτια ηλικιωμένων προσώπων οι οποίοι έχουν κάποιο αναπνευστικό πρόβλημα λόγω κρυώματος Κ.Τ.λ. Στην αγορά κυκλοφορούν υγραντήρες διαφόρων ειδών και μεγεθών. Μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες: 1. Τους υγραντήρες που παράγουν σταγονίδια νερού σε κανονική θερμοκρασία (cool moisture humidifiers). 2. Τους υγραντήρες ατμού (steam humidifiers). Κίνδυνοι που μπορούν να προκύψουν από τη χρήση τέτοιων συσκευών έχουν σχέση με την παρουσία υγρασίας και τον ηλεκτρισμό, με την ίδια την συσκευή αλλά και τον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό του χώρου στον οποίο χρησιμοποιείται η συσκευή. Οι συσκευές αυτές αποτελούνται από ένα δοχείο νερού πάνω στο οποίο προσαρμόζεται ο μηχανισμός παραγωγής υγρασίας. Στην πρώτη κατηγορία συσκευών ο μηχανισμός αυτός αποτελείται από ένα ειδικό αναδευτήρα που σταγονοποιεί το νερό και παίρνει κίνηση από ηλεκτρικό κινητήρα. Στη δεύτερη κατηγορία συσκευών ο μηχανισμός αυτός αποτελείται από μια διάταξη ηλεκτρικής αντίστασης που θερμαίνει το νερό και παράγει ατμό. Όταν πρόκειται να αγοράσουμε μια τέτοια συσκευή καλό θα ήταν να προσέξουμε τα πιο κάτω: α) Ο ρευματολήmης (φίσια) θα πρέπει να είναι τριπολικός ώστε να μπορεί να εφαρμόζει με ασφάλεια στους ρευματοδότες (πρίζες) που υπάρχουν στην Κύπρο. Εάν η συσκευή είναι διπλά μονωμένη τότε θα πρέπει να διαθέτει στη πινακίδα της το σχετικό σήμα.1q] Στην περίmωση αυτή το καλώδιο τροφοδοσίας της συσκευής θα έχει μόνο δύο αγωγούς, δηλαδή δεν χρειάζεται αγωγός γείωσης. β) Η παροχή ηλεκτρισμού στη συσκευή θα πρέπει. να διακόmεται όταν η στάθμη του νερού έχει κατεβεί σε σημείο που δεν παράγεται υγρασία. Η δυνατότητα αυτή είναι απολύτως αναγκαία στις συσκευές που παράγουν ατμό. γ) Η παροχή ηλεκτρισμού στη συσκευή θα πρέπει να διοκόmεται όταν κάποιος προσπαθήσει να μετακινήσει τον μηχανισμό παραγωγής υγρασίας που βρίσκεται προσαρμοσμένος πάνω στο δοχείο νερού. Σε ορισμένες συσκευές παραγωγής ατμού παρατηρήθηκε ότι αντί να διαθέτουν τέτοιο διακόmη ενδασφάλειας έχουν καλυμμένη σε κάποιο βαθμό την ηλεκτρική αντίσταση με μονωτικό υλικό. Δηλαδή δεν διακόmεται το ηλεκτρικό ρεύμα. δ) Όταν κάποιος προσπαθήσει να μετακινήσει τον μηχανισμό παραγωγής υγρασίας θα πρέπει να υπάρχει κατάλληλη χειρολαβή ώστε να είναι μειωμένη η πιθανότητα αυτός να γλιστρήσει και να ξεφύγει από τα χέρια. Ορισμένες συσκευές παρατηρήθηκε ότι δεν διαθέτουν τέτοια ικανοποιητική χειρολαβή. Σε σχέση με τον χώρο στον οποίο χρησιμοποιούμε τέτοιες συσκευές μπορούμε να προσέξουμε τα πιο κάτω: α) Αποφεύγουμε την τοποθέτηση τους κοντά σε ρευματοδότες (πρίζες) ή άλλους ηλεκτρικούς διακόmες, φωτισμού, για παράδειγμα. Η υγρασία που θα δημιουργηθεί πάνω στον εξοπλισμό αυτό αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας ή την δημιουργία προβλημάτων στην ηλεκτρική εγκατάσταση. β) Το μέγεθος του χώρου σε σχέση με την ποσότητα της υγρασίας που μπορεί να παράγει η συσκευή είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες. Σε κάποιο μικρό δωμάτιο, η ατμόσφαιρα μπορεί εύκολα να καταστεί κορεσμένη σε υγρασία η οποία θα αρχίσει να μαζεύεται πάνω στον ηλεκτρικό εξοπλισμό αλλά και την ίδια τη συσκευή με αυξημένο τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας. Για αποφυγή αυτού του ενδεχομένου μπορούμε να επιβλέπουμε προσεκτικά την λειτουργία του υγραντήρα ή ακόμα μπορούμε να εφοδιαστούμε με υγραντήρα που διαθέτει υγροστάτη που διακόmει αυτόματα την λειτουργία του όταν η υγρασία φτάσει στο επίπεδο που έχει ρυθμιστεί. Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι ατυχήματα μπορούν να συμβούν όπως και με άλλες οικιακές συσκευές: α) Από την κακή χρήση των συσκευών. β) Από την ακαταλληλότητα των συσκευών για το σκοπό ή τις συνθήκες στις οποίες χρησιμοποιούνται. γ) Από τη χρήση συσκευών που δεν είναι κατάλληλα συντηρημένες. Σε όλες τις περιmώσεις ο κίνδυνος είναι να προκληθεί ηλεκτροπληξία ή εγκαύματα στο χρήστη ή και ζημιές στην ηλεκτρική εγκατάσταση. Αποφεύγουμε λοιπόν να αγοράζουμε και να χρησιμοπούμε συσκευές με ελλειπή άποιχεία όσον αφορά την ασφαλή χρήση ή τις δυνατότητες τους σ' ότι αφορά το σκοπό που είναι σχεδιασμένες να εξυπηρετήσουν ή το χώρο στον οποίο θα χρησιμοποιηθούν. Τέλος υπενθυμίζεται ότι είναι νομικά κατοχυρωμένο δικαίωμα των καταναλωτών να επιλέγουν και να αγοράζουν τέτοιες ασφαλείς συσκευές που να συνοδεύονται από πλήρεις, γραmές οδηγίες ασφαλούς χρήσης, στην Ελληνική γλώσσα. ". '. Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 15

Διαχείριση υλικών στο χώρο τσιμεντοβιομηχανίας (Εμπειρίες από την 18χρονη υπηρεσία σε τσιμεντοποιείο) Του Χριστόφορου Θεοφίλου Λειτουργού Ασφαλείας Τσιμενroπoι;ας Βασιλικού Λτδι Μέλους Σ.Α. γ.κ. Όσο και αν φαίνεται παράξενο η διαχείριαη των υλικών (σκόνων, χωμότων) στον χώρο τοιμεντοβιομηχανίας παρουοιάζει αρκετό ενδιαφέρον καθ' ότι η μη ορθή αντιμετώπιαη των προβλημάτων κατά τις διάφορες διεργασίες θα έχει σαν αποτέλεσμα τη σοβαρή έλλειψη της απαιτούμενης ευταξίας, γεγονός που συνεπάγεται κινδύνους ατυχημάτων με τα συνεπακόλουθα, καθώς και οικονομικές απώλειες. Για την παραγωγή τσιμέντου εκτελείται μία σειρά διεργασιών κατά τις οποίες γίνεται συνεχής διακίνηαη υλικών. Τέτοιες διεργασίες αφορούν μεταφορά πρώτων υλών, θραύαη και αποθήκευαη τους, άλεαη, ομοιογενοποίηση πρώτων υλών, προθέρμαναη και έψηαη πρώτων υλών, ψύξη και αποθήκευαη προί'όντος έψηαης (κλίνκερ), άλεαη κλίνκερ σε τσιμέντο, αποθήκευση τσιμέντου, σάκκευση και φόρτωση του. Τέτοιου τύπου ή και παρόμοιες διεργασίες εφαρμόζονται και σε άλλες συναφείς οικοδομικές βιομηχανίες. Κατά τις πιο πάνω διεργασίες, μελετώντας τη ροή υλικών μέσω ενός ισοζυγίου μάζας διαπιστώνεται ότι για την παραγωγή ενός τόνου τσιμέντου διακινούντοι, όσο και αν φαίνεται απίστευτο, στην παραγωγική γραμμή, περίπου 16 τόνοι υλικών (ας σημειωθεί ότι για παραγωγή 1 τόνου τσιμέντου χρειάζονται μόνο 1,5-1,6 τόνοι πρώτης ύλης). Για την περίmωση του ΤσιμεVΤOΠOιείOυ Βασιλικού διακινούνται δηλαδή, στα διάφορα στάδια παραγωγής, συνολικά 60.000 τόνοι υλικών ημερησίως (παραγωγή 3.700 τόναι τσιμέντα). Είναι επομένως φυσικό να υπάρχουν κάποιες διαρροές - απώλειες ιδίως σε παλαιά εργοστάσια από διάφορα αημεία που θα δούμε πιο κάτω. Υπάρχουν φυσικά και οι εκπομπές των καμινάδων που σίγουρα σχετίζονται και με τον εκτός εργοστασίου ευρύτερο περιβαλλοντικό χώρο. Οι διαρροές - απώλειες υλικών και σκόνων στην τσιμεντοβιομηχανία δημιουργούνται λόγω: 1. Παραγωγικής διαδικασίας. 2. Αιωρούμενης σκόνης (Fugitive dust). 3. Απαερίων. Οι σκόνες και τα υλικά τσιμεντοβιομηχανίας δεν αποτελούν μόλυνση καθ' ότι κατά κανόνα έχουν μέαη διάμετρο κόκκων πέραν των 8 μικρών (microns). Σε ειδικές περιπτώσεις εργασιών όπου πιθανό να υπάρχουν σκόνες με μικρότερη διάμετρο, οπόταν μπορεί να υπάρξει επίmωαη στο αναπνευστικό σύστημα, (π.χ. είσοδος σε σιλό, φύσηγμα καρβούνων κινητήρων) χορηγούνται ειδικά προστατευτικά μέσα ή λαμβάνονται ειδικά μέτρα απομάκρυνσης της εν λόγω σκόνης. Η εξάλειψη ή μείωαη των διαρροών όπως ήδη αναφέραμε είναι επιβεβλημένη για λόγους ευταξίας. Ας δούμε πώς αντιμετωπίζονται οι διαρροές. 1. ΠΑΡΑΓΩΓιΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Η ρύπαναη μπαρεί να γίνει από: Ξεχειλίσματα - διαρροές ταινιών μεταφοράς υλικών, αποφράξεις αερομεταφορέων και κοχλιών, καθαρισμούς επικαθήσεων, αποστολές σκόνων (πνευματικά), mώσεις υλικών σε υπόστεγα (αποθήκευαη), φθορές μηχανημάτων (κυκλώνες, ανεμιστήρες), σημεία αλλαγής πορείας (transfer points), φορτηγά μεταφοράς υλικών και φορτώσεις πλοίων. Οι λύσεις που προτείνονται καθώς και οι τρόποι περισυλλογής χειρισμού των διαρροών φαίνονται αναλυτικά στο σχεδιάγραμμα 1. 2. ΑIΩρογΜΕΝΗ ΣΚΟΝΗ (Fugitive Pust1 Η ρύπαναη μπορεί να γίνει λόγω: Κίνησης μηχανημάτων, ύπαρξης δυνατών ανέμων, και σωρών μπάζων καθώς και από φορτώσεις με φορτωτήρες. Οι λύσεις που προτείνονται για κάθε περίπτωαη φαίνονται αναλυτικά στο σχεδιάγραμμα 2. 3. ΑΠΑΕΡΙΑ Στα απαέρια από καμινάδες υπάρχουν τόσο αέριες μάζες όσο και σκόνη. Στις αέριες μάζες υπάρχουν στοιχεία όπως διοξείδια θείου, οξείδια αζώτου, διοξείδιο άνθρακα και μονοξείδιο άνθρακα. Οι συγκεντρώσεις των πιο πάνω στοιχείων - αερίων πρέπει να είναι συνεχώς πιο κάτω από τα επιτρεmά επίπεδα. Ιδιαίτερα στο Βασιλικό τα οξείδια αζώτου και το μονοξείδιο του άνθρακα διατηρούνται συνεχώς αρκετά πιο κάτω από τα επιτρεπτά επίπεδα λόγω της ύπαρξης μοντέρνων καυστήρων τύπου PILLARD. Το δ!οξείδιο του θείου είναι αρκετά χαμηλό σε τσιμεντοποιεία λόγω της δέσμευαης του από την πρώτη ύλη κατά την προθέρμασνη (αντιδρά με το ανθρακικό ασβέστιο σε μεγάλο βαθμό και εξουδετερώνεται). Όσον αφορά τη σκόνη στα απαέρια μπορεί να διασπαρεί σε μεγάλες αποστάσεις όταν υπάρχουν δυνατοί άνεμοι. Είναι όμως αβλαβής, αδρανής αλλά σίγουρα ενοχλητική. Επιπρόσθετα είναι όμως χρήσιμη ύλη στην παραγωγή τσιμέντου. Ως εκ τούτου γίνεται προσπάθεια συγκράτηαης της με φίλτρα έτσι που σε τελικό στάδιο οι εκπομπές προς την ατμόσφαιρα' να είναι αισθητά μειωμένες και, τουλάχιστο στην περίmωση του Τσιμεντοποιϊου Βασιλικού, εντός των ορίων που προβλέπουν οι προκαταρτικές κατευθυντήριες γραμμές του γπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων για τη λειτουργία των τσιμεντοποιείων όπως φαίνεται στο σχεδιάγραμμα 2. Για επιβεβαίωση των πιο πάνω γίνονται ελέγχο ι τόσο από το συνεργείο περιβαλλοντικών μετρήσεων Βασιλικού όσο και από τον αρμόδιο Κλάδο Επιθεώρησης Εργοστασίων του Τμήματος Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Ασφάλεια & Υγεία - Νοέμβριος 1996, 16